مصوب جلسات ۵۹۷، ۶۳۶، ۶۵۱، ۶۵۲، ۶۵۴، ۶۵۶ و ۶۶۰ مورخ ۱۹/۱۰/۱۳۸۵، ۵/۹/۱۳۸۷، ۵/۸/۱۳۸۸، ۱۹/۸/۱۳۸۸، ۱۷/۹/۱۳۸۸، ۲۹/۱۰/۱۳۸۸ و ۱۳۸۹/۱/۲۴ شورای عالی انقلاب فرهنگی
فصل اول ـ کلیات
ماده ۱ـ در جهت تحقق اهداف مندرج در کلیات آیین‌نامه تأسیس مؤسسات آموزش عالی غیردولتی غیرانتفاعی مصوب چهل و یکمین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی که از این پس در این اساسنامه به اختصار «دانشگاه» نامیده می‌شود، تأسیس می‌گردد.
ماده ۲ـ دانشگاه یک مؤسسه آموزشی و پژوهشی با تابعیت ایرانی است که برای مدت نامحدود تأسیس می‌گردد و مرکز آن در تهران است. تغییر این محل، با پیشنهاد هیئت مؤسس موضوع ماده ۸ این اساسنامه و تصویب وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی امکان‌پذیر است.
ماده ۳ـ حدود فعالیت آموزشی و پژوهشی دانشگاه از حیث مقطع و رشته تحصیلی و از حیث ایجاد واحدهای وابسته، به تناسب رشته با توجه به مجوز شوراهای گسترش آموزش عالی وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین می‌گردد.
ماده ۴ـ دانشگاه از تاریخ صدور جواز تأسیس توسط شوراهای گسترش آموزش عالی وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسمیت می‌یابد و رئیس دانشگاه نماینده قانونی دانشگاه خواهد بود.
ماده ۵- [اصلاحی ۱۳۸۹/۸/۱۱]
دانشگاه مؤسسه‌ای غیرخصوصی و غیردولتی است و اعضای هیأت مؤسس، هیأت امنا و مدیران دانشگاه هیچ گونه حق مالکیت و حق انتفاع شخصی از اموال مؤسسه فوق را ندارند و اموال و منافع مزبور منحصراً با رعایت مفاد این اساسنامه و مقررات حاکم و با رعایت مصلحت دانشگاه، صرف هزینه ها و پیشرفت و توسعه فعالیت های دانشگاه خواهد شد.
تبصره ۱- [الحاقی ۱۳۸۹/۸/۱۱]
در صورت انحلال دانشگاه با رعایت مفاد ماده ۲۳ این اساسنامه و تبصره آن، کلیه اموال در اختیار ولی فقیه قرار می گیرد.
تبصره ۲- [الحاقی ۱۳۸۹/۸/۱۱]
تصرف در اموال دانشگاه با تصویب هیئت امنا و توسط رئیس دانشگاه در چارچوب آیین‌نامه‌ای که به تصویب هیئت امنای دانشگاه می‌رسد انجام می‌پذیرد.
ماده ۶ ـ دانشگاه تابع کلیه ضوابط و مقررات مربوط به مؤسسات آموزش عالی غیردولتی غیرانتفاعی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و اصلاحات بعدی آن و حسب مورد مقررات وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد بود.
فصل دوم ـ ارکان دانشگاه
ماده ۷ـ ارکان دانشگاه عبارتند از:
۱ـ هیئت مؤسس.
۲ـ هیئت امناء.
۳ـ رئیس دانشگاه.
۴ـ شورای دانشگاه.
ماده ۸ ـ هیئت مؤسس مرکب از ۹ نفر شامل آقایان: اکبر هاشمی رفسنجانی، سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، عبدالله جاسبی، علی‌اکبر ولایتی، حسن حبیبی، سیدحسن خمینی، محسن قمی و حمید میرزاده می‌باشد و چنانچه اعضاء هیئت مؤسس به علل مختلف مانند فوت، استعفاء ، بیماری، برکناری، ناتوانی و یا هر علت دیگر به ۶ نفر کاهش یابد، هیئت مؤسس می‌باید افراد جایگزین به تعداد مورد نیاز را ظرف مدت ۳ ماه برای عضویت در هیئت مؤسس به شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد نماید.
تبصره ۱ـ چنانچه هر یک از اعضای هیئت مؤسس در ۳ جلسه متوالی یا ۵ جلسه غیرمتوالی و بطور غیرموجه شرکت نکنند مستعفی تلقی می‌شوند و طبق مفاد ماده فوق جایگزین آنها تعیین می‌شود.
