فصل اول – کلیات
ماده ۱– گذرنامه سندی است که از طرف مأموران صلاحیتدار دولت شاهنشاهی مذکور در این قانون، برای مسافرت اتباع ایران به خارج و یا اقامت در خارج و یا مسافرت از خارج به ایران داده میشود.
ماده ۲- اتباع ایران برای خروج از کشور و یا اقامت در خارج و یا مسافرت از خارج به ایران باید تحصیل گذرنامه نمایند. صدور گذرنامه منوط به ارائه اسنادی است که هویت و تابعیت ایرانی تقاضاکننده را ثابت نماید. اسناد مزبور به موجب آیین‌نامه اجرائی این قانون تعیین خواهد شد.
ماده ۳- خروج از کشور بدون ارائه گذرنامه یا مدارک مسافرت مذکور در این قانون ممنوع است.
ماده 4 – ورود به کشور و یا خروج از آن فقط از نقاطی که بنا به پیشنهاد وزارت کشور و تصویب هیأت وزیران تعیین و آگهی خواهد شد مجاز است.
ماده ۵- بازرسی گذرنامه و مدارک مسافرت و رسیدگی به آنها در مرز با شهربانی کل کشور و در نقاطی که شهربانی نباشد بعهده ژاندارمری کل کشور است.
مأموران مربوط مکلفند از ورود افرادی که فاقد گذرنامه یا مدارک لازم برای ورود به ایران باشند جلوگیری نمایند.
تبصره- [اصلاحی مصوب ۱۳۵۸/۱۰/۵]
در مواردی که افرادی فاقد گذرنامه و یا مدارک مسافرت برای مراجعه به ایران باشند در صورتی که تابعیت ایرانی و یا ایرانی آنان محرز شود با رعایت ماده ۲۰ این قانون مکلفند برگ بازگشت به ایران را از مأموریتهای سیاسی یا کنسولی جمهوری اسلامی ایران در خارجه دریافت نمایند.
ضوابط تشخیص و ایرانی بودن این قبیل اشخاص، به موجب آئین‌نامه اجرائی این قانون تعیین خواهد شد.
ماده ۶- برگ مسافرت موضوع ماده ۹ و همچنین برگ بازگشت موضوع ماده ۲۰ و پروانه‌های گذر موضوع مواد ۲۹ و ۳۰ از نظر این قانون در حکم گذرنامه است.
فصل دوم – انواع گذرنامه
ماده ۷ – گذرنامه بر سه قسم است:
الف – گذرنامه سیاسی.
ب – گذرنامه خدمت (اعم از فردی یا جمعی).
ج – گذرنامه عادی (اعم از فردی یا جمعی).
تبصره – مشخصات انواع گذرنامه از لحاظ رنگ و شکل و قطع و تعداد اوراق و نظایر آن و همچنین سازمان تهیه کننده آنها بموجب آئین‌نامه اجرائی این قانون تعیین میگردد.
ماده ۸- از تاریخ تصویب این قانون گذرنامه‌های تحصیلی بتدریج به گذرنامه‌های عادی تبدیل خواهد شد
ماده ۹- وزارت امور خارجه میتواند در موارد لزوم با موافقت وزیر امور خارجه برای کسانی که به مأموریتهای خاص اعزام میشوند بجای گذرنامه برگ مسافرت انفرادی و یا دسته‌جمعی صادر نماید.
مشخصات برگهای مذکور، در آئین‌نامه اجرائی قانون تعیین خواهد شد.
فصل سوم – گذرنامه‌های سیاسی و خدمت
ماده ۱۰-
[اصلاحی مصوب ۱۳۶۲/۳/۳۱]
[اصلاحی مصوب ۱۳۷۷/۲/۲۰]
برای شخصیتهای زیر گذرنامه سیاسی صادر میشود:
۱- رهبر
۲- رییس جمهور
۳- رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام، رییس مجلس شورای اسلامی، رییس قوه قضائیه، معاون اول رییس جمهور، اعضای شورای نگهبان، تولیت آستان قدس رضوی، وزرای دولت جمهوری اسلامی ایران و معاونان رییس جمهور.
۴- نمایندگان مجلس شورای اسلامی، اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، اعضای شورای عالی امنیت ملی، نمایندگان مجلس خبرگان رهبری و اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی.
۵- رییس دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور، رییس دیوان عدالت اداری، رییس و دادستان دیوان محاسبات، معاونان رییس قوه قضائیه، رییس سازمان بازرسی کل کشور، رییس دفتر مقام معظم رهبری، رییس کل بانک مرکزی و رییس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
۶- رییس ستاد کل نیروهای مسلح، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، رییس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران و جانشینان ایشان، فرماندهان نیروهای سه‌گانه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران، فرماندهی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، فرماندهان حفاظت اطلاعات نیروهای یاد شده.
