فصل اول – کلیات
ماده ۱ – به منظور مشارکت اهالی هر محل در اداره امور محلی و در اجرای اصل سپردن کار مردم به مردم و تهیه موجبات آبادانی و عمران شهری و‌روستایی و هماهنگی و توسعه و عمران و پیشرفت منطقه و تشخیص و تعیین نیازمندیهای محلی و مراقبت در تأمین آن در مرکز هر شهرستان انجمن شهرستان و در مرکز هر استان انجمن استان طبق مقررات این قانون تشکیل می‌شود و انجمنهای مزبور دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی خواهند بود.
تبصره – در نقاطی که فرمانداری کل وجود دارد طبق مقررات این قانون انجمن استان تشکیل می‌شود و فرمانداران کل وظایف و اختیارات استانداران را که در این قانون معین گردیده است به عهده خواهند داشت.
ماده ۲ – اعضاء انجمنهای شهرستان مطابق مقررات این قانون برای مدت چهار سال از طرف اهالی محل انتخاب می‌شوند و انتخاب مجدد آنان بلامانع است.
ماده ۳ – انجمن شهرستان تشکیل می‌شود از منتخبین مرکز شهرستان و بخشهای تابع آن و انجمن استان تشکیل می‌شود از رؤسای انجمنهای شهرستان و یک نفر از اعضاء هر یک از انجمنهای شهرستان حوزه استان به انتخاب انجمن شهرستان.
ماده ۴ – تعداد اعضاء انجمن شهرستان به شرح زیر است:
1 – در مرکز هر شهرستان که تا ۳۰ هزار نفر جمعیت داشته باشد ۵ نفر.
2 – در مرکز هر شهرستان که از ۳۰ هزار تا ۵۰ هزار نفر جمعیت داشته باشد ۷ نفر.
3 – در مرکز هر شهرستان که از ۵۰ هزار تا ۱۰۰ هزار نفر جمعیت داشته باشد ۹ نفر.
4 – در مرکز هر شهرستان که از ۱۰۰ هزار تا ۲۰۰ هزار نفر جمعیت داشته باشد ۱۱ نفر.
5 – در مرکز هر شهرستان که بیش از ۲۰۰ هزار نفر جمعیت داشته باشد به ازاء هر یک صد هزار نفر اضافی یک نفر و در هر حال از۳۰ نفر تجاوز نخواهد کرد.
تبصره – از هر یک از بخشها که جمعیت آن کمتر از ده هزار نفر باشد یک نفر انتخاب و به تعداد مزبور علاوه خواهد شد و در صورتی که جمعیت بخش بیش از ۱۰۰۰۰ نفر باشد برای هر ۷۵۰۰ نفر به بالا تا ده هزار نفر یک نفر نماینده افزوده خواهد شد.
فصل دوم – شرایط انتخاب‌کنندگان و انتخاب‌شوندگان
ماده ۵ – انتخاب‌کنندگان باید واجد شرایط زیر باشند:
1 – تابعیت ایران.
2 – داشتن حداقل ۲۰ سال سن.
3 – توطن در محل انتخاب یا سکونت در آنجا از شش ماه قبل از انتخابات.
ماده ۶ – انتخاب‌شوندگان باید واجد شرایط زیر باشند:
1 – تابعیت ایران.
2 – داشتن حداقل ۲۵ سال سن.
3 – خواندن و نوشتن فارسی به اندازه کافی.
4 – توطن در محل انتخاب و یا سکونت در آن محل حداقل دو سال قبل از انتخاب.
ماده ۷ – اشخاص زیر از حق انتخاب کردن و انتخاب شدن محروم هستند:
1 – محجورین.
2 – ورشکستگان به تقصیر و یا تقلب.
3 – مرتکبین جنایات یا جنحه‌های بزرگ عمدی.
4 – کسانی که سوء شهرت دارند.
ماده ۸ – اشخاص زیر به مناسبت مقام خود نمی‌توانند به عضویت انجمن شهرستان انتخاب شوند:
1 – نخست وزیر و وزراء و معاونین آنان و نمایندگان مجلسین در تمام کشور.
2 – استانداران و فرمانداران و دادستانها و شهرداران و بخشداران و کلیه رؤسای سازمانهای دولتی و مؤسسات انتفاعی و بازرگانی وابسته به دولت و قائم مقام و معاونین مقامات مزبور در حوزه مأموریت و کار خود.
3 – اعضاء اصلی و علی‌البدل انجمن نظارت انتخابات انجمن شهرستان در حوزه انتخابیه خود.
4 – رییس و اعضای انجمن شهر و رئیس انجمن بهداری و مدیر عامل جمعیت شیر و خورشید سرخ و رییس شورای داوری.
تبصره ۱ – متصدیان مقامات مذکور در بند ۲ تا ۴ این ماده در صورتی که داوطلب شرکت در انتخابات حوزه مأموریت خود باشند باید قبل از شروع انتخابات و همزمان با اعلام آمادگی از سمت خویش استعفا دهند و در صورتی که مستخدم رسمی دولت باشند، ضمن استعفا از سمت خود، تقاضا‌کنند که آماده به خدمت شوند و دولت مکلف به قبول این تقاضاها
است.
تبصره ۲ – سایر مستخدمین رسمی دولت که به عضویت انجمن شهرستان یا استان انتخاب شوند در صورت قبول عضویت انجمنهای مذکور باید از سمت خود استعفا دهند و تقاضا کنند که آماده به خدمت شوند.دولت مکلف به قبول این تقاضا است و مستخدمین مزبور از تاریخ قبولی عضویت انجمن آماده به خدمت خواهند شد.
مدت عضویت انجمن جزو آمادگی به خدمت مستخدم محسوب می‌شود.
تبصره ۳ – به مستخدمین رسمی دولت که به نحو مذکور در تبصره‌های ۱ و ۲ آماده به خدمت می‌شوند در دوران آمادگی به خدمت حقوقی پرداخت نخواهد شد و هرگاه مستخدمین مزبور بر اساس آخرین حقوق دریافتی زمان اشتغال کسور بازنشستگی خود را بپردازند وزارتخانه یا مؤسسه دولتی متبوع آنان موظف خواهد بود مبلغی معادل کسور پرداختی، بابت سهم خود، به صندوق بازنشستگی کسوری نیز پرداخت نماید. در این صورت‌خدمت اینگونه مستخدمین از نظر بازنشستگی جزء سابقه خدمت آنان محسوب خواهد شد.
تبصره ۴ – دولت حق ندارد در مدت خدمت مستخدمین موضوع تبصره‌های فوق در انجمنهای شهرستان و استان شغلی در وزارتخانه‌ها یا مؤسسات دولتی تا زمانی که این سمت را دارند به آنان ارجاع نماید ولی پس از خاتمه دوران عضویت در انجمن با آنان مانند سایر مستخدمین آماده به خدمت طبق قانون استخدام کشوری رفتار خواهند کرد.
تبصره ۵ – با مستخدمین آماده به خدمت دولت که به عضویت انجمنهای شهرستان یا استان انتخاب شوند بر طبق مقررات این ماده رفتار خواهد‌شد.
