فهرست
فصل نخست – کلیات
فصل دوم – مناطق سرباز گیری
فصل سوم – احضار مشمولین
فصل چهارم – تامین احتیاجات
فصل پنجم – رسیدگی و اسم نویسی
فصل ششم – تشکیل مجالس سربازگیری
فصل هفتم – معافیت مزاجی
فصل هشتم – معافیت محدود
فصل نهم – متکفلین
فصل دهم – دانش‌آموزان
فصل یازدهم – کادر افسری احتیاط و ذخیره
فصل دوازدهم – پزشکان – دامپزشکان -دواسازان – دندانسازان
فصل سیزدهم – اجرای مراسم سرباز گیری
فصل چهاردهم – مشمولین مقیم خارجه
فصل پانزدهم – طرز مراسم اجراء سوگند
فصل شانزدهم – احضار تعلیماتی و بسیج
فصل هفدهم – تغییر سن
فصل هیجدهم – وظایف حوزه‌های سربازگیری
فصل نوزدهم – تنبیهات
فصل نخست – کلیات
ماده ۱ – کلیه اتباع ذکور دولت شاهنشاهی ایران طبق قانون حاضر مکلف بانجام خدمت سربازی وظیفه می باشند.
ماده ۲ – ابتدای خدمت وظیفه اول فروردین ماه سالی است که در طی آن ۲۱ سالگی شروع میشود.
ماده ۳ – مدت خدمت سربازی ۲۵ سال است و خاتمه آن اول فروردین ماه سالی است که در طی آن ۴۶ سالگی شروع میگردد.
ماده ۴ – مدت خدمت سربازی مقرره در ماده ۳ دارای تقسیمات ذیل است:
الف – دوره زیر پرچم جز در مواردی که بموجب همین قانون مستثنی گردیده ۲ سال
ب – دوره احتیاط ۴ سال
ج – دوره ذخیره اول ۱۴ سال
د – دوره ذخیره دوم ۵ سال
تبصره – دوره خدمت زیر پرچم افراد نیروی دریائی ۲۴ ماه میباشد.
ماده ۵ – موالید ذکور از ۱۲۸۴ ببعد که مطابق قانون خدمت نظام وظیفه مصوب خرداد ماه ۱۳۰۴ و ۳۰ شهریور ماه ۱۳۱۰ خدمت زیر پرچم خود را تمام نکرده‌اند مشمول مقررات این قانون خواهند بود.
و آنهائی که مطابق قوانین نامبرده تا تاریخ اجرای این قانون خدمت زیر پرچم خود را تمام کرده‌اند نسبت به بقیه مدت خدمت سربازی تابع این قانون میباشند.
تبصره ۱ – کسانی که تا تاریخ اجراء اینقانون مطابق مقررات قانون خدمت نظام وظیفه عمومی مصوب خرداد ۱۳۰۴ و ۳۰ شهریور ماه ۱۳۱۰ باخذ برگ معافیت دائم نائل شده اند معافیت آنان معتبر شناخته میشود.
تبصره ۲ – مدتی را که خدمتگزاران رسمی و خدمتگزاران جزء قبل از تاریخ اجرای این قانون انجام خدمت زیر پرچم نموده‌اند و یا بعدا بنمایند جزو مدت خدمت آنها محسوب شده و وزارتخانه‌ها و ادارات مربوطه مکلفند آنها را پس از دوره خدمت زیر پرچم بخدمت خود بپذیرند و همینطور خدمتگزاران دیگر ادارات که بر اثر اینقانون بخدمت نظام وظیفه دعوت میشوند پس از خاتمه خدمت زیر پرچم برای اشتغال به خدمت سابق خود با خدمات دیگر دولتی بر سایرین مقدم خواهند بود.
ماده ۶ – در مقابل مدت خدمتی که متجاوز از مدت مقرره در ماده ۴ بنا بر مقتضیات و اوامر مخصوص انجام شود دو برابر از ادوار مدت خدمت کسر میگردد بدین ترتیب که مطابق همان مدتی که اضافه خدمت نموده دوره احتیاط و بهمان مدت نیز انتهای مدت خدمت (ذخیره دوم) تقلیل مییابد.
تبصره – چهار ماه تفاوت دوره خدمت زیر پرچم افراد نیروی دریائی نیز مشمول مقررات این ماده خواهد بود.
ماده ۷ – افرادی که در زمان جنگ و بسیج عمومی خدمت آنها منقضی میگردد و تا پایان جنگ خدمت آنها تمدید میشود مشمول مقررات ماده فوق خواهند بود.
ماده ۸ – موقع گرفتن و مرخص کردن نفر بنا بر تصمیمات ستاد ارتش در مواقع مختلف (روی مقررات پایه خدمتی) انجام میگردد.
ماده ۹ – سربازانی که پس از رفع احتیاجات قسمتها باقی میمانند آماده بخدمت نامیده میشوند.
ماده ۱۰ – سربازان آماده بخدمت در نخستین وهله احتیاج بایستی بقسمت های مناطق مربوطه تحویل و مادامی که نفر آماده بخدمت سنوات ما قبل وجود دارد نبایستی از مشمولین آن استفاده شود.
ماده ۱۱ – مشمولین و نفرات آماده بخدمت در هر موقع که خدمت خود را انجام دهند پس از خاتمه دوره زیر پرچم داخل طبقه نفرات هم سن خود میگردند.
ماده ۱۲ – افراد قبل از رسیدن به سنین مشمولیت میتوانند دو سال خدمت زیر پرچم خود را با حقوق وظیفه انجام دهند مشروط بر آنکه حداقل هیجده سال تمام دارا بوده وضعیت جسمانی آنها متناسب با انجام خدمت باشد.
تبصره ۱ – اشخاصی که تا این تاریخ داوطلبانه دو سال در صف خدمت نموده‌اند خدمت آنها زیر پرچم محسوب و جزو هم طبقه های خود منظور میشوند.
تبصره ۲ – هیجده سال تمام از اول فروردین ماه سالی محسوب میشود که نوزده سالگی در طی آن شروع میشود.
ماده ۱۳ – مدت تحصیلی در اموزشگاه ها و دانشکده های افسری (اعم از داخله یا خارجه) جزو خدمت زیر پرچم محسوب میشود.
ماده ۱۴ – داوطلبان واجد شرایط اموزشگاه گروهبانی امنیه با تعهد شش سال خدمت در امنیه از خدمت زیر پرچم معاف خواهند بود.
ماده ۱۵ – داوطلبان هنرستان رانندگی ارتش چنانچه در سنین مشمولیت باشند یک سال از تحصیل در هنرستان و سال نخست خدمت رانندگی آنها جزو دوره زیر پرچم محسوب خواهد شد.
ماده ۱۶ – دانش‌آموزانی که از طرف ارتش جهت تحصیل به خارجه اعزام و پس از مراجعت به ایران به درجات گروهبانی و استواری نایل میگردند چنانچه در سنین مشمولیت باشند و برای خدمت دائمی در ارتش متعهد گردند از خدمت زیر پرچم معاف خواهند بود.
ماده ۱۷ – دوره تحصیلی آموزشگاه گروهبانی نیروی دریائی جزو دوره زیر پرچم محسوب و داوطلبان واجد شرایط دخولی اموزشگاه از خدمت زیر پرچم معاف خواهند بود.
ماده ۱۸ – اشخاص فنی آموزشگاه دیده که برای خدمت دائمی در ارتش تعهد بسپارند از خدمت زیر پرچم معاف خواهند بود.
ماده ۱۹ – بطور کلی اشخاصی که با درجات افسری (باستثناء اداری) در ارتش مشغول خدمت هستند در صورت مشمولیت با سپردن تعهد دائم از خدمت زیر پرچم معاف خواهند بود.
ماده ۲۰ – کلیه کارکنانی که در ارتش بدون پایه نظامی (همردیف کنتراتی روز مزد) خدمت مینمایند (بغیر از متعهدین موارد فوق) از لحاظ مقررات مربوطه بخدمت وظیفه تابع مقررات عمومی کشور خواهند بود.
ماده ۲۱ – مشمولینی که در اثر تعهد خدمت دائم و یا طی اموزشگاه نظامی و فنی از انجام خدمت زیر پرچم معاف می گردند مادام که در خدمت ارتش هستند از احضار تعلیماتی و بسیج معاف بوده ولی چنانچه قبل از انقضاء ۲۵ سال ادوار قانونی از خدمت خارج شوند اگر بنا بر علل خدمتی بوده باشد با رعایت مقام هر یک در ردیف افسران یا افراد هم طبقه خود منظور و اگر بعلل محاکماتی خلع درجه یا اخراج شده باشند در صورتی که مدت خدمت آنها کمتر از دو سال دوره زیر پرچم باشد کسر مدت را باید با درجه تابینی خدمت نموده و جزو افراد هم‌طبقه خود منظور شوند و در هر صورت در بقیه ادوار قانونی تابع مقررات مربوطه بهم طبقه های خود خواهند بود.
ماده ۲۲ – درباره مشمولینی که قبل از احضار بخدمت سربازی مورد محکومیت واقع شده اند به طریق ذیل عمل خواهد شد:
الف – محکومین به جنایت و محکومینی که بواسطه تکرار جرم بمجازات بیشتر از حداکثر مجازات تادیبی محکوم شده باشند بعد از اتمام‌مجازات مقرره خدمت زیر پرچم را در واحدهای مخصوص مطابق دستور ستاد ارتش در کارهای مورد احتیاج ارتش انجام خواهند داد.
ب – سایر محکومین به جنحه هر چند در حال اجراء مجازات باشند در موقع مشمولیت بدوا باید خدمت زیر پرچم خود را انجام داده سپس درباره آنها اجرای مجازات بشود.
تبصره – محکومین بجنحه چنانچه در حین انجام خدمت سربازی حسن اخلاق و رفتار آنها مورد گواهی فرمانده مربوطه واقع شود بایستی مراتب در کتابچه نظامی آنها ذکر و گواهی شده تا بعد از انجام خدمت نظامی به پیشنهاد وزیر عدلیه و تصویب رئیس الوزراء مطابق ماده ۵۵ قانون مجازات عمومی از پیشگاه اعلیحضرت همایون شاهنشاهی استدعای تخفیف یا عفو بشود.
فصل دوم- مناطق سربازگیری
ماده ۲۳ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
در هر یک از مراکز لشگری کشور بنا بر پیشنهاد اداره نظام وظیفه و تصویب وزارت جنگ یک منطقه سربازگیری تشکیل میشود.
