ماده ۱ – در شهرهایی که از طرف شهربانی کل کشور با موافقت وزارت کشور تعیین و آگهی می‌شود به افسران شهربانی که آموزش لازم دیده و برای تشخیص تخلفات رانندگی تعیین شده باشند اجازه داده می‌شود که متخلفین از آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی را در محل و حین مشاهده تخلف متوقف کرده و جریمه نقدی را با تسلیم قبض رسید وصول نمایند.
در صورتی که متخلف در محل از پرداخت جریمه خودداری کند مأمور مربوط برگ اخطاریه که زمان و محل وقوع تخلف و نوع آن و نام و شماره گواهینامه راننده و مشخصات وسیله نقلیه همچنین مشخصات مأمور مزبور در آن ذکر شده باشد به متخلف تسلیم می‌کند. در صورتی که متوقف ساختن وسیله نقلیه مقدور نباشد مأمور مربوط گزارش خود را که حاکی از مشخصات و شماره وسیله نقلیه و نوع تخلف و روز و ساعت و محل وقوع تخلف خواهد بود تنظیم و برای تعقیب متخلف به اداره مربوط تسلیم می‌کند.
در مورد وسیله نقلیه‌ای که در محل غیر مجاز متوقف شده باشد در صورت عدم حضور متخلف مأموران مذکور می‌توانند اخطاریه مزبور را با ذکر مشخصات وسیله نقلیه و زمان و مکان وقوع تخلف و نوع آن و مشخصات خود به وسیله نقلیه الصاق نمایند.
در هر یک از موارد فوق، متخلف می‌تواند ظرف ۱۵ روز از تاریخ مندرج در اخطاریه جریمه مقرر را به‌حسابی که از طرف خزانه‌داری کل تعیین و اعلام می‌شود پرداخت و رسید دریافت نماید یا نسبت به آن ظرف همان مدت با ذکر دلیل به دادگاه بخش اعتراض کند.
به معترضینی که برای تسلیم اعتراض خود به دادگاه مراجعه می‌نمایند در صورتی که در همان موقع امکان رسیدگی به اعتراض آنها نباشد ورقه‌ای حاوی شماره اخطاریه مورد اعتراض، تاریخ وصول اعتراض و وقت رسیدگی دادگاه داده می‌شود اعتبار ورقه مزبور تا تاریخ رسیدگی مندرج در آن است.
دادگاه پس از رسیدگی هر گاه اعتراض را وارد تشخیص نداد متخلف را به دو تا سه برابر اصل جریمه محکوم می‌نماید هر گاه متخلف در موعد ۱۵ روز مهلت جریمه را پرداخت ننماید و اعتراض هم به دادگاه نکرده باشد جریمه را باید به مأخذ دو برابر مندرج در اخطاریه به حساب خزانه‌داری کل بپردازد.
اگر هیچگونه اقدامی ظرف مدت یک ماه از تاریخ اخطاریه به عمل نیاید متخلف در ساعت اداری به دادگاه اعزام می‌شود و پس از رسیدگی نسبت به علت عدم پرداخت جریمه در صورتی که عذر او موجه تشخیص شود فقط به اصل جریمه و الا به دو تا سه برابر آن محکوم می‌شود.
تبصره ۱ – رسیدگی به تخلفات رانندگی وسائل نقلیه موتوری با دادگاه بخش است.
تبصره ۲ – چنانچه دادگاه ضمن رسیدگی گزارش مأمور مربوط را خلاف تشخیص دهد باید مراتب را برای تعقیب مأمور به شهربانی کل یا ژاندارمری کل اعلام نماید.
تبصره ۳ – [اصلاحی ۱۳۵۸/۲/۳۱]
در شهر تهران متخلفین از آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی باید ظرف مدت پانزده روز از تاریخ تسلیم برگ اخطاریه به راننده یا الصاق آن به وسیله نقلیه، جریمه مقرر را در یکی از شعب بانک ملی به حسابی که از طرف شهرداری در بانک ملی مفتوح می‌شود پرداخت نمایند. در صورت عدم پرداخت جریمه در موعد مقرر مبلغ آن به دو برابر افزایش می‌یابد و متخلف مکلف است که این مبلغ را به حساب مذکور در فوق پرداخت نماید.