تبصره ۲ـ چنانچه هیئت مؤسس طبق حکم قسمت اخیر ماده فوق و ظرف مدت ۳ ماه افراد جایگزین را برای عضویت در هیئت مؤسس به شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد ندهد، شورا رأساً اقدام به معرفی و تصویب افراد جایگزین خواهد نمود.
ماده ۹ـ وظایف و اختیارات هیئت مؤسس:
الف) کسب امتیاز تأسیس از وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع ذیصلاح.
ب) معرفی اعضاء پیشنهادی برای تکمیل هیئت مؤسس طبق ماده ۸ فوق و براساس اکثریت دوسوم آراء اعضای باقیمانده از هیئت مؤسس.
تبصره ـ ترکیب اعضای هیئت مؤسس باید در هر حال مشتمل بر تعداد دو سوم اعضاء یعنی ۶ نفر باشد.
ج) نظارت مستمر بر فعالیتهای دانشگاه در جهت نیل به اهداف تعیین شده موضوع ماده ۱ و ارائه گزارش سالیانه از نظارت و بازرسی خود به شورای عالی انقلاب فرهنگی.
د) تنظیم و تصویب آیین‌نامه داخلی هیئت مؤسس با رعایت مفاد این اساسنامه.
تبصره ـ یک نسخه از صورت جلسات هیأت مؤسس، حسب مورد توسط رئیس دانشگاه به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه می‌شود.
ماده ۱۰- اعضاء هیئت امناء عبارتند از:
۱ـ [اصلاحی ۱۳۸۹/۸/۱۱]
سه نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه ها با مرتبه علمی دانشیار و بالاتر به انتخاب شورای عالی انقلاب فرهنگی.
۲ـ [اصلاحی ۱۳۸۹/۸/۱۱]
سه نفر از اعضای هیئت مؤسس که حتماً یکی از آنها روحانی باشد.
۳ـ وزرای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و یا نمایندگان آنها
۴ـ رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها یا معاون وی
۵ ـ رئیس دانشگاه (دبیر هیئت امناء)
تبصره ۱ـ مدت عضویت هیئت امناء چهار سال بوده و در اولین جلسه از بین اعضاء یک نفر به ریاست هیئت انتخاب می‌شود.
تبصره ۲ـ در صورت استعفاء هر یک از اعضاء هیئت امناء یا فوت یا برکناری یا ناتوانی و یا هر علت دیگر، جایگزین او طبق مقررات این اساسنامه و برای باقیمانده مدت دوره انتخاب خواهد شد.
تبصره ۳ـ [اصلاحی ۱۳۸۹/۴/۱]
احکام اعضای هیئت امنا با امضای رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی صادر خواهد شد.
ماده ۱۱ـ هیئت امناء حداقل هر دو ماه یکبار به دعوت رئیس هیئت تشکیل جلسه می‌دهد. جلسات با حضور اکثریت کل اعضاء رسمیت می‌یابد و تصمیمات با اکثریت آراء اعضای حاضر در جلسه معتبر خواهد بود.
تبصره ۱ـ در صورت لزوم به پیشنهاد رئیس دانشگاه یا نمایندگان وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و یا سه نفر از اعضاء، جلسه فوق‌العاده هیئت امناء تشکیل می‌گردد.
تبصره ۲ـ اداره جلسات هیئت امناء طبق آئین‌نامه‌ای خواهد بود که با رعایت مفاد این اساسنامه به تصویب هیئت امناء می‌رسد.
تبصره ۳ـ رئیس دانشگاه به عنوان دبیر هیئت امناء مکلف است یک نسخه از صورت جلسات را برای هر یک از اعضاء هیئت امناء ، هیئت مؤسس و شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال نماید.
تبصره ۴ـ چنانچه هر یک از اعضای هیئت امناء در ۳ جلسه متوالی یا ۵ جلسه غیرمتوالی و بطور غیرموجه شرکت نکنند مستعفی تلقی می‌شوند و طبق مفاد این اساسنامه جایگزین آنها تعیین می‌شود.
ماده ۱۲ـ وظایف و اختیارات هیئت امناء:
الف) تصویب سازمان و تشکیلات دانشگاه و آئین‌نامه‌های مالی و اداری که از طرف رئیس دانشگاه پیشنهاد می‌شود.
