‌قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران

تاریخ تصویب: ۱۳۵۸/۰۴/۱۰
تاریخ انتشار: ۱۳۵۸/۰۴/۱۰

[لایحه قانونی متمم قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران و آیین‌نامه اجرایی آن]


‌نظام گذشته ضمن حمایت ظاهری از صنایع کشور که به بهای نابودی کشاورزی به عمل می‌آورد آنها را به صورت وسائلی برای چپاول سرمایه‌های ملی‌ به دست عمال خود و وابستگی اقتصاد ایران به سرمایه‌داری خارجی و مصرفی ساختن کشور درآورده بود.
‌صنایع ایران بر پایه صنعت و اقتصاد وابسته به سرمایه‌داری غارتگر جهانی به وجود آمده بود و طبیعی بود که دیر یا زود دچار نابسامانی شود. آثار این‌ نابسامانی در دو سه سال اخیر روز به روز نمایان‌تر می‌شد و در اعتصابات سال ۱۳۵۷ و بعد از سقوط رژیم به حد اعلی رسید و در اثر آشفتگی روابط‌ کارگری و مدیریت و مالکیت از یک طرف و مشکلات سفارش مواد اولیه و فروش کالاهای ساخته شده از طرف دیگر دچار بحران شدید گردید و اینک‌ نجات صنعت و اقتصاد کشور ایجاب می‌کند اقدامی قاطع در جهت احیاء و اداره صحیح و توسعه آنها به منظورهای ذیل به عمل آید:
‌الف: رعایت نظام اسلامی در مورد حقوق کار
ب: خروج اقتصاد ایران از وابستگی به نفت و احراز استقلال از طریق تولید نیازهای داخلی تا سرحد خودکفایی و توسعه صادرات
ج: گسترش زمینه کار و اشتغال و تخصص
‌د: قطع ید از عمال نظام استبدادی و استثمارگران
ه: احتراز از دولت سالاری و تشویق و حمایت از فعالیتهای غیر دولتی و ابتکار در بخش خصوصی لذا قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در دو ماده‌ اعلام می‌گردد.

قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران

‌ماده ۱ – صنایع موجود بر حسب شرایط به چهار دسته تقسیم می‌گردد و درباره هر گروه به نحو خاص عمل می‌شود:

‌الف – علاوه بر نفت، گاز، راه‌آهن، برق، شیلات که قبلاً ملی شده صنایع زیر نیز ملی می‌شوند:
‌الف ۱ – صنایع تولید فلزاتی که در صنعت مصرف عمده دارند (‌مانند فولاد، مس و آلومینیوم) شامل مرحله نورد گرم
‌الف ۲ – ساخت و مونتاژ کشتی هواپیما و اتومبیل.

[اجازه اقدام وزارتخانه‌های صنایع و معادن و فلزات نسبت به مصالحه حقوق دارندگان سهام شرکتهای موضوع بند (الف) ماده (۱) قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران]

ب: صنایع و معادن بزرگی که صاحبان آن از طریق روابط غیر قانونی با رژیم گذشته، استفاده نامشروع از امکانات و تضییع حقوق عمومی به‌ ثروتهای کلان دست یافته‌اند و برخی از آنها از کشور متواری هستند و دولت طبق لایحه قانونی شماره ۶۷۳۸ مورخ ۱۳۵۸.۳.۲۶ مدیریت آنها را در‌ اختیار گرفته است، سهام این گونه اشخاص به تملک دولت در می‌آید. هر گونه رسیدگی مالی و فنی و حقوقی نسبت به این گونه اشخاص در اختیار‌ دولت خواهد بود.

‌تبصره: بهای سهامی که طبق فرمان امام متعلق به بنیاد مستضعفان می‌شود، پس از ارزیابی در صورتی که مازاد بر دیون به دولت باشد، از طرف‌ دولت به این بنیاد پرداخت می‌گردد.

ج: کارخانجات و مؤسساتی که وامهای قابل توجه برای احداث یا توسعه از بانکها دریافت داشته‌اند در صورتی که کل بدهی آنها از دارایی خالص‌ آنان بالاتر باشد متعلق به دولت است و بقیه بدهی ایشان به عنوان طلب دولت و مردم به هر صورت که مقتضی باشد وصول خواهد شد. در صورتی که‌ دارایی این واحدها بیشتر از مطالبات بانکها و مردم باشد. دولت به سمت مالک بانکها و نسبت به مطالبات خود و مردم در مالکیت آن واحد سهیم‌ می‌شود.

