فصل اول – کلیات
ماده ۱ – ده از نظر مقررات این قانون کوچکترین واحد تقسیمات کشوری است که دارای حوزه معینی بوده و اکثریت ساکنان دائمی آن بیکی از فعالیتهای کشاورزی و دامداری و باغداری و صنایع روستائی و یا نظائر آن اشتغال داشته باشند.
ماده ۲ – چند آبادی و مزرعه نزدیک یا متصل بهم که مجموعاً دارای ضوابط ماده یک باشند به پیشنهاد فرماندار و تأیید انجمن شهرستان و موافقت وزارت کشور و وزارت تعاون و امور روستاها ده شناخته میشود.
تبصره – مادام که وضع بعضی از آبادیها و مزارع از نظر اطلاق عنوان ده روشن نباشد به پیشنهاد فرماندار و تأیید انجمن شهرستان و تصویب استاندار تابع نزدیکترین ده خواهند بود.
ماده ۳ – وزارت کشور حدود حوزه اداری و نام دهات موجود یا دهاتی را که در آینده بوجود آید به پیشنهاد انجمن شهرستان و با تحصیل اطلاعات لازم در زمینه محدوده دهات از وزارت تعاون و امور روستاها و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تثبیت و تعیین خواهد نمود.
ماده ۴ – وزارت کشور بتدریج از چند ده متصل بیکدیگر که دارای وضع جغرافیائی و اقلیمی مشابهی بوده و از نظر اقتصادی و اجتماعی و آموزشی و تعاونی با یکدیگر ارتباط و وجه مشترک داشته باشند واحدی بنام دهستان تشکیل خواهد داد که از لحاظ اداری تابع معینی خواهد بود.
ماده ۵ – ضوابط و شرایط لازم جهت تشکیل ده و دهستان طبق آئین‌نامه‌ای خواهد بود که وزارت کشور با جلب نظر وزارت تعاون و امور روستاها تهیه خواهد کرد و پس از تصویب هیئت وزیران بموقع اجرا گذارده خواهد شد.
ماده ۶ – اداره امور هر دهستان بعهده یکنفر دهدار خواهد بود که از بین افراد واجد شرایط وسیله وزارت کشور انتخاب میشود. افرادی که خدمت سپاهی انقلاب را انجام داده‌اند در صورت تساوی شرایط حق تقدم خواهند داشت.
تبصره – شرایط احراز سمت دهداری و حدود وظایف و میزان و نحوه پرداخت حقوق دهداران که از محل اعتبارات موضوع ماده ۶۲ قانون تشکیل انجمن شهرستان و استان مصوب سی و یک خرداد ماه ۱۳۴۹ تأمین خواهد شد طبق آئین نامه ای میباشد که از طرف وزارت کشور با جلب نظر وزارت تعاون و امور روستاها تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
فصل دوم – انتخابات انجمن ده
ماده ۷ – [به موجب بند ۳۷ فهرست قوانین و احکام نامعتبر در حوزه انتخابات، مصوب ۱۴۰۰/۱۱/۱۰ نسخ شده است.]
[هر ده انجمنی خواهد داشت که اعضاء آن مستقیماً با رأی مخفی و اکثریت نسبی از طرف ساکنان و اهالی ده انتخاب میشوند.]
ماده ۸ – [به موجب بند ۳۷ فهرست قوانین و احکام نامعتبر در حوزه انتخابات، مصوب ۱۴۰۰/۱۱/۱۰ نسخ شده است.]
[مدت عضویت در انجمن ده چهار سال و افتخاری است و انتخاب مجدد اعضاء آن بلامانع میباشد.]
ماده ۹ – [به موجب بند ۳۷ فهرست قوانین و احکام نامعتبر در حوزه انتخابات، مصوب ۱۴۰۰/۱۱/۱۰ نسخ شده است.]
[عده اعضای انجمن هر ده به تناسب جمعیت بر مبنای آخرین سرشماری عمومی کشور بشرح زیر تعیین میشود:
تا ۱۰۰۰ نفر جمعیت پنج نفر.
برای هر ۵۰۰ نفر اضافی دو نفر به تعداد اعضای انجمن ده افزوده میشود.
در هر حال تعداد اعضاء انجمن ده از ۱۱ نفر بیشتر نخواهد بود.]
ماده ۱۰ – [به موجب بند ۳۷ فهرست قوانین و احکام نامعتبر در حوزه انتخابات، مصوب ۱۴۰۰/۱۱/۱۰ نسخ شده است.]
[انتخاب‌کنندگان باید دارای شرایط زیر باشند:
1 – تابعیت ایران.
2 – توطن یا سکونت در محل.
3 – حداقل داشتن ۱۸ سال تمام سن.
4 – عدم محرومیت از تمام یا بعضی از حقوق اجتماعی.]
ماده ۱۱ – [به موجب بند ۳۷ فهرست قوانین و احکام نامعتبر در حوزه انتخابات، مصوب ۱۴۰۰/۱۱/۱۰ نسخ شده است.]
[انتخاب‌شوندگان باید دارای شرایط زیر باشند:
1 – تابعیت ایران.
2 – [اصلاحی ۱۳۵۵/۳/۱۹]
سکونت در حوزه انتخابیه حداقل یک سال تمام قبل از شروع انتخابات.
3 – [اصلاحی ۱۳۵۵/۳/۱۹]
داشتن حداقل بیست و یک سال تمام سن.
4 – [اصلاحی ۱۳۵۵/۳/۱۹]
محروم نبودن از تمام یا بعضی از حقوق اجتماعی و محجور نبودن.
5 – [اصلاحی ۱۳۵۵/۳/۱۹]
انجام خدمت وظیفه عمومی در مورد مردان و انجام خدمات اجتماعی در مورد زنان و یا داشتن معافیت‌های قانونی.
6 – توانائی خواندن و نوشتن.]
ماده ۱۲ – [به موجب بند ۳۷ فهرست قوانین و احکام نامعتبر در حوزه انتخابات، مصوب ۱۴۰۰/۱۱/۱۰ نسخ شده است.]
[[اصلاحی ۱۳۵۵/۳/۱۹]-
اشخاص زیر نمی‌توانند به عضویت انجمن ده انتخاب شوند:
1 – کارکنان دولت و مؤسسات وابسته به دولت به استثنای معلمان که در همان ده انجام وظیفه مینمایند.