۷- نمایندگان مستقیم مقام معظم رهبری با معرفی رییس دفتر ایشان، نمایندگان ویژه رییس جمهور یا معاون اول رییس جمهور به معرفی دفتر ایشان، نمایندگان ویژه هیأت وزیران جهت مأموریتهای خاص به معرفی دفتر هیأت دولت و رؤسای دفاتر روسای قوای سه‌گانه و مجمع تشخیص مصلحت نظام.
۸- رؤسای بنیاد مستضعفان و جانبازان، سازمان تبلیغات اسلامی، بنیاد شهید انقلاب اسلامی، جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران و استانداران کشور و شهردار تهران.
۹- رؤسای جمهور سابق، نخست‌وزیران سابق، معاونان اول سابق رییس جمهور، رؤسای سابق مجلس شورای اسلامی، رؤسای سابق قوه قضائیه، اعضای سابق شورای عالی قضایی با معرفی بالاترین مقام دستگاه مربوطه.
۱۰- مشاوران مقام معظم رهبری و معاونان دفتر معظم‌له با معرفی رییس دفتر ایشان، معاونان و مشاوران رییس جمهوری، معاونان معاون اول رییس جمهور، دبیر شورای عالی امنیت ملی و رؤسا و دبیران کمیته‌های شورای مزبور، معاونان وزراء، رؤسای دفاتر تخصصی تحت سرپرستی بلافصل رییس جمهور.
۱۱- شخصیتهای عالی مقام علمی، دینی، فرهنگی و رؤسای فرهنگستانها با موافقت رییس جمهور.
۱۲- رؤسای دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور و سایر مقامات مندرج در جزء ۵ و اعضای شورای عالی قضایی، وزراء و نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان و معاونان ریاست جمهوری و رییس قوه قضائیه که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی عهده‌دار مناصب فوق بوده‌اند و رؤسای سابق نمایندگیهای سیاسی و کنسولی و بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور با معرفی بالاترین مقام دستگاه مربوطه.
۱۳- سفرا، مدیران کل و معاونان آنان و رؤسای ادارات وزارت امور خارجه، ماموران ثابت سیاسی و کنسولی.
۱۴- مأموران رمز و مخابرات و کسانی که به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران مقامی را در مؤسسات و نهادهای بین‌المللی عهده‌دار میشوند، پیکهای سیاسی و کسانی که به مأموریت موقت سیاسی و کنسولی اعزام میشوند با موافقت وزیر امور خارجه.
۱۵- رییس، معاونان و مدیران کل منطقه‌ای سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، رایزنان و وابستگان فرهنگی که در پوشش کادر وزارت امور خارجه به خارج از کشور اعزام میشوند.
۱۶- مدیران کل مدارس خارج از کشور و دفتر همکاریهای علمی و بین‌المللی و سرپرستی‌های مدارس خارج از کشور به پیشنهاد وزیر آموزش و پرورش.
۱۷- در غیر از موارد یاد شده در بالا برای انجام مأموریتهای خاص سیاسی حسب ضرورت، با تشخیص وزیر امور خارجه.
تبصره ۱- [اصلاحی ۱۳۶۲/۳/۳۱]
همسران مشمولین بندهای ۱ و ۲ و ۳ این ماده میتوانند از گذرنامه سیاسی جداگانه استفاده نمایند.
تبصره ۲- [اصلاحی ۱۳۶۲/۳/۳۱]
نام همسران افراد موصوف در بندهای ۴ تا ۱۴ این ماده در صورتی که همراه دارنده گذرنامه باشند به تقاضای دارنده گذرنامه در گذرنامه سیاسی ثبت و از همان گذرنامه استفاده خواهند نمود و تفکیک گذرنامه و صدور گذرنامه سیاسی جهت آنان با موافقت وزیر امور خارجه امکان پذیر‌خواهد بود.
تبصره ۳- [اصلاحی ۱۳۷۷/۲/۲۰]
نام فرزندان ذکور کمتر از (۱۸) سال مشمولین این ماده و فرزندان اناث آنان تا هنگام ازدواج درصورتی که همراه دارنده گذرنامه باشند، به تقاضای دارنده در گذرنامه سیاسی ثبت و از همان گذرنامه استفاده خواهند نمود و درصورت نیاز به تفکیک پس از استعلام از وزارت امور خارجه و در صورت موافقت طبق مقررات این قانون برای آنها گذرنامه خدمت یا عادی صادر خواهد شد.
تبصره ۴- [الحاقی ۱۳۷۷/۲/۲۰]
همطرازان مقامات مندرج در این ماده (بر طبق قانون نظام هماهنگ پرداخت) اعم از شاغل و سابق با معرفی بالاترین مقام دستگاه مربوطه از گذرنامه سیاسی استفاده خواهند نمود.
[ماده ۱۰- برای شخصیتهای زیر گذرنامه سیاسی صادر میشود:
1 – اعضاء خاندان جلیل سلطنت.