ماده ۹ – مشمولین قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی تا زمانی که در خدمت هستند از حق انتخاب کردن و انتخاب شدن محرومند.
فصل سوم- انتخابات
ماده ۱۰ – انتخاب‌کنندگان باید قبل از دادن رأی برگ انتخاباتی تحصیل کنند نحوه تنظیم دفاتر ثبت نام و احراز صلاحیت رأی دهنده و صدور برگ انتخاباتی به موجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که بر اساس این قانون از طرف وزارت کشور تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
ماده ۱۱ – پس از وصول دستور وزارت کشور مبنی بر شروع انتخابات فرماندار یا بخشدار و یا جانشینان آنها مکلفند حداکثر ظرف ده روز مراتب را جهت اطلاع داوطلبان نمایندگی انجمن شهرستان در حوزه انتخابیه آگهی نمایند.
داوطلبان باید از تاریخ انتشار آگهی ظرف پانزده روز آمادگی خود را کتباً به
فرمانداری یا بخشداری محل انتخاب اطلاع دهند و برای اینکه داوطلب‌نمایندگی شناخته شوند باید معرفی‌نامه‌ای به امضای ۳۰ تا ۱۵۰ نفر اشخاصی که صلاحیت رأی دادن دارند به ترتیب زیر:
1 – در نقاطی که تا۳۰ هزار نفر جمعیت دارند ۳۰ نفر.
2 – در نقاطی که از ۳۰ هزار تا ۵۰ هزار نفر جمعیت دارند ۵۰ نفر.
3 – در نقاطی که ۵۰ هزار تا ۱۰۰ هزار نفر جمعیت دارند ۷۵ نفر.
4 – در نقاطی که از ۱۰۰ هزار تا۲۰۰ هزار نفر جمعیت دارند ۱۰۰ نفر.
5 – در نقاطی که از ۲۰۰ هزار تا ۵۰۰ هزار نفر جمعیت دارند ۱۲۵ نفر.
6 – در نقاطی که از ۵۰۰ هزار نفر به بالا جمعیت دارند ۱۵۰ نفر.
ضمیمه نامه خود به فرمانداری و یا بخشداری محل انتخاب تسلیم و رسید دریافت نمایند. برگ داوطلبی و معرفی‌نامه طبق نمونه‌ای است که از طرف وزارت کشور تهیه خواهد شد. معرفی کاندیدای احزاب قانونی برای عضویت در انجمن شهرستان از طرف احزاب مذکور بجای معرفی‌نامه قابل قبول خواهد بود.
ماده ۱۲ – پس از انتشار آگهی مذکور در ماده ۱۱ فرماندار بلافاصله کمیسیونی مرکب از خود و رؤسای ادارات دادگستری و بهداری و آموزش و پرورش و در صورت غیبت یا نبودن در محل قائم‌مقام آنان و یک نفر معتمد محل تشکیل می‌دهد. در نقاطی که هر یک از ادارات مذکور در این ماده وجود نداشته باشد از رؤسای سایر ادارات یا معتمدین محل برای تشکیل کمیسیون پنج نفری دعوت می‌شود.
کمیسیون بدواً به صلاحیت داوطلبان نمایندگی کلیه حوزه‌های انتخابیه آن شهرستان رسیدگی و پس از آن اسامی واجدین شرائط در حوزه انتخابیه را به تفکیک تهیه و به وسیله فرماندار یا بخشدار اعلام می‌نماید و رأی‌دهندگان فقط می‌توانند به آنان رأی دهند.
ماده ۱۳ – فرماندار یا بخشدار هر حوزه انتخابیه به محض وصول دستور وزارت کشور مبنی بر تشکیل انجمن نظارت پانزده نفر از طبقات زیر:
1 – علما و اعضای هیأت علمی مؤسسات آموزش عالی، دبیران و آموزگاران.
2 – پزشکان، مهندسان، وکلای دادگستری و سردفتران اسناد رسمی.
3 – بازرگانان و پیشه‌وران.
4 – کشاورزان.
5 – کارگران.
از هر طبقه سه نفر را که واجد شرایط انتخاب شدن باشند تعیین و دعوت می‌نماید در صورتی که یک یا چند طبقه از طبقات پنجگانه فوق وجود نداشته باشد معادل کسری عده از سایر طبقات دعوت می‌شود.
ماده ۱۴ – دعوت‌شدگان در اولین جلسه از بین خود یا خارج هفت نفر را که واجد شرایط انتخاب شدن باشند به رأی مخفی و اکثریت نسبی به عنوان عضو اصلی و هفت نفر را به همین ترتیب به عنوان عضو علی‌البدل انجمن نظارت بر انتخابات تعیین می‌کنند برای انجام انتخاب مزبور حضور دو ثلث از دعوت‌شدگان کافی خواهد بود.
ماده ۱۵ – اعضاء انجمن نظارت پس از انتخاب بلافاصله تحت ریاست مسن‌ترین اعضاء تشکیل جلسه داده و یک رییس و یک نایب رییس و لااقل سه منشی از بین خود با رأی مخفی انتخاب می‌نمایند. انتخاب رییس و نایب رییس فردی و با اکثریت تام خواهد بود و در صورت عدم حصول اکثریت تام دفعه دوم انتخاب به اکثریت نسبی صورت می‌گیرد انتخاب منشی‌ها جمعی و به اکثریت نسبی است.
ماده ۱۶ – انجمن نظارت حوزه انتخابیه مکلف است برای تسهیل و تسریع در امر انتخابات و اخذ رأی به تعداد لازم شعب جداگانه مرکب از پنج نفر از اهالی همان محل که واجد شرایط انتخاب شدن باشند تشکیل دهد.
ماده ۱۷ – انجمن نظارت و شعب آن غیر قابل انحلال است، مگر آنکه موجبات تعطیل و تعویق انتخابات را فراهم کند و یا بر خلاف وظایفی که بر طبق این قانون به عهده انجمن گذاشته شده عمل نماید. در این صورت اگر اخلال از طرف شعبه باشد بنابر رأی اکثریت انجمن با موافقت فرماندار یا بخشدار شعبه مزبور منحل می‌شود و اگر از طرف انجمن باشد فرماندار یا بخشدار با موافقت کمیسیون پنج نفری موضوع ماده ۱۲ ضمن تنظیم صورتمجلس که حاکی از دلایل انحلال و کیفیت اخلال در انجمن باشد اعضاء علی‌البدل را برای ادامه امر انتخابات دعوت می‌نماید در صورتی که از آن اقدام نیز نتیجه‌ای حاصل نشود بلافاصله به ترتیب مقرر در ماده ۱۳ مجدداً نسبت به تشکیل انجمن نظارت اقدام به عمل خواهد آمد.