ب) تصویب بودجه دانشگاه و پیشنهاد طرح‌های توسعه آن به وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
ج) تعیین خزانه‌دار دانشگاه و همچنین تعیین اشخاصی که حق گشایش حسابهای بانکی به نام دانشگاه و حق برداشت از حسابهای آن را دارند و تعیین حسابرس برای دانشگاه.
د) تأیید و تصویب حساب‌ها و ترازنامه سالانه دانشگاه با توجه به گزارش حسابرسی و سپس تقدیم گزارش به وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
هـ) پیشنهاد رئیس دانشگاه به شورای عالی انقلاب فرهنگی و صدور حکم توسط رئیس هیئت امناء پس از تصویب توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی.
تبصره ۱ـ هیئت امناء پس از رسمیت یافتن طبق این اساسنامه، ظرف مدت یک ماه فرد پیشنهادی برای احراز ریاست دانشگاه را به شورای عالی انقلاب فرهنگی معرفی می‌نماید.
تبصره ۲ـ [الحاقی ۱۳۹۰/۱۱/۲۵]
رئیس هیئت امنا موظف است پس از تصویب انتخاب رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در شورای عالی انقلاب فرهنگی، حداکثر ظرف مدت یک ماه از تاریخ تصویب، حکم وی را صادر نماید و در صورتی که در مدت مقرر حکم رئیس دانشگاه از سوی رئیس هیئت امنا صادر نشود حکم مزبور توسط رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی و یا با حق تفویض به وزیر علوم، تحقیقات و فناوری صادر و ابلاغ می شود.
و) عزل رئیس دانشگاه.
ز) جلب کمک‌های مالی و امکانات.
ح) تصویب مقررات مربوط به اعضاء هیئت علمی و کارکنان اداری دانشگاه و تعرفه حقوق و دستمزد و مزایا.
تبصره ـ مقررات ناظر بر جذب و تبدیل وضعیت هیئت علمی دانشگاه، تابع حکم مقرر در ماده ۱۹ این اساسنامه خواهد بود.
ط) پیشنهاد هر نوع تأسیس، توسعه یا انحلال واحدهای دانشگاه به وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
س) تنظیم آئین‌نامه مالی و معاملاتی و ارائه آن به وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موضوع ماده ۱۵ کلیات آئین‌نامه تأسیس مؤسسات آموزش عالی غیردولتی غیرانتفاعی.
ک) پیشنهاد میزان شهریه دانشجویان و آئین‌نامه چگونگی دریافت آن جهت تصویب حسب مورد به وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
گ) تنظیم و تصویب آئین‌نامه داخلی هیئت امناء .
ف) تصویب اخذ وام.
ل) تعیین نحوه اداره واحدهای تولیدی دانشگاه
م) تصویب آئین‌نامه تشکیل شورای دانشگاه.
ن) تصویب ظرفیت پذیرش دانشجویان که از طرف رئیس دانشگاه پیشنهاد می‌گردد.
ی) [اصلاحی ۱۳۹۱/۸/۲]
انتخاب رئیس بزرگترین واحد مرکز استان به پیشنهاد رئیس دانشگاه آزاد اسلامی و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی و انتخاب رئیس واحدهای دیگر استان به پیشنهاد رئیس دانشگاه آزاد اسلامی و تأیید هیأت امنای استان می باشد.
تبصره ۱ـ هر نوع توسعه، ایجاد رشته جدید، ایجاد ظرفیت و سایر موارد مربوط با پیشنهاد هیأت امناء و طبق ماده ۳ این اساسنامه با تأیید وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌باشد.
تبصره ۲ـ هیئت امناء در انجام وظایف خود، مقررات و ضوابط قانونی کشور و به ویژه مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی را رعایت خواهد کرد.
تبصره ۳ـ به منظور ارتقاء خلاقیت و مدیریت کیفی دانشگاه، در هر یک از استان‌های کشور هیأت امنای استانی دانشگاه آزاد اسلامی برای انجام مأموریتهای محوله تشکیل می‌شود. نحوه تشکیل، ترکیب اعضاء و شرح وظایف این هیأتها، توسط هیأت امناء مرکزی دانشگاه تهیه و به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی خواهد رسید.
ماده ۱۳ـ رئیس دانشگاه:
اداره امور دانشگاه با رئیس دانشگاه است که به پیشنهاد هیئت امناء و تأیید شورای عالی انقلاب فرهنگی و حکم رئیس هیئت امناء برای مدت ۴ سال منصوب می‌شود.
تبصره ۱ـ پذیرش استعفا و یا عزل رئیس دانشگاه پس از تصویب هیئت امناء با حکم رئیس هیئت امناء خواهد بود.