چنانچه متخلف به نوع تخلف و جریمه تعیین شده در اخطاریه صادره اعتراض داشته باشد می‌تواند اعتراض خود را ظرف مدت پانزده (۱۵) روز از تاریخ صدور اخطاریه با ذکر دلیل به دادگاه تسلیم کند. دادگاه پس از رسیدگی در صورت احراز تخلف متخلف را به پرداخت جزای نقدی معادل دو یا سه برابر اصل جریمه محکوم می‌نماید به تشخیص دادگاه مربوطه در مورد معترضینی که دارای عذر موجه باشند عدم رعایت پانزده (۱۵) روز مهلت اعتراض سلب حق اعتراض نمی‌نماید.
[تبصره ۳ – [الحاقی ۱۳۵۴/۴/۲۵]
در شهر تهران متخلفین از آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی باید ظرف مدت پانزده روز از تاریخ تسلیم برگ اخطاریه به راننده یا الصاق آن به وسیله نقلیه جزای نقدی مقرر را به حسابی که از طرف شهرداری در شعب بانک ملی مفتوح می‌شود پرداخت نمایند. در صورت عدم پرداخت جزای نقدی در موعد مقرر مبلغ آن به دو برابر افزایش می‌یابد و متخلف می‌تواند این مبلغ را ظرف مدت شش ماه از تاریخ صدور برگ اخطاریه به حساب مذکور در فوق پرداخت نماید و هر گاه متخلف پس از انقضاء مدت شش ماه جزای نقدی مقرر را پرداخت ننمود مأموران راهنمایی و رانندگی مکلفند وسیله متخلف را با قفل مخصوص متوقف و راننده را جهت تعیین تکلیف به دادگاه هدایت نمایند.
دادگاه پس از رسیدگی در صورت احراز تخلف اخیر متخلف را به پرداخت جزای نقدی معادل سه برابر اصل جریمه محکوم می‌نماید و پس از پرداخت جزای مذکور وسیله نقلیه بلافاصله آزاد می‌گردد.]
تبصره ۴ – [اصلاحی ۱۳۵۸/۲/۳۱]
تطبیق میزان جریمه با نوع تخلفات رانندگان توسط افسران یا مأمورین مجاز تعیین می‌گردد که در شهر تهران وسیله کامپیوتر تنظیم و کنترل می‌شود و دادگاه فقط در صورت ضرورت گزارش تخلف را مطالبه و بررسی خواهد کرد.
[تبصره ۴ – [الحاقی ۱۳۵۴/۴/۲۵]
تخلفات رانندگان در شهر تهران وسیله کامپیوتر تنظیم می‌شود و دادگاه در صورت ضرورت اصل گزارش تخلف را مطالبه خواهد کرد.]
[تبصره ۵ –
[الحاقی ۱۳۵۴/۴/۲۵] –
[حذفی ۱۳۵۸/۲/۳۱]
مدت مرور زمان تخلفات رانندگی در شهر تهران دو سال است.]
ماده ۲ – مجازات تخلفات رانندگی طبق آیین‌نامه از یکصد الی یک هزار ریال است.
تبصره ۱ – [الحاقی ۱۳۵۴/۴/۲۵]
مجازات تخلفات رانندگی در شهر تهران طبق آیین‌نامه از دویست ریال تا پنج هزار ریال است. مواردی که مجازات آنها پنج هزار ریال تعیین می‌شود منحصر به تخلفات زیر است:
1 – سرعت غیرمجاز.
2 – سبقت غیر مجاز.
3 – عبور از چراغ قرمز راهنمایی.
4 – عبور از محل ممنوع.
5 – عبور از پیاده‌رو و یا توقف در پیاده‌رو.]
تبصره ۲ – [الحاقی ۱۳۵۴/۴/۲۵]
هر گاه راننده‌ای در شهر تهران ظرف یک سال سه بار مرتکب یکی از تخلفات زیر شود افسران راهنمایی و رانندگی موضوع ماده یک قانون علاوه بر اخذ جریمه مکلفند وسیله نقلیه مرتکب را از ۲۴ ساعت تا هفت روز با قفل مخصوص در محل یا در پارکینگ متوقف نمایند و متخلف را در صورت عدم تأدیه جزای نقدی به دادگاه هدایت نمایند.
