ماده ۱) بمنظور ایجاد هماهنگی در بهبود امور اجتماعی و عمران دهات و استفاده از نیروی انسانی بر اساس خودیاری و همکاری و شرکت و دخالت ساکنان دهات در تنظیم و اجرای برنامه های اصلاحات روستائی از تاریخ تصویب این لایحه قانونی اصلاح امور اجتماعی و کمک بعمران دهات بعهده انجمن های ده محول میشود که تحت هدایت وزارت کشور انجام وظیفه نمایند.
تبصره ۱) ده یا قریه از نظر این لایحه عبارت است از مرکز جمعیت و محل سکونت حداقل ۲۵۰ نفر (یا ۵۰ خانوار) که در آمد اکثریت افراد آن از طریق کشاورزی حاصل شود.
ماده ۲) انجمن هائی که بموجب این لایحه انتخاب و تشکیل میشوند دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی بوده و جانشین شوراها و انجمن های سابق خواهند بود.
ماده ۳) در هر ده انجمنی مرکب از پنچ نفر که برای مدت سه سال و به اکثریت آراء ساکنان همان ده انتخاب میشوند تشکیل میگردد و عضویت انجمن افتخاری خواهد بود.
ماده ۴) وزارت کشور مکلف است در مدت دو سال از تاریخ تصویب این لایحه قانونی انتخاب انجمن دهات را در سراسر کشور باتمام رساند.
ماده ۵) واجدین شرایط زیر میتوانند در انتخاب انجمن ده شرکت نمایند.
الف ـ داشتن تابعیت ایران
ب ـ سکونت لااقل شش ماه قبل از شروع انتخابات انجمن در محل
ج ـ دارا بودن لااقل ۱۸ سال تمام
د ـ نداشتن سابقه محکومیت بجنحه و جنایت
هـ ـ دارا بودن اهلیت قانونی.
ماده ۶) واجدین شرایط زیر میتوانند بعنوان عضو انجمن ده انتخاب شوند و انتخاب مجدد آنان بلامانع میباشد:
الف ـ داشتن تابعیت ایران
ب ـ سابقه سکونت لااقل دو سال متوالی و اشتغال بکشاورزی یا کسب و کار در ده قبل از انتخابات انجمن
ج ـ دارا بودن حداقل ۲۵ سال و حد اکثر ۶۵ سال سن
د ـ نداشتن سابقه محکومیت بجنحه و جنایت
هـ ـ نداشتن عضویت در احزاب غیر قانونی
و ـ دارا بودن اهلیت قانونی.
ماده ۷) اعضای انجمن ده باید در اولین جلسه انجمن بمضمون زیر سوگند یادکرده و ذیل سوگندنامه را امضاء و یا با اثر انگشت تسجیل نمایند.
(من به خدای بزرگ و قرآن مجید سوگند یاد میکنم که همواره نسبت باساس سلطنت مشروطه و حفظ استقلال و مصالح کشور و تامین رفاه و آسایش اهالی ده کوشا بوده و وظایف و تکالیف قانونی محوله را در نهایت صداقت و امانت انجام دهم.)
تبصره – اقلیت های مذهبی به کتاب آسمانی خود سوگند یاد خواهند نمود.
ماده ۸) در انتخابات اعضاء انجمن ده در صورت تساوی آراء شخص باسواد اولویت خواهد داشت و در شرایط متساوی شخص مسن تر انتخاب خواهد شد ولی منشی و خزانه دار باید حتی الامکان از بین افراد باسواد انتخاب شوند.
تبصره ۱) هرگاه مقامات قضائی یا انتظامی عدم صلاحیت رئیس یا یکی از اعضای انجمن را رسما باطلاع فرماندار رسانیدند فرماندار موضوع را در کمیسیون امنیت اجتماعی شهرستان مطرح و آن رئیس یا عضو انجمن که عدم صلاحیت او از طرف کمیسیون مزبور تایید شود از عضویت انجمن ده برکنار میشود و از کسانی که بعد از ۵ نفر دارای آرائی هستند بترتیب رای بجای آنان دعوت خواهد کرد و یا بجای عضو یا اعضای برکنار شده مجدداً انتخابات طبق این قانون بعمل خواهد آمد.
ماده ۹) وظایف انجمن ده بقرار ذیل است:
1) همکاری نزدیک و موثر با هیئت مدیره شرکت تعاونی ده برای پیشرفت وظائفی که بعهده دارند.
2) تهیه آب آشامیدنی و قابل شرب کردن آن بوسیله ساختمان آب انبار با تصفیه و لوله کشی از دهانه قنات و نصب شیر و غیره
3) کمک به توسعه و تعمیم فرهنگ از طریق احداث و نگهداری دبستان و یا آموزشگاه حرفه ای با رعایت مقرراتیکه در این مورد وجود دارد و احداث نگهداری زمین ورزش و اقداماتی نظیر آن.