2 – نخست‌وزیر و رؤسای مجلسین – وزیر دربار شاهنشاهی – وزیران و همسران آنها.
3 – رییس ستاد بزرگ ارتشتاران – ندیمه علیا حضرت شهبانوی ایران – رییس سازمان برنامه و بودجه – رییس و دادستان دیوان عالی کشور - رییس کل تشریفات شاهنشاهی – رییس دفتر مخصوص شاهنشاهی – رییس بانک مرکزی – رییس هیأت مدیره و مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران و‌همسران آنها.
4 – نخست‌وزیران سابق – رؤسای سابق مجلسین – وزراء سابق – رؤسای سابق دیوان عالی کشور – سفرای سابق و همسران آنها با موافقت وزیر امور خارجه.
5 – نمایندگان مجلسین با معرفی رییس مجلس مربوط.
6 – شهردار پایتخت – معاونان نخست‌وزیر – استانداران و معاونان وزارتخانه‌ها با معرفی نخست‌وزیر.
7 – اعضاء رییسه دربار شاهنشاهی با معرفی وزیر دربار شاهنشاهی.
8 – ارتشبدان و سپهبدان شاغل و بازنشسته و رییس شهربانی کل کشور و فرمانده ژاندارمری کل کشور با معرفی وزیر مربوط.
9 – آجودانهای لشکری و کشوری اعلیحضرت همایون شاهنشاه هنگامی که در التزام باشند با معرفی وزیر دربار شاهنشاهی.
10 – کسانی که مقام سفارت دارند و همسران آنها با موافقت وزیر امور خارجه.
11 – معاونان و مدیر کل و رؤسای ادارات وزارت امور خارجه با موافقت وزیر امور خارجه.
12 – اشخاصی که طبق تصویب هیأت وزیران به نمایندگی از طرف دولت شاهنشاهی به مأموریت مخصوص اعزام میشوند.
13 – مأموران ثابت سیاسی و کنسولی و کسانی که با معرفی دولت مقامی در مؤسسات و سازمانهای بین‌المللی اشغال مینمایند و همسران آنها با موافقت وزیر امور خارجه.
14 – پیک سیاسی و کسانی که به مأموریت موقت سیاسی اعزام میشوند با موافقت وزیر امور خارجه.
تبصره – نام همسر و فرزندان کمتر از ۱۸ سال مشمولین این ماده در صورتی که همراه دارنده گذرنامه باشند به تقاضای دارنده در گذرنامه سیاسی ثبت و از همان گذرنامه استفاده خواهند کرد. نمایندگیهای شاهنشاهی در خارج نمیتوانند برای فرزندان همراه گذرنامه جداگانه صادر نمایند مگر با موافقت وزارت امور خارجه.]
ماده ۱۱-
[اصلاحی مصوب ۱۳۶۲/۳/۳۱]
برای اشخاص زیر گذرنامه خدمت صادر میگردد:
۱- اشخاصی که به عنوان همراه با رهبر یا یکی از اعضای شورای رهبری به خارج از کشور مسافرت مینمایند.
۲- [اصلاحی مصوب ۱۳۷۷/۲/۲۰]
اشخاصی که به عنوان همراه در ارتباط با مأموریت با ریاست جمهور یا معاون اول رییس جمهور به خارج از کشور مسافرت مینمایند، با معرفی مقام مربوط.
۳- [اصلاحی مصوب ۱۳۷۷/۲/۲۰]
اشخاصی که به موجب تصویبنامه هیأت وزیران برای انجام مأموریت به خارج از کشور اعزام میشوند، با معرفی دفتر هیأت دولت.
۴ – کارمندان وزارتخانه‌ها و سازمانها و ارگانهای وابسته به دولت و ارگانهای نظامی که به خارج از کشور اعزام میگردند با معرفی وزیر مربوطه و ذکر علت مأموریت.
۵ – مأموران اداری و فنی وزارت امور خارجه و همسران آنها با موافقت وزیر امور خارجه.
تبصره ۱- نام همسر و فرزندان کمتر از ۱۸ سال مشمولین این ماده در صورتی که همراه دارنده گذرنامه باشند به تقاضای دارنده گذرنامه خدمت در همان گذرنامه ثبت میشود.
تبصره ۲- نمایندگیهای جمهوری اسلامی ایران در خارج نمیتوانند برای همسر و فرزندان همراه، گذرنامه خدمت جداگانه صادر نمایند، ولی در صورت نیاز به تفکیک پس از استعلام از وزارت امور خارجه و در صورت موافقت طبق مقررات این قانون برای آنها گذرنامه عادی صادر خواهد شد.
[ماده ۱۱- برای اشخاص زیر گذرنامه خدمت صادر میشود:
1 – آجودانهای کشوری اعلیحضرت همایون شاهنشاه و کارمندان و خدمتگزاران دربار شاهنشاهی با معرفی وزیر دربار شاهنشاهی.