سرعت غیر مجاز.
سبقت غیر مجاز.
عبور از چراغ قرمز راهنمایی.
عدم رعایت حق تقدم.
انحراف به سمت چپ خیابان.
عبور از محل ممنوع.
حمل مسافر با وسیله نقلیه غیر مجاز.
تخلیه نخاله و فضولات ساختمانی در معابر و پیاده‌روها.
توقف در پیاده‌رو خیابانها.
استفاده از لاستیک میخ‌دار جز در سه ماه آخر سال و مواقعی که راهنمایی و رانندگی مجاز اعلام می‌نماید.
[تبصره-
[الحاقی ۱۳۵۸/۲/۳۱] –
[به موجب تبصره ۹۲ قانون بودجه سال ۱۳۶۲ کل کشور لغو شد.]
یک صد و بیست نوع تخلفات رانندگی به سه گروه تقسیم و تخلفات رانندگی مشابه در یک رده و جمعاً در بیست فقره خلاصه شده و برای هر گروه جریمه‌ای به شرح زیر تعیین می‌گردد.
گروه اول – تخلفاتی که جریمه آنها یک هزار ریال است به این شرح می‌باشد:
۱ – توقف منجر به سد معبر
۲ – عدم توجه به چراغ راهنما و تابلو ایست
۳ – عبور و حرکت غیر مجاز
۴ – حرکت مارپیچ و انحراف به چپ
۵ – سبقت‌های غیر مجاز
۶ – سرعت غیر مجاز.
گروه دوم – تخلفاتی که جریمه آنها پانصد ریال است:
۱ – توقف‌های غیر مجاز
۲ – عدم رعایت فاصله و حق تقدم
۳ – دور زدن و گردشهای غیر مجاز
۴ – نقص‌های فنی و یا استفاده از لاستیک غیر مجاز
۵ – همراه نداشتن هر یک از مدارک لازم
۶ – عدم رعایت مقررات در سوار کردن مسافر یا سرنشین
۷ – استفاده از پلاک غیر مجاز یا نداشتن پلاک
۸ – عدم توجه به فرمان پلیس راهنمایی یا پلیس مدارس
۹ – استفاده از بوقها یا وسائل و علائم ممنوع شده
۱۰ – عدم رعایت مقررات در بارگیری و حمل یا تخلیه بار
۱۱ – عدم رعایت هر یک از مقررات ایمنی مربوط به دید.
گروه سوم – تخلفاتی که جرائم آنها دویست ریال می‌باشد:
۱ – عدم رعایت مقررات تعیین مسیر و جهت عبور و یا قصور در دادن علامت
۲ – عدم مقررات ایمنی درب وسیله نقلیه
۳ – عدم رعایت نظافت شهر.]
ماده ۳ – وجوه حاصل از محل جرائم رانندگی در حوزه هر شهر در حساب مخصوصی که از طرف خزانه افتتاح می‌شود نگهداری خواهد شد. بیست درصد وجوه مزبور برای ایجاد توقفگاه‌ها (پارکینگ) و اصلاح معابر در اختیار شهرداری محل گذارده می‌شود و هشتاد درصد بقیه به عنوان درآمد اختصاصی در اختیار شهربانی محل گذارده خواهد شد که برای تهیه وسائل خط‌کشی و نصب علائم و چراغهای راهنمایی و حسن انتظام عبور و مرور‌به مصرف برسد. نحوه مصرف وجوه مزبور به موجب آیین‌نامه این قانون تعیین خواهد شد.
خط‌کشی معابر در شهر تهران از وظائف شهرداری پایتخت خواهد بود.
