ماده واحده
اصلاحیه موافقتنامه همکاری بین دولت ایران و دولت ممالک متحده آمریکا راجع به استفاده غیر نظامی از انرژی اتمی که مشتمل بر یک مقدمه و هفت ماده است و در تاریخ ۲۷ اسفند ماه ۱۳۴۷ برابر ۱۸ مارس ۱۹۶۹ در واشنگتن به امضای نمایندگان مختار طرفین رسیده است تصویب و اجازه مبادله اسناد تصویب آن داده می‌شود.
قانون فوق مشتمل بر یک ماده و متن اصلاحیه ضمیمه پس از تصویب مجلس سنا در تاریخ روز شنبه ۱۳۴۸.۳.۳۱ در جلسه روز پنجشنبه نوزدهم تیر ماه یک هزار و سیصد و چهل و هشت شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رییس مجلس شورای ملی – عبدالله ریاضی
اصلاحیه موافقتنامه همکاری بین دولت ایران و دولت ممالک متحده آمریکا راجع به استفاده‌های غیر نظامی از انرژی اتمی
دولت ایران و دولت ممالک متحده آمریکا با علاقه مشترک به اصلاح موافقتنامه همکاری که در تاریخ پنجم مارس ۱۹۵۷ در واشنگتن بین دو دولت راجع به استفاده‌های غیر نظامی از انرژی اتمی به امضاء رسید (و از این پس با عبارت موافقتنامه همکاری ذکر خواهد شد) و طی موافقتنامه امضاء شده در هشتم ژوئن ۱۹۶۴ اصلاح گردید به شرح زیر موافقت می‌نمایند:
ماده اول – ماده چهار موافقتنامه همکاری که یک بار اصلاح گردیده بود بار دیگر به صورت زیر اصلاح می‌شود:
1 – در موارد توافق – کمیسیون مقداری اورانیوم غنی شده ایزوتوپ ۲۳۵ برای استفاده سوختی در مصارف معین تحقیقات منجمله راکتورهای تحقیقاتی و آزمایشهای راکتوری که دولت ایران تصمیم به ساختن یا به کار انداختن آن داشته باشد یا افرادی را برای ساختن یا به کار انداختن آن در ایران مجاز نماید به دولت ایران یا اشخاص مجاز تابع قوانین ایران انتقال خواهد داد.
قراردادهای حاکم بر موضوع و شرایط و برنامه تحویل هر انتقال قبلاً مورد موافقت قرار خواهد گرفت.
2 – میزان اورانیوم غنی شده از ایزوتوپ ۲۳۵ که به موجب ماده حاضر منتقل می‌شود و در قلمرو دولت ایران قرار دارد و در هیچ زمان بیش از شش (۶) کیلوگرم اورانیوم ایزوتوپ ۲۳۵ موجود در اورانیوم غنی شده و همچنین مقدار اضافی که به نظر کمیسیون برای ادامه کار مؤثر و مداوم راکتورها یا‌آزمایشهای راکتوری در هنگامی که مواد سوختی در حال حمل و نقل می‌باشد لازم تشخیص داده شود – نخواهد بود و با توجه به این که نظر کمیسیون این است که از شش (۶) کیلو مواد فوق‌الذکر حداکثر استفاده به عمل آید.
3 – مقدار اورانیوم غنی شده که به موجب این موافقتنامه تحویل می‌گردد ممکن است تا میزان ۲۰ درصد اورانیوم ۲۳۵ داشته باشد و تمام و یا قسمتی از مواد هسته‌ای ویژه مذکور ممکن است به صورت اورانیوم غنی شده تا بیش از ۲۰ درصد از لحاظ وزن ایزوتوپ اورانیوم ۲۳۵ تحویل شود – به شرط‌آن که از لحاظ فنی یا اقتصادی کمیسیون انتقال این مواد را برای استفاده در راکتورهای تحقیقاتی و آزمایشهای راکتوری که هر یک با بار سوختی حداکثر‌تا شش کیلوگرم ایزوتوپ اورانیوم ۲۳۵ محتوی در چنین اورانیومی قادر به کار باشد موجه بداند.
