[به موجب ماده ۱۶ قانون انحلال بنگاه خالصجات، مصوب ۱۳۴۶ لغو شده است.]
فصل اول – کلیات
ماده 1 – بمنظور عمران و آبادی املاک خالصه و ازدیاد تولید و تکثیر درآمد آنها و همچنین همکاری با دستگاههای وزارت کشاورزی بنگاهی بنام بنگاه خالصجات تحت نظر وزارت کشاورزی تأسیس میشود.
تبصره – بنگاه خالصجات دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی بوده و عملیات خود را بر اساس این قانون و آئین‌نامه‌های مربوطه انجام میدهد.
فصل دوم – دارائی بنگاه
ماده 2 – دارائی بنگاه خالصجات عبارت است از:
الف – خالصجات اعم از املاک مزروعی و مستغلات و مراتع و جنگلها و اراضی.
تبصره – جنگلهای خالصه تابع مقررات قانون جنگلها بوده و باید تحت نظر بنگاه جنگلها اداره شود.
ب – اموال و ماشین آلات و موجودیهای نقدی و جنسی اداره کل خالصه و ادارات تابعه.
ج – دارائی دولت در شرکت سابق کشاورزی خوزستان و شرکت سابق فلاحتی خراسان.
ماده 3 – کلیه حقوق و عواید و نتایج حاصله که از اجرای قانون املاک واگذاری مصوب 12 خرداد 1321 عاید دولت میشد از تاریخ 20 تیر ماه 1328 مشمول قانون مزبور است و همچنین وظایفی را که طبق قانون مزبور دولت عهده‌دار انجام آن بوده از این تاریخ بعهده اداره املاک پهلوی است. کارخانجات و توابع آن باستثناء کارخانه چشمه آب علی و عوض املاک تعویضی که مورد حکم هیأت‌های رسیدگی املاک واگذاری واقع شده و میشود باستثناء املاک جیرفت مشمول این قانون نبوده و ملک دولت است.
تبصره 1) – آنچه از عواید و وجوه حاصله که از تاریخ 20 تیر ماه 1328 تا این تاریخ از طرف دولت وصول شده باشد متعلق به دولت است و همچنین پرداخت محکومیتهای نقدی موضوع دادنامه هیئتهای رسیدگی املاک واگذار تا این تاریخ نیز بعهده دولت خواهد بود.
تبصره 2) – ابنیه و اراضی کلیه مؤسسات کشاورزی واقعه در املاک پهلوی کلاً متعلق بدولت است و مال‌الاجاره و یا حق‌الارض گذشته نیز قابل مطالبه نخواهد بود.
فصل سوم – وظایف
ماده 4 – وظایف بنگاه خالصه بقرار زیر است:
الف – انجام کلیه وظایف و اجرای کلیه قوانینی که از لحاظ مالکیت دولت قبلاً بعهده وزارت دارائی بوده و بعهده وزارت کشاورزی گذارده شده‌است.
ب – بهره‌برداری از املاک خالصه بنحوی که صرفه و صلاح دولت باشد.
تبصره – در صورت بهره‌برداری از طریق اجاره چنانچه مدت از پنج سال تجاوز نماید باید قبلاً موافقت وزارت کشاورزی تحصیل شود.
ج – فروش و واگذاری خالصجات طبق مقررات و قوانینی که قبلاً به تصویب رسیده و هنوز بقوت خود باقی است و یا بعداً به تصویب برسد.
د – تأسیس شرکتهای تعاونی مصرف و تولید و اعتبار و ماشینهای کشاورزی بمنظور تأمین رفاه و تقویت بنیه مالی کشاورزان خالصه.
ه – تعقیب دعاوی طرح شده و یا طرح دعاوی جدید در مراجع صلاحیتدار نسبت بعین یا منافع و حقوق املاک خالصه و مدافعه از دعاوی که علیه دولت در مورد عین یا منافع و حقوق خالصجات مذکور اقامه شده و یا خواهد شد.
تبصره – تعقیب و دفاع از دعاوی مربوط به املاک و خالصجاتی که در تصرف وزارت خانه‌ها و مؤسسات دولتی است اعم از آنچه قبلاً طرح شده و‌یا بعداً طرح شود بعهده وزارتخانه‌ها و مؤسساتی است که رقبات در تصرف آنها است. بنگاه خالصجات مکلف است اطلاعات و سوابق مربوط به این قبیل رقبات را در صورت تقاضا تحویل وزارت خانه‌ها یا مؤسسه مربوط بنماید.
و – وصول مطالبات و پرداخت دیون و تعهدات اداره کل خالصه سابق.
ز – سعی و اهتمام در عمران خالصجات و احیاء اراضی بایر و باطلاقی بدون مالک و اراضی موات.
فصل چهارم – سازمان
ماده 5) – هیأت مدیره و بازرسان:
بنگاه بوسیله هیأت مدیره مرکب از سه نفر که یکی از آنها سمت ریاست هیأت مدیره و مدیر عامل را دارد اداره خواهد شد . یک نفر نیز عضو علی‌البدل هیأت مدیره تعیین خواهد گردید.
اشخاص مزبور به پیشنهاد وزارت کشاورزی و تصویب هیئت وزیران برای مدت سه سال انتخاب میشوند.
تبصره – عضو علی‌البدل در غیاب یکی از اعضاء هیأت مدیره در جلسات و تصمیمات هیأت مدیره شرکت خواهد نمود.
