[به موجب ماده ۱۶۶ قانون خدمت نظام وظیفه عمومی، مصوب ۱۳۱۷ لغو شده است.]
فصل اول- کلیات
ماده اول – از تاریخ تصویب این قانون، کلیه اتباع ذکور دولت ایران اعم از سکنه شهرها و قصبات و قراء و ایلات و متوقفین در خارج از ایران از اول سن بیست و یک سالگی مکلف به خدمت سربازی میباشند مگر در مواردی که بر طبق این قانون مستثنی شده باشند.
ماده دوم – مدت خدمت سربازی مذکور در ماده فوق که مجموعاً بیست و پنج سال میباشد به سه دوره تقسیم میشود:
الف – دوره خدمت نظامی و مدت آن شش سال است که دو سال اول مدت تحت‌السلاح و چهار سال بعد احتیاطی است.
ب – دوره ذخیره و مدت آن سیزده سال است که شش سال اول ذخیره مقدم و هفت سال بعد ذخیره تالی است.
ج – دوره پاسبانی و مدت آن شش سال است.
ماده سوم – ترتیب احضار هر یک از دوره‌های سه گانه مذکور در ماده (2) مطابق نظامنامه تجهیزات عمومی وزارت جنگ معین خواهد شد و در مواقعی که تجهیز جزو و احضار قسمتی از قشون را ضرورت ایجاب نماید از دوره احتیاط شروع و به پاسبانی ختم خواهد شد.
ماده چهارم – [اصلاحی به موجب ماده واحده قانون اصلاح قانون خدمت نظامی، مصوب ۱۳۱۰/۶/۳۰]
مملکت ایران مطابق تشکیلات قشونی به نواحی سربازگیری منقسم شده و افراد وظیفه در مراکز حوزه‌های سربازگیری خود به خدمت احضار و مطابق نظریه وزارت جنگ به قسمتهای قشونی تقسیم میشوند.
[ماده چهارم – مملکت ایران مطابق تشکیلات قشونی به نواحی سربازگیری منقسم شده و افراد قشونی در مراکز حوزه‌های سربازگیری خود گرفته خواهند شد.]
ماده پنجم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
در تمام نواحی سربازگیری به موجب پیشنهاد وزارت جنگ و تصویب هیئت وزراء و صدور فرمان همایونی عمل سربازگیری از 15 مهر ماه هر سال شروع و تا اخر اذر ماه همان سال خاتمه خواهد یافت.
[ماده پنجم – در تمام نواحی سربازگیری به موجب پیشنهاد وزارت جنگ و تصویب هیأت وزراء و صدور فرمان همایونی از پانزدهم مهر ماه هر سال تا آخر آبان ماه همان سال عمل سربازگیری شروع و خاتمه خواهد یافت.]
ماده ششم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
در سه‌ماهه اخر هر سال دفاتر احصائیه و سجل احوال هر ناحیه سربازگیری صورتی از کلیه افرادی که در سال اتی به سن سربازی میرسند و در ثبت حوزه‌های جزء میباشند از دفتر سجل نفوس ان محل استخراج و بنواحی سربازگیری تسلیم و نواحی سربازگیری پس از تطبیق صورتهای مزبور با دفاتر نفوس محل بوسیله رؤسای مافوق خود بوزارت جنگ ارسال میدارند.
تبصره – تهیه و تحویل صورتهای مزبور بنواحی و تطبیق انها با دفاتر نفوس و ارسال بوزارت جنگ نباید از ماه اخر سال تجاوز نماید.
[ماده ششم – در اول هر سال تا آخر فروردین شعبه سربازگیری هر ناحیه قشونی صورتی از کلیه افرادی که در آن سالن به سن سربازی میرسند و در ثبت حوزه‌های جزء میباشند از دفتر سجل نفوس آن ناحیه استخراج نموده و به وسیله رؤسای مافوق خود به وزارت جنگ ارسال می‌دارد.]
ماده هفتم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
وزارت جنگ پس از وصول صورتهای مزبور در فروردین ماه هر سال عده نفراتی را که در ان سال لازم خواهد داشت با تعیین تقسیم آن بنواحی باضافه صدی بیست برای کسور احتمالی معین کرده و برای نواحی سربازگیری و حوزه‌های قشونی ارسال خواهد نمود.
[ماده هفتم – وزارت جنگ پس از وصول صورتهای مزبوره عده نفراتی را که در آن سال لازم خواهند داشت با تعیین تقسیم آن عده به نواحی به اضافه صدی بیست برای کسور احتمالی معین کرده برای رؤسای حوزه‌های قشونی ارسال خواهد نمود.]
ماده هشتم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
مادامی که احتیاجات قشونی کمتر از میزان افرادی است که باید برای خدمت نظامی احضار شوند افراد لازم برای احتیاجات وزارت جنگ به ترتیب ذیل از بین واجدین شرایط خدمت نظامی معین خواهد شد:
1 – غیر متاهل
2 – متاهل بدون اولاد
3 – متاهل با اولاد.