2 – اشخاصی که به موجب تصویبنامه هیأت وزیران به خارج اعزام میشوند.
3 – کارمندان وزارتخانه‌ها و سازمانهای وابسته به دولت و جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران که به مأموریت خارج از کشور اعزام میگردند با‌معرفی نخست‌وزیر.
4 – مأموران اداری و فنی وزارت امور خارجه و همسران آنها با موافقت وزیر امور خارجه.
5 – کارمندان وزارت جنگ که به مأموریت خارج از کشور اعزام میگردند به تقاضای وزیر جنگ.
تبصره – نام همسر و فرزندان کمتر از 18 سال مشمولین این ماده در صورتی که همراه دارنده گذرنامه باشند به تقاضای دارنده گذرنامه خدمت در‌همان گذرنامه ثبت میشود.
نمایندگیهای شاهنشاهی در خارج نمیتوانند برای فرزندان همراه گذرنامه جداگانه صادر نمایند مگر با موافقت وزارت امور خارجه.]
ماده ۱۲-
[اصلاحی ۱۳۶۲/۳/۳۱]
صدور گذرنامه سیاسی و خدمت، به عهده وزارت امور خارجه است.
ماده ۱۳-
[اصلاحی ۱۳۶۲/۳/۳۱]
مدت اعتبار گذرنامه سیاسی و خدمت یک سال است، مگر در مورد مأموران ثابت دولت در نمایندگیهای شاهنشاهی در خارجه که اعتبار گذرنامه تا خاتمه مدت مأموریت آنان خواهد بود.
تبصره ۱- [اصلاحی ۱۳۶۲/۳/۳۱]
تمدید مدت گذرنامه‌های سیاسی و خدمت طبق مقررات این قانون با موافقت وزارت امور خارجه در مرکز توسط اداره گذرنامه و روادید، و در خارج از کشور توسط نمایندگیهای جمهوری اسلامی ایران انجام خواهد شد.
تبصره ۲- [اصلاحی ۱۳۶۲/۳/۳۱]
کلیه دارندگان گذرنامه‌های سیاسی و خدمت در موقع ورود به کشور باید گذرنامه خود را به وزارت امور خارجه تحویل دهند.
فصل چهارم – گذرنامه عادی
ماده ۱۴- صدور گذرنامه عادی در ایران به عهده شهربانی کل کشور و در خارج از ایران با مأمورین کنسولی کشور شاهنشاهی یا مأموران سیاسی عهده‌دار امور کنسولی خواهد بود.
مقررات مربوط به ترتیب صدور و تمدید و تجدید و اصلاح گذرنامه بموجب آئین‌نامه اجرائی این قانون تعیین خواهد شد.
ماده ۱۵- محصلینی که برای تحصیل عازم خارج از کشور میباشند با رعایت قانون وظیفه عمومی در مورد تحصیلات غیر دانشگاهی از طرف وزارت آموزش و پرورش و در مورد تحصیلات دانشگاهی از طرف وزارت علوم و آموزش عالی به شهربانی کل کشور معرفی میشوند. شغل آنها در گذرنامه محصل ذکر میگردد و از پرداخت کلیه وجوه مربوط به صدور گذرنامه معاف میباشند. این معافیت شامل محصلینی که گذرنامه تحصیلی آنان تدریجاً به گذرنامه عادی تبدیل خواهد شد نیز می‌باشد.
محصلینی که گذرنامه تحصیلی آنان به گذرنامه عادی تبدیل میشود، از مقررات معافیت تحصیلی احضار به خدمت زیر پرچم استفاده خواهند کرد.
ماده ۱۶- [اصلاحی ۱۳۶۲/۸/۳]
به اشخاص زیر هیچ نوع گذرنامه برای خروج از کشور داده نمیشود:
۱- کسانی که به موجب اعلام کتبی مقامات قضائی حق خروج از کشور را ندارند.
۲- کسانی که در خارج از ایران به سبب تکدی و یا ولگردی و یا ارتکاب سرقت و کلاهبرداری و یا به هر عنوان دیگر، دارای سوء شهرت باشند.
۳- کسانی که مسافرت آنها به خارج کشور به تشخیص مقامات قضائی، مخالف مصالح جمهوری اسلامی ایران باشد.
تبصره ۱- [اصلاحی مصوب ۱۳۶۲/۸/۳]
رسیدگی و تشخیص افراد مذکور در بند ۲ به عهده کمیسیونی مرکب از نمایندگان:
۱ – وزارت امور خارجه.
۲ – وزارت دادگستری
۳ – وزارت کشور
۴ – شهربانی جمهوری اسلامی.
۵ – وزارت اطلاعات که به دعوت وزارت کشور تشکیل خواهد شد می‌باشد.
ماده ۱۷- دولت میتواند از صدور گذرنامه و خروج بدهکاران قطعی مالیاتی و اجرای دادگستری و ثبت اسناد و متخلفین از انجام تعهدات ارزی طبق ضوابط و مقرراتی که در آیین‌نامه تعیین میشود جلوگیری نماید.