ماده ۲۴ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
هر یک از مناطق سربازگیری بنا بمقتضیات مرکب از چند حوزه اصلی و فرعی سربازگیری خواهد بود.
ماده ۲۵ – در محل‌هائی که مراکز حوزه‌های سربازگیری تشکیل گردیده یک دفتر ثبت احوال و آمار نیز تاسیس میگردد.
فصل سوم- احضار مشمولین
ماده ۲۶ – [اصلاحی ۱۳۲۷/۱۲/۱۵]
ترتیب احضار افراد در ادوار مختلفه خدمتی و همچنین معافیت موقت و دائم یک یا چند طبقه و یا قسمت از طبقات بنابر پیشنهاد وزارت جنگ و صدور فرمان همایونی انجام میگیرد.
ماده ۲۷ – از تاریخ مشمولیت که اسامی مشمولین بوسیله آگهی منتشر و وضعیت آنها تحت رسیدگی واقع میگردد تا موقع تحویل به سربازخانه مرحله احضار نامیده میشود.
ماده ۲۸ – بنا بر ضرورت و مصالح نظامی موقع احضار و سربازگیری که در این قانون تصریح شده بر حسب فرمان همایونی تغییرپذیر خواهد بود.
ماده ۲۹ – بر حسب فرمان همایونی ممکن است در موقع احتیاج طبقات مختلفه که هنوز به سن سربازی نرسیده‌اند بخدمت احضار گردند که در این صورت مشمول مقررات این قانون خواهند بود.
ماده ۳۰ – افرادی که بر طبق ماده فوق بخدمت احضار میگردند بمحض رفع احتیاج از خدمت مرخص و مدتی را که خدمت نموده اند جزء دوره زیر پرچم قانونی آنان محسوب و با افراد هم طبقه خود داخل ادوار مختلفه خدمتی میگردند.
تبصره – چنانچه خدمت آنها از مدت دو سال کمتر باشد بهمان نسبت از مدت خدمت زیر پرچم قانونی آنها کاسته میشود و به هر صورت ادوار خدمتی این قبیل احضارشده گان از تاریخ احضار به خدمت از ۲۵ سال تجاوز نمیکند.
ماده ۳۱ – هر ساله مشمولینی که مراسم سربازگیری آنها خاتمه مییابد بر حسب احتیاج جهت انجام خدمت احضار میگردند.
ماده ۳۲ – اسامی احضارشدگان بایستی سه ماه قبل از موعد حضور بوسیله آگهی در محل منتشر گردد.
ماده ۳۳ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
اشخاصی که به سن سربازی میرسند بایستی بمحض انتشار آگهی برای روشن شدن وضعیت و اعزام به خدمت بحوزه‌های سربازگیری مربوط و در صورت اقامت در خارج از حوزه مربوطه به نزدیکترین حوزه سربازگیری محل اقامت مراجعه و خودشان را معرفی نمایند.
ماده ۳۴ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
مشمولین آماده بخدمت در روز تعیین شده بایستی حضور یابند و در صورت تأخیر و یا غیبت مشمول مقررات ماده ۱۵۶ خواهند بود.
ماده ۳۵ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
حوزه‌های فرعی بر حسب اقتضا ممکن است بطور سیار انجام وظیفه نمایند.
تبصره – کدخدایان بایستی در تجسس و جمع‌آوری مشمولین غایب ساکن دهات ابواب جمعی خود مطابق صورتی که از حوزه داده میشود کمال مساعدت را با مامورین بنمایند.
در شهرها و نقاطی که شهربانی وجود دارد مامورین شهربانی و در صورت نبودن شهربانی مامورین ژاندارمری موظف بانجام این عمل هستند.
ماده ۳۶ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
حوزه‌های اصلی مکلفند محل گردآوری مشمولین را در حوزه‌های فرعی طوری تعیین نمایند که مشمولین برای حضور در مراکز معینه بیش از ۳۶ کیلومتر مجبور به طی مسافت نباشند.
فصل چهارم- تامین احتیاجات
ماده ۳۷ – مشمولین حوزه های تابعه هر یک از مناطق بواحدهای لشگر یا تیپ متبوعه همان منطقه اختصاص خواهند داشت.
ماده ۳۸ – حوزه های سربازگیری همه ساله در مدت یک ماهه آبان صورت نفراتی که بموجب ماده یک این قانون در فروردین سال بعد داخل سن ۲۱ سالگی خواهند شد از دفتر ثبت احوال و آمار همان محل دریافت خواهند نمود.
ماده ۳۹ – دفاتر آمار و ثبت احوال هر محل مکلفند با مراجعه بسوابق و مدارک قانونی مربوط صورت های منظور را دقیقا استخراج نموده و بحوزه های سربازگیری همان محل تسلیم نمایند.
ماده ۴۰ – حوزه های سربازگیری هر محل بایستی صورتهای مزبور را در آذر ماه با مدارک موجوده در دفاتر ثبت احوال همان محل که اسامی مشمولین از آن دفاتر استخراج شده دقیقا تطبیق نموده و پس از رفع کلیه اختلافات تعداد آنها را تا اول دیماه هر سال (در دو نسخه) بمناطق مربوطه صورت دهند که یک نسخه آن در منطقه بایگانی و نسخه دیگر قبل از بهمن ماه هر سال بمرکز فرستاده شود.
تبصره – صورتهای نامبرده بایستی اسامی از قلم افتادگان سال گذشته و همچنین اسامی مشمولینی را که جدیدا شناسنامه اخذ نموده و یا از طریق اعتراض به سن مشمول شناخته شده‌اند در بر داشته باشند.
ماده ۴۱ – اداره نظام وظیفه عمومی مکلف است آمار جامعی از کلیه مشمولین فروردین ماه هر سال تنظیم نموده و قبل از اسفند ماه سال قبل به ستاد ارتش تسلیم نماید.
ماده ۴۲ – آمار منظور بایستی صورت احتیاجات سال بعد کلیه قسمتهای ارتش را نیز (به افراد عادی – باسواد – فنی) پس از وضع افراد داوطلب با‌منظور داشتن صدی ده کسور احتمالی در بر داشته باشد.
ماده ۴۳ – قسمتها همواره موظف میباشند از احتیاجات سال بعد خود با در نظر گرفتن تغییرات سازمانی مناطق را مطلع ساخته و مناطق نیز بایستی از تغییرات حاصله بلافاصله اداره نظام وظیفه عمومی را مطلع سازند.
ماده ۴۴ – تامین احتیاجات و تحویل نفر به قسمت ها از روی شماره ترتیب دفتر اسامی (که از شماره ردیف صورتهای موالید واصله از دفتر آمار تشکیل داده میشود) بعمل میاید چنانچه احتیاجات کمتر از افراد احضار شده باشد مازاد از روی شماره موالید جزو افراد آماده بخدمت منظور میشوند.
ماده ۴۵ – در صورت اقتضاء ممکن است از مشمولین هر منطقه به مناطق مجاور آن اختصاص داده شود.
فصل پنجم- رسیدگی به وضعیت مشمولین
ماده ۴۶ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
مشمولینی که در خارج از منطقه مربوطه مسکن گزیده‌اند در صورت تمایل میتوانند در پادگان مسکن خود نام‌نویسی را انجام دهند و حوزه مربوطه موظف است نسبت به این مشمولین مطابق مقررات تبصره ماده ۱۴۸ عمل نماید.
ماده ۴۷ – اسامی مشمولین شهرها و بخش ها و دهستانها در محل خود انتشار داده میشود.
ماده ۴۸ – مردم مجاز هستند چنانچه اشتباه و یا اغلاط و یا سهوی در آگهی مشاهده نمایند (چه راجع بخود و چه راجع به دیگران) بمامورین مربوطه کتبا یا شفاها یادآوری نمایند
ماده ۴۹ – کدخدایان مکلفند چنانچه اشتباه یا اغلاط یا سهوی در آگهی مشاهده نمایند بمامورین مربوطه کتبا یا شفاها یادآوری نمایند.
ماده ۵۰ – اشخاصی که بسن مشمولیت رسیده‌اند و اسم آنها در آگهی ثبت نشده بایستی شخصا و یا بوسیله دیگری شفاها یا کتبا مامورین را از وضعیت خود مطلع دارند.
ماده ۵۱ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
مشمولینی که برای اجرای مراسم سربازگیری حاضر میشوند بایستی وضعیت خود را شخصاً یا بوسیله نماینده با نشان دادن برگ شناسنامه بشرح زیر بمجلس سربازگیری اطلاع دهند:
1 – میزان سواد و معلومات.
2 – اطلاعات فنی و تخصصی که در هر یک از پیشه‌ها دارند.
3 – وضعیت مزاجی.
4 – وضعیت خانوادگی.
5 – شغل.
6 – محل سکنی.
ماده ۵۲ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
اطلاعات ماده ۵۱ در صفحه مخصوص برگهای شناسنامه ذکر و همچنین مراتب در دفاتر اسامی قید و تاریخی که مشمولین برای انجام خدمت باید حاضر شوند از طرف مجلس سربازگیری در برگ شناسنامه یا برگ وضعیت آنان ذکر میشود.
تبصره ۱ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
به اشخاصی که شناسنامه آنان دارای برگ وضعیت نیست از طرف مجلس سربازگیری برگ وضعیت داده خواهد شد.
تبصره ۲ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
هر گاه فهرست اسامی که از ادارات آمار تسلیم شده با مندرجات برگ شناسنامه اختلاف داشته باشد علل آن در مجلس سربازگیری رسیدگی و از طرف اداره آمار طبق قانون و آئین‌نامه مربوطه در رفع اختلاف اقدام خواهد شد.
ماده ۵۳ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
مشمولینی که اطلاعات فنی و تخصصی خود را در موقع رسیدگی مکتوم نمایند پس از اثبات کتمان پیشه مدت سه ماه خدمت آنان تمدید یافته و در پیشه خودشان مورد استفاده ارتش خواهند شد.
تبصره – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
از سربازان پیشه‌ور منحصراً در قسمتهای ارتش میتوان استفاده کرد و افسران بهیچ عنوان نمیتوانند برای خدمات خصوصی خود از پیشه آنان استفاده نمایند. متخلفین بیکماه تا یکسال بحبس تأدیبی محکوم خواهند شد.