ماده ۱۸ – انجمن نظارت باید آگهی که حاوی مطالب زیر باشد از ۳ تا ۵ روز قبل از روز اخذ رأی در حوزه انتخابیه منتشر کند:
1 – محل انعقاد انجمن و شعب آن و ساعات اخذ رأی که باید در تمام شعب در روز جمعه به عمل آید و کمتر از شش ساعت و بیش از هشت ساعت نباشد. ساعت اخذ رأی از ساعت ۸. صبح الی ۱۲ و از ساعت ۱۴ تا خاتمه مدت خواهد بود.
2 – شرایط انتخاب‌کنندگان.
3 – عده اعضایی که باید در آن حوزه انتخاب شوند.
4 – اسامی داوطلبان عضویت انجمن شهرستان که صلاحیت آنها مورد تأیید قرار گرفته و واجد شرایط مندرج در این قانون باشند با تصریح به این امر که رأی‌دهندگان فقط می‌توانند از میان داوطلبان معافی شده از طرف انجمن نظارت اشخاصی را که مایل باشند انتخاب نمایند.
ماده ۱۹ – رأی‌گیری در یک روز به عمل خواهد آمد و دادن رأی باید مخفی باشد و نحوه اخذ رأی و استخراج آن و تشخیص حائزین اکثریت طبق آیین‌نامه‌ای است که از طرف وزارت کشور تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
ماده ۲۰ – هرگاه در اثناء جریان انتخابات یک یا چند نفر از اعضاء انجمن در در آمدن به جلسات تعلل یا از حضور استنکاف نمایند تا زمانی که اکثریت باقی است جریان امر تعقیب و به عضو یا اعضاء مذکور اخطار می‌شود که حضور یابند چنانچه عضوی تا دو جلسه پس از اخطار در استنکاف و تعلل خود باقی باشد انجمن با اطلاع فرماندار یا بخشدار یک یا چند نفر از اعضاء علی‌البدل را به حکم قرعه برای عضویت انجمن دعوت می‌نماید و اگر اکثریت اعضاء انجمن نظارت از حضور در انجمن استنکاف نمایند و یا پس از ختم انتخابات از دادن اعتبارنامه خودداری کنند فرماندار یا بخشدار علل و‌موجبات آن را تحقیق و در رفع محظور اهتمام می‌نماید و در صورتی که اهتمام فرماندار یا بخشدار مؤثر نشود و اکثریت اعضاء انجمن یا تمام اعضاء انجمن اعم از اصلی و علی‌البدل همچنان استنکاف و یا استعفا نمایند یا به واسطه فقدان اکثریت انجمن نتواند به وظائف قانونی خود عمل نماید کمیسیون مقرر در ماده ۱۲ در تجدید انتخاب اعضاء انجمن نظارت به تعداد کسری اعضاء اقدام می‌نماید.
ماده ۲۱ – اگر کسی در جریان انتخابات شکایت یا ایرادی در امر انتخابات داشته باشد مانع سیر قانونی جریان انتخابات نخواهد بود، ولی خلاصه شکایت یا ایراد در دفتر مخصوص انجمنهای نظارت ثبت می‌شود.
ماده ۲۲ – انجمن نظارت پس از خاتمه رأی‌گیری و شمارش و قرائت آراء بلافاصله اسامی دارندگان رأی را جهت اطلاع عموم آگهی می‌نماید و از تاریخ انتشار این آگهی تا یک هفته ایرادات و شکایات از انتخابات را می‌پذیرد و منتهی ظرف یک هفته دیگر به شکایات یا ایرادات رسیدگی و نتیجه را اعلام می‌دارد.
شاکیان از انتخابات یا از انجمن نظارت رسیدگی می‌توانند پس از افتتاح انجمن شهرستان شکایات خود را ظرف هفته اول به انجمن تسلیم نمایند و نظر انجمن که ظرف یک هفته از تاریخ وصول شکایات اعلام خواهد شد قطعی است. حق اعتراض بر انتخابات را اشخاصی دارند که حق انتخاب کردن را داشته باشند.
ماده ۲۳ – انتخابات انجمنهای شهرستان و شهر در یک روز انجام می‌شود و در مواردی که تجدید انتخاب شهرستان لازم شود طبق مواد این قانون اقدام خواهد شد.
ماده ۲۴ – در صورتی که ایراد و شکایتی از انتخابات نشود و یا ایرادات و شکایت‌های رسیده پس از رسیدگی مورد تأیید واقع نگردد انجمنهای نظارت پس از تنظیم صورتمجلس نهایی به نام کسانی که به عضویت انجمن شهرستان انتخاب شده‌اند اعتبارنامه را به امضای اکثریت اعضاء انجمن و فرماندار یا بخشدار مربوط در چهار نسخه صادر کرده نسخه اول را به عضو منتخب تسلیم خواهد نمود نسخه دوم را به وزارت کشور و نسخه سوم را به‌فرمانداری و نسخه چهارم را به انجمن شهرستان ارسال می‌دارد و در صورتی که منتخب قبل از صدور اعتبارنامه فوت یا استعفا کند انجمن نظارت برای نفر بعدی که دارای رأی بیشتری باشد به شرح فوق اعتبارنامه صادر می‌نماید.
ماده ۲۵ – پس از صدور اعتبارنامه اعضاء انجمن شهرستان با حضور اعضاء انجمن مزبور و رییس و اعضاء انجمن نظارت بر انتخابات و فرماندار و یا بخشدار اوراق آراء مأخوذه معدوم می‌شود و در این موقع رییس انجمن نظارت انحلال انجمن نظارت را اعلام می‌دارد.
ماده ۲۶ – ترتیب انتخابات نمایندگان بخشها بر اساس انتخابات انجمنهای شهرستان و به نحوی خواهد بود که در ماده ۱۱ اصلاحی منظور شده است.
فصل چهارم – طرز تشکیل انجمنهای شهرستان و استان
ماده ۲۷ – پس از آنکه دو ثلث اعتبارنامه منتخبین بخشها و مرکز شهرستان به فرمانداری واصل گردید فرماندار مکلف است از کلیه اعضاء انجمن شهرستان و معتمدین محل و وجوه طبقات مندرج در ماده ۱۲ و رؤسای ادارات و مؤسسات عمومی برای افتتاح انجمن دعوت و انجمن را به نام نامی اعلیحضرت همایون شاهنشاه افتتاح کند.
ماده ۲۸ – پس از افتتاح بلافاصله انجمن به ریاست مسن‌ترین و منشیگری دو نفر از جوانترین اعضاء تشکیل می‌شود و در حضور کلیه مدعوین مراسم سوگند به این ترتیب انجام خواهد شد که هر یک از اعضاء سوگندنامه را به شرح زیر با ذکر نام خود قرائت نموده و ذیل آن را امضاء کند.
“من … امضاء‌کننده زیر خداوند متعال را به شهادت می‌طلبم به قرآن مجید سوگند یاد می‌کنم تکالیف و وظایفی را که به عنوان عضو انجمن شهرستان به من رجوع شده است با کمال راستی و درستی و جد و جهد انجام بدهم و در انجام این وظایف هرگز اغراض شخصی را مداخله ندهم و همواره خیر و صلاح مردم و تمامیت کشور ایران را منظور و نصب‌العین خود ساخته و به قانون اساسی و سلطنت مشروطه ایران وفادار بمانم و نسبت به اعلیحضرت همایون شاهنشاه مفخم خود صدیق و راستگو باشم”.