ماده ۱۸- برای اشخاص زیر با رعایت شرایط مندرج در این ماده گذرنامه صادر میشود:
۱-
[اصلاحی ۱۳۷۰/۵/۲۳]
[اصلاحی ۱۳۸۰/۳/۲۳]
اشخاصی که کمتر از هجده سال تمام دارند و کسانی که تحت ولایت و یا قیمومت میباشند با اجازه کتبی ولی یا قیم آنان.
۲- مشمولین وظیفه عمومی با اجازه کتبی اداره وظیفه عمومی.
۳- زنان شوهردار ولو کمتر از ۱۸ سال تمام با موافقت کتبی شوهر و در موارد اضطراری اجازه دادستان شهرستان محل درخواست گذرنامه که مکلف است نظر خود را اعم از قبول درخواست یا رد آن حداکثر ظرف سه روز اعلام دارد کافی است. زنانی که با شوهر خود مقیم خارج هستند و زنانی که شوهر خارجی اختیار کرده و به تابعیت ایرانی باقی مانده‌اند از شرط این بند مستثنی میباشند.
ماده ۱۹- در صورتی که موانع صدور گذرنامه بعد از صدور آن حادث شود یا کسانی که بموجب ماده ۱۸ صدور گذرنامه موکول به اجازه آنان است از اجازه خود عدول کنند از خروج دارنده گذرنامه جلوگیری و گذرنامه تا رفع مانع ضبط خواهد شد.
ماده ۲۰- به ایرانیانی که به کشور مراجعت میکنند و فاقد گذرنامه یا اسناد در حکم گذرنامه باشند، و یا اینکه مدت اعتبار آن اسناد منقضی شده باشد، به شرط آنکه تابعیت ایرانی آنها مسلم باشد برگ بازگشت که فقط برای بازگشت به ایران معتبر است داده میشود.
تبصره- برگ بازگشت از طرف مقامات سیاسی و کنسولی شاهنشاهی در خارج از کشور به طور رایگان صادر میشود و در مرز از دارنده آن اخذ میگردد.
فصل پنجم – همراهان
ماده ۲۱- نام اطفال کمتر از ۱۸ سال تمام که همراه هر یک از والدین یا جد یا جده پدری یا مادری یا زن پدر یا شوهر مادر و یا خواهر و برادر خود مسافرت مینمایند در صورت درخواست ولی یا قیم آنها بر حسب مورد در گذرنامه اشخاص مذکور ثبت خواهد گردید.
ماده ۲۲- نام نوزادانی که از زنان ایرانی مقیم خارج هنگام توقف مادر در ایران متولد میشوند در گذرنامه مادر ثبت میشود، و در این مورد نیازی به جلب موافقت پدر نیست و همچنین در مواردی که در خارج از ایران شوهر ایرانی در کشور محل تولد نوزاد حاضر نباشد.
تبصره – اطفال موضوع بند ۴ ماده ۹۷۶ و موضوع ماده ۹۷۸ قانون مدنی مادام که تحت ولایت یا حضانت پدر یا مادر خود هستند میتوانند به معیت والدین خود با گذرنامه خارجی آنان به خارج از کشور مسافرت نمایند.
ماده ۲۳- برای یک خانواده که با هم مسافرت میکنند در صورت تقاضا یک گذرنامه صادر میشود، و نام زن و اولاد کمتر از ۱۸ سال در آن ثبت خواهد شد. هیچ یک از همراهان مستقلاً حق استفاده از گذرنامه را ندارد و در صورتی که بخواهد از دارنده گذرنامه جدا شود باید گذرنامه جداگانه تحصیل نماید.
فصل ششم – اعتبار گذرنامه عادی
ماده ۲۴- گذرنامه برای مسافرت به کلیه کشورها اعتبار دارد مگر به کشورهایی که دولت در موارد مقتضی مسافرت اتباع ایران را به آن کشورها ممنوع و یا محدود نموده باشد.
در صورتی که بعد از صدور گذرنامه محدودیتی مقرر شود وجوه پرداختی کسانی که از مسافرت محروم شوند به آنها مسترد میگردد.
نحوه اجرای مفاد این ماده، ضمن آئین‌نامه اجرائی این قانون معین خواهد شد.
ماده ۲۵- [اصلاحی ۱۳۷۳/۷/۳]
مدت اعتبار گذرنامه جدید، از تاریخ صدور پنج سال است و فقط برای مدت پنج سال دیگر قابل تمدید می‌باشد.
تبصره- [الحاقی مصوب ۱۳۷۳/۷/۳]
گذرنامه‌هایی که تا تاریخ تصویب این قانون، سه سال آنها خاتمه نیافته، تا پایان مدت مذکور، معتبر خواهند بود.