ماده ۵۴ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
در صورتی که تاریخ تولد اشخاص در اظهارنامه‌ها و دفاتر یادداشتی مخدوش و حاکی از مشمولیت باشد رسیدگی به آن در دادگاه شهرستان و در صورت نبودن در دادگاه بخش محل صدور شناسنامه بعمل میآید حکمی که در این مورد صادر میشود قطعی خواهد بود.
تبصره ۱ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
هر گاه یکی از اسناد سجلی (یکی یا دو برگ اظهارنامه یا دفاتر یادداشتی) مخدوش باشد اداره ثبت احوال محل با اجازه اداره کل آمار و ثبت احوال طبق اسنادی که سالم است اقدام باصلاح برگ یا برگها یا دفاتر یادداشتی خواهد نمود.
تبصره ۲ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
اداره کل آمار و ثبت احوال مکلف است بوسیله ادارات خود از تاریخ تصویب این قانون تا یکسال مشخصات اشخاصی که تاریخ تولد آنان در اظهارنامه‌ها و دفاتر یادداشتی مخدوش و حاکی از مشمولیت است استخراج نموده منتهی در ظرف یکماه در محل صدور اسناد سه نوبت آگهی هر یک بفاصله ده روز منتشر نماید و از تاریخ نشر آخرین آگهی اشخاصیکه مشخصات آنان در آگهی‌ها درج گردیده میتوانند بدادگاه مربوط مراجعه و درخواست تصحیح اسناد خود را بنمایند.
تبصره ۳ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
چنانچه اشخاص مزبور در مدت چهار ماه پس از انتشار آخرین آگهی بدادگاه مراجعه ننمودند مشخصات آنان از طرف اداره آمار و ثبت احوال بمراکز نظام وظیفه هر محل تسلیم خواهد شد.
فصل ششم- تشکیل مجالس سربازگیری
ماده ۵۵ – در ۱۵ اسفندماه هر سال از طرف وزارت جنگ پیشنهاد لازم بمنظور صدور فرمان همایونی راجع به احضار مشمولین سال بعد به هیئت وزراء تقدیم میشود.
عین فرمان همایونی در اول فروردین ماه هر سال به وسیله مامورین وزارت داخله در کلیه نقاط کشور منتشر میگردد.
ماده ۵۶ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
مجلس سربازگیری در حوزه‌های اصلی در مرکز شهرستانها به ریاست فرماندار و در مرکز بخشها بریاست بخشدار و معاونت و نظارت رئیس حوزه سربازگیری و عضویت نمایندگان ادارات آمار و ثبت احوال – دادگستری – ژاندارمری – شهربانی – شهرداری و دو نفر پزشک نظامی و دو نفر‌نمایندگان انجمن شهرداری تشکیل میگردد.
تبصره ۱ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
حضور تمام نمایندگان بالا در مجلس سربازگیری حوزه اصلی منوط باین است که ادارات مربوط به آنها و وکلاء انجمن شهرداری در محل موجود باشد.
تبصره ۲ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
مجالس سربازگیری در حوزه‌های فرعی بطور سیار مرکب از نمایندگان فرمانداری و حوزه سربازگیری و یکن فر معتمد محل و افسر مامور قسمت و لااقل یک نفر پزشک نظامی در موقع گرفتن سرباز تشکیل میشوند.
ماده ۵۷ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
اعتراض بنظریه و آراء مجالس سربازگیری و دادگاه اداری حوزه‌ها توسط اداره نظام وظیفه به دادگاه منطقه‌ای که در مراکز مناطق مرکب از استاندار و در صورت نبودن فرماندار و رئیس منطقه نظام وظیفه و رئیس اداره آمار و ثبت احوال و دادستان شهرستان دادگستری محل (یا معاونین آنها) و یک پزشک نظامی تشکیل میشود مراجعه و رأی صادره از این دادگاه قطعی و غیر قابل اعتراض خواهد بود.
تبصره – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
در صورت نبودن پزشک نظامی رئیس بهداری یا پزشک محل عهده‌دار این وظیفه خواهد بود
ماده ۵۸ – مجالس سربازگیری رسما افتتاح میشود و جلسات آن علنی خواهد بود و مردم میتوانند بعنوان تماشاچی (بدون حق شرکت در مذاکرات) حضور بهمرسانند.
فصل هفتم- معافیت مزاجی یا نقص اعضاء
[اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
ماده ۵۹ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
مشمولین معلول یا مشکوک که در حوزه‌های فرعی بواسطه نبودن پزشک معاینه ایشان مقدور نباشد بایستی بهزینه ارتش بنزدیکترین نقطة که پزشکان وجود دارند اعزام و در صورت تصدیق بمعلول بودن باید بهزینه ارتش بمحل خود عودت داده شوند.
ماده ۶۰ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
مشمولین زیر در اثر علل مزاجی یا نقص اعضاء بنابر معاینه و تشخیص دو پزشک نظامی برای همیشه از انجام خدمت وظیفه معاف میباشند:
1 – نابینایان از یک یا دو چشم.
2 – قوزی.
3 – کر.
4 – لال.
5 – شل و چلاق.
6 – یکدست.
7 – فاقدین شصت یا سبابه دست راست.
8 – اشخاص کوتاه قد که قد آنها از ۱۵۰ سانتیمتر کمتر باشد.
9 – اشخاص مسلول یا مبتلایان به بیماریهای علاج‌ناپذیر.
10 – معیوبین از دو چشم که از عهده خدمات نظامی بر نیایند.
تبصره ۱ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
برای معاینه مشمولین در صورتی که پزشکان نظامی در محل نباشند از وجود پزشکان غیر نظامی که صلاحیت ایشان مورد گواهی ادارات بهداری محل واقع شده باشد استفاده خواهد شد.
تبصره ۲ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
معاینه مشمولینی که جزء طبقات بالا نیستند در صورتی که در محل دو پزشک نباشد ممکن است توسط یک پزشک صلاحیت دار انجام پذیرد.
تبصره ۳ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
اشخاصی که مشمول ماده ۶۰ قانون خدمت نظام وظیفه مصوب ۲۹ خرداد ماه ۱۳۱۷ تشخیص و رأی سربازی در باره ایشان صادر گردیده بطور کلی (چه آنهائی که بخدمت نرفته و چه آنهائی که در خدمت هستند) از انجام خدمت وظیفه برای همیشه معاف میباشند.
ماده ۶۱ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
مشمولین بیمار و ضعیف‌البنیه بوسیله بنگاههای بهداری کشور قبلا تحت معالجه واقع و پس از بهبودی بخدمت احضار میگردند مدت تعویق خدمت آنان از یک سال تجاوز نخواهد کرد مگر آنکه ادامه معالجه آنان مورد تأئید و گواهی دو پزشک واقع شود.
تبصره – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
بنگاههای بهداری کشور موظف بمعالجه و مداوای مجانی مشمولین این ماده خواهند بود.
تبصره ۲ – مشمولین بیمار و ضعیف البنیه بوسیله بنگاههای بهداری کشور قبلا تحت معالجه واقع و پس از بهبودی بخدمت اعزام میگردند و مدت تعویق خدمت آنها از یک سال تجاوز نخواهد کرد مگر آنکه ادامه معالجات آنها مورد تائید و گواهی شورای پزشکی نظامی واقع گردد.
تبصره ۳ – بنگاههای بهداری کشوری موظف بمعالجه و مداوای مجانی مشمولین تبصره بالا خواهند بود.
فصل هشتم – معافیت محدود
ماده ۶۲ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
اشخاص زیر بواسطه موقعیت خود از انجام خدمت وظیفه معاف میباشند:
1 – حکام شرع مجاز به اجتهاد و یا فتوی از مراجع تقلید و یا فتوی.
2 – علماء درجه اول مذاهب زرتشتی و کلیمی و مسیحی.
تبصره ۱ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
اعتبار مدارک مربوط به این قبیل اشخاص منوط به گواهی شورای عالی فرهنک است.
تبصره ۲ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
دانشجویان (طلاب) علوم دینیه که مطابق برنامه وزارت فرهنگ مشغول تحصیل هستند مشمول ماده ۷۲ و ۷۳ این قانون خواهند بود.
فصل نهم- متکفلین
ماده ۶۳ –
[اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
[اصلاحی ۱۳۲۷/۱۲/۱۵]
جز در مواردی که در قانون پیش‌بینی شده باشد مشمولین زیر که متکفل شناخته شده‌اند هر سال بوضعیت آنان رسیدگی و چنانچه موضوع تکفل بر طرف شده باشد به خدمت زیر پرچم احضار والا برای مدت یک سال دیگر به آنان ورقه معافیت داده خواهد شد. اگر تا سن ۲۵ سالگی مشمول در وضعیت تکفل او تغییری حاصل نشده باشد از خدمت زیر پرچم معاف و جزو ذخیره منظور خواهد شد:
1 - یگانه پسر هر مرد یا زنی که سن او از شصت سال متجاوز و یا در اثر علت مزاج از اداره امر معاش خود عاجز و کفالت بر عهده آن پسر باشد.
2 – هر جوانی که عهده‌دار معاش عیال و یا اولاد خود باشد.
3 – هر جوانی که کفیل منحصر بفرد معاش پدر و یا مادر یا جد و یا جده علیل و یا پیر از کار افتاده و بی‌استطاعت باشد.
4 – هر جوانی که به تنهائی عهده‌دار معیشت برادر یا خواهر صغیر و یا علیل از کار افتاده باشد و بواسطه عدم بضاعت در غیبت خود وسائل نگاهداری آنان را نداشته باشد.
ماده ۶۴ –
[اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
[اصلاحی ۱۳۲۷/۱۲/۱۵]
هیچکس تا قبل از دخول به سن ۲۳ سالگی حق معافیت از خدمت زیر پرچم را بعنوان داشتن عیال و یا اولاد ندارد ولی پس از دخول به سن مزبور اشخاصی که دارای عیال یا اولاد باشند موقتاً از خدمت زیر پرچم معاف خواهند بود (باستثناء کسانی که در این تاریخ مشغول انجام خدمت زیر پرچم میباشند که بایستی در صورت احتیاج وزارت جنگ خدمت مقرره را باتمام رسانند)
مشمولین محصل از مقررات این ماده مستثنی بوده و پس از فراغت از تحصیل و یا ترک تحصیل فقط در صورت استفاده از معافیت نخستین قرعه مقرره در ماده واحده آبان ماه ۱۳۲۴ قانون اصلاحی قانون نظام وظیفه که هر گاه دارای عیال و اولاد باشند از مزایای فوق‌الذکر استفاده خواهند نمود.