ماده 6) – هیأت بازرسی بنگاه عبارت است از دو نفر که یک نفر از طرف وزارت دارائی و یکنفر دیگر از طرف وزارت کشاورزی برای مدت یک سال با تصویب هیأت وزیران انتخاب خواهد شد.
ماده 7) – رئیس حسابداری بنگاه بوسیله وزارت دارائی با جلب نظر قبلی وزیر کشاورزی انتخاب میشود مشارالیه ذی حساب بنگاه بوده و ضمناً در مقابل هیئت مدیره نیز مسئول امور مالی بنگاه خواهد بود.
ماده 8 – کارمندان دولت که بخدمت بنگاه پذیرفته میشوند از جمیع جهات تابع مقررات عمومی استخدام کشوری میباشند.
ماده 9) – در اجرای وظایف مذکور در بند ه ماده 4 نمایندگان معرفی شده از ظرف بنگاه خالصجات در دادگاهها میتوانند بعنوان وکیل بنگاه از کلیه حقوق بنگاه دفاع نموده و دادگاهها ایشان را باین سمت خواهند پذیرفت و در صورت محکوم شدن طرف بنگاه حق مطالبه خسارت و حق‌الوکاله طبق تعرفه وزارت دادگستری خواهد داشت و بنگاه از این بابت می‌تواند بنمایندگان مزبور پاداش متناسب بدهد.
ماده 10) – برای رسیدگی پرونده‌های دعاوی بنگاه خالصه و اشخاص در صورتی که مدعا به از 500 هزار ریال بیشتر نباشد کمیسیون یا کمیسیونهائی از قضات عالیرتبه وزارت دادگستری بنا بمعرفی وزارت دادگستری و یکنفر از کارکنان مطلع به امور قضائی بنگاه خالصجات تشکیل و نظر خود را نسبت بتعقیب یا استرداد یا صلح دعاوی اعلام خواهد داشت. بنگاه خالصجات مکلف است بر طبق نظریه کمیسیون رفتار نماید.
فصل پنجم – امور مالی
ماده 11) – دوره عمل بنگاه از اول دیماه هر سال تا آخر آذر ماه سال بعد میباشد. بنگاه مکلف است همه‌ساله برنامه و بودجه سال آتی را تا پانزدهم مهر ماه تهیه و تسلیم وزارت کشاورزی نماید و پس از تصویب هیأت وزیران قابل اجرا خواهد بود.
ماده 12 – درآمد املاک خالصه بطریق ذیل بمصرف خواهد رسید:
1 – پرداخت مخارج اداری و تولیدی و هزینه‌های امور عمرانی.
2 – پس از وضع هزینه‌های مذکور در بند 1 این ماده از مازاد درآمد هر سال چهل درصد بعنوان ذخیره احتیاطی برای پرداخت هزینه‌های عمرانی فوق‌العاده و جبران خسارتهای غیر مترقبه نگاهداری و بقیه پس از تصویب حساب دوره عمل بابت درآمد خالصه تحویل خزانه‌داری کل میشود.
ماده 13 – وجوه حاصل از فروش و واگذاری خالصجات صرف اجرای وظایف مذکور در این قانون و بستن سدها و حفر آنها و عمران اراضی بایر و ساختمان و تعمیر و تکمیل ابنیه دولتی و خرید مراتع املاک و اراضی برای احداث مزارع نمونه که در اختیار وزارت کشاورزی گذارده میشود (در نقاطی که خالصه وجود نداشته باشد) و کمک بصندوق های عمران خالصجات خواهد رسید. مگر آنکه در قوانین مصوبه ترتیب دیگری برای صرف وجوه حاصله پیش‌بینی شده باشد.
ماده 14 – سازمان سد کرج می‌تواند بیست و پنجهزار و سیصد متر اراضی متعلق بدولت واقع در شرق اسپیریس جلالیه را که در تصرف دارد برای ساختن ادارات مرکزی و انبارها و ایستگاههای تبدیل فشار برق و مرکز سوار کردن ماشین آلات و تعمیرات و سایر نیازمندی های سازمان سد کرج و یک دبستان تخصیص داده و بقیه را برای تهیه منزل مسکونی بین کارمندان سازمان مذکور که در تهران منزل شخصی ندارند تقسیم و واگذار نماید.
ماده 15 – بنگاه خالصجات و اداره املاک و مستغلات پهلوی از مخارج دادرسی و کلیه هزینه‌های ثبتی اعم از حق‌الثبت و هزینه‌های مقدماتی و نیم‌عشر اجرائی معاف است.
ماده 16 – امور اجرائی این قانون بر طبق آئین‌نامه خواهد بود که از طرف وزارت کشاورزی پیشنهاد و به تصویب کمیسیون های مربوطه مجلسین خواهد رسید.
ماده 17 – وزارت خانه‌های کشاورزی – دارائی – دادگستری مأمور اجرای این قانون میباشند.
بموجب قانون تمدید تبصره قانون الغاء کلیه لوایح مصوب آقای دکتر مصدق ناشیه از اختیارات، لایحه قانونی مربوط به قانون تأسیس بنگاه خالصجات کشور که در تاریخ دوشنبه 26 تیر ماه 1334 به تصویب کمیسیونهای مشترک مجلسین رسیده موقتاً قابل اجرا میباشد.
رئیس مجلس شورای ملی – رضا حکمت
رئیس مجلس سنا – سید حسن تقی‌زاده