[آیین‌نامه اجرایی ماده ۳ قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرائم رانندگی]
تبصره ۱- در سال ۱۳۵۰ معادل مبلغی که ضمن ردیف ۴۲۰۲ درآمد عمومی بودجه سال ۱۳۵۰ کل کشور منظور شده از محل وجوه حاصل از جرائم رانندگی در حوزه شهر تهران به در آمد عمومی منتقل و مازاد آن به حساب موضوع این ماده منظور می‌شود. از سال ۱۳۵۱ به طریقی که در متن این ماده مذکور است عمل خواهد شد.
تبصره ۲ – [اصلاحی ۱۳۵۸/۲/۳۱]
در شهر تهران شهرداری می‌تواند به درجه‌داران دیپلمه و مأمورین مورد تأیید اداره راهنمایی و رانندگی تهران که آموزش لازم دیده باشند اختیارات و وظایف افسران مندرج در ماده یک این قانون را از لحاظ تشخیص تخلف و صدور اخطاریه تفویض نماید. و در شهرستانهای دیگر به پیشنهاد راهنمایی آن شهر و تصویب شهربانی مربوطه تفویض اختیار می‌شود.
[تبصره ۲ – [الحاقی ۱۳۵۴/۴/۲۵]
در تهران شهردار پایتخت می‌تواند به درجه‌داران دیپلمه اداره راهنمایی و رانندگی که آموزش لازم دیده باشند اختیارات و وظایف افسران مندرج در ماده یک این قانون را از لحاظ تشخیص تخلف و اخذ جریمه تفویض نماید.
بازرسان دیپلمه شهرداری که آموزش لازم دیده باشند می‌توانند برگ تخلفات مربوط به عدم رعایت مقررات پارکومتر را صادر نمایند.]
ماده ۴ – [اصلاحی ۱۳۵۲/۲/۳۱]
وجوه حاصل از جرائم تخلفات رانندگی در حوزه مسئولیت پلیس راه ژاندارمری کل کشور به عنوان درآمد اختصاصی ژاندارمری کل کشور منظور می‌شود و بر اساس بودجه‌ای که به پیشنهاد وزارت کشور و موافقت دفتر مرکزی بودجه و وزارت دارایی به تصویب هیأت وزیران می‌رسد به مصرف هزینه‌های مربوط به پیشگیری از تصادفات، کمک به تهیه وسائل و لوازم مخابراتی و موتوری مورد نیاز پلیس راه و نیز ایجاد تأسیسات در جاده‌های خارج از محدوده شهرها خواهد رسید. نحوه مصرف وجوه مزبور طبق آیین‌نامه این قانون تعیین خواهد شد.
[آیین‌نامه اجرایی ماده ۴ قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرائم رانندگی]
ماده ۵ – مأمورین مذکور در ماده ۱ این قانون می‌توانند حسب مورد و نوع تخلف گواهینامه رانندگی متخلف را با دادن رسید حداکثر تا یک ماه ضبط نمایند نوع تخلفات و مدت ضبط گواهینامه و نحوه جلوگیری از ادامه رانندگی راننده متخلف و مهلتی را که باید در موارد ضروری برای ادامه رانندگی موقت به راننده متخلف داد ضمن آیین‌نامه این ماده تعیین خواهد شد. رسید مزبور در مهلت مندرج در آن در حکم پروانه رانندگی است.
[تبصره – [الحاقی ۱۳۵۴/۴/۲۵]
در شهر تهران نسبت به رانندگانی که ظرف یک سال چندین تخلف مرتکب گردیده‌اند دادگاه می‌تواند با توجه به نوع و تعداد تخلفات گواهینامه رانندگی متخلف را از شش ماه تا یک سال ضبط کند.
تعداد و نوع تخلفات و نحوه ضبط گواهینامه طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که به پیشنهاد شهرداری پایتخت و تصویب وزارتخانه‌های دادگستری و کشور تعیین خواهد شد.
در این قبیل موارد گواهینامه راننده به وسیله مأمورین مذکور در ماده یک با تسلیم رسید اخذ و پرونده به دادگاه ارسال خواهد شد. مدت اعتبار رسید برای حق رانندگی سی روز است و در انقضاء مهلت در صورتی که از طرف دادگاه حکم برائت صادر نشود و یا مهلت مذکور تمدید نشده باشد رانندگی وسیله نقلیه در حکم رانندگی بدون پروانه خواهد بود.]