ماده ۶۵ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
از مشمولین طبقات ۱۲۸۴ – ۱۲۸۵ – ۱۲۸۶ – ۱۲۸۷ – ۱۲۸۸ – ۱۲۸۹ – ۱۲۹۰ – ۱۲۹۱ – ۱۲۹۲ – ۱۲۹۳ – ۱۲۹۴ آنهائی که در تاریخ تصویب این قانون در خدمت زیر پرچم هستند پس از پایان خدمت زیر پرچم مرخص خواهند شد و آنهائی که به خدمت وارد نشده‌اند دیگر برای خدمت زیرپرچم احضار نخواهند شد.
تبصره ۱ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
متولدین ۱۲۹۵ ببعد که متکلفل شناخته شده و میشوند مشمول مقررات ماده ۶۳ خواهند بود.
تبصره ۲ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
مشمولینی که تا این تاریخ مورد مقررات مواد ۶۴ و ۶۸ قانون خدمت نظام وظیفه مصوب ۲۹ خرداد ماه ۱۳۱۷ بوده و فعلا در خدمت ارتش یا ژاندارمری هستند در صورتی که هشت ماه خدمت مقدماتی را طی کرده باشند از خدمت مرخص و جزو طبقات مربوطه میگردند.
تبصره ۳ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
کسانی که تا تاریخ اجرای اینقانون مطابق یکی از قوانین ۱۳۰۴ -۱۳۱۰ – ۱۳۱۷ برگ معافیت دائم گرفته‌اند معافیت آنان معتبر شناخته میشود.
تبصره ۴ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
مشمولینی که متولد از ۱۲۸۴ تا پایان ۱۲۹۴ هستند و خدمت زیر پرچم خود را انجام داده‌اند و در حین اجرای این قانون مشغول خدمت دولت میباشند مدت خدمت زیر پرچم آنها خواه قبل از قبول خدمت دولت بوده و یا بعد از آن باشد در صورت پرداخت کسور تقاعد بمأخذ پایه که فعلا دارا میباشند جزء مدت خدمت رسمی آنان و مدت اقامت در پایه که حقوق بازنشستگی آن را می‌پردازند محسوب بوده ترفیع آنها از تاریخ استحقاق اعطاء خواهد شد و بعلاوه تمام مشمولین از ۱۲۸۴ تا پایان ۱۲۹۴ که خدمت زیر پرچم خود را انجام داده‌اند دیگر برای خدمت یکماهه احضار نخواهند شد.
[قانون راجع به تفسیر تبصره چهار ماده ۶۵ قانون اصلاح قانون نظام وظیفه]
ماده ۶۶ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
بطور کلی از دو و یا سه برادر سالم که در یک. سال بخدمت احضار شده باشند بانتخاب پدر و در صورت نبودن پدر بانتخاب مادر یکی از آنان و همچنین از ۴ و ۵ برادر دو نفر آنان موقتا از خدمت سربازی معاف و پس از خاتمه خدمت برادران دیگر بنوبه احضار خواهند شد و در صورت نبودن پدر و مادر این معافیت موقت به حکم قرعه در بین برادران تعیین خواهد شد.
ماده ۶۷ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
متکفلین بایستی رو نوشت برگ شناسنامه افراد مورد کفالت را با استشهاد تهیه و تا یک ماه قبل از سال احضار بحوزه‌های سربازگیری تسلیم نمایند.
تبصره – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
برگهای استشهاد مطابق نمونه خواهد بود که در ادارات شهربانی و ژاندارمری و نزد کدخدایان از طرف حوزه‌های سربازگیری در دسترس مشمولین گذارده خواهد شد.
ماده ۶۸ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
تصدیق رو نوشت برگهای شناسنامه افراد مورد کفالت و همچنین صحت مندرجات استشهاد و شناسائی امضاء کنندگان در شهرها بعهده ادارات شهربانی و در دهات بعهده کدخدایان محول میگردد و این مامورین مکلفند بازجوئیهای لازمه را نسبت بمندرجات برگ استشهاد معمول داشته و صحت آنرا تصدیق نمایند.
تبصره ۱ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
هر مامور یا کدخدائی که بر خلاف حقیقت تصدیق نماید طبق قانون تعقیب خواهد شد.
تبصره ۲ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
در نقاطی که اداره شهربانی و کدخدا نباشد در صورت بودن ژاندارم اجرای مقررات این ماده بعهده آنان محول میگردد.
تبصره ۳ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
مامورینی که در بالا گفته شد مکلفند بمراجعه کنندگان رسید کتبی داده و در ظرف مدتی که از ۱۵ روز تجاوز ننماید بازجوئیهای لازمه را معمول و استشهاد و رو نوشت شناسنامه را گواهی نموده و بتقاضاکننده تسلیم دارند.
ماده ۶۹ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
پسر یا دختری که تحت کفالت است از لحاظ اجرای این قانون تا آخر سن ۱۸ سالگی تحت کفالت شناخته میشود.
فصل دهم- دانش آموزان و دانشجویان
[اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
ماده ۷۰ – اشخاصی دانش آموز نامیده میشوند که در یکی از آموزشگاه های ملی یا دولتی (داخله یا خارجه) رسما اشتغال به تحصیل داشته باشند.
ماده ۷۱ – رسمیت جریان تحصیل منوط بتصدیق و گواهینامه است که از طرف وزارت معارف به دانش‌آموزان داده خواهد شد.
ماده ۷۲ – دانش آموزان دوره دوم دبیرستانها و دانشجویان اموزشگاههای عالی چنانچه در حین تحصیل به سن مشمولیت برسند تا موقعی که تحصیلات خود را در دبیرستان و دانشکده‌ها ادامه میدهند از احضار بخدمت معاف هستند.
ماده ۷۳ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
تمام دانش‌آموزان و دانشجویان مشمول بمحض ترک تحصیل یا فراغت از تحصیل به خدمت زیر پرچم احضار میشوند.
ماده ۷۴ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
کسانی که دوره تحصیلات آنان کمتر از دوره کامل متوسطه باشد مشمول مقررات مربوط به سایر افراد وظیفه خواهند بود.
فصل یازدهم- کادر افسری احتیاط و ذخیره
ماده ۷۵ – گارد افسری احتیاط از روی صورت های اسامی ارسالی وزارت معارف تشکیل میگردد.
ماده ۷۶ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
دانش‌آموزانی که دوره تحصیلات آنان مطابق دوره کامل متوسطه یا کمتر از لیسانس باشد پس از شش ماه تعلیمات مقدماتی در صف و داشتن استعداد و لیاقت افسری از بین آنان کسانی که داوطلب به ورود به دانشکده افسری احتیاط باشند از روی آزمایش انتخاب و بدانشکده اعزام و معرفی‌می‌شوند.
ماده ۷۷ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
دانش‌آموزان اعزامی بدانشکده افسری احتیاط پس از طی دوره دانشکده در صورتی که از عهده امتحانات نهائی برآیند مطابق مقررات فصل پنجم قانون ترفیعات بدرجه افسری نائل و شش ماه با درجه افسری در صف خدمت خواهند نمود.
ماده ۷۸ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
دانش‌آموزانی که مشمول مقررات ماده ۷۶ نشده باشند باقی مانده دوره خدمت زیر پرچم خود را مانند سایر افراد وظیفه در صف انجام و‌آموزشگاه گروهبانی احتیاط را طی خواهند نمود.
ماده ۷۹ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
دانشکده افسری احتیاط هر سال در اول مهرماه تشکیل و دوره آن شش ماه خواهد بود.
ماده ۸۰ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
کسانی که دوره تحصیلات آنان معادل لیسانس یا دکترا باشد بطور کلی ۱۲ ماه در خدمت زیر پرچم خواهند بود که پس از طی دوره دانشکده افسری احتیاط در صورتی که از عهده امتحانات نهائی بر آیند مطابق فصل پنجم قانون ترفیعات به درجه افسری نائل و شش ماه با درجه افسری در صف خدمت خواهند نمود.
ماده ۸۱ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
افراد نامبرده در ماده ۷۶ و ۸۰ از تاریخ معرفی به دانشکده افسری تا خاتمه دوره دانشکده تابع مقررات عمومی دانشکده افسری احتیاط بوده و طبق برنامه مخصوص تعلیمات لازمه را فرا خواهند گرفت.
ماده ۸۲ – چنانچه افسران وظیفه در خدمت بیعلاقگی نشان داده و یا بی انضباطی و سستی از آنان مشهود گردد برای هر دفعه ارتکاب با نظر ستاد ارتش از سه ماه تا یک سال خدمت آنها تمدید میگردد.
ماده ۸۳ – افسران وظیفه پس از خروج از دانشکده با نظر ستاد ارتش به نسبت احتیاجات به قسمت های ارتش تقسیم میگردند.
ماده ۸۴ – افراد وظیفه که خدمت زیر پرچم خود را مانند افراد عادی خاتمه داده و بعدا به خاتمه تحصیلات و اخذ گواهی نامه متوسطه و عالیه نایل آیند و بخواهند جزء کادر افسری احتیاط محسوب گردند مشمول مقررات این فصل خواهند بود.
ماده ۸۵ – افسران وظیفه و احتیاط در صورت تمایل بادامه خدمت داوطلب در ارتش پس از طی سال دوم دوره دانشکده افسری افسر داوطلب شناخته شده و تابع مقررات عمومی ارتشی خواهند بود.
تبصره – مدت تحصیل در سال دوم دانشکده با استفاده از حقوق درجه بوده ولی هزینه آنها در دانشکده از حقوق آنها محسوب خواهد شد.
ماده ۸۶ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
دارندگان گواهینامه دوره متوسطه یا بیشتر در موقع ورود بخدمت یا اعزام به دانشکده افسری مانند سایر افراد مورد معاینه پزشکی واقع خواهند شد.
ماده ۸۷ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
دانشجویان دانشکده افسری احتیاط در صورتی که از عهده امتحانات بر نیایند مدت تحصیل آنها جزو دوره خدمت زیر پرچم محسوب و برای طی بقیه خدمت بدون درجه بصف اعزام خواهند شد.
ماده ۸۸ – افسر وظیفه و احتیاط و ذخیره چنانچه در هر یک از مراحل خدمتی شئون و خصائص افسری را از دست داده و فاقد صلاحیت گردند بقیه مدت خدمت را در کلیه مراحل با درجه سربازی ادامه داده و از کادر افسری خارج خواهند بود.