تبصره ۱ – اعضایی که از اقلیتهای مذهبی انتخاب می‌شوند به کتاب آسمانی خود سوگند یاد خواهند کرد.
تبصره ۲ – اعضاء انجمنهای شهرستان که بعد از جلسه افتتاحیه برسند در اولین جلسه رسمی که حاضر می‌شوند باید مراسم تحلیف را به جا آورده و سوگندنامه را امضاء نمایند.
ماده ۲۹ – انجمن شهرستان پس از از ادای سوگند از میان اعضای خود یک نفر رییس و دو نفر نایب رییس و دو نفر منشی با رأی مخفی و اکثریت نسبی آراء برای مدت دو سال انتخاب و شروع به انجام وظایف قانونی خود می‌کند. اعضای انجمن شهرستان در اجرای مفاد ماده ۳ در همین جلسه یکی از اعضای خود را برای عضویت انجمن استان انتخاب و به فرمانداری معرفی می‌نماید.
ماده ۳۰ – هر یک از اعضاء انجمن شهرستان که فاقد یک یا چند شرط از شرایط لازم برای عضویت انجمن شود یا شغل دولتی قبول کند یا بدون عذر موجه و جلب موافقت قبلی انجمن چهار جلسه متوالی یا شش جلسه متناوب در هر سال غیبت کند از عضویت انجمن معاف و مراتب به عضو مزبور ابلاغ خواهد شد تا اگر اعتراضی داشته باشد ظرف یک هفته به انجمن استان اعلام کند و می‌تواند برای دفاع از خود در جلسه انجمن حضور یابد. نظر انجمن استان در این باره قطعی است و بلافاصله به انجمن شهرستان مربوط ابلاغ خواهد شد.
تبصره ۱ – وظایف مربوط به اعلام معافیت عضوی که به ترتیب مذکور در مواد ۳۰ و ۳۱ از عضویت انجمن معاف می‌شود و دعوت از منتخب بعدی توسط فرماندار یا جانشین او انجام خواهد شد.
تبصره ۲ – اگر نفر بعدی وجود نداشته باشد و بیش از یک سال به پایان دوره باقی باشد برای تعیین جانشین فرد یا افراد مزبور تجدید انتخاب به عمل خواهد آمد.
ماده ۳۱ – هر یک از اعضاء انجمن شهرستان و استان که بر اثر ارتکاب جرائم مذکور در قانون اصلاح ماده ۱۹ اصلاحی قانون کیفری عمومی مورد تعقیب جزایی قرار گیرد پس از صدور کیفرخواست از عضویت انجمن معلق می‌گردد.
تبصره ۱ – در صورتی که در نتیجه اجرای مقررات مندرج در مواد ۳۰ و ۳۱ عده‌ای از اعضای انجمن شهرستان یا استان معلق شوند که با معاف‌شدن از عضویت انجمن یا تعلیق آنان انجمن فاقد اکثریت شود و نصاب تشکیل هیأت فراهم نگردد تا تجدید انتخاب و یا تعیین قطعی اعضاء معلق،هیأت مذکور در تبصره ذیل ماده ۴۴ وظائف انجمن را انجام خواهد داد.
تبصره ۲ – در صورتی که با محکومیت قطعی عده‌ای از اعضاء انجمن شهرستان یا استان انجمنهای مذکور فاقد اکثریت شوند برای تأمین عده کسری با رعایت ماده ۳۲ این قانون عده اعضای کسری تکمیل می‌شود و در صورتی که کسری تأمین نگردد و بیش از یک سال به پایان دوره مانده باشد نسبت به تعداد کسری تجدید انتخاب به عمل خواهد آمد.
ماده ۳۲ – هرگاه یکی از اعضاء انجمن شهرستان استعفا داده یا فوت نماید.
یا به علل مذکور در مواد ۳۰ و ۳۱ این قانون از عضویت انجمن معاف یا معلق گردد پس
از قطعیت مراتب وسیله انجمن به فرماندار اعلام می‌گردد و فرماندار ظرف ده روز از
نفر بعدی منتخب حوزه مربوط که رأی بیشتری داشته برای بقیه مدت نمایندگی دعوت به
عمل خواهد آورد. در صورتی که‌نفرات بعدی دارای آراء مساوی باشند یکی از آنها به
حکم قرعه تعیین خواهد شد. و اگر نفر بعدی وجود نداشته باشد و بیش از یک سال به
پایان دوره باقی باشد برای تعیین جانشین فرد یا افراد مذکور تجدید انتخاب به عمل خواهد آمد.
ماده ۳۳ – استاندار مکلف است پس از وصول دو ثلث معرفی‌نامه منتخبین شهرستانها
برای عضویت در انجمن استان ظرف ده روز طبق ماده ۲۷ این قانون برای افتتاح انجمن استان اقدام نماید.
ماده ۳۴ – پس از حضور دو ثلث از اعضاء، انجمن استان تشکیل جلسه داده و بلافاصله
هیأت رئیسه خود را که مرکب از یک رییس دو نایب رییس و دو منشی برای مدت دو سال
انتخاب و شروع به انجام وظایف قانونی خود می‌نماید. تجدید انتخاب هیأت رئیسه انجمن
بلامانع است، انجمن استان هر ماه یک بار تشکیل می‌گردد.
تبصره – جلسات فوق‌العاده انجمن استان بنا به پیشنهاد استاندار یا رییس انجمن استان تشکیل خواهد شد.
ماده ۳۵ – هر یک از انجمنهای استان می‌تواند کمیسیونهایی مرکب از سه تا پنج نفر برای مسائل فنی و تخصصی مربوط تشکیل دهد.
ماده ۳۶ – انجمن استان طرح‌های عمرانی و اجتماعی و اقتصادی شهرستانها را که از طرف
دفتر برنامه و بودجه تهیه گردیده هماهنگ نموده و یک نسخه از آن را برای انجمنهای
شهرستان ارسال می‌نماید.
ماده ۳۷ – هر یک از انجمنهای شهرستان و استان دبیر خانه‌ای خواهد داشت که زیر نظر
مستقیم رییس انجمن انجام وظیفه خواهد کرد.
ماده ۳۸ – جلسات انجمنها علنی است و حضور اشخاص در انجمن، آزاد است ولی حق مذاکره
و دخالت در مذاکرات انجمن و تظاهرات را ندارند. رییس انجمن می‌تواند در صورت لزوم
شخصاً یا به تقاضای یک سوم از اعضاء حاضر یا به درخواست استاندار یا فرماندار جلسات
غیر علنی تشکیل‌دهد در این صورت افشاء مذاکرات این گونه جلسات موکول به تصویب
انجمن خواهد بود.
تبصره – هرگاه در انجمن استان موضوعی مربوط به یک یا چند شهرستان تابع استان مطرح
و در جریان باشد فرماندار و همچنین رؤسای مربوط می‌توانند با نظر استاندار در
جلسات و مذاکرات مربوط به حوزه‌های خود بدون داشتن حق رأی شرکت کنند.