ماده ۶ – محلهایی که توقف وسائل نقلیه در آن محلها موجب بروز خطر و انسداد راه می‌شود باید با نصب علائم مخصوص رانندگی وسیله مسئولان مربوط مشخص شود.
در صورت توقف وسائل نقلیه در این قبیل محلها و پیاده‌روها مأموران مربوط مجازند با وسائل اطمینان‌بخشی که برای این کار معمول است وسیله نقلیه مزبور را به نزدیکترین توقفگاه یا منطقه مجاز انتقال داده جریمه مقرر را با حق توقف در توقفگاه از متخلف دریافت کنند.
تبصره ۱- علائم مخصوص در سواره‌روهای مذکور در این ماده باید از علائم معمولی توقف ممنوع متمایز باشد.
تبصره ۲ –
[الحاقی ۱۳۵۴/۴/۲۵] –
[اصلاحی ۱۳۵۸/۲/۳۱]
در شهر تهران در تصادف وسائل نقلیه که فقط منجر به خسارت مالی شده باشد رانندگان مکلفند وسیله نقلیه خود را فوراً به کنار معابر هدایت کنند یا توافق نموده یا جهت بررسی تقاضای اعزام افسر کارشناس نمایند و در صورت امتناع رانندگان از رفع سد معبر پلیس با وسائل مقتضی رفع سد معبر می‌نماید و با مشاهده محل وقوع تصادف از طرف افسر راهنمایی در صورت لزوم کروکی تصادف ترسیم و با متخلف طبق ماده یک اقدام می‌نمایند.
ماده ۷ – در شهرهایی که از طرف شهرداری در خیابانها و معابر پارکومتر نصب و یا توقفگاه ایجاد می‌شود حق توقف متناسبی با تصویب انجمن شهر محل دریافت خواهد شد.
ماده ۸ – در صورتی که عابر پیاده در عبور از سواره‌رو معابر و خیابانهای جز از نقاطی که خط‌کشی شده و مخصوص عبور عابر پیاده است (محل مجاز) از محل دیگری (محلهای غیر مجاز) عبور نماید متخلف شناخته می‌شود و مکلف به پرداخت جریمه مقرر در آیین‌نامه می‌باشد و در صورتی که در این قبیل نقاط غیر مجاز وسیله نقلیه موتوری با عابر پیاده تصادف نماید راننده وسیله نقلیه در صورتی که کلیه مقررات راهنمایی و رانندگی را رعایت نموده باشد مسئول شناخته نمی‌شود عدم مسئولیت راننده مانع استفاده شخص ثالث از مقررات بیمه نخواهد بود.
برای اجرای مقررات این ماده ادارات مسئول امر عبور و مرور بر حسب مورد (شهربانی، شهرداری – ژاندارمری) مکلفند قبلاً خیابان یا مسیر یا معبر مورد نظر را از حیث پیاده‌رو و خط‌کشی و نصب چراغ و کلیه علائم لازم و ایمنی عابر پیاده و رانندگان وسیله نقلیه موتوری کاملاً مهیا و تأمین کرده مراتب را ۱۵ روز قبل از تاریخ اجرا وسیله جراید و رادیو و تلویزیون به اطلاع عموم اهالی برسانند.
تبصره –
[الحاقی ۱۳۵۴/۴/۲۵] –
[اصلاحی ۱۳۵۸/۲/۳۱]
در شهر تهران در خیابانهایی که به وسائل ایمنی عبور عابر پیاده مجهز شده باشد و مقررات زیر به وسیله شهرداری برای اطلاع عامه آگهی شود عابر پیاده مکلف است فقط از محلهای مخصوص عابر پیاده عبور کند و در غیر این صورت اگر تصادفی بین وسیله نقلیه و عابر پیاده در سواره‌رو واقع شود مشروط بر آن که راننده مست نبوده و گواهینامه مجاز رانندگی داشته باشد و با سرعت مجاز حرکت کرده و وسیله نقلیه او نقص فنی مؤثر در حادثه نداشته باشد و سه نفر افسر ارشد کارشناس تصادفات راهنمایی و رانندگی از این جهات عدم مسئولیت راننده را گواهی نمایند، مسئولیت جزایی متوجه راننده نخواهد بود و راننده آزاد خواهد شد و پرونده به مراجع قضایی جهت اقدام مقتضی ارسال می‌شود عدم مسئولیت جزایی راننده مانع استفاده شخص متضرر از حادثه از مقررات بیمه شخص ثالث نخواهد بود.
