شماره ۱۸۱۳۱۱/ت۴۶۹۲۱هـ – ۱۳۹۰/۹/۱۹
هیئت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۹۰/۸/۲۹ بنا به پیشنهاد مشترک وزارت امور خارجه و معاونت حقوقی رییس جمهور و در اجرای ماده (۲۱) الحاقی به آیین‌نامه چگونگی تنظیم و انعقاد توافق های بین المللی, دستورالعمل تنظیم شکلی توافق های حقوقی بین المللی را به شرح زیر تصویب نمود:
فصل اول ـ قواعد شکلی عمومی
ماده ۱ـ تمامی دستگاههای دولتی موضوع آیین‌نامه چگونگی تنظیم و انعقاد توافق های بین المللی, موضوع تصویب‌نامه شماره ۱۲۶۱۳/ت۹۱هـ مورخ ۹/۳/۱۳۷۱ و اصلاحات بعدی آن که از این پس «آیین‌نامه» نامیده می شود، موظف به رعایت احکام این تصویب‌نامه در هنگام تنظیم و انعقاد توافق های حقوقی تشریفاتی یا ساده هستند.
ماده ۲ـ در نسخه توافق حقوقی متعلق به طرف ایرانی باید نام جمهوری اسلامی ایران در عنوان و متن, مقدم بر نام کشور طرف مقابل درج گردد. محل امضای مقام امضاکننده ایرانی در نسخه فارسی یا عربی در سمت راست انتهای آخرین صفحه سند و در زبان های خارجی در سمت چپ قرار می گیرد.
ماده ۳ـ علاوه بر درج تاریخ (با مشخص کردن روز, ماه و سال به هجری شمسی و معادل میلادی یا قمری آن) و شهر محل امضا در سند توافق حقوقی، باید نام و سمت مقام امضاکننده نیز ذکر گردد.
ماده ۴ـ برای ساختـاربندی و تفکیک مفاد توافق حقوقی تشریفاتی دوجانبه و چندجانبه, از عنوان «ماده» و برای تفکیک مفاد بندهای هر یک از مواد و جزءهای هر بند (در صورت لزوم) به ترتیب از «عدد» و «حروف الفبای فارسی» و برای ساختاربندی و تفکیک مفاد توافق حقوقی ساده, از عنوان «بند» و برای تفکیک مفاد جزء های هر یک از بندها و قسمت های هر جزء (در صورت لزوم) به ترتیب از «عدد» و «حروف الفبای فارسی» استفاده می شود.
ماده ۵ ـ شرکت در مذاکرات مربوط به تنظیم توافق های حقوقی تشریفاتی دو یا چندجانبه و امضای سند نهایی آن باید با هماهنگی و حضور نمایندگان دستگاه دولتی مربوط, معاونت حقوقی رییس جمهور (امور توافق های بین المللی) و وزارت امور خارجه صورت گیرد.
فصل دوم ـ قواعد شکلی اختصاصی
الف ـ توافق حقوقی تشریفاتی دو جانبه
ماده ۶ ـ نسخه‌های توافق حقوقی تشریفاتی متعلق به طرف ایرانی باید در برگه‌های رسمی مخصوص جمهوری اسلامی ایران که در بخش حقوقی وزارت امور خارجه موجود است، تنظیم گردد.
ماده ۷ـ امضای مقدماتی (موقت) توافق حقوقی تشریفاتی توسط مقامی صورت خواهد گرفت که از سوی هیئت وزیران مشخص شده است و برای وی از سوی وزیر امور خارجه, اختیارنامه صادر شده باشد.
ماده ۸ ـ تمامی صفحات سند توافق حقوقی، پس از توافق نهایی در خصوص متن, باید توسط طرفین پیش امضا (پاراف) شود.
ماده ۹ـ دستگاه دولتی باید پیش از امضای مقدماتی (موقت) توافق حقوقی تشریفاتی در برگه های رسمی، تایید هیئت ترجمه معاونت حقوقی رییس جمهور، موضوع ماده (۴) آیین‌نامه را در مورد مطابقت ترجمه فارسی با متن زبان مرجح اخذ کرده باشد.