ماده ۳۹ – نظم داخلی انجمن به عهده رییس است و هر یک از اعضاء که بر خلاف نظم
رفتار کند مطابق آیین‌نامه داخلی انجمن با او رفتار می‌شود و اگر از اشخاص خارج که
در انجمن حضور دارند عملی مخالف انتظامات سر بزند یا در مذاکرات انجمن مداخله
نمایند رییس به وسیله مأمورین انتظامی‌که مسئول حفظ انتظامات هستند مرتکب را از انجمن اخراج می‌کند.
در صورتی که عمل مرتکب یا مرتکبین مستلزم تعقیب کیفری باشد صورت مجلس تنظیم و به
مقامات صلاحیتدار قضایی برای تعقیب قانونی ارسال خواهد شد.
تبصره ۱ – مأمورین انتظامی مکلفند به درخواست رییس انجمن فوراً تعداد لازم افراد برای حفظ انتظامات در اختیار انجمن قرار دهند.
تبصره ۲ – انجمنهای شهرستان و استان آیین‌نامه‌ای خواهند داشت که نمونه آن از طرف وزارت کشور تهیه و تنظیم گردیده و در اختیار انجمن جهت تصویب قرار خواهد گرفت.
ماده ۴۰ – اخذ رأی برای انتخاب اشخاص در انجمنها به طور مخفی و با ورقه و برای تصویب بودجه با ورقه و علنی خواهد بود و در غیر این موارد اخذ رأی با قیام و قعود صورت می‌گیرد مگر آنکه دو ثلث اعضاء حاضر تقاضای رأی مخفی نمایند.
ماده ۴۱ – انجمن با حضور دو ثلث اعضاء رسمیت می‌یابد و تصمیمات انجمن وقتی معتبر است که بیش از نصف تمام اعضاء انجمن به آن رأی موافق داده باشند.
ماده ۴۲ – خلاصه مذاکرات و تصمیمات جلسات انجمن در صورت جلسه‌ای که توسط انجمن تنظیم می‌گردد درج و به امضاء کلیه اعضاء حاضر در جلسه خواهد رسید همچنین خلاصه مذاکرات و تصمیمات هر جلسه با ذکر اسامی غائبین در دفتر مخصوص ثبت و رییس انجمن و منشی ذیل آن را امضاء می‌نمایند.
ماده ۴۳ – تشکیل جلسات و اتخاذ تصمیم در غیر از محل انجمن و در غیر اوقاتی که تعیین شده ممنوع و بلااثر است. تصمیمات انجمن علاوه بر آنکه در انجمن علناً اعلام می‌شود جداگانه نیز نوشته و در محلهای مخصوص که عامه بتوانند از آن اطلاع حاصل کنند الصاق می‌گردد.
ماده ۴۴ – هرگاه انجمنی بر خلاف وظایف قانونی خود اقدام یا تصمیمی اتخاذ نماید که
خلاف مصالح عمومی کشور باشد از طرف استاندار تذکرات لازم به انجمن داده می‌شود و
اگر تذکرات مؤثر واقع نشود به پیشنهاد وزارت کشور که متکی به دلایل موجه باشد و
تصویب شورای دولتی و در غیاب‌آن به تصویب هیأت وزیران آن انجمن منحل می‌گردد. در
این صورت هرگاه بیش از یک سال به آخر دوره باقی مانده باشد وزارت کشور دستور
تجدید‌انتخابات را برای بقیه مدت صادر می‌نماید.
تبصره – پس از اجرای این قانون در صورت انحلال انجمن شهرستان هیأتی به ریاست
فرماندار و عضویت رؤسای دادگستری – امور اقتصادی و‌دارایی – آموزش و پرورش – تعاون
و امور روستاها – انجمن شهر و یک نفر معتمد محل و در صورت نبودن انجمن شهر دو نفر
معتمد محل به انتخاب‌فرماندار تا تشکیل مجدد انجمن مزبور وظایف انجمن را به استثناء وضع عوارض انجام خواهند داد.
ماده ۴۵ – فرمانداران و بخشداران موظفند دو ماه قبل از انقضاء دوره انجمنهای شهرستان وسائل انتخابات دوره بعد را از هر جهت فراهم نمایند به‌نحوی که قبل از پایان دوره انجمن انتخابات دوره بعد خاتمه پذیرد.
فصل پنجم: وظایف و اختیارات انجمنهای شهرستان و استان
ماده ۴۶ – اختیارات انجمن شهرستان به شرح زیر است:
1 – تصویب کلیه طرح‌های عمرانی اجتماعی و اقتصادی حوزه شهرستان که اعتبارات آنها از
یک طرف همه‌ساله از طرف سازمان برنامه و بودجه بر اساس میزان و ترکیب جمعیت،
احتیاجات، پیشرفت و سایر شرایط محلی تعیین شده و پس از تصویب مجلسین به توسط دفتر
برنامه و بودجه استان‌به انجمن ابلاغ می‌گردد و از طرف دیگر از محل درآمدهای
اختصاصی و محلی که میزان آنها هرساله از طرف انجمن تعیین می‌شود، تأمین می‌گردد.
این‌اعتبارات از هر یک طرف به وسیله وزارت امور اقتصادی و دارایی و از طرف دیگر به
وسیله ادارات، مؤسسات و اشخاص محلی در اختیار اداره امور‌اقتصادی و دارایی شهرستان
قرار می‌گیرد تا به مرور طبق مصوبات انجمن به توسط ادارات و یا مؤسسات مربوط
شهرستان که دستگاههای اجرایی شهرستان می‌باشند به مصرف طرحها برسد.
2 – تعیین اولویت طرحها و اجرای برنامه‌ها رأساً یا به پیشنهاد فرماندار و اداره مربوط شهرستان با در نظر گرفتن اعتباراتی که به مرور در اختیار اداره امور اقتصادی و دارایی شهرستان قرار می‌گیرد.
3 – تصویب بودجه و متمم بودجه و اصلاح بودجه انجمن و تصویب و انتشار و تفریغ بودجه.
4 – تصویب قراردادهایی که انجمن برای انجام وظایف خود لازم می‌داند.
5 – قبول هدایا و یا هدیه نمودن به نام انجمن.
ماده ۴۷ – انجمن شهرستان می‌تواند به منظور تأمین هزینه تمام یا قسمتی از طرح‌های
موضوع بند ۱ ماده ۴۶ رأساً یا به پیشنهاد ادارات دولتی و سازمانهای محلی و یا به
پیشنهاد انجمنهای شهر و ده که به تأیید فرماندار رسیده باشد عوارض مخصوصی که
منحصراً به مصرف اجرای طرح‌های مزبور‌خواهد رسید وضع نماید.