برای تامین احتیاجات قشونی افراد وظیفه طبقه اول مقدم بر طبقه ثانی و طبقه ثانی مقدم بر طبقه ثالث خواهد بود. در صورتی که تعداد هر طبقه اضافه بر احتیاج بوده باشد افراد لازم از بین انها مطابق تقدم تاریخ ولادت انتخاب و به بقیه موقتا مرخصی خانه داده میشود.
[ماده هشتم – مادام که احتیاجات قشونی کمتر از میزان افرادی است که باید برای خدمت نظامی احضار شوند افراد لازم برای احتیاجات وزارت جنگ به ترتیب قرعه از بین اشخاص واجد شرائط خدمت نظامی معین خواهند شد و اشخاص مزبور به سه طبقه تقسیم میشوند:
1 – اشخاص غیر متأهل.
2 – اشخاص متأهل ولی بدون اولاد.
3 – اشخاص متأهل با اولاد.
برای تأمین احتیاجات قشونی افراد طبقه اول مقدم بر طبقه ثانی و طبقه ثانی مقدم بر طبقه ثالث برای قرعه دعوت میشوند.]
ماده نهم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
در صورتی که انتخاب از بین افرادی باید بعمل آید که تاریخ روز و ماه تولد آنان در اوراق سجلی ذکر نشده یا ذکر شده و تاریخ تولدشان یک روز باشد تقدم با کسانی خواهد بود که نسبت به افراد دیکر ردیف خود دیرتر ورقه سجل گرفته‌اند.
[ماده نهم – اشخاصی که واجد شرائط نظامی بوده ولی قرعه به نامشان اصابت ننماید باید در سال بعد هم جزء اشخاصی که برای قرعه دعوت میشوند حاضر گردند ولی در صورتی که در آن سال هم قرعه به نام آنها اصابت ننماید جزء دوره پاسبانی محسوب خواهند شد و تا سن چهل و پنج‌سالگی در جزء پاسبانها خواهند ماند.]
ماده دهم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
افراد در چهار سال دوره احتیاط پس از سه سال اول احتیاط یک مرتبه و ذخیره مقدم هر دو سال یک مرتبه و افراد ذخیره تالی هر سه سال یک مرتبه، در حوزه خود برای مدت یک ماه مشق نظامی باید حاضر شوند.
موعد و ترتیب آن، مطابق نظامنامه که وزارت جنگ تهیه خواهد کرد معین خواهد شد.
[ماده دهم – افراد ذخیره مقدم هر دو سال یک مرتبه و افراد ذخیره تالی هر سه سال یک مرتبه در حوزه خود برای مدت یک ماه مشق نظامی باید حاضر شوند.
موعد و ترتیب آن مطابق نظامنامه‌ای که وزارت جنگ تهیه خواهد کرد معین خواهد شد.]
ماده یازدهم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
اشخاصی که در سن سربازی و یا بعد از ان بخواهند داخل خدمت دولتی یا اجتماعی یا مشاغل آزادی که مستلزم اجازه رسمی دولت است بشوند، باید تصدیق انجام خدمت تحت‌السلاح و یا معافیت از خدمت نظامی را در دست داشته باشند، و بدون اوراق مزبور دوائر کشوری و مؤسسات از قبول آنها باید خودداری نمایند.
[ماده یازدهم – پس از اجرا شدن قانون نظام اجباری در مملکت اشخاصی که در سن سربازی و یا بعد از آن بخواهند داخل خدمت دولتی یا اجتماعی یا مشاغل آزادی که مستلزم اجازه رسمی دولت است بشوند باید تصدیق انجام خدمت تحت‌السلاح یا عدم اصابت قرعه و یا معافیت از خدمت نظامی را در دست داشته باشند.]
ماده دوازدهم – اشخاصی که بخواهند داخل خدمت در صف نظمیه یا امنیه بشوند باید خدمت دوره کامل تحت‌السلاح (دو سال) را تمام کرده و تصدیقنامه حسن اخلاق و صحت عمل را در دست داشته باشند.
ماده سیزدهم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
اشخاصی که قبل از رسیدن به سن سربازی، داوطلبانه دو سال تحت‌السلاح خدمت نموده‌اند پس از خاتمه خدمت تحت‌السلاح جزء ذخیره محسوب خواهند شد، مشروط باینکه پس از رسیدن به سن لااقل هیجده سالگی شروع بخدمت کرده باشند.
[ماده سیزدهم – اشخاصی که قبل از رسیدن به سن سربازی داوطلبانه دو سال تحت سلاح خدمت نموده باشند از شرکت در قرعه معاف و جزو ذخیره محسوب می‌گردند.]
ماده چهاردهم – کسانی که خدمت تحت‌السلاح خود را بانجام رسانده باشند و بخواهند بخدمت خود ادامه دهند در صورت احتیاج وزارت جنگ پذیرفته خواهند شد.