2 – اعضای کمیسیون پنج نفری موضوع ماده ۱۴.
3 – اعضای هیأت نظارت بر انتخابات انجمن ده.
4 – مشمولین قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی تا زمانی که در خدمت هستند.
تبصره [الحاقی ۱۳۵۵/۳/۱۹]
اشخاص موضوع بند ۴ از انتخاب کردن نیز محرومند.]
ماده ۱۳ –
[به موجب بند ۳۷ فهرست قوانین و احکام نامعتبر در حوزه انتخابات، مصوب ۱۴۰۰/۱۱/۱۰ نسخ شده است.]
[[اصلاحی ۱۳۵۵/۳/۱۹]
برای عضویت در انجمن از بین پدر – مادر – فرزند – خواهر – برادر – همسر – فرزند همسر – پدر و مادر همسر – خواهر و برادر همسر که جزو حائزین اکثریت باشند کسی که رأی بیشتر دارد قبول میشود و در صورت تساوی آراء به وسیله قرعه یک نفر از آنها تعیین خواهد شد اگر قرابت پس از خاتمه انتخابات و صدور اعتبارنامه و یا هر زمان از مدت قانونی انجمن معلوم و یا حاصل گردد به همان ترتیب اقدام میشود و به جای شخص و یا اشخاصی که خارج شده‌اند از شخص یا اشخاصی که رأی بیشتر داشته‌اند به وسیله بخشدار برای عضویت انجمن ده دعوت به عمل خواهد آمد.]
ماده ۱۴ –
[به موجب بند ۳۷ فهرست قوانین و احکام نامعتبر در حوزه انتخابات، مصوب ۱۴۰۰/۱۱/۱۰ نسخ شده است.]
[[اصلاحی ۱۳۵۵/۳/۱۹]
به منظور رسیدگی به شرائط داوطلبان عضویت در انجمنهای دهات تابع بخش و تعیین افرادی که برای انتخاب هیأت نظارت بر انتخابات انجمن ده باید دعوت شوند در مرکز هر بخش یک کمیسیون دائمی به ریاست بخشدار و عضویت رییس دادگاه بخش همان محل یا دادرس علی‌البدل و رییس شورای آموزش و پرورش منطقه‌ای بخش و رییس یا نماینده ثبت احوال در بخش و یک نفر نماینده حزب که ساکن آن بخش باشد تشکیل میشود.]
ماده ۱۵ –
[به موجب بند ۳۷ فهرست قوانین و احکام نامعتبر در حوزه انتخابات، مصوب ۱۴۰۰/۱۱/۱۰ نسخ شده است.]
[یک نفر نمیتواند در بیش از یک انجمن ده عضویت داشته باشد.]
ماده ۱۶ –
[به موجب بند ۳۷ فهرست قوانین و احکام نامعتبر در حوزه انتخابات، مصوب ۱۴۰۰/۱۱/۱۰ نسخ شده است.]
[[اصلاحی ۱۳۵۵/۳/۱۹]
اعتراض یا شکایت از انتخابات مانع از ادامه جریان انتخابات نخواهد بود. هیأت نظارت در ظرف مهلتی که طبق آیین‌نامه مقرر میگردد به اعتراضات و شکایات رسیدگی خواهد نمود و رأی هیأت مزبور پس از تأیید کمیسیون موضوع ماده ۱۴ قطعی است.]
ماده ۱۷ –
[به موجب بند ۳۷ فهرست قوانین و احکام نامعتبر در حوزه انتخابات، مصوب ۱۴۰۰/۱۱/۱۰ نسخ شده است.]
[[اصلاحی ۱۳۵۵/۳/۱۹]
اعتبارنامه اعضای انجمن ده پس از پایان رسیدگی به اعتراضات و شکایات به امضای تمام یا اکثریت اعضای کمیسیون و مهر بخشدار صادر و به اعضای انجمن تسلیم میگردد.
تبصره – [الحاقی ۱۳۵۵/۳/۱۹]
چگونگی انجام انتخابات و طرز تشکیل کمیسیون پنج نفری موضوع ماده ۱۴ و تعیین جانشین اعضای کمیسیون مزبور در غیاب آنان و یا در صورتی که سازمانهای مزبور در مرکز بخش تشکیل نشده باشند و نحوه تشکیل هیأت نظارت و سایر اقداماتی که این کمیسیون در امر انتخابات به‌عهده خواهد داشت و همچنین مدت دریافت و رسیدگی به شکایات و اعتراضات به موجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که به وسیله وزارت کشور تهیه و به‌تصویب هیأت وزیران میرسد.]
فصل سوم – تشکیل انجمن ده
ماده ۱۸ – بخشدار و یا نماینده او مکلف است ظرف پانزده روز پس از صدور اعتبارنامه از اعضای منتخب برای تشکیل نخستین جلسه انجمن دعوت نماید.
ماده ۱۹ – برای رسمیت جلسات حداقل حضور دو سوم از کلیه اعضاء لازم است و تصمیمات متخذه با اکثریت بیش از نصف اعضای حاضر در جلسه رسمی معتبر است.
تبصره – در انجمن‌هائی که تعداد اعضاء آن پنج نفر است با حضور چهار نفر رسمیت مییابد و تصمیمات متخذه با رأی حداقل سه نفر معتبر خواهد بود.
ماده ۲۰ – اولین جلسه انجمن ده بریاست مسن‌ترین عضو انجمن و با حضور بخشدار یا نماینده او تشکیل میشود و هر یک از اعضاء انجمن بشرح زیر سوگند یاد میکنند:
«خداوند متعال را بشهادت میطلبم و به قرآن مجید سوگند یاد میکنم که همواره نسبت به اساس سلطنت مشروطه و استقلال کشور وفادار و کوشا باشم و با کمال علاقمندی و نهایت راستی و درستی در پیشرفت امور ده کوشش نمایم».
تبصره – اعضائی که از اقلیتهای رسمی مذهبی انتخاب میشوند بکتاب آسمانی خود سوگند یاد خواهند کرد.
ماده ۲۱ – انجمن پس از انجام مراسم سوگند بلافاصله از بین اعضاء یک رئیس و یک نایب رئیس و یک ناظر مالی و دو منشی با رأی مخفی انتخاب مینماید.