عوارض فوق نباید تأثیر سوئی در اقتصاد عمومی کشور داشته باشد و بدین سبب مصوبه
انجمن قبل از انتشار و اجراء بایستی برای استاندار ارسال گردد‌تا استاندار نظر
کمیسیون سه نفری مرکب از وزراء کشور – امور اقتصادی و دارایی و رییس سازمان برنامه
و بودجه را خواسته و حداکثر ظرف سه ماه‌نظریه را به انجمن ابلاغ نماید. در صورتی
که استاندار در ظرف مدت سه ماه نظریه قطعی اعلام ننمود مصوبات انجمن قابل اجرا خواهد بود.
مصوبات انجمن شهرستان در مورد عوارض پس از قطعیت حداکثر ظرف ده روز به وسیله
فرماندار به سازمانهای ذیربط ابلاغ شده و برای اطلاع عموم‌نیز آگهی می‌گردد.
تبصره ۱ – عوارض مصوب انجمن بایستی منحصراً به مصارف طرح‌های عمرانی موضوع بند ۱ ماده ۴۶ برسد و انجمنها مجاز نیستند برای هزینه‌های اداری از محل مزبور استفاده و برداشت نمایند.
تبصره ۲ – انجمنهای شهرستان مکلفند پس از تأمین اعتبار لازم برای انجام طرح‌های مصوب و یا اتمام طرح مربوط عوارض مزبور را ملغی و‌مراتب را جهت اطلاع عمومی آگهی نمایند.
تبصره ۳ – مرجع و طرز وصول عوارض طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که وزارت کشور ظرف شش ماه از تاریخ تصویب اصلاحیه تهیه نموده و به تصویب هیأت وزیران برساند.
تبصره ۴ – کلیه عوارضی که به پیشنهاد انجمن ده و به تصویب انجمن شهرستان اخذ می‌شود بایستی منحصراً به مصرف امور عمرانی همان ده رسیده و در اختیار انجمن ده قرار گیرد.
ماده ۴۸ – چنانچه برای اداره و یا نگهداری تأسیساتی که به وجود آمده اعتباراتی
لازم باشد که تأمین آن از طرف دولت و یا اعتبارات انجمنها و یا سازمانها و شوراهای
محلی و منطقه‌ای میسر نگردد، انجمن شهرستان می‌تواند برای نگهداری و یا اداره آن
عوارض متناسبی وضع نماید.
نحوه تصویب و وصول عوارض مزبور نیز طبق مقررات ماده ۴۶ و ۴۷ این قانون خواهد بود.
ماده ۴۹ – انجمن شهرستان باید در حسن اجرای امور زیر مراقبت و نظارت نماید:
1 – در حسن اجرای برنامه‌های خاص ناحیه‌ای و سایر طرح‌های عمرانی که در حوزه شهرستان انجام می‌شود.
2 – در امور مربوط به انجمنهای دوره راهنمایی و همکاری با آنان در تنظیم طرح‌های عمرانی و اجتماعی با رعایت مقررات مربوط.
3 – در امور بهداری و بهداشت و پاکسازی حوزه شهرستان.
4 – در امور آموزشی و تربیت بدنی و پیشاهنگی حوزه شهرستان و برنامه پیکار با بیسوادی و نظارت در توزیع و استقرار سپاهیان انقلاب در‌روستاها
5 – در امور خیریه و تعاون عمومی حوزه شهرستان و تشویق مردم محل به خودیاری و تعاون عمومی
6 – در حفظ حراست آثار باستانی و تأسیس موزه و کتابخانه.
ماده ۵۰ – انجمن شهرستان به منظور اجرای وظایفی که ضمن مواد ۴۶ و ۴۷ و ۴۹ تشریح
گردید می‌تواند تعدادی کمیسیون فنی و اداری مانند کمیسیون بهداشت و یا آموزش و
پرورش از بین خود انتخاب نماید و رسیدگی به موضوع‌های طرح شده را قبل از بحث و
اتخاذ تصمیم در جلسه‌انجمن به آن کمیسیونها محول نماید.
انجمن شهرستان می‌تواند در بعضی موارد تمام یا قسمتی از اختیارات خود را به این کمیسیونها بدهد.
ماده ۵۱ – انجمن شهرستان علاوه بر وظایف و اختیارات مذکور می‌تواند در کلیه مسائل مربوط به امور اجتماعی و اقتصادی و عمرانی حوزه شهرستان رأساً یا به درخواست سازمانهای ذیربط نظر خود را اعلام دارد.
ماده ۵۲ – انجمن شهرستان می‌تواند برای شرکت در انجمنها و یا شوراها و یا کمیسیونهایی که طبق این قانون و یا سایر قوانین و مصوب وظائفی بر عهده دارند، یکی از اعضاء یا نماینده مورد اعتماد خود را معرفی نماید.
ماده ۵۳ – انجمن شهرستان می‌تواند در مورد اختلاف بین انجمنهای دهات و شهرها در صورتی که مراجع قانونی خاص برای آن پیش‌بینی نشده باشد رسیدگی و تصمیم لازم اتخاذ نماید. نظر انجمن شهرستان در این مورد قطعی و لازم‌الاجرا است.
ماده ۵۴ – انجمن شهرستان می‌تواند در مورد حفظ و اداره کلیه اموال منقول و غیرمنقول که در اختیار انجمن است، همچنین خرید و فروش و نقل و انتقال و اجاره و استجاره آنها تصمیم لازم اتخاذ نماید.
ماده ۵۵ – تصویب مقررات محلی مربوط به امور اصناف و پیشه‌وران و نظارت در اجرای مقررات قانون نظام صنفی خارج از محدوده شهر با رعایت سایر قوانین مربوط به عهده انجمن شهرستان می‌باشد.
ماده ۵۶ – انجمن شهرستان می‌تواند هر یک از رؤسای ادارات و سازمانهای دولتی و یا
وابسته به دولت و شهرداران را که لازم بداند از طریق فرمانداری برای ادای توضیح و
یا اظهار نظر به جلسات انجمن دعوت نماید و آنان مکلف به شرکت در جلسات می‌باشند در
صورتی که مقامات مذکور‌در فوق از حضور در جلسات شهرستان خودداری نمایند انجمن
مراتب را به اطلاع فرماندار خواهد رساند.
فرماندار باید به چگونگی امر رسیدگی نموده حداکثر تا اولین جلسه بعدی علت را به
اطلاع انجمن برساند و در صورتی که عدم شرکت مقامات فوق در انجمن شهرستان به تشخیص
هیأت رییسه انجمن بدون دلیل موجه باشد موضوع از طریق فرماندار به استاندار گزارش
می‌شود، تا استاندار فوراً رسیدگی‌نموده و تذکر لازم به اشخاص مزبور بدهد و چنانچه
این امر تکرار شود مراتب از طریق استاندار به وزارتخانه‌ها یا سازمان مربوط اعلام
خواهد شد،وزارتخانه‌ها و یا سازمان مربوط مکلف است تصمیم مقتضی درباره آنان اتخاذ نماید.
ماده ۵۷ – ادارات و سازمانهای وابسته به دولت و انجمنهای شهر و سایر انجمنهای محلی مکلفند اطلاعات لازم را که مربوط به وظایف انجمن شهرستان است در صورت تقاضا در اختیار انجمن قرار دهند.