فصل دوم- در معافیت و مهلت و تقلیل مدت خدمت نظامی
ماده پانزدهم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
کسانی که از خدمت نظام وظیفه عمومی بواسطه علل مزاجی بتصدیق دو نفر از اطباء نظامی که عدم استعداد آنها را برای خدمت نظامی تصدیق نمایند معاف میباشند:
1 – نابینا از یک یا دو چشم.
2 – قوزی.
3 – کر.
4 – لال
5 – شل و چلاق
6 – یک دست.
7 – فاقدین شصت و سبابه دست راست.
8 – اشخاص قصیرالقامه که قد آنها از یک گز و نیم کمتر باشد.
9 – اشخاص مسلول و مبتلای به امراض غیر قابل علاج.
10 – معیوبین از چشم که از عهده خدمات نظامی برنیایند.
تبصره 1 – اشخاص ضعیف البنیه یا مرضای قابل معالجه، قبل از رفتن به خدمت تحت‌السلاح، به خرج دولت معالجه خواهند شد.
تبصره 2 – در صورتی که دو نفر طبیب نظامی در محل تشکیل مجلس سربازگیری حاضر نباشند وظیفه مذکور در فوق به دو نفر طبیب غیر نظامی که از طرف اداره نظام وظیفه معین میشوند محول میگردد.
[ماده پانزدهم – کسانی که از خدمت نظامی اجباری بواسطه علل مزاجی معاف میباشند:
1 – نابینای از یک یا دو چشم.
2 – قوزی.
3 – کر.
4 – لال.
5 – شل و چلاق.
6 – یک دست.
7 – فاقدین شست و یا سبابه دست راست.
8 – اشخاص قصیرالقامه که قد آنها از یک گز و نیم کوتاه‌تر باشد.
9 – اشخاص مسلول و مبتلای بامراض مسریه به تصدیق دو نفر طبیب نظامی یا صحی.
10 – اشخاص ضعیف‌البنیه و مریض و نزدیک بین و معیوبین از چشم به تصدیق دو نفر از اطباء نظام که عدم استعداد آنها را برای خدمت نظامی تصدیق نمایند.
تبصره – اشخاص ضعیف‌البنیه یا مرضای قابل معالجه جزء قرعه محسوب شده و در صورتی که قرعه بنام آنها اصابت نماید داخل خدمت شده ولی قبل از رفتن تحت سلاح بخرج دولت معالجه خواهند شد.]
ماده شانزدهم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
کسانی که بواسطه موقعیت خود از خدمات نظامی معاف میباشند:
1 – حکام شرع مجاز به اجتهاد یا فتوی از مراجع تقلید یا فتوی و علماء درجه اول مذاهب زرتشتی و کلیمی و مسیحی و مدرسین علوم معقول و‌منقول
2 – یگانه پسر هر مرد یا زنی که بواسطه علت مزاج از اداره امر معاش خود عاجز و کفالت بر عهده ان پسر باشد در تمام مدت کفالت.
3 – پسر دوم هر مرد یا زنی که یک پسرش در خدمت تحت‌السلاح بوده و در صورت داشتن پسر سوم آن پسر به سن 18 نرسیده باشد.
4 – پسر هر مرد یا زنی که یک پسرش بموجب قانون نظام وظیفه بخدمت احضار و در خدمت وفات کرده باشد.
در صورتی که ان مرد یا زن پسر دیگری هم داشته باشد این معافیت تا زمان رسیدن پسر دیگرش به سن هیجده سالکی خواهد بود.
5- هر جوانی که نفقه ده یک خانواده بوده و در محل پدر یا برادر، پدر زن و یا برادر زنی که وضعیت اعاشه انها اجازه کفالت امور خانواده مشمول را بدهد نداشته باشد مادام که این وضعیت باقیست. مشمولی که در سال احضار بخدمت تاهل اختیار کند حق معافیت از خدمت سربازی را بعنوان ضرورت تکفل از عیال خود نخواهد داشت.
6- دو نفری که مشترکا کفیل یک یا چند خانواده باشند و در یک سال هر دو برای خدمت سربازی دعوت شوند انکه بیشتر به عائله کمک میکند مادام که این وضعیت باقی است از خدمت معاف خواهد بود.
7- یکی از دو پسر پدر یا مادری که هر دو در یک سال بخدمت نظامی احضار میشوند بانتخاب پدر و در صورت نبودن پدر به انتخاب مادر برای مدت دو سال معاف خواهد بود.
8 – بطور کلی مطابق مقررات فقره 7 این ماده از دو پسر یکی معاف و مطابق مقررات فقره 3 و 4 از سه پسر در صورت نرسیدن پسر سوم بسن 18 سالگی و یا بودن یک پسر در خدمت نظامی یک نفر معاف و از 4 پسر نیز یک نفر و از پنج پسر دو نفر معاف خواهد بود.
9 – هر جوانی که کفیل معیشت منحصر بفرد پدر یا مادر جد یا جده پیر و علیل از کار افتاده خود باشد مادام که حال بدین منوال است.