4 – هنگامی مواد اولیه یا مواد هسته‌ای ویژه که از ممالک متحده آمریکا دریافت می‌گردد احتیاج به تجدید عملیات آماده نمودن داشته باشد -این اعمال تحت اختیار و نظارت کمیسیون و در تأسیسات کمیسیون یا تأسیساتی که مورد قبول کمیسیون باشد بر اساس موازین و شرایطی که بعداً‌موافقت می‌گردد انجام خواهد گرفت و تفاهم حاصل است که جز در مواردی که به نحو دیگری موافقت شود – شکل و محتوی هیچ یک از مواد سوختی که تحت تابش قرار داشته پس از خارج شدن از راکتور و قبل از آن که برای تجدید عملیات به کمیسیون یا تأسیسات مورد قبول کمیسیون تحویل داده شود – مورد تغییر واقع نخواهد گردید.
5 – مواد هسته‌ای ویژه حاصله از نتایج اعمال تحت تابش قرار دادن در هر قسمت از مواد سوختی که ضمن این موافقتنامه توسط کمیسیون به ایران اجازه داده می‌شود برای استفاده مستأجر بوده و پس از تجدید عملیات به نحوی که در بند ۴ این ماده پیش‌بینی شده – به مستأجر مسترد خواهد شد و‌در این هنگام مالکیت این مواد به مستأجر منتقل خواهد گردید.
6 – مواد هسته‌ای ویژه که به موجب این موافقتنامه در جریان استفاده از مواد منتقل شده به دولت ایران یا به اشخاص مجاز تابع قوانین این دولت به‌وجود می‌آید – به دولت دیگری یا گروه دول دیگر انتقال نخواهد یافت مگر در صورتی که کمیسیون با این انتقال موافقت نماید.
7 – بعضی از مواد انرژی اتمی که کمیسیون بنا به تقاضای دولت ایران طبق موافقتنامه حاضر در اختیار ایران قرار می‌دهد برای اشخاص و اموال زیان‌آور است مگر آن که در استفاده و گذاشت و برداشت آنها دقت به عمل آید. پس از تحویل این قبیل مواد دولت ایران تا آن جا که به دولت ممالک متحده آمریکا مربوط می‌گردد تمام مسئولیت گذاشت و برداشت و استفاده بی‌خطر از این مواد را به عهده خواهد داشت.
در مورد مواد اولیه یا مواد هسته‌ای ویژه یا مواد مورد استفاده در راکتورها که کمیسیون ممکن است به موجب موافقتنامه حاضر به دولت ایران یا به افراد یا مؤسسات غیر دولتی تابع قوانین این دولت واگذار نماید – دولت ایران خسارات دولت آمریکا را در دعاوی ناشی از تولید و ساختن و مالکیت و اجاره و تصرف و استفاده از مواد مذکور در فوق یا مواد راکتوری – پس از تحویل از طرف کمیسیون به دولت ایران یا اشخاص و مؤسسات غیر دولتی تابع قوانین این دولت – جبران خواهد نمود و دولت آمریکا را از کلیه مسئولیتها من جمله مسئولیت در قبال شخص ثالث مبرا خواهد داشت.
ماده ۲ – ماده هفت موافقتنامه همکاری به شرح زیر اصلاح می‌گردد:
1 – در مورد استفاده از انرژی اتمی در راههای صلح‌جویانه تفاهم حاصل است که – بین هر یک از طرفین یا اشخاص مجاز تابع قوانین هر یک از آنان و‌اشخاص مجاز تابع قوانین طرف دیگر ممکن است برای انتقال تجهیزات ادوات و موادی غیر از مواد هسته‌ای ویژه و به منظور انجام خدمات مربوطه‌ترتیباتی اتخاذ گردد.