ماده ۲۲ – برای هر یک از جلسات انجمن ده صورت جلسه تهیه میشود که در دفتر ثبت باعضای حاضرین در جلسه میرسد. حضور اعضای انجمن در صورتجلسه و دفتر مذکور قید میشود و هر یک از اعضای انجمن که طی چهار ماه سه جلسه غیبت بدون عذر موجه داشته باشد مستعفی شناخته میشود.
ماده ۲۳ – جلسات عادی انجمن ده حداقل هر ماه دو بار باید تشکیل گردد ولی به پیشنهاد رئیس انجمن و یا دهبان و یا حداقل سه نفر اعضاء انجمن جلسات فوق‌العاده میتوان تشکیل داد.
ماده ۲۴ –
[به موجب بند ۳۷ فهرست قوانین و احکام نامعتبر در حوزه انتخابات، مصوب ۱۴۰۰/۱۱/۱۰ منسوخ شده است.]
[[اصلاحی ۱۳۵۵/۳/۱۹]
هر زمان که به تشخیص کمیسیون یک یا چند نفر از اعضای انجمن ده یکی از شرایط عضویت در انجمن را از دست بدهند معزول شناخته‌می‌شوند و بخشدار مراتب را به را به عضو معزول و انجمن ده اعلام و از نفر بعدی دارنده رأی برای عضویت و تکمیل عده اعضاء انجمن ده دعوت به‌عمل خواهد آورد و در صورتی که نفر بعدی دارنده رأی وجود نداشته یا شرایط لازم را از دست داده باشد تا زمانی که انجمن اکثریت دارد میتواند به وظایف قانونی خود عمل نماید و هر گاه فاقد اکثریت شود، انجمن منحل میگردد و طبق مقررات این قانون نسبت به تجدید انتخابات اقدام به عمل خواهد آمد.]
ماده ۲۵ – [اصلاحی ۱۳۵۵/۳/۱۹]
وزارت کشور مکلف است حداکثر تا پایان سال ۲۵۳۸ شاهنشاهی نسبت به تشکیل انجمن ده برای تمام دهات کشور طبق مقررات این قانون اقدام نماید.
ماده ۲۶ –
[به موجب بند ۳۷ فهرست قوانین و احکام نامعتبر در حوزه انتخابات، مصوب ۱۴۰۰/۱۱/۱۰ نسخ شده است.]
[[اصلاحی ۱۳۵۵/۳/۱۹]
مدت قانونی هر یک از انجمنهای فعلی تا تاریخ اولین انتخابات انجمن همان ده که به موجب این قانون برگزار میشود خواهد بود.]
فصل چهارم – حقوق و وظایف انجمن ده
ماده ۲۷ – ده دارای شخصیت حقوقی است و انجمن ده مسئول حفظ و اداره کردن دارائی منقول و غیر منقول متعلق به ده و اقامه دعوی بر اشخاص و دفاع از دعاوی اشخاص علیه انجمن ده میباشد و وظایف آن بقرار زیر است:
1 – بررسی و اتخاذ تصمیم در کلیه طرح‌های عمرانی که در سطح ده از محل عواید و عوارض انجمن انجام میگردد همچنین اظهار نظر مشورتی در مورد طرحهائی که از اعتبارات دولت یا اعتبارات عمرانی کشور در سطح ده اجرا میشود و اشتراک مساعی در اجرای آن.
2 – تشویق ساکنان ده در تشکیل شرکتهای تعاونی و شرکتهای سهامی زارعی و ایجاد هرگونه شرکت دیگری بمنظور بسط و توسعه کشاورزی و همکاری نزدیک و مؤثر با آنها.
3 – اهتمام در ازدیاد سطح زیر کشت و باغات در اراضی ده با توجه به امکانات منابع آب و بالا بردن بازده آن بر اساس طرح‌های عمرانی توسعه کشاورزی و برنامه عمومی کشت با استفاده از راهنمائیهای مروجین مسئول با رعایت قوانین مربوط.
4 – تنظیم برنامه درختکاری در بیشه ها و باغهای عمومی و نظارت در اجرای آنها با رعایت قوانین مربوط.
5 – تشویق ساکنان ده در امر دامداری و اصلاح نژاد دامها و افزایش علوفه و فرآورده‌های دامی و همچنین تشویق مردم به همکاری با مروجین و سپاهیان انقلاب.
6 – اهتمام و تشویق روستائیان در مبارزه با آفات حیوانی و نباتی با همکاری مأموران سازمان حفاظت محیط زیست و حفظ نباتات و مروجین کشاورزی با رعایت قوانین مربوط.
7 – همکاری در حفظ جنگلها و مراتع و جلوگیری از فرسایش خاک با رعایت قوانین و مقررات ملی‌شدن جنگلها و مراتع و سایر قوانین و مربوط.
8 – همکاری با سپاه دانش و مدیر دبستان ده در بهبود امر آموزش اطفال و مبارزه با بیسوادی از طریق ترغیب بزرگسالان بشرکت در کلاسهای درس شبانه.
9 – سعی در اعزام اطفال مستعد برای تکمیل تحصیلات آنان بمراکز آموزشی مجهزتر با هزینه اهالی ده و استفاده از کمکهای بنیادهای فرهنگی.
10 – سعی در تأسیس کتابخانه و قرائت خانه و دعوت از مطلعین و صاحب‌نظران محلی برای تنویر افکار ساکنان ده با استفاده از راهنمائی های بخشدار.
11 – اهتمام در تنظیم جغرافیای تاریخی و شناسنامه ده، جمع‌آوری قصه و افسانه‌ها و رسوم و سنت‌ها و شعر و آهنگهای محلی با استفاده از راهنمائیهای بخشدار و مطلعین محلی و سایر مقامات مربوط.
12 – نظارت در حفظ آثار باستانی و رقبات موقوفات با نظر سازمانهای مربوط
13 – همکاری و اشتراک مساعی با خانه فرهنگ روستائی و تشویق جوانان ده بورزش از راه ترتیب دادن مسابقات و ترویج ورزشها و تهیه و تدارک زمین و وسائل ورزشی و محل بازی کودکان و مادامی که خانه فرهنگ روستائی در ده تشکیل نشده انجام امور بالا.