تبصره – در صورت ادامه تکفل مقرر در فقرات 2 و 3 و 4 و 5 و 6 و 7 و 8 و 9 این ماده تا پنج سال متوالی در اخر پنج سال کلیه متکفلین بدون استثناء برای فرا گرفتن مقدمات تعلیمات نظامی برای 4 ماه بخدمت نظامی احضار و پس از خاتمه ان مرخص و جزء ذخیره محسوب خواهند شد.
[ماده شانزدهم – کسانی که بواسطه موقعیت خود از خدمت نظامی معاف میباشند:
1 – حاکم شرع مجاز به اجتهاد یا فتوی از مراجع تقلید یا فتوی، و علماء درجه اول مذاهب زرتشتی و کلیمی و مسیحی، و مدرسین علوم معقول و منقول.
2 – دارندگان تصدیقنامه (دیپلم) از مدارس عالیه داخله یا خارجه.
3 – طلاب علوم دینیه که در مدارس قدیمه تحصیل مینمایند اعم از اینکه در مدارس مزبوره ساکن باشند یا نباشند، در صورت اصابت قرعه بنام آنان و واجد بودن شرائط ذیل، در مدت تحصیل و داشتن تصدیق اجتهاد یا فتوی پس از تحصیلات از خدمت نظام معاف میباشند:
الف – نداشتن اشتغالی جز به تحصیل و داشتن تصدیقنامه طلبه‌گی از مدرس و متولی مدرسه که فقط اشتغال بتحصیل دارند.
ب – دادن امتحان سالیانه مطابق درجاتی که طلاب تحصیل می‌کنند از مقدمات به بالا.
تبصره – هیئت ممتحنه را دولت از بین متخصصین معین خواهد کرد.
4 – یگانه پسر هر مرد یا زنی که سنش به شصت رسیده یا بواسطه علت مزاج از اداره امر معاش خود عاجز باشد و کفالت بر عهده آن پسر باشد در تمام مدت کفالت.
5 – پسر دوم هر مرد یا زنی که پسر اول او در تحت سلاح بوده و در صورت داشتن پسر سوم آن پسر به سن هیجده سال نرسیده باشد.
6 – پسر هر مرد یا زنی که یک پسرش در خدمت نظامی وفات کرده باشد در صورتی که آن مرد یا زن پسر دیگری هم داشته باشد این معافیت تا زمان رسیدن پسر دیگر به سن هیجده سالگی خواهد بود.
7 – پسر هر بیوه زنی که غیر از آن پسر کسی دیگر تکفل امور مشارالیها را ننماید در تمام مدت کفالت.
8 – هر جوانی که مدیر یا نفقه ده یک خانواده بوده و در محل پدر یا برادر یا پدر زن یا برادر زنی که کفالت امور خانواده او را بنماید نداشته باشد مادام که این وضعیت باقی باشد.
9 – هر جوانی که وصی یا قیم یتیمی باشد که بغیر از او برای اداره کردن امور آن یتیم شخص دیگری نباشد مادام که حال بدین منوال باشد.
10 – هر جوانی که منحصراً کفیل معیشت جد یا جده پیر یا علیل از کار افتاده او باشد، مادام که حال بدین منوال است.
11 – دو نفری که مشترکاً کفیل یک یا چند خانواده باشند و در یک سال قرعه بنام هر دو اصابت نماید آنکه اول قرعه بنامش اصابت نموده است بخدمت نظامی داخل و دیگری مادام که این وضعیت باقی است از خدمت معاف خواهد بود.
12 – یکی از دو پسر پدری که قرعه بنام هر دو اصابت نماید به انتخاب پدر برای مدت دو سال معاف خواهد بود.
13 – پسران دیگر هر شخصی که بواسطه قرعه یک یا دو پسر او داخل خدمت نظامی میشوند برای مدت دو سال.]
ماده هفدهم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
محصلینی که در مدارس عالیه و سیکل دوم متوسطه داخله یا خارجه مشغول تحصیل باشند و بسن سربازی برسند تا موقع اتمام و اکمال تحصیلات خود از خدمت نظامی معاف هستند.
[ماده هفدهم – محصلینی که در مدارس عالیه و یا متوسطه داخله یا خارجه مشغول تحصیل باشند و به سن سربازی برسند و قرعه به نام آنها اصابت نماید تا موقع اکمال و اتمام تحصیلات خود از خدمت نظامی معاف هستند.]
ماده هیجدهم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
مدت خدمت تحت‌السلاح دارندگان تصدیق نامه رسمی- دیپلم لیسانس و بالا – از مدارس عالیه داخله یا خارجه، فقط یک سال و دارندگان تصدیقنامه دوره کامل مدارس متوسطه داخله یا خارجه ۱۸ ماه خواهد بود.
تبصره – [الحاقی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
فارغ‌التحصیل‌های مدارس عالیه و متوسطه مخصوص تشکیل کادرهای صاحب منصبی احتیاط هستند و وزارت جنگ با تشکیل مدارس صاحب منصبی احتیاط وسائل نیل آنها را به مقام صاحب منصبی احتیاط در مدت خدمت تحت‌السلاح مقرر در این ماده فراهم خواهد نمود.