ماده ۱۰ـ دستگاه های دولتی ذی‌ربط موظفند پس از امضای موقت سند توافق حقوقی تشریفاتی، حداکثر ظرف یک ماه پیش نویس لایحه مربوط را به همراه تصویر و لوح فشرده حاوی پوشه (فایل) متنی اسناد امضا شده آن (در قالب نرم افزار واژه پرداز word) برای طی مراحل تشریفات تصویب به معاونت حقوقی رییس جمهور ارسال نمایند.
ماده ۱۱ـ دستگاه دولتی ذی‌ربط باید نسخه اصلی توافق حقوقی تشریفاتی را براساس ماده (۱۳) آیین‌نامه به منظور ضبط در بایگانی عهود به وزارت امور خارجه (معاونت حقوقی بین المللی) و تصویری از آن را به معاونت حقوقی رییس جمهور (امور توافق های بین المللی) ارسال نماید.
ماده ۱۲ـ دستگاههای دولتی ذی‌ربط موظفند مراحل تصویب توافق های حقوقی تشریفاتی را در مراجع ذی صلاح مربوط از جمله هیئت وزیران و مجلس شورای اسلامی پیگیری نمایند و مراحل تشریفات تصویب آن توسط طرف یا طرف های متعاهد خارجی را نیز از طریق وزارت امور خارجه استعلام و پیگیری نمایند.
ماده ۱۳ـ وزارت امور خارجه پس از پایان تشریفات تصویب توافق حقوقی تشریفاتی توسط مراجع ذی صلاح داخلی, موظف است براساس مفاد آن, اقدامات لازم را برای لازم الاجرا شدن توافق حقوقی تشریفاتی از جمله تهیه اصل سند, امضای نهایی رییس جمهور براساس اصل یکصد و بیست و پنجم قانون اساسی و همچنین صدور یادداشت مبادله اسناد تصویب, به عمل آورد و دستگاه دولتی ذی‌ربط و معاونت حقوقی رییس جمهور (امور توافق های بین المللی) را از تاریخ لازم الاجرا شدن آن آگاه نماید.
ماده ۱۴ـ اجرای مفاد توافق حقوقی تشریفاتی بر عهده دستگاه دولتی است که حسب موضوع, در آن امر, وظیفه و مسئولیت قانونی دارد. اجرای توافق حقوقی باید در چارچوب سیاست های کمیسیون مشترک بین دو کشور (در صورت وجود) باشد. در مواردی که موضوع توافق حقوقی تشریفاتی در حیطه وظایف و مسئولیت های قانونی چند دستگاه دولتی باشد, هر یک از دستگاههای یادشده, مسئول اجرای بخش مربوط به خود می باشد و مسئولیت هماهنگی بین دستگاهها, برعهده بالاترین مقام دستگاه دولتی مسئول کمیسیون مشترک بین دو کشور (در صورت وجود) و در غیر این صورت بر عهده دستگاه دولتی که هیئت وزیران مشخص خواهد نمود, می باشد. دستگاه دولتی ذی‌ربط موظف است کلیه اقدامات و هماهنگی های لازم را برای اجرای تعهدات ناشی از توافق حقوقی تشریفاتی از جمله در صورت لزوم پیشنهاد لایحه و یا تصویب‌نامه به عمل آورد.
ماده ۱۵ـ کلیه وزارتخانه ها و سازمان های دولتی موظفند مقررات مندرج در توافق حقوقی مزبور را که پس از پایان تشریفات تصویب در حکم قوانین موضوعه مملکتی لازم الاتباع خواهد بود, اجرا نمایند.
ب ـ توافق حقوقی تشریفاتی چندجانبه
ماده ۱۶ـ دستگاه های دولتی ذی‌ربط موظفند پیش از اقدام برای تصویب, پذیرش, تنفیذ, الحاق یا عضویت در توافق های بین المللی چندجانبه از قبیل کنوانسیون ها, مقاوله نامه ها و پیمان ها اقدامات زیر را به عمل آورند:
الف ـ بررسی های لازم در مورد منافع و تشریفات پیوستن و آثار آن و نیز منظور نمودن قید تحدید تعهد (حق شرط) در صورت لزوم؛
ب ـ ارایه پیشنهاد به همراه گزارش توجیهی به معاونت حقوقی رییس جمهور (امور توافق های بین المللی) و وزارت امور خارجه (معاونت حقوقی بین المللی).