‌د: کارخانجات و مؤسسات تولیدی که متعلق به بخش خصوصی بوده و وضع مالی و اقتصادی مساعدی دارند و مشمول بند ب ماده ۱ نباشد بر‌ اساس قبول اصل مالکیت مشروع مشروط، مالکیت آنها از طرف دولت به رسمیت شناخته می‌شود و مورد حمایت قانونی قرار می‌گیرد.

‌تبصره: بدهی‌ها، وثیقه‌ها و تضمین‌هایی که مالکین و مدیران مؤسسات مورد بحث در قبال وام بانکها داشته و سپرده‌اند به قوت خود باقی است و‌ مطالبه خواهد شد.


‌ماده ۲ – آیین‌نامه اجرایی این قانون باید ظرف مدت یک هفته به وسیله وزارتخانه‌های صنایع و معادن بازرگانی و سازمان برنامه و بودجه تنظیم‌ شود و به تصویب هیأت وزیران برسد و افراد مشمول بند ب ماده ۱ به تصویب جلسه مشترک وزرای بازرگانی، صنایع و معادن و سازمان برنامه و‌ بودجه و نمایندگان شورای انقلاب اسلامی برسد و همراه با اصل لایحه اعلام گردد.

‌تبصره – [الحاقی ۱۳۵۸/۴/۲۴]
از آن جا که مراد از وضع این قانون استیفای حقوق عمومی است و صاحبان صنایع مشمول بند ب، اغلب سهام خود را در مؤسسات و‌ کارخانجات به نام بستگان خود ثبت کرده‌اند سهام همسر و فرزندان و بنا به تشخیص کمیسیون مندرج در بند ۲ برادر و خواهر آنان نیز مشمول این بند‌ می‌شوند.

[آیین‌نامه اجرایی قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران]

‌اسامی ۵۱ نفر افراد مشمول بند ب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران که به تصویب جلسه مشترک وزرای بازرگانی – صنایع و معادن – سازمان برنامه‌ و بودجه و نمایندگان شورای انقلاب اسلامی رسیده است ذیلاً اعلام می‌شود.

۱ – جعفر اخوان
2 – حبیب ثابت
3 – گروه فرمانفرماییان (‌خانواده)
4 – علی رضایی
5 – محمود رضایی
6 – مراد اریه
7 – رسول وهابزاده
8 – احمد خیامی
9 – محمود خیامی
10 – منصور یاسینی
11 – محمدرحیم ایروانی‌ متقی
12 – محمدتقی برخوردار
13 – اکبر لاجوردیان
14 – قاسم لاجوردی
15 – احمد لاجوردی
16 – سید محمود لاجوردی
17 – حبیب لاجوردی
18 – علی‌اصغر پیروی
19 – محمدعلی مهدوی
20 – خسرو ابتهاج
21 – آذر ابتهاج
22 – ابوالحسن ابتهاج
23 – حسین دانشور
24 – علینقی عالیخانی
25 – مرتضی رستگارجواهری
26 – رضا رستگاراصفهانی
27 – عبدالحمید اخوان کاشانی
28 – علی شکرچیان
29 – رضا شکرچیان
30 – ابراهیم فرین‌راد

۳۱ – عبدالمجید اعلم

۳۲ – مهدی میراشراقی

۳۳ – مهدی هرندی

۳۴ – سعید هدایت

۳۵ – محمد ابونصرعضد

۳۶ – برادران عمید حضور

۳۷ – حسن هراتی

۳۸ – مرتضی رحیم‌زاده خویی

۳۹ – عبدالحمید قدیمی نوایی

۴۰ – عبدالمجید قدیمی نوایی

۴۱ – مهدی بوشهری

۴۲ – مراد پناه‌پور

۴۳ – علینقی اسدی

۴۴ – طاهر ضیائی

۴۵ – علی حاج طرخانی

۴۶ – عنایت بهبهانی و برادر

۴۷ – کاظم خسروشاهی
48 – محمد خسروشاهی
49 – برادران فولادی
50 – مهدی نمازی
51 – اسدالله رشیدیان