ماده ۵۸ – هرگاه برای انجام امر مربوط به عمران شهری و روستایی موضوع این قانون، نقشه‌ها و طرح‌هایی لازم باشد سازمانهای دولتی مربوط مکلفند خدمات فنی مورد نیاز را مجاناً انجام داده و راهنماییهای لازم را معمول دارند.
ماده ۵۹ – هر یک از سازمانهای دولتی و مؤسسات وابسته به دولت که برای رفع نیازمندیهای عمرانی و اجتماعی و اقتصادی و سایر نیازمندیهای محلی احتیاج به اعتباراتی داشته باشند، باید پیشنهاد خود را قبلاً به توسط فرماندار به تصویب انجمن شهرستان رسانیده و از همان طریق آن اعتبارات‌را از مقامات مرکزی مربوط درخواست نمایند.
ماده ۶۰ – انجمن شهرستان پس از ورود فرماندار جدید به محل مأموریت جلسه انجمن را تشکیل داده و از فرماندار دعوت می‌نماید تا برای انجام مراسم معارفه در جلسه مزبور حضور یابد.
ماده ۶۱ – انجمن شهرستان در روز سروش آریامهر تشکیل جلسه می‌دهد و از فرماندار
دعوت می‌نماید که در آن جلسه حضور یابد و پس از انجام تشریفات مقرر در روز مزبور
رییس انجمن شهرستان خلاصه‌ای از گزارش اقدامات سالانه خود را در همان جلسه به
اطلاع می‌رساند و همچنین باید در‌همان روز گزارش اقدامات انجام شده سالانه از طرف
انجمن برای اطلاع عموم انتشار یابد.
ماده ۶۲ – استاندار یا معاون او می‌توانند در جلسات انجمن استان یا شهرستان حاضر شده و در مذاکرات شرکت نمایند ولی حق رأی نخواهند داشت.
ماده ۶۳ – فرماندار مکلف است در کلیه جلسات انجمن شهرستان حاضر گردیده و در مذاکرات شرکت نماید ولی حق رأی نخواهد داشت.
تبصره – در صورتی که حضور فرماندار در جلسه‌ای از جلسات انجمن به عللی میسر نباشد معاون فرماندار به جانشینی او باید در انجمن شهرستان شرکت نماید.
ماده ۶۴ – فرماندار مجری کلیه مصوبات قانونی انجمن شهرستان بوده و مکلف است آنچه
از مصوبات انجمن که اجرای آن مربوط به ادارات و سازمانهای اداری و محلی حوزه
شهرستان است، برای اجراء به ادارات و سازمانهای ذیربط ابلاغ نموده و اعتبار لازم
را از محل عوایدی که برای این‌منظور به حساب انجمن شهرستان واریز گردیده در اختیار
آنان قرار دهد. در هر حال فرمانداران مسئول حسن اجرای کلیه طرح‌های مصوب
انجمنهای شهرستان بوده و در اجرای آن نظارت مستمر خواهند داشت. انجمنهای شهرستان
باید یک نسخه از کلیه مصوبات خود را جهت اجرا به فرمانداری ارسال دارند.
ماده ۶۵ – انجمن شهرستان مکلف است هر سه ماه یک بار گزارش عملیات خود را به وسیله یکی از روزنامه‌ها و سایر وسایل ارتباط جمعی محلی و یا به وسیله الصاق گزارش در محلهایی که در دسترس عامه باشد به اطلاع به رساند.
ماده ۶۶ – انجمنهای شهرستان باید یک نسخه از کلیه مصوبات خود را برای استاندار
ارسال دارند و در صورتی که استاندار مصوبات انجمن شهرستان را مخالف قانون و یا
مصالح عمومی و یا خارج از صلاحیت انجمن تشخیص دهد نظرات و اعتراضات خود را ظرف ده
روز از تاریخ وصول مصوبات کتباً به انجمن اعلام می‌دارد و گزارش آن را به وزارت
کشور می‌فرستد، تا انجمن نسبت به مواردی که مورد اعتراض قرار گرفته تجدید
نظر‌نماید و در صورتی که انجمن در رأی خود باقی بماند، استاندار مراتب را به وزارت
کشور گزارش خواهد داد و اگر وزارت کشور نظر استاندارد را تأیید کند، موضوع مورد
اختلاف برای اتخاذ تصمیم نهایی در شورای دولتی و در غیاب آن در هیأت وزیران مطرح خواهد شد.
تصمیم شورای دولتی و یا هیأت وزیران قطعی می‌باشد و چنانچه تصمیم شورای دولتی و
یا هیأت وزیران ظرف دو ماه از تاریخ اعلام به وزارت کشور به انجمن اطلاع داده
نشود، مصوبات انجمن قابل اجرا خواهد بود.
ماده ۶۷ – مصوبات انجمنهای شهرستان که طبق ماده فوق مورد اعتراض قرار نگیرد پس از انقضای دو هفته از تاریخ اعلام آن به استانداری قابل اجرا می‌باشد.
ماده ۶۸ – هرگاه امری مربوط به دو یا چند شهرستان از یک استان باشد و اثرات آن
نیز شامل شهرستانهای مزبور گردد انجمنهای شهرستان مربوط مراتب را با ذکر دلایل به
انجمن استان پیشنهاد می‌نمایند. انجمن استان موضوع را بررسی و نظر خود را برای
اجرا به انجمنهای شهرستان ابلاغ خواهد نمود.
ماده ۶۹ – انجمن استان به اختلاف نظر بین انجمنهای شهرستان و اختلاف نظر بین انجمنهای مزبور با انجمن شهر و سایر انجمنهای محلی رسیدگی می‌نماید.
رأی انجمن استان قطعی است و استاندار برای اجرای مصوبات مزبور اقدام خواهد نمود.
ماده ۷۰ – انجمن استان برنامه عمرانی – اجتماعی و اقتصادی استان را که وسیله دفتر برنامه و بودجه با مشورت انجمنهای شهرستان تهیه گردیده و توسط استاندار در جلسه انجمن مطرح می‌گردد هماهنگ می‌نماید.
در این جلسه به دعوت استاندار، نمایندگان مجلسین آن استان می‌توانند شرکت نموده و نظریات خود را اعلام دارند.
ماده ۷۱ – انجمن استان می‌تواند بنا به پیشنهاد دفتر و برنامه و بودجه و تأیید انجمن شهرستان مربوط تمام یا قسمتی از اعتبارات سالانه طرح شهرستانی را به طرح شهرستان دیگر نقل و انتقال دهد.
این نقل و انتقالات در صورتی که مربوط به طرح‌های شهرستان باشد از وظایف انجمن شهرستان می‌باشد.
تغییرات فوق پس از تصویب انجمن استان از طرف استاندار و پس از تصویب انجمن شهرستان وسیله فرماندار کتباً به سازمان برنامه و بودجه و‌وزارتخانه‌ها و دستگاههای ذیربط اعلام خواهد شد.