تبصره ۱ – [الحاقی ۱۳۴۴/۳/۳]
مقررات این ماده در مورد درجه‌داران – سرجوخه‌ها و سرباز یکم‌های وظیفه و احتیاط و ذخیره که شئون و خصائص خدمتی درجه مربوط را از دست داده و فاقد صلاحیت گردند نیز قابل اجرا خواهد بود.
تبصره ۲ – [الحاقی ۱۳۴۴/۳/۳]
منظور از افسران – درجه‌داران و سرجوخه‌ها و سرباز یکم‌های مذکور در این ماده اعم است از کسانی که خدمت نظام وظیفه خود را در نیروهای مسلح شاهنشاهی و یا بر طبق قوانین مخصوص در سایر سازمان‌های کشور انجام میدهند.
فصل دوازدهم- پزشکان – دامپزشکان – داروسازان – دندانسازان
[اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
ماده ۸۹ – مشمولین نامبرده در این فصل در امور تخصصی خود مورد استفاده واقع و جزو کادر مربوطه منظور خواهند شد.
ماده ۹۰ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
کسانی که دارای دانش نامه دانشکده پزشکی – دامپزشکی – دندانسازی- داروسازی باشند بطور کلی دوازده ماه در خدمت زیر پرچم خواهند بود که پس از طی دوره ششماهه تعلیمات تکمیلی نظامی تحت نظر ادارات مربوطه و گذرانیدن امتحان مطابق فصل پنجم قانون ترفیعات بدرجه افسری نائل و شش ماه در قسمتهای مربوطه با درجه افسری خدمت خواهند نمود.
ماده ۹۱ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
فارغ‌التحصیلان آموزشگاههای دام پزشکی – دندانسازی – داروسازی که تحصیلات آنان معادل دوره کامل متوسطه باشد پس از شش ماه خدمت مقدماتی در صف کسانی که از بین آنان مشمول مقررات ماده ۷۶ بشوند پس از طی دوره چهارماهه تعلیمات تکمیلی تحت نظر اداره مربوطه و گذرانیدن امتحان نهائی طبق مقررات فصل پنجم قانون ترفیعات به درجه افسری نائل و هشت ماه با درجه افسری در صف خدمت خواهند نمود و سایرین بقیه خدمت زیرپرچم خود را مانند افراد وظیفه در صف انجام خواهند داد.
ماده ۹۲ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
پزشکان وظیفه طبقات ۱۲۸۴ تا ۱۳۰۲ که در تاریخ تصویب این قانون در خدمت زیر پرچم هستند در صورتی میتوانند از مزایای ماده ۹۰ این قانون استفاده نمایند که اقلا پس از پایان سال اول خدمت خود یک سال نیز خدمت در ارتش را با پایه پزشک یاری طبق قانون خدمتگذاری پزشکان مصوب هفتم مرداد ۱۳۱۸ تعهد نمایند.
ماده ۹۳ – افراد نامبرده در این فصل مشمول مقررات مواد ۸۲ و ۸۶ و ۸۷ و ۸۸ این قانون خواهند بود.
فصل سیزدهم- اجرای مراسم سربازگیری
[اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
ماده ۹۴ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
مجالس سربازگیری در پانزدهم فروردین ماه هر سال در مراکز حوزه‌ها تشکیل میگردد.
تبصره ۱ – در صورتی که تشکیل مجلس سربازگیری در مدت مقرره ضمن ماده ۵۶ در کلیه کشور مقدور نباشد مناطق و حوزه‌های سربازگیری مکلف میباشند بمحض تهیه مقدمات در طول سال تشکیل داده و وضعیت مشمولین را طوری رسیدگی نمایند که به سال بعد موکول نشود.
تبصره ۲ – در سال ۱۳۱۷ استثناءاً مجالس سربازگیری در ۱۵ مهر ماه تشکیل و افتتاح میگردد.
ماده ۹۵ – در اولین ساعت افتتاح مجلس سربازگیری فرمان همایونی از طرف رئیس مجلس قرائت و با ایراد نطق مختصری دائر به منویات خاطر خطیر شاهانه و فوائد خدمت سربازی مجلس را افتتاح مینماید.
ماده ۹۶ – رئیس مجلس مقررات مربوط به کسانی را که مطابق این قانون ممکن است از خدمت نظامی دائما یا موقتا معاف گردند شرح میدهد.
ماده ۹۷ – اسامی اشخاصی که در آن سال به خدمت سربازی دعوت شده اند مطابق دفاتری که حوزه های سربازگیری از روی مدارک و دفاتر آمار استخراج نموده اند باید یک یک بصدای بلند خوانده شود و مطابق مقررات اینقانون در حق حاضرین و غائبین عمل شود.
ماده ۹۸ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
هیچیک از وزارت خانه‌ها و ادارات و و بنگاههای دولتی و ملی نباید مشمولینی را که وضعیتشان روشن نشده و برگ معافیت موقت که مدت آن منقضی نشده باشد و یا برگ معافیت دائم و یا کتابچه خاتمه خدمت در دست ندارند استخدام و یا در خدمت نگاهدارند.
تبصره ۱ – کسانی که مطابق ماده ۲ این قانون در سنین مشمولیت بوده و در صفحه مخصوص برگهای شناسنامه آنها از طرف مامورین رسیدگی و مجالس سربازگیری نتیجه بررسی و رای مجلس سربازگیری ذکر نشده باشد هیچیک از ادارات و بنگاههای دولتی و شهرداریها و ملی (اعم از رسمی و غیر رسمی مجاز باستخدام و قبول عضویت آنها در هیچ کاری نخواهند بود و گماردن این قبیل اشخاص به هر گونه خدمتی بکلی ممنوع است و به انان نبایستی اجازه مسافرت داده شود.
تبصره ۲ – کسانی که برگهای شناسنامه آنها حاکی از احراز عنوان سربازی میباشد بایستی دارای دفترچه خدمت نظامی و یا برگ آماده به خدمت باشند و الا مشمول مقررات تبصره بالا خواهند بود.
ماده ۹۹ – مشمولینی که در موقع رسیدگی و اسم‌نویسی اساسا خود را سرباز بلامانع معرفی نموده‌اند محتاج رسیدگی نبوده بایستی فورا رای سربازی آنها از طرف مجلس صادر و جهت انجام خدمت معرفی شوند.
ماده ۱۰۰ – مجالس سربازگیری بایستی با مراجعه به سوابق و بررسی در وضعیت هر یک از مشمولین که قبلا رسیدگی شده بدون تاخیر رای خود را‌به پرونده‌های مربوطه ضمیمه نمایند.
ماده ۱۰۱ – مشمولینی که بواسطه مسافرت و با کسالت و علل دیگر حاضر نشده و نماینده فرستاده باشند از نماینده آنها تحقیقات لازمه بعمل آمده علل عدم حضور و وضعیت آنها در مقابل اسامی مربوطه ذکر و مطابق این قانون درباره آنها رفتار میشود.
ماده ۱۰۲ – در صورت بروز اختلاف آراء بین اعضاء مجلس سربازگیری رای اکثریت قاطع خواهد بود و در صورت تساوی تعداد رای دهندگان رای قسمتی که رئیس با آن موافقت نموده قابل اجرا میباشد.
ماده ۱۰۳ – پس از خاتمه رسیدگی بوضعیت کلیه مشمولین حاضر و موضوع کردن معافها سربازشدگان به نسبت احتیاج از روی شماره ترتیب اسامی بسربازخانه اعزام و بمازاد برگ آماده بخدمت داده میشود تا در اولین موقع احتیاج به سربازخانه فرستاده شوند.
ماده ۱۰۴ – پس از ختم عملیات مجالس سربازگیری صورتمجلس در چهار نسخه نوشته شده و کلیه اعضاء امضاء مینمایند یک نسخه از صورتمجلس بوزارت داخله و یک نسخه به اداره نظام وظیفه عمومی ارسال و یک نسخه در دفتر حوزه سربازگیری و یک نسخه در دفتر رئیس مجلس سربازگیری بایگانی میشود.
ماده ۱۰۵ – بلافاصله بعد از خاتمه مجلس سربازگیری حوزه‌های سربازگیری موظفند توضیحات لازمه راجع به مشمولین متوفی را در دفاتر مربوطه ذکر نموده و راجع به جلب غائبین و فراریان مطابق مقررات این قانون اقدام و عمل نمایند.
فصل چهاردهم- مشمولین مقیم خارجه
ماده ۱۰۶ – نمایندگان سیاسی و قنسولی دولت شاهنشاهی ایران مقیم خارجه بایستی دفتری جهت ثبت اسامی کلیه اتباع مقیم حوزه ماموریت خود تهیه نموده و از روی مدارک صحیحه تنظیم نمایند.
تبصره – در دفتر مزبور بایستی بطور خلاصه تاریخچه انفرادی هر یک از اتباع ذکور دولت شاهنشاهی از حیث ( هویت کامل – تاریخ تولد -مشاغل – مدت توقف – تاریخ عزیمت از ایران – تعداد عائله و میزان درآمد و سرمایه در خارجه و در ایران) درج شود.
ماده ۱۰۷ – به مشمولینی که فاقد برگ شناسنامه بوده و یا آنهائی که جدیدا متولد میشوند بایستی از طرف مامورین مذکور در ماده ۱۰۶ مطابق مقررات قانون آمار و ثبت احوال برگ شناسنامه داده شود.
ماده ۱۰۸ – نمایندگان دولت شاهنشاهی مقیم خارجه انجام وظایف مجلس سربازگیری را در حوزه ماموریت خود نسبت به اتباع ایران عهده‌دار خواهند بود.
ماده ۱۰۹ – در اول فروردین ماه هر سال بمحض اینکه فرمان همایونی دائر باحضار مشمولین شرف صدور یافت بوسیله وزارت امور خارجه تلگرافا به نمایندگان مقیم خارجه ابلاغ میگردد.
ماده ۱۱۰ – نمایندگان دولت شاهنشاهی بمحض استحضار از فرمان همایونی با مراجعه به دفاتر خود که میبایستی اسامی مشمولین هر سال دقیقا طبقه بندی شده باشد مشمولینی را که در آن سال فرمان همایونی دائر به احضار آنان شرف صدور یافته به سفارتخانه یا قنسولگری دعوت مینمایند.
ماده ۱۱۱ – رسیدگی به وضعیت هر یک از مشمولین بایستی مطابق مقررات این قانون در مجلسی که تحت ریاست نماینده دولت با حضور نماینده نظامی و پزشک و یک یا دو نفر دیگر از اعضاء سفارتخانه یا قونسولگری و دو نفر از اتباع مطلع با انتخاب نماینده دولت تشکیل میگردد بعمل آید.