ماده ۲۶-
[به موجب قانون اصلاح مواد ۲۵ و ۲۶ قانون گذرنامه مصوب ۱۳۷۳/۷/۳ حذف شده است.]
ماده ۲۷- در صورتی که گذرنامه غیرقابل استفاده و یا مفقود شود پس از رسیدگی لازم که نحوه آن در آئین‌نامه تعیین خواهد شد گذرنامه دیگری با اخذ هزینه‌های صدور صادر میشود.
هرگاه قابل استفاده نبودن یا مفقود شدن گذرنامه ناشی از عمل متصدیان مسئول باشد برای بقیه مدت اعتبار گذرنامه جدید بدون دریافت هزینه‌های صدور صادر خواهد شد.
فصل هفتم – گذرنامه جمعی
ماده ۲۸- گذرنامه جمعی اعم از خدمت یا عادی فقط در ایران و برای گروههای زیر صادر میشود:
این نوع گذرنامه‌ها به نام رئیس گروه صادر و نام و مشخصات همراهان در برگ ضمیمه آن درج خواهد گردید.
۱) افسران – درجه‌داران – افراد و بطور کلی کارکنان مشمول قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی که بطور جمعی و به منظور انجام مأموریت عازم خارج از کشور باشند.
۲) گروههای ورزشی که بمنظور انجام مسابقات عازم خارج هستند به معرفی سازمان تربیت بدنی ایران.
۳) گروههای پیشاهنگی به معرفی سازمان پیشاهنگی ایران.
۴) دانشجویان و دانش‌آموزان و معلمان و استادان که برای مطالعات آموزشی و فرهنگی بمعرفی وزارتخانه‌های مربوط به خارج میروند.
۵) گروههای هنری که توسط وزارت فرهنگ و هنر یا وزارت اطلاعات معرفی میشوند.
۶) گروههای معرفی شده از طرف سازمانهای دولتی و یا وابسته به دولت و یا جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران.
۷) گروههای کارگری برای کارآموزی یا کسب مهارت فنی با تأیید و معرفی وزارت کار و امور اجتماعی.
تبصره ۱- هر یک از اعضای گروههای فوق که هنگام مسافرت از گروه خود جدا شود باید گذرنامه جداگانه تحصیل نماید.
تبصره ۲- حداقل تعداد افرادی که میتوانند از گذرنامه جمعی استفاده نمایند پنج نفر و حداکثر چهل نفر خواهد بود.
تبصره ۳- صدور گذرنامه جمعی در صورتی که به منظور انجام مأموریتی به خرج سازمانهای دولتی یا جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران باشد مجانی است، و در غیر این صورت علاوه بر هزینه صدور یک گذرنامه از هر نفر ده درصد هزینه صدور اخذ خواهد شد.
تبصره ۴- اعتبار گذرنامه جمعی یک سال است و در صورت موافقت سازمان مربوط حداکثر یک سال دیگر تمدید میشود.
فصل هشتم – پروانه گذر
ماده ۲۹- در موارد زیر به پیشنهاد وزارت کشور و تصویب هیأت وزیران بجای گذرنامه پروانه گذر صادر میشود:
۱) برای تشرف به مکه معظمه و عتبات مقدسه.
۲) برای کارکنان وسائط نقلیه آبی و هوائی و زمینی.
۳) برای رفت و آمد اتباع دولت شاهنشاهی که در نقاط مرزی کشور و نقاط واقع در سواحل و جزایر خلیج فارس و دریای عمان (دریای مکران) سکونت دارند به مناطق مرزی مجاور و نواحی جنوبی خلیج فارس.
تبصره ۱- مشخصات و ترتیب صدور و مدت اعتبار و مرجع صدور پروانه‌های گذر مذکور در این ماده و هزینه صدور آنها به موجب آئین‌نامه اجرائی این قانون تعیین خواهد شد.
[آیین‌نامه اجرایی صدور پروانه گذر کارکنان وسایط نقلیه آبی، مصوب ۱۳۸۱/۴/۳۰]
تبصره ۲- حدود مناطق مرزی و سواحل و همچنین نقاط مرزی مجاور و نواحی جنوبی خلیج فارس به پیشنهاد وزارت کشور و تصویب هیئت وزیران تعیین خواهد شد.
ماده ۳۰- شهربانی کل کشور بر حسب اعلام وزارت امور خارجه به کسانی که ترک تابعیت ایران را نموده‌اند پروانه گذر خواهد داد و این پروانه فقط برای خروج از ایران معتبر است.
فصل نهم – برگ گذر بیگانگان
ماده ۳۱- شهربانی کل کشور میتواند با موافقت سازمان اطلاعات و امنیت کشور و تأیید وزارت امور خارجه برای بیگانگان بدون تابعیت یا خارجیانی که به جهاتی قادر به تحصیل گذرنامه از کشور متبوع خود نیستند برگ گذر بیگانگان صادر نماید این برگ دلیل تابعیت ایرانی دارنده یا همراهان او محسوب نمیشود.