ماده ۷۲ – انجمن استان نسبت به نحوه اجرای برنامه‌های خاص ناحیه‌ای از نظر رعایت ضوابط و اصول هدفهای مصوب نظارت نموده و چگونگی و نظر خود را به استاندار منعکس می‌نماید.
ماده ۷۳ – در صورتی که رعایت نظامات شهری و شهرسازی و نوسازی در خارج از محدوده
قانون شهرها ضروری تشخیص گردد، انجمن استان بر اساس ضوابط و معیارهایی که واحد فنی
استانداری به نظر سازمانهای ذیربط تهیه خواهد نمود، مقرراتی وضع می‌نماید که از
طریق استانداری اجراء به‌فرمانداران مربوط ابلاغ خواهد شد.
ماده ۷۴ – انجمن استان باید یک نسخه از کلیه مصوبات خود را برای استاندار ارسال
دارد و چنانچه استاندار مصوبات انجمن را مخالف با قانون یا مصالح عمومی و یا مخارج
از صلاحیت انجمن تشخیص دهد طبق مفاد ماده ۶۶ اقدام خواهد نمود.
ماده ۷۵ – مدلول مواد ۶۰ و ۶۱ در مورد انجمن استان نیز مجری بوده و استاندار پس از ورود به محل و همچنین در روز سروش آریامهر در جلسات انجمن استان شرکت خواهد نمود.
فصل ششم – بودجه و مقررات مالی و مواد متفرقه
ماده ۷۶ – هر یک از انجمنهای شهرستان و استان دارای بودجه سالانه خواهد بود که شامل کلیه ارقام درآمد و هزینه انجمن می‌باشد.
تبصره – سال مالی انجمن یک سال شاهنشاهی است که از اول فروردین ماه شروع و در آخر اسفند ماه همان سال خاتمه می‌یابد.
ماده ۷۷ – بودجه انجمن را هیأت رئیسه تا پایان دی ماه تهیه می‌نماید و باید تا پایان اسفند ماه به تصویب انجمن رسیده و برای اطلاع عموم منتشر شود.
ماده ۷۸ – هر سال تفریغ بودجه انجمنهای شهرستان و استان باید تا پایان خرداد ماه
سال بعد به تصویب انجمن رسیده و برای اطلاع عموم منتشر شود، در گزارش تفریغ بودجه
انجمن بایستی کلیه اقلام درآمد و هزینه سال قبل بررسی و منعکس گردیده در همان
گزارش مازاد کلیه اعتبارات انجمن‌شهرستان و استان با ذکر دلائل عدم انجام هزینه از
طریق استانداری به وزارت کشور ارسال گردد.
ماده ۷۹ – منابع درآمد انجمنهای شهرستان به قرار زیر است:
1 – درآمد اموال و تأسیساتی که در اختیار انجمن است.
2 – درآمد حاصله از عوارض موضوع ماده ۴۷.
3 – هدایا و سایر درآمدهای متفرقه پیش‌بینی نشده در حدود مقررات قانون.
4 – سهمی که انجمنهای ده و شهرداریها با تصویب انجمنهای شهر از محل بودجه عمرانی خود به تقاضای انجمن شهرستان برای مخارج عمرانی حوزه شهرستان تخصیص می‌دهند.
اینگونه وجوه برای اجرای طرح‌های مشترک و یا مشخصی است که باید تحت نظر و با کمک انجمن شهرستان انجام شود.
5 – سهمی که دولت به عنوان کمک بودجه اداری انجمن شهرستان و استان اختصاص می‌دهد انجمن شهرستان و استان باید هزینه اداری خود را منتهی تا آخر مهر ماه سال آینده برآورد نموده و پس از تأیید استاندار به وزارت کشور ارسال دارد. وزارت کشور پس از رسیدگی کل اعتبارات لازم را در بودجه سال آینده خود منظور خواهد نمود.
6 – وجوهی که از محل اعتبارات دولت طبق ماده ۴۶ در اختیار انجمن شهرستان قرار می‌گیرد.
ماده ۸۰ – به اعضاء انجمنهای شهرستان و استان برای شرکت در جلسات حق حضور مناسبی از محل اعتبارات اداری انجمن پرداخت خواهد شد.
تبصره ۱ – اعضاء انجمنهای شهرستان که از شهرستانها در انجمن استان و یا نمایندگان بخشها که در انجمن شهرستان شرکت می‌نمایند علاوه بر‌حق حضور، هزینه ایاب و ذهاب کمک خرج مناسبی برای ایام توقف در مرکز شهرستان یا استان جهت شرکت در جلسات انجمن از محل اعتبارات اداری انجمن مربوط دریافت خواهند کرد.
تبصره ۲ – میزان حق حضور در جلسه و همچنین هزینه ایاب و ذهاب و کمک خرج طبق آئین‌نامه‌ای که از طرف وزارت کشور تنظیم و به تصویب‌هیأت وزیران می‌رسد تعیین خواهد شد.
ماده ۸۱ – تخلفات و جرائم اعضای انجمنهای نظارت بر انتخابات و اعضای انجمن شهرستان و استان مشمول مقررات جزایی مندرج در فصل هشتم قانون شهرداری مصوب سال ۱۳۳۴ و مواد الحاقی و اصلاحی مصوب سال ۱۳۴۵ درباره اعضای انجمن شهر اجرا خواهد شد.
ماده ۸۲ – وزارت کشور می‌تواند در موارد لزوم حسابهای انجمنهای شهرستان و استان را مورد رسیدگی قرار دهد.
ماده ۸۳ – در هر یک از قوانینی که شرکت اعضاء انجمن ایالتی و ولایتی در انجمنها و در اجتماعات ذکر شده از اعضاء انجمن استان و شهرستان دعوت به عمل خواهد آمد.
ماده ۸۴ – تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون انتخابات مجلس شورای ملی و تبصره ۴ ماده ۱۲ قانون انتخابات مجلس سنا و قانون انجمنهای ایالتی و ولایتی مصوب سال ۱۳۲۵ قمری و سایر قوانینی که با این قانون مغایر است در قسمتی که مغایرت دارد ملغی است.
ماده ۸۵ – دولت مأمور اجرای این قانون است و هزینه لازم برای اجرای آن را با تصویب هیأت وزیران تأمین و پرداخت خواهد کرد.
ماده ۸۶ – این اصلاحیه از تاریخ تصویب، جایگزین قانون تشکیل انجمنهای شهرستان و استان مصوب ۳۰ خردادماه ۱۳۴۹ خواهد شد.
اصلاحیه فوق مشتمل بر هشتاد و شش ماده و بیست و چهار تبصره به استناد تبصره یک ماده یک قانون تشکیل انجمنهای شهرستان و استان پس از تصویب کمیسیون کشور مجلس شورای ملی در جلسه روز دوشنبه ۲۵۳۵.۳.۳ در جلسه روز چهارشنبه بیست و ششم خردادماه دو هزار و پانصد و سی و پنج شاهنشاهی به تصویب کمیسیون کشور مجلس سنا رسیده است.
رییس مجلس سنا – جعفر شریف‌امامی