14 – همکاری و ایجاد تسهیلات لازم در انجام وظایف سپاهیان انقلاب در امر بهداشت و ترویج و آبادانی و اتخاذ تصمیم راجع به لاروبی و اصلاح قنوات و انبار آبرسانی ده و همچنین همکاری با سایر مأموران دولت عوامل خدمتی که برای انجام وظایف قانونی خود بدهات اعزام میشوند.
15 – همکاری با مأموران سازمان آبیاری در تقسیم و نحوه صحیح مصرف آب و جلوگیری از هدر رفتن آن .
16 – تشویق کارکنان ده بمنظور همکاری با مأمورانی که بمنظور مایه‌کوبی یا مبارزه با انگلها یا امراض بدهات میروند.
17 – اتخاذ تدابیر لازم برای تشویق و حمایت از صنایع روستائی و فراهم آوردن تسهیلات لازم بمنظور حسن اجرای برنامه‌هائی که از طرف دولت برای ترویج و حمایت از صنایع روستائی مقرر میگردد و همکاری با مأموران تعاون و امور روستاها در این زمینه.
18 – تأمین آب آشامیدنی و روشنائی ده و مراقبت در نگهداری کلیه تأسیسات مربوط.
19 – ایجاد جاده‌های روستائی و مراقبت در تعمیر و نگهداری آنها.
20 – ساختن حمام، رختشویخانه و کشتارگاه و آبریزگاه عمومی و مراقبت در نگهداری آنها.
21 – احداث گورستان و غسالخانه.
22 – اتخاذ تدابیر لازم بمنظور تسهیل تأسیس وسائل پستی و ارتباط محل با رعایت قوانین و مقررات عمومی مربوط و دستورالعمل سازمانهای مسئول.
23 – اتخاذ تدابیر لازم بمنظور تأمین آذوقه و وفور و فراوانی و ارزانی و مرغوبیت خواربار و مراقبت در بسته‌بندی و رعایت بهداشت در عرضه و توزیع مایحتاج عمومی ده و تعیین نرخ مناسب برای آنها و امور دیگری که متضمن تأمین رفاه عمومی و بهبود زندگی در روستاها باشد.
24 – مراقبت و نظارت در اعلام صحیح وقایع ولادت و فوت و امر آمارگیری و سرشماری.
25 – [به موجب بند ۳۷ فهرست قوانین و احکام نامعتبر در حوزه انتخابات، مصوب ۱۴۰۰/۱۱/۱۰ نسخ شده است.]
[همکاری لازم با مأموران ثبت نام برای صدور کارت انتخابات.]
26 – تنظیم امر حمل و نقل بار و مسافر مربوط به ده با رعایت مقررات مربوط.
27 – همکاری و اشتراک مساعی با مأموران مربوط در امر بهداشت و تنظیم خانواده و مراقبت در تفهیم و اجرای دستورالعملهای آن.
28 – نظارت کامل در بهره‌برداری و نگهداری و حفظ اماکن و تأسیساتی که بر اثر اجرای طرح‌های عمرانی در سطح ده ایجاد شده است.
29 – انجام دادن وظائف مذکور در مواد ۱ و ۶ و ۴۶ قانون آب و نحوه ملی‌شدن آن در محدوده دهات بنمایندگی از طرف وزارت نیرو تا زمانی که موجبات اجرای آن در دهات فراهم نگردیده است.
30 – احداث و نگاهداری مساجد.
31 – اهتمام در احداث و نگاهداری سرای ده برای برگزاری مجالس جشن و سرور ملی و عروسی‌ها.
تبصره – [به موجب بند ۳۷ فهرست قوانین و احکام نامعتبر در حوزه انتخابات، مصوب ۱۴۰۰/۱۱/۱۰ نسخ شده است.]
[وزارت کشور میتواند در دهاتی که انجمن ده آمادگی کافی داشته باشد امر ثبت وقایع ولادت و فوت بنمایندگی سازمان ثبت احوال کشور و ثبت نام و توزیع کارت انتخابات و سایر اموری را که لازم بداند به انجمن واگذار نماید.]
فصل پنجم – انتخاب دهبان
ماده ۲۸ – دهبان به انتخاب انجمن و تأیید بخشدار و بحکم فرماندار منصوب میشود در تعیین و انتخاب دهبان افرادی که خدمت سپاهی انقلاب را انجام داده باشند به شرط تساوی شرایط حق تقدم خواهند داشت.
ماده ۲۹ – اشخاصی میتوانند بسمت دهبان انتخاب شوند که واجد شرایط زیر باشند:
1 – دارا بودن تابعیت ایران.
2 – داشتن سواد خواندن و نوشتن.
3 – سن آنها کمتر از بیست و دو و بیشتر از شصت سال نباشد.
4 – عدم اشتهار به افساد اخلاق و عدم محرومیت از تمام یا بعض حقوق اجتماعی.
5 – انجام خدمت وظیفه عمومی و یا معافیت دائم.
ماده ۳۰ – دوره خدمت دهبان چهار سال و انتخاب مجدد او بلامانع است.
ماده ۳۱ – دهبان در تمام اوقات سال باید ساکن ده بوده و اگر ضرورت ایجاب کند برای مدت کوتاهی مجبور بترک محل شود مراتب را باید باطلاع انجمن برساند. در غیاب دهبان یکی از مأموران یا سپاهیان مقیم ده به تعیین انجمن و تأیید بخشدار مسئول امور دهبانی خواهد بود.
ماده ۳۲ – انجمن ده موظف است ظرف حداکثر سی روز از تاریخ تشکیل اولین جلسه نسبت به انتخاب دهبان بر طبق مقررات این قانون اقدام و پیشنهاد آنرا به بخشداری ارسال کند.
تبصره – تا تعیین و شروع کار دهبان جدید انجام وظایف مقرر در این قانون بعهده دهبان قبلی خواهد بود.
ماده ۳۳ – هرگاه انجمن نتواند ظرف حداکثر سی روز از تاریخ اولین جلسه نسبت بانتخاب و تعیین دهبان اقدام نمایند بخشدار موظف است ظرف پنجروز از تاریخ انقضای مدت سی روز مقرر در این ماده یکنفر از ساکنان حوزه بخش را که دوره خدمت سپاهی انقلاب را طی نموده باشد و در غیر این صورت یکنفر از ساکنان ده یا یکی از مأموران دولتی مقیم ده را به فرمانداری معرفی کند تا با ابلاغ فرماندار بکفالت دهبانی منصوب گردد. دوره تصدی کفیل دهبانی حداکثر ششماه است و هرگاه ظرف این مدت باز هم انجمن قادر بانتخاب دهبان بر طبق مقررات این قانون نباشد انجمن منحل میگردد و تا انتخاب انجمن بعدی و تعیین دهبان کفیل دهبانی بکار خود ادامه خواهد داد.