گزارش مذکور باید شامل عنوان توافق بین المللی چندجانبه, موضوعات اصلی و فرعی آن, تعهدات ناشی از تصویب, پذیرش, تنفیذ یا الحاق, شرایط و زمان لازم الاجرا شدن توافق بین المللی چندجانبه, نام کشورهایی که ملحق شده اند, مزایا و معایب تصویب یا الحاق, تعیین موارد امکان منظور نمودن قید تحدید تعهد (حق شرط) و نیز مشخص کردن قید تحدید تعهد (حق شرط) مورد نظر (در صورت لزوم) باشد.
پ ـ هماهنگی با معاونت حقوقی رییس جمهور و وزارت امور خارجه در مورد منظور نمودن یا ننمودن قید تحدید تعهد (حق شرط).
ماده ۱۷ـ امضای توافق بین المللی چندجانبه منوط به رعایت ماده (۲) آیین‌نامه و هماهنگی قبلی با وزارت امور خارجه و کسب موافقت هیئت وزیران می باشد.
ماده ۱۸ـ دستگاه دولتی ذی‌ربط موظف است پیش نویس لایحه تصویب یا الحاق و در صورت لزوم, قید تحدید تعهد (حق شرط) و یا اعلامیه تفسیری را تنظیم نماید و آن را پس از هماهنگی با معاونت حقوقی رییس جمهور (امور توافق های بین المللی) و وزارت امور خارجه (معاونت حقوقی بین المللی) برای طی مراحل تصویب تقدیم نماید.
ماده ۱۹ـ تهیه سند تصویب پس از طی مراحل تصویب توسط وزارت امور خارجه صورت می گیرد.
ماده ۲۰ـ دستگاه دولتی ذی‌ربط موظف است چنانچه به اعلامیه های قید تحدید تعهد (حق شرط) سایر دولت های عضو توافق بین المللی چندجانبه مربوط اعتراض یا پاسخی به اعتراض های احتمالی سایر دولت های عضو نسبت به قید تحدید تعهد (حق شرط) جمهوری اسلامی ایران داشته باشد, با هماهنگی وزارت امور خارجه, بررسی ها و اقدامات لازم را به عمل آورد.
ماده ۲۱ـ دستگاه دولتی ذی‌ربط موظف به فراهم ساختن زمینه های قانونی برای اجرای تعهدات بین المللی موضوع توافق بین المللی چندجانبه می باشد.
پ ـ توافق حقوقی ساده
ماده ۲۲ـ نسخه های توافق حقوقی ساده متعلق به طرف ایرانی باید در برگه های رسمی مخصوص جمهوری اسلامی ایران که در بخش حقوقی وزارت امور خارجه موجود است, تنظیم گردد.
ماده ۲۳ـ موضوع توافق حقوقی ساده باید در چارچوب وظایف و اختیارات دستگاه دولتی مربوط باشد و در مواردی که موضوع آن مرتبط با وظایف و اختیارات چند دستگاه دولتی باشد, دستگاه عهده دار مذاکره موظف به رعایت مفاد ماده (۱۷) آیین‌نامه می باشد.
ماده ۲۴ـ توافق حقوقی ساده نیاز به تشریفات تصویب ندارد و به محض امضا قابلیت اجرایی خواهد یافت, ولی ممکن است نیازمند تشریفات درون سازمانی در دستگاههای ذی‌ربط امضاکننده توافق های مزبور باشد که در این صورت لازم است این امر به طور صریح ذکر گردد.
ماده ۲۵ـ متن توافق حقوقی ساده باید توسط وزیر یا بالاترین مقام اجرایی دستگاه مستقل یا مقام صلاحیتدار مجاز از طرف ایشان امضا گردد.
ماده ۲۶ـ امضاکننده توافق حقوقی ساده از طرف جمهوری اسلامی ایران نباید مقامی بالاتر از امضاکننده طرف مقابل باشد.
ماده ۲۷ـ دستگاه دولتی ذی‌ربط باید نسخه اصلی توافق حقوقی ساده را براساس ماده (۱۳) آیین‌نامه در سریعترین زمان ممکن به منظور ضبط در بایگانی عهود به وزارت امور خارجه (معاونت حقوقی بین المللی) ارسال نماید.
معاون اول رییس جمهور ـ محمدرضا رحیمی