2 – در مورد استفاده از انرژی اتمی در راههای صلح‌جویانه تفاهم حاصل است که – بین هر یک از طرفین یا اشخاص مجاز تابع قوانین هر یک از آنان و‌اشخاص مجاز تابع قوانین طرف دیگر ممکن است راجع به انتقال مواد هسته‌ای ویژه و به منظور انجام خدمات مربوطه برای استفاده‌های مشخص در مواد چهار و پنج و با رعایت محدودیتهای مذکور در بند ۲ ماده ۴ ترتیباتی اتخاذ گردد.
3 – طرفین توافق دارند که فعالیتهای مذکور در بندهای ۱ و ۲ این ماده مشروط به رعایت محدودیتهای مذکور در ماده ۲ و قوانین رایج و مقررات و شرایط صدور جواز طرفین و روشهای طرفین در خصوص معاملات مربوط به اشخاص مجاز مذکور در بندهای ۱ و ۲ خواهد بود.
ماده ۳ – ماده هشت اصلاح شده موافقتنامه همکاری، مجدداً به شرح زیر اصلاح می‌گردد:
1 – دولت ایران و دولت ممالک متحده آمریکا علاقه مشترک خود را به این که کلیه مواد و تجهیزات یا ادواتی که به موجب موافقتنامه حاضر به دولت ایران یا اشخاص مجاز تابع قوانین آن تحویل می‌گردد منحصراً در مواد غیر نظامی استعمال شود تأیید و تأکید می‌نماید.
2 – به استثنای موارد و تا حدودی که اقدامات تأمینی مقرر در این موافقتنامه به سبب اجرای اقدامات تأمینی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (به نحو مقرر در قسمت الف ماده ۹) تعلیق می‌یابد – دولت ممالک متحده آمریکا صرف نظر از مفاد سایر مواد موافقتنامه حاضر – از حقوق زیر برخوردار خواهد بود:
الف – حق تجدید نظر در موارد زیر – به منظور اطمینان از طرح و بهره‌برداری غیر نظامی و امکان کاربرد مؤثر اقدامات تأمینی:
1 – طرح هر یک از راکتورها – و
2 – طرح دیگر تجهیزات و ادواتی که به تعیین کمیسیون طرح آن مرتبط به اجرای مؤثر اقدامات تأمینی باشد.
که به موجب این موافقتنامه به دولت ایران یا اشخاص مجاز تابع قوانین این دولت به وسیله ممالک متحده آمریکا یا اشخاص مجاز تابع قوانین آن دولت تحویل گردد و یا تجهیزات و وسایلی که هر یک از مواد تحویل شده به این طریق را به کار برد یا بسازد یا روی آن عملی انجام بدهد:
مواد اولیه – مواد هسته‌ای ویژه – مواد تعدیل‌کننده یا مواد دیگری که به وسیله کمیسیون تعیین شده باشد.
ب – در مورد کلیه مواد اولیه اتمی یا مواد هسته‌ای ویژه که به موجب این موافقتنامه از طرف دولت ممالک متحده آمریکا یا اشخاص مجاز تابع قوانین این دولت به دولت ایران به اشخاص مجاز تابع قوانین دولت اخیر تحویل می‌گردد و کلیه مواد اولیه و یا مواد هسته‌ای ویژه که در مورد مواد و تجهیزات و ادوات زیر که به این طریق تحویل شده است به کار رفته یا از آن استخراج شده و یا در نتیجه استفاده از آن تولید گردیده باشد.
1 – مواد اولیه اتمی و مواد هسته‌ای ویژه و مواد تعدیل‌کننده یا دیگر موادی که توسط کمیسیون تعیین می‌شود – و
2 – راکتورها – و
3 – کلیه تجهیزات و یا وسایل دیگری که از طرف کمیسیون به عنوان قسمتی از آن چه باید در اختیار گذارده شود مشروط بر این که مقررات مندرج در بند ۲ قسمت ب در این خصوص قابل اجراء باشد –
اولاً – نگاهداری و تهیه گزارشهای عملیاتی را از دولت ایران بخواهد و به منظور کمک به تأمین رسیدگی به حساب این مواد گزارشهای مربوطه را خواستار گردد و دریافت نماید.