ماده ۳۴ – اگر دهبان از شغل خود مستعفی شود یا فوت نماید و یا اینکه بعلل و جهات قانونی معزول و یا محجور گردد انجمن ده ضمن اعلام مراتب به بخشداری ظرف ۱۵ روز طبق مقررات این قانون نسبت به تعیین و معرفی دهبان جدید برای بقیه مدت اقدام خواهد نمود. در این مورد تا تعیین دهبان جدید رئیس انجمن ده وظایف محول را بر عهده خواهد داشت.
ماده ۳۵ – دهبان یا کفیل دهبانی در موارد زیر از شغل خود برکنار خواهد شد:
1 – در صورت صدور کیفر خواست بعلت ارتکاب جنایت عمدی یا جنحه‌های مذکور در ماده ۱۹ قانون مجازات عمومی.
2 – حیف و میل یا تصرف غیر مجاز در اموال ده که وصول و یا نگهداری آن به عهده او است.
3 – در صورتی که معلوم شود دهبان اساساً فاقد شرایط مندرج در ماده ۲۹ بوده و یا اینکه بعد از انتخاب شرایط مذکور را از دست داده است.
تبصره – هرگاه از طرف انجمن ده یا ساکنان ده یا افراد دیگر و یا سازمانهای دولتی گزارشی در موارد مذکور در این ماده به بخشدار برسد بخشدار مکلف است حداکثر ظرف ده روز نظر خود را بانجمن ده اعلام دارد و اگر نظر بخشدار مورد تأیید انجمن ده قرار گیرد نظر مذکور اجرا میشود و در غیر این صورت بخشدار مراتب را به فرماندار باید اعلام کند و نظر فرماندار در این باره قطعی و لازم‌الاجرا خواهد بود.
ماده ۳۶ – مقرری دهبان از محل درآمد مذکور در ماده ۴۲ پرداخت خواهد شد میزان مقرری دهبان و نحوه پرداخت آن بموجب آئین‌نامه‌ای خواهد بود که باطلاع وزارت تعاون و امور روستاها به تصویب وزارت کشور برسد.
تبصره ۱ – باشخاصی که با رعایت این قانون بکفالت دهبانی منصوب میشوند حق‌الزحمه‌ای که از پنجاه درصد مقرری دهبان آن ده تجاوز نخواهد کرد پرداخت میشود.
تبصره ۲ – غیر از دهبان یا کفیل هیچ فردی نمیتواند بنام کارمند یا نویسنده و غیره مستمراً یا بعناوین دیگر از قبیل حق‌الزحمه و پاداش و غیره وجهی از انجمن دریافت دارد.
ماده ۳۷ – دهبان دارای نشان مخصوص دهبانی است که شکل و خصوصیات آن بموجب آئین‌نامه‌ای که به تصویب وزارت کشور خواهد رسید تعیین خواهد شد.
ماده ۳۸ – دهبان میتواند در جلسات انجمن ده حضور یابد ولی حق رأی ندارد.
ماده ۳۹ – در صورت انحلال و یا پایان یافتن دوره انجمن دهبان تا پایان انتخاب انجمن ده و رسمیت یافتن انجمن و انتخاب دهبان جدید بخدمت محول ادامه خواهد داد.
فصل ششم – وظایف دهبان
ماده ۴۰ – دهبان مجری کلیه مصوباتی است که از طرف انجمن ده در حدود مقررات این قانون به تصویب رسیده و قطعی شده باشد و علاوه بر آن وظایف زیر را بر عهده دارد:
1 – به محض بروز بی‌نظمی و یا اطلاع از وقوع جنحه و جنایت در اسرع وقت مراتب را به نزدیکترین پاسگاه ژاندارمری و بخشداری اطلاع دهد و‌در کشف جرم و دستگیری متهم یا متهمین با مأموران انتظامی همکاری نماید.
2 – اتخاذ تصمیم در امور مربوط به حفظ نظم در حدود قوانین و مقررات.
3 – تهیه و نصب علائم راهنما و مشخصات ده با نظر انجمن ده و استفاده از راهنمائیهای بخشدار.
4 – همکاری با مأموران اجرای مقررات خدمت وظیفه عمومی برای اعزام مشمولین.
5 – اجرای دستورهای اداری بخشدار در مسائل مربوط به ثبت احوال و خدمت وظیفه عمومی و آمار و همکاری با مأموران سازمانهای دولتی که بطور سیار و ثابت در ده انجام وظیفه مینمایند.
6 – اجرای وظایف محول و دستورهای مربوط به امور عمرانی روستاها و همکاری و معاضدت در پیشرفت امور شرکتهای تعاونی و روستائی.
7 – مراقبت کامل در نگهداری و بهره‌برداری از تأسیساتی که بر اثر اجرای طرح‌های عمرانی ایجاد گردیده است.
8 – حفظ و اداره اموال و دارائی ده.
9 – همکاری و ایجاد تسهیلات لازم در پیشرفت کار سپاهیان دانش و ترویج و آبادانی و بهداشت و سپاهیان انقلاب و هر نوع اقدام و کمک دیگری که برای پیشرفت فرهنگ و بهداشت و کشاورزی ده ضروری است.
10 – اجرای دستورهائی که از طرف سازمانهای دولتی و یا وابسته بدولت در حوزه ده در حدود قانون بوسیله بخشدار ابلاغ میگردد.
11 – سعی در حل اختلافات بین ساکنین ده از طریق کدخدا منشی در صورتی که در ده خانه انصاف تشکیل نشده باشد.
12 – اعلان فرامین و قوانین و تصمیمات و مقررات عمومی دولت که از طریق بخشداری برای اطلاع ساکنان ده ابلاغ میشود بوسایل مقتضی.
13 – اعلام کشف آثار و اشیاء و مسکوکات عتیقه و نظائر آن به بخشداری و سایر مراجع مربوط و جلوگیری از هرگونه کاوشهای باستان‌شناسی غیرمجاز.