4) قانون بهداشت عمومی ده از طریق تنظیف معابر ـ خشکاندن باطلاقها ـ زه کشی اراضی.
5) اصلاح و توسعه معابر ده ـ احداث و نگاهداری راههای فرعی روستائی و احداث و نگاهداری سیل بندها.
6) ساختمان حمام و مستراحهای بهداشتی و رختشوی خانه ها و احداث غسالخانه و گورستان و کشتارگاه در محل مناسب.
7) کمک بمامورین وزارت کشاورزی در امور دفع آفات حیوانی و نباتی و توسعه درختکاری و سایر امور زراعتی
8) احداث و نگاهداری مساجد
9) کمک بعجزه و ایتام مستحق
10) کمک بتوسعه صنایع دستی و روستائی.
11) تأمین روشنائی ده.
۱۰) از تاریخ تصویب این لایحه قانونی ۲ درصد از کلیه محصول کشاورزی در تمام دهات کشور و هرگونه عوائد دیگری که در ده تحصیل شود باید به انجمن ده تحویل گردد و بعلاوه انجمنها میتوانند هدیه های بلاعوض اشخاص را قبول و جزء درآمد خود منظور نمایند.
تبصره ۱) درآمدهای وصولی بوسیله انجمن ده از پرداخت مالیات بر درآمد و هرگونه مالیات و عوارض دولتی دیگر معاف خواهد بود.
تبصره ۲) صاحبان درآمد می توانند با موافقت انجمن صدی دو وجوه عمرانی را بصورت نقد یا جنس برای اجرای طرح‌های عمومی مصوبه انجمن ده بپردازند.
تبصره ۳) کلیه درآمد هر انجمن باید صرف آبادی و اصلاح امور حوزه همان انجمن بشود مگر در مواردی که طرح‌های مشترک وسیله چند ده اجراء میشود مانند ایجاد راههای فرعی که مورد استفاده همه آنها قرار میگیرد.
ماده ۱۱) موقع و طرز پرداخت نحوه صدی دو با توجه به نوع محصول و مقتضیات محلی بوسیله انجمن ده تعیین شده و قبل از پرداخت محصول از طریق آگهی در محل باطلاع عامه میرسد. کدخدا مسئول وصول درآمد انجمن ده در مقابل قبض رسمی می باشد و مکلف است درآمدهای وصولی را بلافاصله پس از وصول بخزانه دار انجمن تحویل و رسید دریافت نماید و مراتب را به بخشدار کتباً اطلاع دهد.
ماده ۱۲) چنانچه افراد نسبت به برآورد انجمن ده اعتراض داشته باشند می توانند مراتب را ظرف مدت ۱۵ روز از طریق بخشداری به شورای عمرانی مذکور در ماده ۱۷ اعلام نمایند و رأی شورای مزبور قطعی و لازم الاجراء است.
تبصره ۱) شورای مذکور درفوق موظف است ظرف مدت حداکثر یکماه باعتراضات رسیدگی و رأی خود را اعلام دارد.
تبصره ۲) هرگاه اشخاصی از پرداخت سهم خود استنکاف نمایند کدخدا مکلف است مراتب را ببخشدار اطلاع دهد و بخشدار با آنها مطابق آئین نامه وصول مالیات املاک مزروعی عمل خواهد نمود.
تبصره ۳) هرگاه عوائد ده کلا یا جزءا به اجاره نقد و یا جنس و یا توأماً واگذار شده باشد مستأجر موظف است بنمایندگی از طرف موجر مقادیر و مبالغی که بعهده مؤدی است به انجمن تسلیم نموده و از مال الاجاره کسر نماید.
ماده ۱۴ – وجوهی که به موجب لایحه قانونی ازدیاد سهم کشاورزان و سازمان عمرانی کشاورزی مصوب ۱۴ مهر ماه هزار و سیصد و سی و یک و قانون اصلاح امور اجتماعی و عمران دهات مصوب ۱۲ مرداد ماه ۱۳۳۵ و لوایح عمرانی دیگر در اختیار حساب بنگاه امور اجتماعی و عمران دهات و یا جزو مطالبات بنگاه مزبور میباشد به موجب این لایحه قانونی به اداره کل امور اجتماعی و عمران دهات مذکور در این لایحه منتقل میگردد که به‌طور تساوی به موجب آیین‌نامه‌ای که به تصویب وزارت کشور میرسد بین استانها و فرمانداریهای کل برای کمک به انجمنهای دهاتی که بیشتر احتیاج دارند مصرف شود.
تبصره ۱) این وجوه برای تهیه و اجرای طرح‌های اجتماعی هر ده بوسیله اداره کل امور اجتماعی و عمران دهات مصرف خواهد شد. اینگونه طرحها باید به تصویب شورای عمران بخش رسیده باشد.