[ماده هیجدهم – مدت خدمت تحت‌السلاح دارندگان تصدیقنامه رسمی “دیپلم” از مدارس متوسطه داخله یا خارجه فقط یک سال خواهد بود و پس از آن جزء ذخیره محسوب میشوند.]
ماده نوزدهم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
طلاب علوم دینیه در صورت اشتغال به تحصیل تا اکمال و خاتمه تحصیلات خود در صورتی که تحصیلات آنها مطابق مدارس عالیه و یا متوسطه بوده باشد مشمول مقررات ماده 17 و 18 خواهند بود.
[ماده نوزدهم – شاگردان فارغ‌التحصیل مدارس متوسطه که دارای تصدیقنامه رسمی (دیپلم) باشند در صورتی که به سن هیجده بالغ بشوند میتوانند بدون قرعه داوطلبانه داخل خدمت نظامی بشوند و پس از یک سال خدمت تحت‌السلاح جزء ذخیره محسوب خواهند شد.]
فصل سوم- قرعه و وظایف مجلس سربازگیری
ماده بیستم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
برای اجرای مقررات ماده 5 این قانون، وزارت جنگ مقدمات جریان سربازگیری را در تمام مملکت از 15 فروردین ماه تا آخر شهریور‌ماه هر سال از حیث اعلان اسامی مشمولین که در 15 مهر ماه ان سال باید خود را برای خدمت نظامی حاضر نمایند و رسیدگی به وضعیت مشمولین و تهیه و تکمیل اوراق آنهائی که مطابق فقرات 2 و 3 و 4 و 5 و 6 و 7 و 8 و 9 ماده 16 قانون خود را معاف میدانند حاضر خواهد نمود که پس از صدور فرمان همایونی در احضار مشمولین بدون فوت وقت مجالس سربازگیری به اوراق متکفلین و اشخاص مذکور در ماده 15 و سوابق و مدارک آنها که قبلا بوسیله حوزه‌های سربازگیری هر محل تهیه شده است رسیدگی و سربازان مسلم را به سربازخانه‌ها اعزام و برای اشخاص واجد شرایط معافیت سند معافیت صادر نمایند.
[ماده بیستم – پس از صدور اوامر وزارت جنگ در باب احضار افراد به خدمت نظامی مأمورین سربازگیر یا صاحب‌منصبان ساخلو که برای هر حوزه معین شده‌اند با دفاتر مذکوره در ماده (6) به مراکز خود رفته به اطلاع مأمورین کشوری اسامی کلیه افراد ساکن آن حوزه را که واجد سن سربازی شده و یا مشمول ماده (9) میباشند و یا معافیت موقت آنها خاتمه یافته است اعم از مقیم یا مسافر با دفتر نفوس تطبیق مینمایند که در روز معین به محل سربازگیری و مجلس قرعه دعوت شوند.]
ماده بیست و یکم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
پس از صدور اوامر وزارت جنگ در باب احضار افراد به خدمت نظامی مامورین سربازگیری با صاحب منصبان ساخلو که برای هر حوزه معین و از 15 فروردین تا اخر شهریور ماه هر سال مامور اجرای مقررات ماده فوق میباشند با دفاتر مذکور در ماده 6 به مراکز خود رفته باطلاع مامورین کشوری اسامی کلیه افراد ساکن آن حوزه را که واجد سن سربازی شده و یا معافیت موقت انها خاتمه یافته است اعم از مقیم یا مسافر یا دفاتر نفوس تطبیق مینمایند که در روز معین به مجلس سربازگیری محل دعوت شوند.
کلیه افراد مذکور در فوق مکلف میباشند که در موعد معین در مجلس سربازگیری حضور بهم رسانند و در عوض مسافرین و اشخاص علیل غیر قادر به حرکت باید پدر یا برادر یا یکی از اقوام نزدیک یا شخص دیگری را که به نمایندگی تعیین نمایند حاضر شوند.
[ماده بیست و یکم – کلیه افراد مذکور در ماده فوق مکلف میباشند که در موعد معین در مجلس قرعه حضور به هم رسانند و در عوض مسافرین و اشخاص علیل غیر قادر به حرکت باید پدر یا برادر یا یکی از اقوام ذکور یا شخص دیگری را که به نمایندگی معین نماید حاضر شوند.]
ماده بیست و دوم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
برای اجرای عمل سربازگیری هر حوزه سربازگیری مجلسی مرکب از اعضاء مفصله ذیل تشکیل میشود:
1 – حاکم و رؤسای مالیه – بلدیه – نظمیه – امنیه مدعی عمومی و سجل احوال محل در صورت بدون رؤسای مزبوره در محل.
2 – از یک الی پنج نفر صاحب منصب بانتخاب فرمانده ناحیه سربازگیری و یک یا دو نفر طبیب نظامی.
در صورت نبودن طبیب نظامی در محل، مطابق تبصره 2 ماده 15 رفتار خواهد شد.