ثانیاً – خواستار شود کلیه این قبیل مواد که در اختیار دولت ایران یا اشخاص مجاز تابع قوانین آن دولت قرار می‌گیرد مشمول کلیه اقدامات تأمینی پیش‌بینی شده در این ماده و تضمینات مندرج آن دولت قرار می‌گیرد مشمول کلیه اقدامات تأمینی پیش‌بینی شده در این ماده و تضمینات مندرج در ماده ۹ گردد –
ج – خواستار شود که کلیه مواد هسته‌ای ویژه مذکور در بند ۲ (ب) این ماده را که عادتاً در مقاصد غیر نظامی در ایران به کار نمی‌رود و به موجب ماده ۴ انتقال نیافته و یا به نحو دیگری مورد توافق طرفین قرار نگرفته باشد – در مخازن تأسیساتی که از طرف کمیسیون تعیین می‌شود نگهداری گردد –
د – پس از مشاوره با دولت ایران اشخاصی را تعیین نماید که در صورت تقاضای هر یک از طرفین به همراه اشخاص تعیین شده از طرف دولت ایران به همه جا و به همه اطلاعات لازم برای رسیدگی به حساب مواد اولیه و مواد هسته‌ای ویژه که مشمول مقررات بند ۲ (ب) این ماده می‌باشد در ایران دسترسی داشته باشند تا رعایت مواد موافقتنامه را معلوم نموده و اندازه‌گیریهای جداگانه‌ای که ضروری تشخیص دهند – اقدام کنند.
ه – در صورت عدم رعایت مفاد این ماده یا تضمینات مندرج در ماده ۹ و در صورت عدم اجرای مفاد این ماده توسط دولت ایران و در مدت زمان معقول- این موافقتنامه را معلق ساخته یا به آن خاتمه دهد و استرداد کلیه مواد و تجهیزات و ادواتی را که در بند (۲) (ب) این ماده به آن اشاره شده – خواستار شود.
3 – دولت ایران و دولت ممالک متحده آمریکا حق دارند در موضوعات بهداشتی و ایمنی با یکدیگر مشورت کنند.
4 – دولت ایران متعهد می‌شود که در اجرای اقدامات تأمینی پیش‌بینی شده در این ماده تسهیلات لازم را به عمل آورد.
ماده ۴ – ماده ۹ موافقتنامه همکاری به شرح زیر اصلاح می‌شود:
دولت ایران تضمین می‌نماید که:
1 – اقدامات تأمینی مندرج در ماده ۸ حفظ و رعایت خواهد شد.
2 – لوازم منجمله تجهیزات و ادواتی که از طریق خرید یا طرق دیگر به موجب این موافقتنامه به دولت ایران یا به اشخاص مجاز تابع قوانین این دولت منتقل می‌گردد و همچنین مواد هسته‌ای ویژه که در اثر استفاده از این قبیل لوازم و تجهیزات و ادوات به دست می‌آید – در ساختن سلاحهای اتمی یا تحقیقات مربوط به سلاحهای اتمی و یا توسعه آنها یا دیگر مقاصد نظامی به کار نخواهد رفت.
3 – لوازم من جمله تجهیزات و ادواتی که به موجب این موافقتنامه به دولت ایران یا به اشخاص مجاز تابع قوانین این دولت منتقل می‌گردد به اشخاص غیر مجاز یا به خارج از قلمرو دولت ایران – منتقل نخواهد گردید – مگر در موردی که کمیسیون با چنین انتقالی به کشور یا به گروهی از کشورهای دیگر‌موافقت نماید و در این صورت نیز فقط چنانچه از نظر کمیسیون این انتقال در حدود مفاد یک موافقتنامه همکاری بین دولت ممالک متحده آمریکا با کشور یا گروهی از کشورهای دیگر تشخیص داده می‌شود.