ماده ۹ – رانندگانی که ظرف یک سال ۳ دفعه به اتهام جرائم خلاف مربوط به امور رانندگی در دادگاه محکوم شده باشند و یا مرتکب تخلفاتی گردند که طبق آیین‌نامه امور خلافی رانندگان مستلزم سه بار ثبت در پرونده و منگنه نمودن گواهینامه رانندگی باشد به مدت ۶ ماه محرومیت از حق رانندگی محکوم خواهند شد و در صورتی که تخلف راننده بار دیگر به شرح فوق ظرف یک سال تکرار شود مدت محرومیت از حق رانندگی یک سال خواهد بود.
هر گاه رانندگانی که گواهینامه آنها از طرف افسران شهربانی یا پلیس راه طبق ماده ۵ این قانون و مقررات مندرج در آیین‌نامه آن ضبط شده باشد مبادرت به رانندگی نمایند در حکم اشخاصی خواهند بود که بدون پروانه رانندگی نموده‌اند.
ماده ۱۰ – کلیه معاملات و نقل و انتقالات وسائل نقلیه موتوری از لحاظ شناسایی مالک آن نیز باید در دفاتر شهربانی کل ثبت شود. دفاتر اسناد رسمی مکلفند پس از تنظیم سند، خلاصه آن را به شهربانی محل نصب پلاک اعلام نمایند.
تبصره –
[الحاقی ۱۳۵۴/۴/۲۵] –
[اصلاحی ۱۳۵۸/۲/۳۱]
برای وسائل نقلیه موتوری که در تهران شماره‌گذاری شده یا بشود از طرف اداره راهنمایی و رانندگی شناسنامه تنظیم خواهد شد و وسائل نقلیه‌ای که پس از انقضاء یک سال از تاریخ اعلام اداره راهنمایی و رانندگی تهران بدون اخذ شناسنامه مورد استفاده واقع شود توسط افسران و مأمورین تا صدور شناسنامه یا ارائه آن متوقف می‌شوند.
در شهر تهران نقل و انتقالات وسائل نقلیه موتوری زمینی باید در اداره راهنمایی و رانندگی ثبت گردد و در صورتی که وسیله نقلیه فاقد شناسنامه باشد و سند انتقال در دفتر اسناد رسمی تنظیم شود سردفتر مکلف است سند انتقال را به اداره راهنمایی و رانندگی ارسال دارد تا از طرف اداره مذکور پس از ثبت انتقال شناسنامه صادر و به صاحب آن تسلیم گردد. صدور رونوشت سند معامله قبل از ارائه شناسنامه جز به تقاضای فوق بدون ارائه شناسنامه ممنوع است. سردفترانی که از اجرای مفاد این ماده تخلف کنند به پرداخت جزای نقدی از ده هزار ریال تا بیست هزار ریال در دادگاه انتظامی سردفتران محکوم خواهند شد.
تبصره ۳ – [الحاقی ۱۳۵۸/۲/۳۱ – ظاهرا در تعیین شماره تبصره اشتباهی رخ داده است]
در شهر تهران افسران و مأمورین اجرا فقط گواهینامه یا کارت رانندگی مخصوص وسایط نقلیه متخلفینی را اخذ می‌نمایند که دارای تخلفات پرداخت نشده در مهلت مقرر باشند. در این مورد افسران و مأمورین اجرا مکلفند با ارائه رسید یکی از مدارک فوق‌الذکر را اخذ و متخلف را جهت‌پرداخت وجوه جرائم به یکی از محلهای تعیین شده در برگ رسید راهنمایی نمایند.
متخلف می‌تواند پس از پرداخت وجوه جرائم و ارائه رسید مدرک خود را از محل تعیین شده تحویل گیرد.