3 – پنج نفر از معاریف و معتمدین اهل محل که 3 نفر انها عضو اصلی و دو نفر عضو علی‌البدل خواهند بود یک نفر از اعضاء اصلی باید از طبقه علماء باشد.
انتخاب معتمدین فوق بنظر حاکم و فرمانده ساخلو و رئیس حوزه سربازگیری محل بعمل میاید.
تبصره – در صورتی که تشکیل مجالس سربازگیری در مدت مقرره در ماده 5 در تمام مملکت غیر مقدور باشد نواحی و حوره‌های سربازگیری مکلف خواهند بود مجالس سربازگیری را بمحض تهیه مقدمات یکی بعد از دیگری در طول سال تشکیل و باحضار افراد اقدام نمایند بطوری که افراد ان سال در همان سال احضار شوند.
[ماده بیست و دوم – برای اجرای عمل قرعه در مرکز هر حوزه سربازگیری مجلسی مرکب از اعضاء مفصله ذیل تشکیل میشود:
1 – حاکم و رؤسای مالیه و بلدیه و نظمیه و امنیه و مدعی‌العموم محل در صورت بودن رؤسای مزبوره در محل.
2 – پنج نفر صاحب‌منصب و یک یا دو نفر طبیب نظامی به انتخاب فرمانده ناحیه سربازگیری
3 – پنج نفر از معاریف و معتمدین اهل محل که یکی از آنها از طبقه علماء خواهد بود به تعیین حاکم محل.
تبصره – در صورتی که انجمن ایالتی یا ولایتی در محل باشد دو نفر از پنج نفر مزبور از اعضاء انجمن به انتخاب خود انجمن خواهد بود.]
ماده بیست و سوم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
ریاست مجلس سربازگیری بعهده حاکم و نظارت ان با رئیس حوزه سربازگیری محل و مسئولیت مشترکه متوجه کلیه اعضاء ان خواهد بود.
[ماده بیست و سوم – ریاست مجلس سربازگیری به عهده حاکم محل و نظارت آن با نماینده ارشد نظام و مسئولیت مشترکه متوجه کلیه اعضاء آن خواهد بود.]
ماده بیست و چهارم – از روزی که برای سربازگیری معین شده مجلس مزبور در محل معین شده رسماً افتتاح خواهد شد و مجلس مزبور علنی بوده مردم میتوانند بعنوان تماشاچی حضور بهمرسانند بدون این که حق شرکت در مذاکرات مجلس را داشته باشند.
ماده بیست و پنجم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
وظایف مجلس سربازگیری از قرار ذیل است:
1 – امر دولت در احضار افراد به خدمت نظامی و مواردی که مطابق قانون از خدمت نظامی دائما یا موقتا معاف میباشند برای حاضرین قرائت میشود.
2 – اسامی اشخاصی که در آن سال برای خدمت دعوت شده‌اند مطابق دفاتری که حوزه‌های سربازگیری استخراجا طبق صورتهای ارسالی دفاتر احصائیه و سجل احوال محل تهیه نموده‌اند یک یک به صدای بلند خوانده و حاضر و غایب معین شده و اشخاص حاضر معاینه گردیده آنهائی که قابلیت سربازی ندارند خارج و سند معافیت به آنها داده میشود.
3 – به اسناد اشخاصی که مطابق فصل دوم این قانون معاف میباشند و طبق ماده 20 قبلا از طرف حوزه‌های سربازگیری با تحقیقات محلی تنظیم و تکمیل گردیده رسیدگی کرده پس از تصدیق حقانیت آنها در مقابل اسامی آنان در دفتر سربازگیری ذکر علل را نموده و سند معافیت به آنها میدهند.
4 – اشخاصی که در دفتر اسامی نامشان ذکر شده ولی بواسطه مسافرت یا مرضی نتوانند حاضر شوند و نماینده فرستاده باشند از نماینده آنها تحقیقات لازمه بعمل امده علل عدم حضور و لیاقت و عدم لیاقت و معافیت و عدم معافیت انها در مقابل اسمشان قید و سند مقتضی به نماینده آنها داده خواهد شد.
5 – دفاتر اسامی که از طرف حوزه‌های سربازگیری تهیه و به مجلس سربازگیری تسلیم شده با دفتر نفوس محلی تطبیق و در صورت اختلاف علل و موجبات ان تحقیق شده و بر طبق ان تحقیقات عمل میشود و پس از اتمام عملیات دفاتر مذکوره بسته شده و بامضای تمام اعضاء مجلس خواهد رسید.
6 – پس از موضوع کردن معافین از خدمت نظامی عده مورد احتیاج از مجموع افراد قابل سربازی انتخاب و به بقیه افراد اضافه بر احتیاج مرخصی خانه تا احضار ثانوی داده خواهد شد
بدیهی است در مرخصی افراد اضافه بر احتیاج طبقات سه‌گانه مقرره در ماده 8 باید ملحوظ شود و طبقه سوم مقدم بر‌طبقه دوم و طبقه دوم مقدم بر طبقه اول خواهد بود.