تبصره ۲) وزارت دارائی مکلف است سهم عمرانی دهات را که مطابق قانون مالیات بر درآمد مصوب دهم مردادماه ۱۳۳۴ کمیسیون مشترک مجلسین وصول نموده و می نماید چنانچه تاکنون به حساب انجمن ده مربوطه در بانک نریخته باشد عینا به حساب اداره کل امور اجتماعی و عمران دهات منتقل نماید تا طبق مقررات تبصره (۱) در مورد وجوه مزبور عمل شود.
ماده ۱۳) بمنظور هدایت انجمنهای ده و نظارت دراجرای برنامه های اصلاحات اجتماعی روستائی و اجرای این لایحه قانونی در کلیه مناطق روستائی اداره ای بنام اداره کل امور اجتماعی و عمران دهات در وزارت کشور تشکیل میشود.
ماده ۱۵) بمنظور راهنمائی انجمنهای ده در تهیه برنامه های لازم و اجرای آنها و نظارت در کارهای انجمنهای ده اداره کل اموراجتماعی و عمران دهات از وجود دهیاران و مأمورین فعلی بنگاه اصلاح اموراجتماعی و عمران دهات استفاده خواهند نمود .
تبصره ـ اداره مزبور از وجود آموزگاران و سپاهیان دانش بمنظور راهنمائی انجمنهای ده استفاده خواهد نمود و چنانچه مأمورین مزبور نباشند وظیفه دهیار را موقتاً کدخدا انجام میدهد.
تبصره ـ استخدام کارمندان جدید بعنوان دهیار ممنوع است .
ماده ۱۶ ) از تاریخ تصویب این لایحه وزارتخانه‌های عمرانی مکلفند مأمورین فنی خود را باستثنای آموزگاران و سپاهیان دانش و مأمورین ثابت وزارت بهداری که عهده دار امور درمانگاهها و بیمارستانها می باشند با وسائل و تجهیزات ضروری در سطح بخش متمرکز ساخته و کلیه خدماتی را که طبق برنامه های دولت باید بساکنان روستاها بنمایند با همکاری انجمن در دهات انجام دهند.
ماده ۱۷) بمنظور تبادل نظر در امور اجتماعی و عمرانی دهات و بهبود وضع روستائیان و تلفیق برنامه های دولت در سطح ده در مرکز بخش شورای عمرانی بخش مرکب از بخشدار و نمایندگان کشاورزی ـ راه ـ فرهنگ ـ بهداری و بانک اعتبارات کشاورزی و عمران روستائی و نماینده اتحادیه شرکت های تعاونی تشکیل خواهد شد.
تبصره ۱ – در صورتی که یک یا چند نفر از نمایندگان مذکور در ماده فوق در سطح بخش وجود نداشته باشد فرماندار نماینده‌ای تعیین و با حضور سایر‌نمایندگان شورا را تشکیل خواهد داد.
ماده ۱۸) تعهدات و موافقتنامه هائی که در حدود مقررات و قوانین کشور تا کنون در مورد امور عمرانی و اجتماعی و اصلاحات روستائی بین وزارت کشور و سازمانهای مختلف دولتی و ملی و خصوصی و بین المللی و مانند آن منعقد گردیده همچنین طرحها و موافقتنامه هائیکه در جریان بوده و بعدأ تنظیم و منعقد می گردد وسیله اداره کل امور اجتماعی و عمران دهات با موافقت وزارت کشور تعقیب و اجراء خواهد شد.
ماده ۱۹) اداره کل امور اجتماعی و عمران دهات میتواند کمکهای مالی که ممکن است از طرف اشخاص و سازمانهای مختلف ملی و بین المللی و مانند آن بمنظور کمک به بهبود وضع اجتماعی و اقتصادی روستاها و بالا بردن سطح فرهنگ و بهداشت و زندگی آنان اهداء شود قبول نموده و بر طبق مقررات و موافقت نامه هائی که بین اهداء کنندگان و وزارت کشور امضاء میشود بمصرف برساند.
ماده ۲۰) این لایحه جانشین قانون اصلاح امور اجتماعی و عمران دهات مصوب مردادماه ۱۳۳۵ می باشد.
ماده ۲۱) وزارت کشور مکلف است آئین نامه های اجرائی این لایحه قانونی را تهیه و بموقع اجراء بگذارد.
ماده ۲۲) وزارت کشور مکلف است پس از افتتاح مجلسین بتحصیل مجور این لایحه قانونی اقدام نماید.
هیئت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۴۲/۶/۴ طرح لایحه قانون تشکیل انجمنهای ده و اصلاح امور اجتماعی و عمران دهات را که مشتمل بر ۲۲ ماده می باشد تصویب نمودند.