14 – تهیه و ارسال گزارش حوادث و وقایع و سوانح فوق‌العاده به بخشداری با توضیحات کافی و بموقع.
15 – ثبت اسامی ساکنان ده بر حسب خانوار در دفتر مربوط و ذکر تغییرات آن برابر راهنمائیهای مأموران ثبت احوال و مرکز آمار ایران.
16 – مراقبت در حفظ آثار باستانی با نظر سازمانهای مربوط.
17 – توجه کامل در نگهداری تأسیسات آب، برق، مدرسه و تأسیسات بهداشتی و مراقبت در نظافت ده.
ماده ۴۱ – دهبان مأمور اجرای مصوبات انجمن ده و مسئول اجرای دستورهائی است که از مراجع دولتی طبق قوانین و مقررات به او ابلاغ میشود.
فصل هفتم – امور مالی
ماده ۴۲ – درآمد انجمن ده که از منابع ذیل تأمین خواهد شد باید بحساب مخصوص ده یا در صندوق موضوع ماده ۴۹ منظور گردد:
1 – عوارضی که از هر هکتار سطح زیر کشت در حال تولید هر ده در هر سال از تولیدکنندگان هر ده براساس ضوابط زیر وصول میشود:
الف – هر هکتار کشت آبی صیفی ۴۵ ریال.
ب – هر هکتار کشت شتوی ۲۵ ریال.
ج – هر هکتار کشت آبی دیمی صیفی و شتوی ۱۵ ریال.
د – هر هکتار کشت باغ میوه و باغ چای ۶۰ ریال.
هـ- هر هکتار کشت آبی قلمستان دست کاشت ۱۵ ریال.
2 – عوارضی که از تأسیسات تولیدی زراعتهای بزرگ کشاورزی و مکانیزه همچنین تأسیسات تولیدی صنعتی و معدنی که در حوزه دهات کشور فعالیت دارند تحصیل میشود طبق آئین‌نامه‌ای که به پیشنهاد وزارت کشور و جلب نظر وزارتخانه‌های کشاورزی و منابع طبیعی و تعاون و امور‌روستاها و صنایع و معادن به تصویب کمیسیونهای مربوط مجلسین میرسد.
3 – عوایدی که بطریق خودیاری اهالی ده برای اجرای برنامه‌های خاص عمرانی محلی در اختیار انجمن ده میگذارند.
4 – کمکهائی که از محل اعتبارات سازمان برنامه و بودجه یا اعتبارات دولت برای جبران کمبود اعتبارات اداری و عمرانی محل در اختیار انجمن گذارده میشود.
5 – عوارضی که با تصویب انجمن شهرستان از دکاکین و کسبه محل اخذ میشود.
6 – هدایا و کمکهائی که برای امور عمرانی ده در اختیار انجمن قرار میگیرد.
تبصره ۱ – میزان عوارض هر مؤدی از طرف دهبان اعلام و باطلاع انجمن ده خواهد رسید.
تبصره ۲ – در صورتی که در اثر عوامل جوی و طبیعی و آفت محصول ده کلا یا بعضاً از بین برود با تأیید اداره کشاورزی محل عوارض موضوع بند۱ اخذ نخواهد شد.
ماده ۴۳ – میزان عوارض مذکور در ماده ۴۲ درباره تأسیسات بزرگ تولیدی کشاورزی و صنعتی و معدنی که در حوزه دهات کشور فعالیت دارند و همچنین نحوه رسیدگی باعتراضات مؤدی تابع آئین‌نامه‌ای میباشد که به پیشنهاد وزارت کشور و جلب نظر وزارتخانه‌های کشاورزی و منابع طبیعی و تعاون و امور روستاها و صنعت، معـدن و تجارت به تصویب کمیسیونهای مربوط مجلسین میرسد.
ماده ۴۴ – هرگاه در دهات درآمدها کلا یا جزئاً از طریق اجاره نقدی یا جنسی و یا توأماً حاصل گردد مستأجر موظف است سهمیه انجمن ده را با توجه بماده ۴۲ از مال‌الاجاره به انجمن ده تسلیم نماید.
ماده ۴۵ – هر یک از مؤدیان که در مورد درآمد خود معترض باشد پس از تودیع نصف عوارض تعیین شده اعتراض خود را به انجمن ده تسلیم مینماید و در صورتی که ظرف پانزده روز بین مؤدی و انجمن در تشخیص و میزان درآمد توافق حاصل نشده معترض میتواند اعتراض خود را به بخشدار تسلیم نماید و بخشدار یا نماینده او مکلف است اعتراض مذکور را به کمیسیونی مرکب از خود و نماینده انجمن شهرستان و نمایندگان وزارتخانه‌های کشاورزی و منابع طبیعی و تعاون و امور روستاها و یکنفر معتمد محل به انتخاب بخشدار تسلیم نماید. کمیسیون تاریخ رسیدگی را به مؤدی و انجمن اطلاع خواهد داد که در جلسه شرکت نمایند ولی حاضر نشدن نماینده انجمن ده یا مؤدی مانع رسیدگی نخواهد بود و کمیسیون حداکثر‌ظرف یکماه باید اعلام نظر نماید و نظریه مزبور قطعی و لازم‌الاجرا میباشد.
ماده ۴۶ – هرگاه مؤدی از پرداخت عوارض در مدتیکه انجمن ده تعیین میکند استنکاف نماید دهبان باید ضمن اعلام مراتب بانجمن ده ظرف ده روز امتناع مؤدی را به بخشداری گزارش دهد و بخشدار موظف است مطابق مقررات اجرائی وصول مالیاتهای مستقیم نسبت به وصول عوارض مستنکفین اقدام نماید.
ماده ۴۷ – کلیه درآمدهای هر ده بر طبق بودجه‌ای که به تصویب انجمن ده میرسد پس از کسر هزینه‌های اداری و مقرری دهبان موضوع ماده ۳۶ و سهمیه انجمن شهرستان موضوع بند ۲ ماده ۶۲ قانون تشکیل انجمنهای شهرستان و استان باید با رعایت قوانین مربوط منحصراً بمصرف عمران و آبادانی همان ده برسد مگر در مواردی که طرح‌های مشترک بوسیله چند ده (مانند ایجاد راههای روستائی و نظایر آن که مورد استفاده عموم قرار خواهد گرفت) تصویب و تأیید شده باشد.