[ماده بیست و پنجم – وظایف مجلس سربازگیری از قرار ذیل است:
1 – امر دولت در احضار افراد به خدمت نظامی و عده سربازی که در آن حوزه باید گرفته شود و مواردی که مطابق این قانون از خدمت نظامی دائماً یا موقتاً معاف میباشند برای حاضرین قرائت میشود.
2 – اسامی اشخاصی که در آن سال برای خدمت نظامی دعوت شوند مطابق دفاتر مستخرجه ارسالی وزارت جنگ و دفاتر نفوس محلی یک یک به صدای بلند خوانده و حاضر و غائب معین شده و اشخاص حاضر معاینه گردیده آنهایی که قابلیت سربازی ندارند خارج و سند معافیت به آنها داده میشود.
3 – به اسناد اشخاصی که بر طبق فصل دوم این قانون معاف میشوند رسیدگی کرده پس از تصدیق حقانیت آنها در مقابل اسامی آنان در دفتر سربازگیر ذکر علل را نموده و سند معافیت به آنها میدهند.
4 – اشخاصی که در دفتر اسامی نامشان ذکر شده ولی به واسطه مسافرت یا مرض نتوانند حاضر شوند و نماینده فرستاده باشند از نماینده آنها تحقیقات لازمه به عمل آمده علل عدم حضور و لیاقت و عدم لیاقت و معافیت و عدم معافیت آنها در مقابل اسمشان قید و سند مقتضی به نماینده آنها داده خواهد شد.
5 – دفاتر ارسالی وزارت جنگ با دفاتر نفوس محلی تطبیق شده در صورت اختلاف علل و موجبات آن تحقیق و بر طبق آن تحقیقات عمل میشود و پس از اتمام عملیات دفاتر مذکوره بسته شده و به امضاء تمام اعضاء مجلس خواهد رسید.
6 – پس از موضوع کردن معافین از خدمت نظامی از مجموع عده بقیه افراد قابل قرعه به طبقات سه‌گانه مذکوره در ماده (8) تقسیم میشوند و پس از آن عده لازمه از میان آنها به قرعه تعیین میشود.]
ماده بیست و ششم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
رسیدگی به وضعیت افراد، علنی و در حضور حاضرین در مجلس سربازگیری بعمل میاید.
[ماده بیست و ششم – قرعه باید علنی و در حضور حاضرین در مجلس سربازگیری کشیده شده و به اسم هر کسی اصابت نماید به آواز بلند اعلام شده و در مقابل اسم آن شخص در دفتر ثبت و به امضاء رییس دفاتر و منشی مجلس سربازگیری برسد.]
ماده بیست و هفتم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
وضعیت هر یک از افراد باید در مقابل اسم آن شخص در دفتر صورت‌مجلس سربازگیری ثبت و به امضای رئیس دفاتر و منشی مجلس سربازگیری برسد.
[ماده بیست و هفتم – به کسانی که قرعه به نام آنها اصابت ننماید سند عدم اصابت قرعه به امضاء رییس و ناظر و منشی محل سربازگیری در روی ورقه مخصوص چاپی داده خواهد شد و در دفتر نیز در مقابل اسامی آنان عدم اصابت قرعه درج میشود.]
ماده بیست و هشتم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
در صورت اختلاف آراء بین اعضاء مجلس سربازگیری، رای اکثریت قاطع خواهد بود.
[ماده بیست و هشتم – اشخاصی که به زیاده از دو سال حبس جزایی محکوم شده یا از حقوق مدنی موقتاً محروم گردیده و قرعه به اسمشان اصابت نماید، در مدت خدمت تحت‌السلاح، از شرافت حمل اسلحه محروم و به خدمات عمله‌گی نظام گماشته میشوند.]
ماده بیست و نهم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
اشخاصی که بدون عذر موجه در مجلس سربازگیری حاضر نشوند و یا نماینده نفرستند برای استنکاف از حضور در مجلس سربازگیری یا فرار پس از ثبوت تقصیر در محکمه اداری جلب بخدمت سربازی شده و در عوض دو سال سه سال تحت‌السلاح خواهند ماند.
تبصره – در صورت ثبوت عذر موجه برای غیبت محکمه اداری با مشمول مزبور مطابق مقررات قانونی رفتار خواهد نمود.
[ماده بیست و نهم – در صورت حصول اختلاف عقیده مابین اعضای مجلس سربازگیری، رأی اکثریت قاطع خواهد بود.]
ماده سی‌ام – پس از ختم عملیات مجلس سربازگیری صورت مجلس در چهار نسخه نوشته شده و پس از امضاء اعضاء مجلس مزبور دو نسخه برای وزارتین جنگ و داخله ارسال شده و دو نسخه دیگر در دفتر حوزه سربازگیری و دفتر حکومتی ضبط خواهد شد.