تبصره – عضویت هر یک از اشخاص نامبرده در این ماده منوط به بودن آنها در محل است.
ماده ۱۱۲ – مشمولینی که سرباز بلامانع تشخیص داده شوند بایستی بطرف ایران حرکت داده شوند و اسامی و سوابق و مدارج تحصیلی آنها نیز مشروحا بمرکز گزارش شود.
ماده ۱۱۳ – مشمولینی که از خارجه بایران عازم میشوند چنانچه از ایران برگ شناسنامه گرفته باشند (باستثناء آنهائی که دارای گواهینامه متوسطه و عالیه هستند) بایستی در محل اخذ برگ شناسنامه بخدمت معرفی شوند و چنانچه از نمایندگان ایران در خارجه برگ شناس نامه اخذ کرده باشند باید خدمت خود را در قسمت های مرکزی انجام دهند.
تبصره ۱ – انجام خدمت مشمولینی که دارای گواهینامه میباشند تابع مقررات فصل ۱۱ و ۱۲ این قانون خواهند بود.
تبصره ۲ – چنانچه مشمولین نامبرده در این ماده بواسطه محظورات و موانعی مایل بانجام خدمت در منطقه مربوطه نباشند میتوانند انجام خدمت زیر پرچم خود را در یکی از قسمتهای پادگان مرکز استدعا نمایند.
ماده ۱۱۴ – اسامی مشمولین بی بضاعتی که به تصدیق نمایندگان دولت شاهنشاهی قادر به تهیه هزینه مسافرت خود به ایران نباشند بایستی مشروحا بمرکز گزارش شود.
ماده ۱۱۵ – مشمولینی که بایران عزیمت مینمایند بایستی از نمایندگان دولت شاهنشاهی مطابق مندرجات ماده ۱۰۶ معرفی نامه رسمی در دست داشته باشند.
ماده ۱۱۶ – مشمولینی که در حین عبور از مرز دارای معرفی نامه رسمی نباشند بایستی خود را بنزدیکترین حوزه سربازگیری معرفی نموده و وضعیت آنها مطابق مقررات قانون در همان حوزه تحت رسیدگی قرار داده شود.
ماده ۱۱۷ – مشمولین مقیم خارجه چنانچه در موقع مقرره جهت انجام خدمت خود را معرفی ننموده باشند تا اول فروردین ۴۶ سالگی در‌هر موقع و در هر سنی که بایران مراجعت نمایند بایستی خدمت مقرره را انجام داده و مطابق مقررات فصل ۱۹ این قانون در حق آنها رفتار شود.
فصل پانزدهم- طرز اجرای مراسم سوگند
ماده ۱۱۸ – کلیه مشمولینی که بافتخار انجام خدمت سربازی نایل میشوند بایستی نسبت به شاهنشاه و میهن سوگند وفاداری یاد نمایند.
ماده ۱۱۹ – انجام مراسم سوگند بایستی پس از دوره تعلیمات اولیه در مقابل پرچم هنگی بعمل آید.
ماده ۱۲۰ – طرز اجرای مراسم سوگند بدین ترتیب خواهد بود که بایستی سربازان هر واحد جملات زیر را کلمه بکلمه با فرمانده خود تکرار کنند.
سوگندنامه
«من در پیشگاه خداوند قسم یاد میکنم که در انجام وظایف مقدس سربازی و فداکاری نسبت به اعلیحضرت همایون شاهنشاهی و میهن خود قصور و کوتاهی نکرده و آماده‌ام در هر موقع با نثار جان خود وفاداری به این سوگند و پیمان را عملا نشان دهم»
ماده ۱۲۱ – پس از خاتمه مراتب سوگند سرود ملی خوانده شده و سلام شاهنشاهی نواخته میشود.
فصل شانزدهم- احضار تعلیماتی و بسیج
ماده ۱۲۲ – احضار طبقات صنوف و قسمتهای مختلفه مشمول مقررات ماده ۱۲۶ این قانون خواهد بود.
ماده ۱۲۳ – کلیه سربازانی که دوره خدمت زیر پرچم خود را به پایان رسانیده اند در چهار سال دوره احتیاط پس از سه سال اول در سال چهارم احتیاط یک مرتبه و در شش سال اول ذخیره هر دو سال یکمرتبه در سالهای دوم و چهارم و ششم و در بقیه سالها هر سه سال یکمرتبه در سالهای نهم و دوازدهم و پانزدهم بایستی برای (مدت یک ماه) تجدید تعلیماتی نظامی حاضر گردند.
ماده ۱۲۴ – احضار هر یک از طبقات شامل افسران و گروهبانان آن طبقه نیز خواهد بود.
ماده ۱۲۵ – جز در مواقع بسیج عمومی حکم احضار سه ماه قبل از تاریخ حضور به وسیله آگهی منتشر میگردد.
ماده ۱۲۶ – حکم و آگهی احضارشدگان از طریق حوزه‌های نظام وظیفه بوسیله فرمانداران و کدخدایان و مامورین امنیه و شهربانی ابلاغ و منتشر می گردد و به احضارشدگان مقیم خارجه توسط نمایندگان شاهنشاهی ابلاغ میگردد.
ماده ۱۲۷ – کدخدایان موظف میباشند آنهائی را که اسمشان در فهرست‌های واصله درج شده احضار نموده وادار نمایند تا روز مقرر وسائل حرکت و ورود خود را بمحل تجمع آماده نمایند و راجع بسایر احضارشدگانی که در محل نباشند ملزم میباشند از کسان و آشنایان آنها تحقیقات وافیه بعمل آورده تاریخ فوت و یا تاریخ غیبت و محل توقف و اشتغالات فعلی آنان را در مقابل اسامی مربوطه بطور صریح ذکر نموده بنزدیکترین رئیس‌شهربانی و یا فرمانده امنیه تسلیم نمایند که بلافاصله جهت حوزه مربوطه ارسال شود.
تبصره – در خارجه اجرای مقررات بالا بعهده نمایندگان دولت شاهنشاهی خواهد بود.
ماده ۱۲۸ – طبقاتی که در موقع بسیج عمومی احضار میگردند موظفند پس از اینکه اعلامیه احضار به محل آنها رسید در ظرف بیست و چهار ساعت حرکت نموده بمرکز حوزه سربازگیری و یا سفارتخانه و قونسولخانه خود حاضر شوند.
ماده ۱۲۹ – طبقاتی که موقع احضار در خارجه متوقف هستند باید بوسایل مقتضی از قبیل آگهی در روزنامه یا ابلاغ انفرادی از طرف سفارت یا قنسولخانها از جریان احضار خود آگاهی یافته جهت دریافت گذرنامه در سفارتخانه یا قنسولخانه مربوطه حاضر شوند.
ماده ۱۳۰ – اشخاصی که در موقع بسیج عمومی احضار میگردند چنانچه برای انجام امورات شخصی در غیاب خود محتاج نماینده – وکیل و‌شخص ثالث باشند هر گونه وکالت‌نامه که در حضور رئیس دفتر سربازگیری و یا افسر امنیه و شهربانی نوشته باشند و از طرف مامورین نامبرده نیز گواهی شده باشد از هر گونه هزینه معاف بوده و در نزد مراجع و مقامات مادامی که نویسنده آن تحت تجهیز است اعتبار وکالت‌نامه رسمی را خواهد داشت.
ماده ۱۳۱ – برای بیمارانی که قادر بحرکت نباشند بایستی گواهینامه و استشهاد معتبر با گواهی شهربانی یا امنیه بمرکز حوزه مربوطه با تعیین نوع مرض فرستاده شود که بلافاصله از طرف حوزه پزشک بازرس جهة رسیدگی بوضعیت فرد فرد بیماران اعزام گردد.
ماده ۱۳۲ – بنفراتی که موقع احضار در خارج از حوزه مربوطه سکنی دارند (اعم از خارجه یا داخله) بایستی بمحض انتشار آگهی از طرف کسان و خویشان آنها جریان احضار به سرع وسائل اطلاع داده شود که در راس موعد مقرره بمحل معینه حاضر شوند.
ماده ۱۳۳ – کلیه افراد احتیاط و ذخیره بایستی بدفعاتی که در اینقانون تصریح شده در تجدید تعلیمات شرکت نمایند و چنانچه در هر یک از‌دفعات احضار بعلل موجهی در حضور و شرکت آنها تعویق حاصل شود بایستی در سنوات آتی با طبقات بعدی بمنظور طی تعلیمات مقرره احضار و شرکت نمایند.
ماده ۱۳۴ – بطور کلی در مواقع احضار و بسیج محل تجمع افراد هر حوزه مراکز حوزه‌های مربوطه بوده و بایستی احضارشدگان خود را بدفتر سربازگیری همان محل معرفی نمایند.
ماده ۱۳۵ – افراد احتیاط و ذخیره زیر از احضار برای تجدید تعلیمات و وهله اول بسیج معاف میباشند:
الف – بیمارانی که قادر بحرکت و انجام تعلیمات نباشند.
ب – زندانیان.
ج – رؤسای دادگاهها – مامورین سیاسی و قنسولی و سایر نمایندگان دولت شاهنشاهی در خارجه.
د – شهردارها و کدخدایان رسمی.
ه – مدیران و آموزگاران دبستانها و آموزشگاههای فلاحتی که بگواهی وزارت معارف تعیین جانشین جهت آنها مقدور نباشد و لااقل دارای یک سال سابقه خدمت در معارف باشند.
و – کارگران فنی راه‌اهن به شرط آنکه لااقل سه ماه قبل از صدور حکم داخل در خدمت نامبرده شده باشند.
ز – نفراتی که در خدمات ارتش هستند.
تبصره ۱ – مواقعی که حضور هر یک از معاف‌شدگان مندرجه در بالا ضرورت حاصل کند تصریحا در احکام صادره قید میشود.
تبصره ۲ – کسانی که در موقع احضار تعلیماتی در خارجه بوده و بنا بگواهی سفارت یا قنسولخانه حضور آنها در موعد مقرر غیر میسر و قابل تعویق باشند در سال بعد بدون هیچگونه عذری باید در تعلیمات طبقه بعدی شرکت نمایند.