در صورت عدم ارائه یکی از مدارک فوق‌الذکر مأمورین اجرا می‌توانند وسیله نقلیه را در یک از پارکینگهای متوقف و راننده را جهت پرداخت جریمه به‌یکی از مراجع تعیین شده هدایت نمایند تا پس از پرداخت جریمه بلافاصله وسیله نقلیه ترخیص گردد. صورت وضعیت خلافهای پرداخت نشده که وسیله کامپیوتر تنظیم و جهت پرداخت مبلغ مذکور در آن به متخلف تسلیم می‌گردد که در صورت پرداخت به بانک نیمه دوم آن نیز به منزله رسید است.
ماده ۱۱ – شهربانی و ژاندارمری کل کشور در حوزه مأموریت خود مجازند مؤسسات حمل و نقل و مسافربری زمینی را که خلاف مقررات و آیین‌نامه‌های حمل بار و مسافر رفتار نمایند حداکثر تا یک ماه تعطیل کنند. تعطیل زائد بر یک ماه تا یک سال با جلب موافقت دادستان شهرستان محل مؤسسات مذکور خواهد بود.
رسیدگی به اعتراض در مورد اول با دادگاه بخش و در مورد تعطیل زائد بر یک ماه با دادگاه شهرستان است و در هر دو مورد خارج از نوبت رسیدگی می‌شود و حکم دادگاه‌ها قطعی است.
آیین‌نامه حمل بار و مسافر و مدت تعطیل از طرف وزارتخانه‌های کشور و دادگستری تهیه و به تصویب کمیسیونهای کشور و دادگستری مجلسین خواهد رسید.
[آیین‌نامه حمل بار و مسافر و مدت تعطیل مؤسسات مسافربری و حمل و نقل زمینی]
تبصره – در مواردی که طبق این ماده مؤسسه حمل و نقل بار یا مسافر تعطیل می‌شود مؤسسه مکلف است ترتیب حمل بار و مسافر را که قبلاً تعهد کرده به وسیله مؤسسات دیگر بدهد و الا مسئول خسارات وارده به اشخاص ثالث خواهد بود.
ماده ۱۲ – کسانی که قبل از تصویب این قانون مرتکب تخلفات رانندگی شده و جریمه مقرر را نپرداخته باشند هر گاه ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این قانون نسبت به پرداخت اصل جریمه اقدام نمایند از جرائم اضافی معاف خواهند بود.
ماده ۱۳ – کلیه اختیارات و وظایفی که به موجب این قانون به افسران شهربانی واگذار گردیده در خارج از حوزه استحفاظی شهربانی به پلیس راه ژاندارمری و افسران و درجه‌داران دیپلمه پلیس راه که برای این منظور آموزش لازم دیده باشند محول می‌گردد.
ماده ۱۴ –
[اصلاحی ۱۳۵۸/۶/۸]
[اصلاحی ۱۳۷۶/۵/۲۱]
شرکتها و موسسات حمل و نقل و رانندگان وسایل نقلیه باربری مکلفند در راهها مقررات حمل بار در راههای کشور را که از طرف وزارت راه و ترابری تعیین و اعلام می‌شود دقیقا رعایت نمایند، در صورت تخلف ناشی از عدم رعایت مقررات مذکور، وسیله نقلیه توسط مامورین راهنمایی و رانندگی متوقف و متخلف توسط مامورین مزبور برای بارهای معمولی سی هزار (۳۰.۰۰۰) ریال و بارهای ترافیکی یکصد هزار (۱۰۰.۰۰۰) ریال جریمه عدول از مقررات حمل و نقل بار جریمه گردیده و نیز جهت تعیین پرداخت خسارات وارده به راه و ابنیه فنی به وزارت راه و ترابری معرفی خواهد شد. در این صورت به وسیله نقلیه زمانی اجازه حرکت داده می‌شود که شرکت یا موسسه حمل و نقل و یا راننده وسیله، بارگیری وسیله نقلیه را با مقررات حمل و نقل بار در راهها مطابقت داده و خسارات وارده را نیز پرداخت نموده باشد.