فصل چهارم- در مجازات مستنکفین از خدمت نظامی و فراریان از قرعه و مساعدین با آنها
ماده سی و یکم -
[۱- به موجب ماده ۱۱ قانون مجازات مجرمین در امور نظام وظیفه، مصوب ۱۳۱۰ نسخ شد.]
[۲- الحاقی به موجب ماده واحده قانون اصلاح قانون خدمت نظامی، مصوب ۱۳۱۰/۶/۳۰]
محکمه اداری مذکور در ماده 29 به ریاست رئیس ناحیه یا رئیس حوزه سربازگیری و عضویت نماینده حکومت و سجل احوال و امنیه و نظمیه محل در مراکز نواحی و حوزه‌ها تشکیل میگردد.
[ماده سی و یکم – کلیه اشخاصی که محض فرار از دخول در خدمت نظامی یکی از اعضاء خود را که مستلزم معافیت از خدمت نظامی است ناقص نمایند در صورت ثبوت در محکمه نظامی بدون قرعه برای تمام مدت خدمت نظامی جلب میشوند.]
ماده سی و دوم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
هر یک از افراد ذخیره که در موقع احضار برای مشق نظامی بدون عذر موجه حاضر نشوند پس از ثبوت تقصیر در محکمه نظامی از یک ماه تا سه ماه محکوم بحبس می‌گردند.
[ماده سی و دوم – اشخاصی که بدون عذر موجه در مجلس سربازگیری حاضر نشوند و یا نماینده نفرستند برای استنکاف از حضور در مجلس قرعه‌و یا فرار پس از ثبوت تقصیر آنها در محکمه نظامی با عضویت یک نفر نماینده از طرف حکومت محل جلب به خدمت سربازی شده و در عوض دو سال سه سال تحت‌السلاح خواهند ماند.]
ماده سی و سوم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
حکم مذکور در ماده فوق، در مورد افراد احتیاط نیز جاری است.
[ماده سی و سوم – هر یک از افراد ذخیره که در مواقع احضار برای مشق نظامی بدون عذر موجه حاضر نشود پس از ثبوت تقصیر آنها در محکمه نظامی از یک ماه تا سه ماه محکوم به حبس میشوند.]
ماده سی و چهارم-
[۱- به موجب ماده ۱۱ قانون مجازات مجرمین در امور نظام وظیفه، مصوب ۱۳۱۰ نسخ شد.]
[۲- الحاقی به موجب ماده واحده قانون اصلاح قانون خدمت نظامی، مصوب ۱۳۱۰]
مدتی را که مستخدمین رسمی و مستخدمین جزء قبل از تاریخ اجرای این قانون انجام خدمت نظام وظیفه نموده و یا بعداً بنمایند جزو مدت خدمت انها محسوب شده وزارتخانه‌ها و ادارات مربوطه مکلفند انها را پس از دوره خدمت نظامی بخدمت خود بپذیرند.
و همینطور مستخدمین دیگر ادارات که بر اثر این قانون بخدمت نظام وظیفه دعوت میشوند پس از خاتمه خدمت تحت‌السلاح برای اشتغال بخدمت سابق خود یا خدمات دیگر دولتی بر سایرین مقدم خواهند بود.
[ماده سی و چهارم – کسانی که در عملیات اشخاص مذکوره در مواد 31 – 32 – 33 شرکت یا امداد نمایند پس از ثبوت از یک ماه تا سه ماه محکوم به حبس میشوند چنانچه امدادکنندگان در عملیات مزبوره از مأمورین دولتی باشند علاوه بر مجازات مزبوره از خدمت نیز از شش ماه تا دو سال منفصل میشوند.]
فصل پنجم
ماده سی و پنجم – در هر ناحیه سربازگیری که قانون سجل احوال اجرا شود قانون خدمت نظام اجباری اجراء خواهد گردید و پس از اجرای این قانون اصول بنیچه نسبت به آن قسمت ملغی خواهد بود.
ماده سی و ششم – [اصلاحی ۱۳۱۰/۶/۳۰]
این قانون از تاریخ دهم مهر ماه 1310 بموقع اجراء گذارده میشود.
اشخاصی که بموجب قانون خدمت نظامی مصوب 16 خرداد 1304 مشمول بوده‌اند از حیث معافیت تابع مقررات مواد 15 16 – 17 – 18 – 19 این قانون خواهند بود.
نظامنامه اجرای این قانون توسط وزارتین جنگ و داخله تدوین و پس از تصویب هیئت وزراء بوسیله وزارت جنگ بموقع اجرا گذارده خواهد شد.
[نظامنامه اجرای قانون خدمت سربازی نظام وظیفه عمومی]
[ماده سی و ششم – نظامنامه اجراء این قانون را وزارتین جنگ و داخله با توافق نظر تدوین کرده و پس از تصویب هیأت وزراء به وسیله وزارت جنگ به موقع اجرا گذارده خواهد شد.]
این قانون که مشتمل بر سی و شش ماده است در جلسه شانزدهم خرداد ماه یکهزار و سیصد و چهار شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی – حسین پیرنیا