ماده ۱۳۶ – بجای نفرات احتیاط و ذخیره مستخدمی که در احضار تعلیماتی و وهله اول بسیج مطابق مقررات ماده بالا معاف میگردند بایستی فورا از طرف وزارتخانه‌های مربوطه جانشین تعیین و در نظر گرفته شود تا در موقع احضار بعدی مانعی برای حضور و شرکت آنها در بین نباشد مگر در‌مواردی که فرمان مخصوص صادر شده باشد.
ماده ۱۳۷ – اشخاصی که بخدمت احضار نمی‌گردند موظفند که نسبت باسلاف و اولاد و زنان و برادران و خواهران سربازانی که متکفل عائله بوده از ده یا محل آنها برای مدت بیش از یکماه و نیم احضار شده‌اند از تاریخ دخول احضارشدگان بخدمت الی روز خاتمه خدمت مساعدت و همراهی نمایند و اولیای امور شهرداری های محلی و کدخدایان بایستی اجرای منصفانه این مقررات را عهده دار شده و در انجام آن مراقبت کامل معمول دارند.
تبصره ۱ – به خانواده فراریان و متخلفین هیچگونه کمک و همراهی نباید معمول شود.
تبصره ۲ – در موقع بسیج بنگاه های ملی و شهرداریها نیز بایستی در همراهی و کمک مادی بعائله احضارشدگان لازمه مساعدت و معاضدت را بعمل آورند.
ماده ۱۳۸ – نفراتی که در خدمت ادارات دولتی یا عمومی و غیره بوده و مشمول موارد معافیت نیستند بایستی سه روز قبل از تاریخ احضار و حرکت از خدمت مربوطه موقتا معاف گردند.
ماده ۱۳۹ – طبقات احضار شده با ارائه کتابچه نظامی و دفتر خدمت وظیفه برای حضور در محل تجمع از پرداخت هزینه راه آهن و کشتی در داخله کشور معاف خواهند بود.
ماده ۱۴۰ – طبقات احضار شده جهت تجدید تعلیمات آنانکه جزو ادارات و بنگاهها هستند در مدت احضار موقت حقوق خود را از ادارات و بنگاههای مربوطه دریافت خواهند نمود و آنهائی که دارای مشاغل ازاد هستند بر طبق مقررات مالی ارتش از قسمتهای مربوطه ماخوذ خواهند داشت.
ماده ۱۴۱ – در مواقع بسیج بطور کلی حقوق و هزینه احضارشدگان بعهده ارتش خواهد بود.
فصل هفدهم- کبر و صغر سن
[اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
ماده ۱۴۲ – بطور کلی سن اشخاص تابع مصرحات برگهای شناس نامه آنها خواهد بود.
ماده ۱۴۳ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
هر گاه در موقع رسیدگی بوضعیت مشمولین معلوم شود که سن واقعی مشمول با تاریخ تولد مندرج در برگ شناسنامه از حیث کمی یا زیادی سن تفاوت فاحش داشته و مورد اعتراض خود مشمول باشد در این مورد صورت جلسه بامضای هیئت رسیدگی حاکی از تعیین مشخصات کامل شخص مشمول با الصاق دو قطعه عکس گواهی شده تنظیم و به پیوست رو نوشت برگ شناسنامه بدادگاه مرکز مناطق مذکور در ماده ۵۷ فرستاده میشود و این دادگاه پس از رسیدگی بترتیب زیر عمل مینماید:
1 – نسبت به اشخاصی که کوچکتر از سن مشمولیت تشخیص داده شوند برگ معافیت موقت تا رسیدن بسن سربازی میدهد.
2 – نسبت به اشخاصی که بزرگتر از سن مشمولیت تشخیص داده شوند برگ معافیت دائم بعنوان خارج از مشمولیت بآنان تسلیم می‌دارد.
تبصره – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
راجع به اشخاصی که تولد آنان طبق مقررات قانون در دفاتر موالید بثبت رسیده باشد این تاریخ تولد معتبر شناخته شده و قابل هیچگونه اعتراض نخواهد بود و اگر اشتباهاتی بین برگ شناسنامه و دفاتر موالید مشاهده شود برابر قانون ثبت احوال رسیدگی و رفع خواهد شد.
ماده ۱۴۴ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
در تاریخ اجرای این قانون پرونده‌هائی که بر اثر اجرای مقررات ماده ۱۴۳ قانون خدمت نظام وظیفه مصوب ۲۹ خرداد ماه ۱۳۱۷ در هیئت تجدید نظر مقرر در ماده ۱۴۴ قانون مذکور رسیدگی نشده باشد بایستی در هیئت نامبرده طبق ماده ۱۴۳ این قانون رسیدگی و پرونده‌ها برای صدور برگهای معافیت موقت و یا دائم به مناطق مربوطه اعاده گردد و مناطق مربوطه موظف بصدور برگ معافیت هستند.
تبصره – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
هیئت تجدید نظر مقرر در ماده ۱۴۴ قانون نظام وظیفه مصوب ۲۹ خرداد ۱۳۱۷ بریاست یک افسر ارشد و دو افسر جزء که از طرف اداره نظام وظیفه معین میشوند و نماینده اداره کل آمار و ثبت احوال و نماینده دادسرای تهران و یک پزشک بانتخاب بهداری ارتش تشکیل خواهد شد.
ماده ۱۴۵ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
پرونده‌هائی که بر اثر اجرای مقررات ماده ۱۴۵ قانون خدمت نظام وظیفه مصوب ۲۹ خرداد ماه ۳۱۷ تشکیل و تا این تاریخ منجر بصدور رای هیئت تجدید نظر نشده باشد بایگانی میشود و پس از انتشار آگهی در مناطق مربوطه عین مدارک بتقاضای صاحبان مدارک بخود آنان یا نمایندگانشان مسترد خواهد شد.
ماده ۱۴۶ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
رؤسا و کارمندان و پزشکان مجالس سربازگیری و یا دادگاه اداری حوزه‌ها که در جریان اولیه امور مربوطه به مشمولین رای داده باشند حق شرکت در دادگاه مرکز منطقه برای اظهار نظر نسبت بهمان موضوع نخواهند داشت.
فصل هیجدهم- دادگاه اداری و وظایف حوزه‌های سربازگیری
[اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
ماده ۱۴۷ – بطور کلی تهیه وسایل اجرای مقررات اینقانون در هر حوزه سربازگیری بعهده رئیس آن حوزه خواهد بود.
ماده ۱۴۸ – رؤسای حوزه‌های نظام وظیفه وظیفه‌دار هستند که با اقدامات قانونی تمام قلمرو حوزه مربوطه را در هر سال حتما از نظر سربازگیری عمل نمایند.
تبصره – رسیدگی به وضعیت مشمولین و نفرات حوزه‌های دیگر نیز چنانچه محل اقامت خود را تغییر داده باشند بعهده حوزه محل اقامت خواهد بود منتها بایستی فورا مراتب بحوزه مربوطه نیز سابقه داده شود.
ماده ۱۴۹ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
در مرکز هر یک از حوزه‌های اصلی سربازگیری دادگاه اداری به کارمندی نمایندگان وزارت کشور و اداره آمار و ثبت احوال و اداره نظام وظیفه و دو پزشک صلاحیت‌دار تحت ریاست ماموری که از حیث پایه برتری داشته باشد تشکیل و بوضعیت مشمولین غائب و باقیماندگان مجلس سربازگیری رسیدگی و رأی خواهد داد.
تبصره – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
در نقاطی که اداره ژاندارمری و شهربانی وجود داشته باشد نمایندگان آنان نیز شرکت خواهند نمود.
ماده ۱۵۰ – کلیه تنبیهات و مجازات های مقرره در فصل نوزدهم این قانون پس از بررسی پرونده‌های مربوطه از طرف دادگاههای اداری مرکز مناطق و حوزه‌ها رسیدگی و آنچه که بموجب مصرحات فصل مذکور مربوطه به دادگاههای نظامی و یا عمومی باشد پرونده‌های مربوطه عینا احاله و تصمیماتی که دادگاه اداری باید راسا اتخاذ نماید بمنظور صدور تصویب‌نامه و دستور اجرا جهت فرمانده نظامی منطقه ارسال میگردد.
ماده ۱۵۱ – حوزه‌های سربازگیری موظفند جریان عمل را طوری تنظیم نمایند که نفرات معینه در راس مواعد مقرره بخدمت احضار و وسائل ترخیص و برگها و مدارک آنها طوری پیش‌بینی و تنظیم شود که موجبات تاخیر جریان امور فراهم نگردد.
ماده ۱۵۲ – در حوزه‌های سربازگیری دفاتر مربوطه باید بنحوی ترتیب داده شود که تاریخچه ادوار خدمتی کلیه نفرات حوزه مربوطه را بطور روشن نشان داده و کلیه تغییرات بطور واضح و دقیق در آن مصرح باشد و باید همیشه مندرجات دفاتر با واقعیت و وضعیت نفرات آن حوزه در هر‌موقع مطابق و بدون اختلاف باشد.
ماده ۱۵۳ – مامورین آمار و کدخدایان هر حوزه مکلفند هر یک در موارد مربوطه هر موقع تغییراتی راجع بافراد حوزه مربوطه از لحاظ شهادت و فوت و فرار و مسافرت بخارجه و تغییر محل حاصل میگردد بلافاصله حوزه‌های سربازگیری را مطلع سازند که در دفاتر و پرونده‌های مربوطه عمل نموده و اقدامات لازمه معمول دارند.
ماده ۱۵۴ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
وضعیت و طرز عمل مناطق و حوزه‌های سربازگیری لااقل در هر سال یکمرتبه با اعزام بازرس از مرکز باید تحت بازرسی قرار گیرد. در‌صورت اقتضا نیز در هر موقعی که ضروری باشد بازرس اعزام خواهد شد.
فصل نوزدهم- تنبیهات
ماده ۱۵۵ – سربازانی که در موقع صلح مدت غیبت آنها در خدمت از پانزده روز متوالی تجاوز نماید فراری محسوب و پس از دستگیری جهت تعیین مجازات های زیر به دادگاههای نظامی تسلیم میگردند
الف – برای دفعه اول فرار از تاریخ دستگیری تجدید خدمت زیر پرچم با ششماه خدمت اضافی.
ب – برای دفعه دوم فرار تجدید خدمت زیر پرچم با یک سال خدمت اضافی.
ج – برای دفعه سوم فرار به چهار سال خدمت زیر پرچم محکوم خواهند شد.