ماده ۴۸ – دهبان مسئول امور مالی انجمن ده میباشد و در حدود قانون و بودجه مصوب انجمن ده موظف است درآمدها را وصول و هزینه‌ها را پرداخت نماید اسناد هزینه باید بامضاء دهبان و ناظر مالی که از طرف انجمن انتخاب میشود برسد.
ماده ۴۹ – دهبان مکلف است در صورت وجود بانک در ده یا دهات مجاور حساب مخصوصی بنام ده افتتاح نماید که برداشت از آن با دو امضاء دهبان و ناظر مالی منتخب انجمن خواهد بود. در صورتی که در ده و یا دهات مجاور شعبه بانک نباشد وجوه مزبور در صندوق مخصوص نگهداری و مراتب را به بخشدار اعلام نماید.
ماده ۵۰ – دهبان مکلف است درآمدهای نقدی و وصولی را بلافاصله بحساب ده در بانک و یا صندوق مخصوص واریز نموده و مراتب را در دفتر‌مالی ده ثبت نماید و عواید جنسی را نیز در دفتر ثبت و در انبار مخصوص نگهداری کند مسئولیت حفاظت دارائی انجمن بعهده دهبان میباشد.
ماده ۵۱ – بودجه سالانه ده که شامل پیش‌بینی درآمد و هزینه است بوسیله دهبان تهیه و پیشنهاد میگردد و پس از تصویب انجمن ده بموقع اجرا گذاشته میشود.
تبصره ۱ – سال مالی انجمن یک سال شمسی است که از اول فروردین ماه آغاز میشود به استثنای اولین سال تشکیل انجمن که ابتدای سال مالی تاریخ تشکیل انجمن خواهد بود.
تبصره ۲ – دهبان مکلف است تا ۱۵ بهمن ماه هر سال بودجه سال آینده ده را تنظیم و پیشنهاد نماید و انجمن ده باید حداکثر تا اول اسفند ماه آن را رسیدگی و تصویب نماید.
ماده ۵۲ – انجمن ده موظف است همه‌ساله در نیمه دوم اسفند ماه بودجه برنامه سال آینده را بوسیله آگهی و یا وسائل مقتضی دیگر باطلاع ساکنان ده برساند.
ماده ۵۳ – استفاده از موجودی نقدی و جنسی متعلق به ده فقط پس از تصویب بودجه در حدود اعتبار مصوب مجاز است.
تبصره – خرید و فروش و هرگونه معامله باید با رعایت صرفه و صلاح انجام گیرد و اسناد مربوط به امضای دهبان و ناظر مالی انجمن ده برسد.
ماده ۵۴ – دهبان موظف است حساب درآمد و هزینه هر سال مالی را تا آخر اردیبهشت سال بعد به انجمن ده تسلیم و انجمن مکلف است ظرف یکماه بحساب مذکور رسیدگی نماید. تصویب حساب از طرف انجمن در حکم مفاصا حساب است.
تبصره – دهبان باید حساب درآمد و هزینه سالیانه را پس از تصویب انجمن ده بنحو مقتضی باطلاع ساکنان ده برساند.
ماده ۵۵ – هر گونه برداشت غیرقانونی از وجوه و اموال انجمن ده در حکم خیانت در امانت خواهد بود.
فصل هشتم – مقررات عمومی
ماده ۵۶ – جلسات انجمن ده علنی است و باید در وقت مقرر در محل معین تشکیل گردد.
ماده ۵۷ – مصوبات انجمن ده باید بلافاصله بوسیله دهبان به بخشدار اعلام گردد و پس از تایید بخشدار طبق مقررات این قانون قابل اجرا میباشد. در صورتی که ظرف ده روز از تاریخ وصول مصوبات انجمن نظر بخشدار اعلام نگردد تأیید شده تلقی میشود.
تبصره – نسبت به آن قسمت از مصوبات انجمن ده که مربوط به امور عمرانی باشد بخشدار نظر اداره تعاون و امور روستاها را جلب خواهد کرد.
ماده ۵۸ – در مواردی که مصوبات انجمن مورد تأیید بخشدار نباشد بخشدار موضوع را با ذکر دلیل ظرف پنج روز از تاریخ وصول مصوبات انجمن به انجمن ده اعلام میدارد و هرگاه نظر بخشدار مورد قبول انجمن ده قرار نگیرد مراتب از طریق بخشداری به فرمانداری اعلام میگردد. فرماندار چگونگی را در اولین جلسه انجمن شهرستان مطرح خواهد نمود. نظر انجمن شهرستان یا قائممقام قانونی انجمن در این مورد قطعی لازم‌الاجرا است.
ماده ۵۹ – بخشدار و مأموران وزارت تعاون و امور روستاها میتوانند در صورت لزوم دفاتر و اسناد انجمن ده را بازدید و بازرسی نمایند بدون اینکه حق دخالت در وظایف مربوط بانجمن را داشته باشند.
ماده ۶۰ – هرگاه یک یا چند نفر از اعضای انجمن ده بنحوی از انحاء در انجام وظایف محول تعلل نمایند و یا موجبات اخلال در کار انجمن را فراهم سازند بخشدار به موضوع رسیدگی مینماید و در صورت تأیید موضوع را بفرماندار گزارش میدهد و فرماندار مراتب را با اعلام نظر خود در انجمن شهرستان و یا قائممقام قانونی انجمن مطرح مینماید و در صورتی که انجمن شهرستان موافق با برکناری عضو یا اعضاء مذکور باشد اعضاء مزبور با رأی انجمن شهرستان برکنار میشوند و بجای عضو یا اعضاء برکنار شده بر طبق ماده ۶۱ این قانون عمل خواهد شد.
ماده ۶۱ – بجای اعضائی که فوت شده یا بموجب مواد این قانون از عضویت انجمن مستعفی یا بر کنار میشوند از کسانیکه بعد از حائزین اکثریت دارای رای بیشتر بوده‌اند بترتیب بجای آنان برای بقیه مدت به عضویت انجمن تعیین خواهند شد و بخشدار برای آنان اعتبارنامه صادر و مراتب را بفرماندار گزارش مینماید.