تبصره ۱- مشخصات برگ گذر بیگانگان از لحاظ رنگ و شکل و قطع و غیره به موجب آئین‌نامه اجرائی این قانون تعیین خواهد شد.
تبصره ۲- نام فرزندان کمتر از ۱۸ سال این قبیل افراد در برگ گذر والدین همچنین نام زن در برگ گذر شوهر به شرط آنکه واجد شرائط مذکور در این ماده باشند ثبت میشود و استفاده جداگانه از این برگ بوسیله همراهان ممنوع است.
ماده ۳۲- مدت اعتبار برگ گذر بیگانگان برای مراجعت به ایران از تاریخ صدور یک سال است و دارنده آن برای هر بار خروج از کشور باید تحصیل اجازه نماید.
فصل دهم – آیین‌نامه‌های اجرایی
ماده ۳۳- [اصلاحی ۱۳۸۰/۳/۲۳]
آیین‌نامه‌های مربوط به وجوهی که از متقاضیان گذرنامه و یا اسناد در حکم گذرنامه و یا برگ گذر بیگانگان طبق مقررات باید دریافت شود، و سایر آیین‌نامه‌های اجرایی این قانون، توسط وزارتخانه‌های امور خارجه، کشور و دادگستری تهیه و پس از تصویب هیأت وزیران به موقع اجرا گذارده خواهد شد، و تا تصویب آیین‌نامه‌های مزبور، مقررات فعلی قابل اجرا است.
تبصره- [حذفی ۱۳۸۰/۳/۲۳]
فصل یازدهم – مجازاتها
ماده ۳۴- [اصلاحی ۱۳۶۷/۷/۱۴]
هر ایرانی که بدون گذرنامه یا اسناد در حکم گذرنامه از کشور خارج شود، به حبس از ۱ تا ۲ سال یا پرداخت جزای نقدی از یکصد هزار تا پانصد هزار ریال محکوم خواهد شد.
[افزایش جزای نقدی مصوب ۱۴۰۳/۳/۳۰– ۸۰.۰۰۰.۰۰۰ تا ۳۳۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال]
ماده ۳۵- [اصلاحی ۱۳۶۷/۷/۱۴]
هر ایرانی که از نقاط غیر مجاز وارد کشور شده یا از کشور خارج شود به ۲ ماه تا یک سال حبس و یا جریمه نقدی از یکصد هزار ریال تا پانصد هزار ریال محکوم میگردد.
[افزایش جزای نقدی مصوب ۱۴۰۳/۳/۳۰– ۸۰.۰۰۰.۰۰۰ تا ۳۳۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال]
ماده ۳۵ مکرر- [الحاقی ۱۳۶۷/۷/۱۴]
هر ایرانی که بدون داشتن گذرنامه یا اسناد در حکم گذرنامه بخواهد از مرز غیر مجاز خارج شود، و به هنگام عبور دستگیر گردد، به یک ماه تا یک سال حبس یا پنجاه هزار ریال تا سیصد هزار ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
[افزایش جزای نقدی مصوب ۱۴۰۳/۳/۳۰– ۴۰.۰۰۰.۰۰۰ تا ۳۳۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال]
و چنانچه مرتکب دارای گذرنامه و یا اسناد در حکم گذرنامه باشد، به حبس از یک ماه تا شش ماه یا جزای نقدی از پنجاه هزار ریال تا دویست هزار ریال محکوم خواهد شد.
[افزایش جزای نقدی مصوب ۱۴۰۳/۳/۳۰– ۳۳.۰۰۰.۰۰۰ تا ۱۳۲.۰۰۰.۰۰۰ ریال]
تبصره- کسانی که به تبع اغنام و احشام با سوء نیت مرتکب عبور غیر مجاز از مرز شده باشند، به مجازات فوق محکوم میگردند و صاحب اغنام و احشام که عبور از مرز با علم و اطلاع یا دستور او بوده، برای مدت پنج سال از سکونت در نوار مرزی محروم میشود.
ماده ۳۶-
[اصلاحی ۱۳۹۰/۹/۳ به موجب ماده واحده قانون تشدید مجازات مترددین به فلسطین اشغالی]
هر ایرانی که بر خلاف ماده (۲۴) این قانون عمل نماید، به حبس از دو سال تا پنج سال، و محرومیت از داشتن گذرنامه از سه سال تا پنج سال محکوم میگردد.
ماده ۳۷- هر کس برای دریافت گذرنامه یا اسناد در حکم گذرنامه به نام خود یا نام دیگری اسناد و مدارک خلاف واقع یا متعلق به غیر را عالماً عامداً به مراجع مربوط تسلیم نماید، به حبس تأدیبی از دو ماه تا شش ماه محکوم میشود. و در صورتی که عمل او منجر به صدور گذرنامه شود، به حبس تأدیبی از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.