د – در صورتی که ارتکاب به فرار از سه مرتبه تجاوز نمود مرتکبین آن مشمول مقررات تبصره ۲ ماده ۱۵۶ خواهند بود.
تبصره – در موقع جنگ پنج روز غیبت فرار محسوب و چنانچه فرار از سربازخانه باشد مرتکبین به شش الی پانزده سال زندانی با اعمال شاقه و چنانچه در جبهه و خط اتش باشد به اعدام محکوم و محاکمه مرتکبین در دادگاه نظامی زمان جنگ بعمل خواهد آمد.
ماده ۱۵۶ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
غائبین زیر هر گاه دارای عذر موجه نباشند معادل ایام غیبت بمدت خدمت زیر پرچم آنان افزوده خواهد شد:
اول – مشمولینی که برای اجرای مراسم سربازگیری احضار شده و در موعد مقرر حضور نیافته باشند.
دوم – مشمولین آماده بخدمت که در موقع احضار حاضر نشده باشند.
سوم – کسانی که بنا بر علت مزاج احضار آنها بتعویق افتاده و در خاتمه مدت مقرره خود را معرفی نکرده باشند.
تبصره ۱ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
مشمولین بیماری که معالجه آنان برای مدت معین به بنگاه بهداری کشور محول و در اجرای دستور پزشک معالج تعلل ورزیده و یا اساسا برای معالجه به بنگاه بهداری مراجعه نکرده باشند در این صورت معادل نصف مدتی که برای معالجه معین شده بمدت خدمت زیر پرچم آنان افزوده خواهد شد.
تبصره ۲ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
در صورتی که بتصدیق دو پزشک که مشمول بند سوم و تبصره بالا در معالجه اهمال ورزیده و محتاج به ادامه معالجه است پس از خاتمه معالجه و بهبود یافتن تنبیهات مقرره درباره آنان اعمال خواهد شد.
تبصره ۳ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
اصولا حداکثر تنبیهات مشمولین مصرحه در این ماده از لحاظ خدمت از مدت ۴ سال تجاوز نخواهد کرد.
تبصره ۴ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
افسران و افراد احتیاط و ذخیره که پس از احضار طبقات مربوطه برای انجام تعلیمات مدت یک ماهه طبق مقررات ماده ۱۲۳ در موعد معین حاضر نشده باشند باید دو برابر این مدت خدمت نمایند.
تبصره ۵ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
مشمولینی که تا آخر سن ۴۵ سالگی از خدمت غیبت نمایند بحداکثر مجازات مندرجه در بند الف ماده ۳۵۶ قانون دادرسی و کیفر ارتش محکوم خواهند شد.
تبصره ۶ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
کسی که پس از مدتی غیبت یا فرار شخصاً حاضر شده و یا جلب گردیده باشد و در معاینه مطابق ماده ۶۰ معاف دائم تشخیص داده شود از انجام خدمت معاف ولی برای مجازات به دادگاه نظامی تسلیم خواهد شد و در صورتی که دادگاه مقتضی بداند و غایب مذکور بیمار نباشد از ۱۵ روز تا شش ماه محکوم به حبس خواهد شد.
ماده ۱۵۷ – مشمولین نظام وظیفه باستثناء معاف شدگان ماده ۶۵ که تا کنون غایب بوده و به خدمت حاضر نشده‌اند و همچنین سربازانی که از خدمت زیر پرچم فرار کرده‌اند هر گاه تا اول خرداد ماه ۱۳۲۲ شخصاً حاضر و خود را معرفی نمایند و یا جلب گردیده باشند و همچنین افرادی که بعلت فرار تاکنون محکوم شده‌اند از مجازات معاف میباشند و در غیر این صورت باحضار آنان اقدام شده و مشمول مقررات مواد ۱۵۵ و ۱۵۶ این قانون خواهند‌بود.
ماده ۱۵۸ – در مورد اشخاص زیر طبق مقررات مربوط به محاکمات اداری وزارتخانه ها مجازات انتظامی اعمال میگردد:
1 – اعضاء مجلس سربازگیری و مامورین رسیدگی که در انجام وظایف محوله قصور ورزیده و یا در جلسات متشکله بدون عذر موجه حاضر نشوند.
2 – مامورین آمار و کدخدایانی که در انجام وظایف مقرره در ماده ۱۳ اینقانون تاخیر و یا قصور کرده باشند.
ماده ۱۵۹ – پرونده مشمولین مقررات ماده ۱۵۶ و ۱۵۷ در دادگاههای اداری حوزه‌ها و مشمولین مقررات ماده ۱۵۸ در دادگاههای اداری مربوطه رسیدگی و رای داده خواهد شد.
ماده ۱۶۰ – اشخاص زیر به ده الی سی روز زندانی قابل ابتیاع محکوم خواهند شد:
الف – اشخاصی که مشمولین احضار شده جهت رسیدگی و اسم نویسی را عالما عامدا استخدام نمایند قبل از آنکه برگهای شناسنامه آنها از طرف مامورین مربوطه نوشته شده باشد.
ب – اشخاصی که مشمولین دعوت شده جهت اجرای مراسم سربازگیری را عالما عامدا استخدام نمایند قبل از آنکه نظریه مجالس سربازگیری در برگهای شناسنامه آن ها ذکر شده باشد و چنانچه از طرف مجلس سربازگیری نیز رای مربوطه قید شده باشد فقط در حال آماده بخدمت ارجاع شغل به آنان بلامانع خواهد بود و الا چنانچه برگهای شناسنامه حاکی از رای سربازی و یا انقضای مدت آماده بخدمت باشد مرتکبین مشمول مقررات همین ماده خواهند بود.
ماده ۱۶۱ – اشخاص زیر به ۱ الی ۲ ماه زندانی قابل ابتیاع محکوم خواهند شد:
الف – اشخاصی که در موقع جنگ و بسیج نفرات آماده بخدمت و یا نفرات احتیاط و ذخیره احضار شده را عالما عامدا بخدمت بپذیرند.
ب – پزشکان موظف بهداری کشور که در معالجه و مداوای مشمولین معلول قصور نمایند.
ج – کسانی که مطابق قانون موظف بنگاهداری و تامین اعاشه عائله متکفلین بوده و بدون عذر موجه خودداری نمایند.
د – کسانی که برای تثبیت تکفل اشخاص شهادت کذب داده باشند.
ه – اشخاصی که نفرات فراری از خدمت را عالما عامدا استخدام کرده باشند.
و – اشخاصی که در موقع جنگ و بسیج مطابق این قانون موظف بکمک و همراهی با عائله سربازان بوده و به دون عذر موجه خودداری نموده باشند.
ماده ۱۶۲ – چنانچه استخدام اشخاص نامبرده در دو ماده بالا از طرف مقامات رسمی بعمل آمده باشد مجازات مقرره در حق رؤسای کارگزینی و آمر استخدام آنها معمول خواهد شد و انواع استخدام اعم از روز مزد و کنتراتی خدمات خصوصی یا عمومی یا اداری یا بطور کلی مشمول مقررات نامبرده خواهد بود.
ماده ۱۶۳ – فراریان و یا کسانی که به خارجه مسافرت نموده اند چنانچه مدت فرار و عدم حضور آنها بمحل خدمت بیش از یک سال بطول انجامید به ضبط کلیه اموال محکوم خواهند بود.
تبصره – اشخاص مشمول مقررات این ماده هر موقع حاضر شوند اموال آنها توسط دادگاههای عمومی مسترد شده و در زمان صلح بوسیله دادگاه های اداری حوزه‌ها به مجازات مقرره در ماده ۱۵۶ محکوم خواهند شد.
ماده ۱۶۴ – رسیدگی و اجرای مواد ۱۶۰ – ۱۶۱ – و ۱۶۲ و ۱۶۳ مربوط به دادگاه های عمومی بوده و پرونده‌های مربوط بموارد منظور از دادگاه های اداری مناطق و حوزه‌های سربازگیری نیز باید به دادگاههای عمومی احاله گردد.
ماده ۱۶۵ – در موقع جنگ و بسیج احضارشدگانی که بدون عذر موجه تاخیر حضور آنها در داخله بمراکز حوزه‌های سربازگیری و در خارجه به مراکز سفارتخانه ها و قونسولگریها از ده روز تجاوز کند مشمول مقررات ماده ۱۶۳ گردیده و پس از حضور و دستگیری به دادگاه نظامی زمان جنگ تسلیم میگردند.
ماده ۱۶۶ – این قانون که مشتمل بر ۱۹ فصل و متضمن ۱۶۶ ماده و ۵۶ تبصره میباشد جانشین قانون خدمت نظام وظیفه عمومی مصوب ۱۶ خردادماه ۱۳۰۴ و ۳۰ شهریورماه ۱۳۱۰ شمسی خواهد بود.
ماده ۱۶۷ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
از تاریخ اجرای این قانون مواد ۲۳ و ۲۴ و ۳۳ و ۳۴ و ۳۵ و ۳۶ و ۴۶ و ۵۱ و ۵۲ و ۵۳ و ۵۴ و ۵۶ و ۵۷ و ۵۹ و ۶۰ و ۶۱ و ۶۲ و ۶۳ و ۶۴ و ۶۵ و ۶۶ و ۶۷ و ۶۸ و ۶۹ و ۷۳ و ۷۴ و ۷۶ و ۷۷ و ۷۸ و ۷۹ و ۸۰ و ۸۱ و ۸۶ و ۸۷ و ۹۰ و ۹۱ و ۹۲ و ۹۴ و ۹۸ و ۱۴۳ و ۱۴۴ و ۱۴۵ و ۱۴۶ و ۱۴۹ و ۱۵۴ و بند (د) ماده ۱۵۵ و مواد ۱۵۶ و ۱۵۷ قانون خدمت نظام وظیفه مصوب ۲۹ خردادماه ۱۳۱۷ ملغی و همچنین هر قسمت از قوانینی که مخالف با این قانون باشد نسبت به این قانون بلااثر خواهد بود.
ماده ۱۶۸ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
برگهای شناسنامه که دست اشخاص میباشد اگر مخدوش است طبق تبصره ۱ ماده ۵۴ اصلاح خواهد شد.
ماده ۱۶۹ – [اصلاحی ۱۳۲۱/۱۲/۲۹]
این قانون پس از تصویب بموقع اجرا گذاشته خواهد شد.
این قانون که مشتمل بر ۱۶۶ ماده است در جلسه ۲۹ خردادماه ۱۳۱۷ به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی – حسن اسفندیاری