همچنین سازمان حمل و نقل و پایانه‌های کشور مجاز است پروانه فعالیت شرکتها و موسسات حمل و نقل کالا و مسافر را که خلاف مقررات و آیین‌نامه‌های حمل کالا و مسافر رفتار می‌نمایند از یک ماه تا یک سال و در صورت تکرار تخلف بطور دائم لغو و نیروی انتظامی موظف است با اعلام سازمان مذکور نسبت به تعطیلی موسسه یا شرکت حمل و نقل متخلف اقدام نموده و در صورت اعتراض مراجع قضایی خارج از نوبت به موضوع رسیدگی نمایند.
مقررات و آیین‌نامه‌های حمل بار و مسافر و مدت لغو پروانه فعالیت و تعطیلی موسسات مذکور توسط وزارت راه و ترابری و در آن قسمت که مربوط به مقررات ایمنی عبور و مرور می‌باشد با همکاری وزارت کشور تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
[آیین‌نامه حمل بار و مسافر و مدت لغو پروانه فعالیت و تعطیلی موسسات حمل و نقل جاده‌ای]
[آیین‌نامه اجرایی حمل و نقل جاده‌ای مواد خطرناک]
تبصره ۱ – [الحاقی ۱۳۷۶/۵/۲۱]
در مواردی که طبق این ماده پروانه فعالیت شرکت یا موسسه حمل و نقل کالا یا مسافر لغو و فعالیت آن تعطیل می‌شود، موسسه مکلف است پس از تایید صاحب کالا، ترتیب حمل کالا و مسافر را که قبلا تعهد کرده بوسیله شرکتها و موسسات دیگر بدهد والا مسئول خسارات وارده به اشخاص ثالث خواهد بود.
تبصره ۲ – [الحاقی ۱۳۷۶/۵/۲۱]
تردد وسایل نقلیه در کلیه آزاد راهها بدون پرداخت عوارض عبور و ورود غیرمجاز به آنها تخلف محسوب و متخلف علاوه بر پرداخت عوارض عبور در هر مورد به میزان ده برابر مبلغ عوارض عبور محور مورد تردد از طریق صدور برگ جریمه توسط مامورین راهنمایی و رانندگی جریمه خواهد شد.
تبصره ۳ – [الحاقی ۱۳۷۶/۵/۲۱]
وزارت راه و ترابری مکلف است در صورت تکرار تخلف در هر سال از متخلفین خسارات وارده به راه و ابنیه فنی را بر مبنای جریمه تخلف ضربدر تعداد تکرار تخلف در همان سال محاسبه و دریافت نماید.
تبصره ۴ – [الحاقی ۱۳۷۶/۵/۲۱]
مامورین راهنمایی و رانندگی مکلفند نسخه‌ای از کروکی و یا گزارش تصادفات و تخلفات را جهت درج در پرونده متخلف به وزارت راه و ترابری ارسال نمایند.
تبصره ۵ – [الحاقی ۱۳۷۶/۵/۲۱]
با تصویب این قانون کلیه قوانین مغایر، ملغی است.
ماده ۱۵ – قانون اعطای اختیار به افسران شهربانی در وصول جرائم رانندگی مصوب سال ۱۳۳۹ از تاریخ اجرای این قانون ملغی است.
ماده ۱۶ – آیین‌نامه‌های اجرایی مربوط به این قانون به استثناء آیین‌نامه ماده ۱۱ از طرف وزارتخانه‌های کشور و دادگستری تهیه و پس از تصویب هیأت دولت به موقع اجرا گذارده می‌شود.
[آیین‌نامه اجرایی قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرائم رانندگی]
ماده ۱۷ – وزارتخانه‌های کشور، دادگستری، دارایی و راه مأمور اجرای این قانون هستند.
قانون فوق مشتمل بر هفده ماده و شش تبصره پس از تصویب مجلس سنا در تاریخ روز شنبه ۱۳۵۰.۳.۱۷ در جلسه روز یکشنبه سی‌ام خرداد ماه یک‌هزار و سیصد و پنجاه شمسی به تصویب مجلس شورای رسید.
نایب رییس مجلس شورای ملی – دکتر جواد سعید