ماده ۳۸- هر کس از گذرنامه یا اسناد در حکم گذرنامه متعلق به دیگری برای ورود به کشور یا خروج از آن استفاده نماید به حبس تأدیبی از دو ماه تا یک سال محکوم میشود.
ماده ۳۹- هر مستخدم دولت اعم از لشگری و کشوری بدون رعایت قوانین مربوط در اجرای وظیفه خود عالماً عامداً گذرنامه یا اسناد در حکم گذرنامه بدهد به حبس تأدیبی از دو ماه تا یک سال محکوم میشود.
ماده ۴۰- هر مستخدم و مأمور دولت اعم از کشوری و لشگری که برای عبور غیرمجاز اشخاص به خارج از کشور به نحوی از انحاء مساعدت و یا تسهیل وسیله نماید، به حبس تأدیبی از ۶ ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.
ماده ۴۱- هر کس برای تحصیل گذرنامه یا اسناد در حکم گذرنامه عالماً و عامداً و به قصد تقلب، هر گونه اطلاع مربوط به خود و همراهان را که در صدور گذرنامه مؤثر است بر خلاف واقع در پرسش‌نامه ذکر نماید به شرط استفاده از گذرنامه، به حبس تأدیبی از دو ماه تا شش ماه محکوم خواهد شد.
ماده ۴۲- از تاریخ اجرای این قانون، قانون گذرنامه مصوب سال ۱۳۱۱ و آئین‌نامه‌های مربوط به آن، و مواد ۱۰۷ و ۱۰۸ قانون جزا [قانون مجازات عمومی]، و همچنین قوانین مربوط به گذرنامه تحصیلی، و سایر قوانینی که با مواد این قانون مغایرت دارد، در آن قسمت که مغایر است لغو میگردد.
ماده واحده-
[الحاقی ۱۳۶۷/۱۰/۱۱] –
[اصلاحی ۱۳۸۱/۳/۲۹]
برای صدور گذرنامه جهت رانندگان و کمک رانندگان و میهمانداران ترانزیت علاوه بر مقررات قانون گذرنامه، رعایت موارد زیر الزامی است:
۱- [اصلاحی ۱۳۸۱/۳/۲۹]
ارائه معرفی‌نامه کتبی از بنگاهها، مؤسسات و شرکتهای مسافربری یا باربری که از طرف وزارت راه و ترابری فعالیت آنها مجاز شناخته شده است، دائر بر اشتغال متقاضی در بنگاه یا مؤسسه و یا شرکتهای مزبور به شغل رانندگی یا کمک‌رانندگی یا میهمانداری که توسط دفتر اسناد رسمی گواهی امضاء شده باشد.
۲- [اصلاحی ۱۳۸۱/۳/۲۹]
ارائه تعهدنامه مبنی بر عدم اشتغال به شغل دیگری غیر از رانندگی یا کمک‌رانندگی یا میهمانداری که توسط دفتر اسناد رسمی گواهی امضاء شده باشد.
۳ – ارائه برگ عدم محکومیت مؤثر کیفری.
۴ – ارائه برگ عدم اعتیاد به مواد مخدر از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
تبصره ۱- [اصلاحی ۱۳۸۱/۳/۲۹]
صدور گذرنامه برای رانندگان یا کمک‌رانندگان و میهمانداران موضوع این قانون که دارای محکومیت مؤثر کیفری هستند ولی از تاریخ پایان محکومیت ایشان ۲ سال گذشته باشد، به شرط معیل بودن با رعایت دیگر موارد فوق مجاز می‌باشد.
تبصره ۲- [اصلاحی ۱۳۸۱/۳/۲۹]
در صورت ثبوت تخلف نسبت به بند ۱ و ۲ این ماده، در دادگاه صالح راننده و کمک‌راننده و میهماندار متخلف با رعایت شرایط و امکانات خاطی و دفعات و مراتب جرم و مراتب تأدیب از وعظ و توبیخ و تهدید و درجات تعزیر به مدت پنج الی ده سال از مسافرت به خارج به عنوان راننده و کمک‌راننده و میهماندار ترانزیت محروم میشود.
در صورتی که تخلف، مربوط به صدور معرفی‌نامه خلاف باشد، صادرکننده معرفی‌نامه خلاف از طرف شرکت یا مؤسسه یا بنگاه موضوع بند ۱ این ماده، با رعایت شرایط و امکانات خاطی و دفعات و مراتب جرم و مراتب تأدیب از وعظ و توبیخ و تهدید، به مجازات تعزیری محکوم میشود.
قانون فوق مشتمل بر چهل و دو ماده و هجده تبصره، پس از تصویب مجلس سنا در جلسه روز دوشنبه ۱۳۵۱/۰۳/۰۸ در جلسه روز پنجشنبه دهم اسفند ماه یکهزار و سیصد و پنجاه و یک شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی – عبدالله ریاضی