ماده ۵ – قسمت الف از ماده ۹ موافقتنامه همکاری به شرح زیر اصلاح می‌گردد:
1 – دولت ایران و دولت ممالک متحده آمریکا توجه دارند که طبق موافقتنامه‌ای که بین آنها و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در چهارم دسامبر ۱۹۶۴ به امضاء رسیده آژانس مذکور اقدامات تأمینی را درباره مواد و تجهیزات و وسایل تسهیلاتی انتقال‌یافته به ایران – طبق موافقتنامه همکاری حاضر اجرا می‌نماید. طرفین موافقت دارند که اقدامات تأمینی آژانس را به نحو مندرج در موافقتنامه سه جانبه طبق آخرین اصلاحی که در آن به عمل آید و یا به موجب موافقتنامه سه‌جانبه جدیدی که جایگزین آن باشد – همچنان نسبت به مواد و تجهیزات و وسایل تسهیلاتی انتقال‌یافته طبق این موافقتنامه مجری
خواهد بود و وقوف دارند که حق اعمال اقدامات تأمینی که طبق ماده ۸ این موافقتنامه به دولت ممالک متحده داده شده – در مدت و تا حدودی که اقدامات تأمینی آژانس در مورد چنین مواد و تجهیزات و وسایل تسهیلاتی اجرا می‌شود – معلق خواهد ماند.
2 – چنان چه موافقتنامه سه جانبه جاری – که در بند اول ماده حاضر بدان اشاره شده – قبل از انقضای مدت موافقتنامه حاضر خاتمه یابد و طرفین نتوانند به فوریت در قبول اقدامات تأمینی آژانس موافقت نمایند – هر یک از طرفین می‌تواند خاتمه این موافقتنامه را کتباً اعلام نماید.
چنان چه موافقتنامه حاضر از طرف هر یک از طرفین خاتمه یابد دولت ایران بنا به تقاضای دولت ممالک متحده آمریکا – کلیه مواد هسته‌ای ویژه را که‌به موجب موافقتنامه حاضر دریافت نموده و در آن تاریخ در اختیار این دولت یا اشخاص تابع قوانین آن می‌باشد – به دولت آمریکا مسترد خواهد‌داشت.
دولت ایالات متحده آمریکا خسارت دولت ایران یا اشخاص تابع قوانین این دولت را نسبت به منافع آنها درباره موادی که بدین ترتیب مسترد می‌گردد‌طبق جدول قیمتهای کمیسیون که در آن زمان در ممالک متحده آمریکا رایج باشد – جبران خواهد نمود.
ماده ۶ – ماده یازده اصلاح شده موافقتنامه همکاری مجدداً به شرح زیر اصلاح می‌گردد:
“این موافقتنامه از تاریخی لازم‌الاجراء خواهد بود که هر یک از دو دولت اعلام کتبی دایر به انجام تشریفات قانونی تصویب را که به موجب قوانین اساسی برای لازم‌الاجراء شدن چنین موافقتنامه‌ای مقرر است از دولت دیگر دریافت نموده باشد و برای مدت بیست سال معتبر خواهد بود”.
ماده ۷ – این اصلاحیه از تاریخی لازم‌الاجراء خواهد بود که هر یک از دو دولت اعلام کتبی دایر به انجام تشریفات قانونی تصویب را که به موجب قوانین اساسی برای لازم‌الاجراء شدن چنین اصلاحاتی مقرر است از دولت دیگر دریافت نموده باشد و برای مدت مذکور در موافقتنامه همکاری به نحوی که بدین وسیله اصلاح شده است – معتبر خواهد بود.
بنا به مراتب – امضاکنندگان زیر که دارای اختیار لازم می‌باشند این اصلاحیه را امضاء نمودند.
در تاریخ هیجده مارس ۱۹۶۹ در واشنگتن در دو نسخه تنظیم گردید.
از طرف دولت ایران – از طرف دولت ممالک متحده آمریکا
اصلاحیه فوق مشتمل بر یک مقدمه و هفت ماده منضم به قانون اصلاحیه موافقتنامه همکاری بین دولت ایران و دولت ممالک متحده آمریکا راجع به استفاده‌های غیر نظامی از انرژی اتمی می‌باشد.
رییس مجلس شورای ملی – عبدالله ریاضی