ماده ۶۲ – [به موجب بند ۳۷ فهرست قوانین و احکام نامعتبر در حوزه انتخابات، مصوب ۱۴۰۰/۱۱/۱۰ نسخ شده است.]
[هرگاه اکثریت اعضای انجمن ده در انجام وظایف محول بنحوی از انحاء تعلل نمایند و یا موجبات اخلال در کار انجمن را فراهم سازند و یا عدم صلاحیت آنان معلوم گردد بخشدار پس از رسیدگی در صورت تأیید موضوع را به فرماندار گزارش میدهد. فرماندار مراتب را با اعلام نظر خود در انجمن شهرستان مطرح نموده و در صورت رای موافق انجمن شهرستان یا قائم مقام قانونی انجمن شهرستان انجمن ده منحل میگردد. فرماندار مکلف است ضمن اعلام انحلال انجمن ده دستور تجدید انتخابات انجمن ده را برای بقیه مدت به بخشدار صادر نموده و موضوع را به وزارت کشور و استانداری گزارش دهد و بخشدار نیز مکلف است فوراً نسبت به تجدید انتخابات اقدام نماید.
تبصره – هرگاه انجمن ده بجهاتی منحل گردد تا تشکیل انجمن جدید هیئتی مرکب از سه نفر که دو نفر معتمد محل بانتخاب بخشدار و حکم فرماندار و یک نفر بترتیب تقدیم مدیرعامل شرکت تعاونی یا رئیس خانه انصاف یا رئیس دبستان یا یک نفر سپاهی انقلاب مقیم ده بمعرفی بخشدار با حکم فرماندار قائم مقام انجمن ده خواهد بود.]
ماده ۶۳ – انجمن ده مکلف است پس از انقضای دوره قانونی یا انحلال کلیه سوابق را ضمن تنظیم صورت مجلس به رئیس و منشی انجمن بعدی یا قائممقام انجمن تحویل نماید.
ماده ۶۴ – در صورتی که مقتضیاتی ایجاب نماید در پاره‌ای از امور عمومی و مشترک بین چند ده تصمیم واحدی اتخاذ گردد موضوع بوسیله بخشدار از طریق فرمانداری بانجمن شهرستان اعلام میگردد. انجمن شهرستان با جلب نظر انجمنهای محلی مربوط به مورد مشترک رسیدگی و اتخاذ تصمیم مینماید تصمیم متخذه برای هر یک از انجمنهای مربوط لازم‌الاجرا میباشد.
ماده ۶۵ – برای دهاتی که در حوزه عمل یک شرکت سهامی زراعی قرار میگیرند انجمن واحدی بنام انجمن واحد روستائی به جانشینی انجمنهای دهات حوزه شرکت مزبور برابر مقررات مربوط به انتخاب انجمن ده تشکیل خواهد شد در این مورد پس از اعلام وزارت تعاون و امور روستاها دائر به تشکیل شرکت سهامی زارعی وزارت کشور نسبت به انحلال انجمنهای دهات واقع در محدوده عمل شرکت سهامی زارعی و تشکیل انجمن واحد روستائی اقدام خواهند نمود.
تبصره – کلیه اموال و دارائی و تعهدات انجمنهای منحل شده طبق صورتجلسه به انجمن واحد روستائی موضوع این ماده تحویل و منتقل میشود و انجمن واحد روستائی کلیه وظایف و اختیارات انجمنهای ده را بر طبق مقررات مربوط نسبت به دهات واقع در حوزه عمل شرکت سهامی زراعی انجام خواهد داد.
ماده ۶۶ – مأموران انتظامی مکلفند در انجام تکالیفی که طبق این قانون و یا قوانین و مقررات دیگر بعهده انجمن ده و دهبان و دهدار محول است همکاری و اشتراک مساعی نمایند.
ماده ۶۷ – هرگاه دهی بشهر تبدیل گردد و شهرداری در آن تأسیس شود انجمن ده از تاریخ تشکیل شهرداری منحل خواهد شد و کلیه دارائی و اموال منقول و غیر منقول و تعهدات انجمن ده طبق صورتمجلسی به شهرداری منتقل خواهد گردید. یک نسخه صورتمجلس تحویل و تحول به بخشداری و دو نسخه از طریق فرمانداری باستانداری و وزارت کشور ارسال خواهد شد.
ماده ۶۸ – به محض انتخاب شهردار دهبان سمتی نخواهد داشت.
ماده ۶۹ – وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی میتوانند در هر ده که زمینی در اختیار داشته باشند با تصویب هیئت وزیران برای ایجاد تاسیسات عمرانی باندازه مورد نیاز بطور رایگان در اختیار انجمن ده بگذارند.
ماده ۷۰ – ماده نه قانون تقسیمات کشوری مصوب آبانماه ۱۳۱۶ و
قانون کدخدایی مصوب بیستم آذر ماه ۱۳۱۴ و
لایحه قانون تشکیل انجمنهای ده و اصلاح امور اجتماعی و عمران دهات مصوب سال ۱۳۴۲
و سایر قوانین و مقررات که مغایر این قانون است لغو میشود.
ماده ۷۱ – دستورالعملهای اجرائی این قانون را وزارت کشور تهیه و آن قسمت از دستورالعملهائی که با وظایف وزارت تعاون و امور روستاها و وزارت کشاورزی و منابع طبیعی ارتباط پیدا میکنند پس از کسب نظر وزارتخانه‌های مذکور از طرف وزارت کشور تهیه و بموقع اجرا گذارده میشود.
ماده ۷۲ – دولت میتواند از تاریخ تصویب این قانون ظرف سه سال اصلاحاتی را که ضمن اجرای آن ضروری تشخیص دهد جهت تصویب به کمیسیونهای مربوط مجلسین تقدیم کند.
اصلاحاتی که به تصویب کمیسیونهای مذکور میرسد تا تقدیم لایحه نهائی بمجلسین و تعیین تکلیف آن از طرف مجلسین لازم‌الاجرا است.
قانون فوق مشتمل بر هفتاد و دو ماده و نوزده تبصره پس از تصویب مجلس سنا در جلسه روز شنبه ۱۳۵۳/۱۲/۱۷، در جلسه روز یکشنبه بیست و پنجم اسفند ماه یکهزار و سیصد و پنجاه و سه شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی – عبدالله ریاضی