تبصره ۲ـ پس از استعفا و یا عزل رئیس دانشگاه هیأت امناء موظف است ضمن تعیین سرپرست برای دانشگاه، طی یک مهلت سه ماهه نسبت به معرفی گزینه پیشنهادی برای احراز ریاست دانشگاه به شورای عالی انقلاب فرهنگی اقدام نماید. در صورت انقضاء مهلت سه ماهه، شورای عالی انقلاب فرهنگی رأساً نسبت به تعیین سرپرست دانشگاه اقدام نموده تا زمانی که هیأت امناء، گزینه پیشنهادی را معرفی نماید.
تبصره ۳ـ در صورتی که بیش از دوسوم اعضای شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، قائل به فقدان صلاحیت رئیس دانشگاه باشند، هیأت امناء مکلف به عزل وی و معرفی فرد جایگزین می‌باشد.
ماده ۱۴ـ وظایف و اختیارات رئیس دانشگاه:
الف) اجرای مفاد اساسنامه، مقررات و ضوابط و سیاست‌های شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و مقررات و آئین‌نامه‌های مصوب وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
ب) نظارت بر حسن اجرای کلیه امور دانشگاه و ایجاد هماهنگی میان مسؤولان آموزشی و پژوهشی و دانشجویی و سایر واحدهای تحت مدیریت و ارسال گزارش سالانه به وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و شورای عالی انقلاب فرهنگی.
ج) شرکت در جلسات هیئت امناء به عنوان دبیر.
د) نصب و عزل رؤسای واحدها و مسئولانی که مستقیماً زیر نظر رئیس دانشگاه انجام وظیفه می‌نمایند.
تبصره ـ [اصلاحی ۱۳۹۱/۸/۲]
نصب رؤسای واحدهای مراکز استان و سایر واحدهای استان، طبق مفاد بند (ی) ماده ۱۲ این اساسنامه خواهد بود.
ه) تهیه و تنظیم بودجه سالانه دانشگاه و واحدهای تابعه و ارائه آن به هیئت امناء برای تصویب.
و) ارائه پیشنهادهای مربوط به تأسیس، توسعه، انحلال و ادغام واحدها و مؤسسات تابعه به هیئت امناء.
ز) تهیه و تنظیم سازمان و تشکیلات دانشگاه و آئین‌نامه‌های مربوط و ارائه آن به‌هیئت امناء برای تصویب.
ح) ایجاد هماهنگی لازم در بهره‌وری از امکانات علمی، آموزشی، پژوهشی و فنی و جذب نیروهای مورد نیاز برای نیل به اهداف دانشگاه.
ت) [الحاقی ۱۳۸۹/۸/۱۱]
تصرف در دانشگاه در چارچوب آیین نامه مصوب هیئت امناء.
تبصره ـ رئیس دانشگاه می‌تواند به مسؤولیت خود قسمتی از اختیارات خود را به‌قائم‌مقام و یا هر یک از معاونان و رؤسای واحدهای تابعه تفویض نماید.
ماده ۱۵ـ شوراها و کمیسیون‌ها:
تشکیل شورای دانشگاه و شورای دانشکده‌ها و کمیسیون‌های آموزشی، پژوهشی و دانشجویی حسب مورد طبق ضوابط معمول در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی تابع وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد بود.
فصل سوم ـ سایر مقررات
ماده ۱۶ـ ایجاد دانشکده‌ها منوط به احراز شرایط و ضوابط تعیین شده حسب مورد توسط شوراهای گسترش آموزش عالی وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری یا بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌باشد.
ماده ۱۷ـ ظرفیت پذیرش دانشجویان برای هر سال تحصیلی موضوع بند ن ماده ۱۲ این اساسنامه باید براساس نیازهای کشور و حسب مورد به تصویب نهائی وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برسد.
[نحوه تعیین و اعمال ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاه آزاد اسلامی]
ماده ۱۸ـ گزینش عمومی دانشجویان این دانشگاه براساس ضوابط معمول در سایر دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و با نظارت هیئت‌های مرکزی گزینش انجام شود.
ماده ۱۹ـ جذب اعضاء هیئت علمی دانشگاه براساس ضوابط معمول در کلیه دانشگاه‌های کشور و با نظارت هیئت عالی جذب هیأت علمی و حسب مورد در هیأتهای مرکزی جذب وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انجام شود.
ماده ۲۰ـ استفاده از عناوین مرتبه‌های دانشگاهی مشتمل بر مربی ـ آموزشیار، مربی، استادیار، دانشیار و استاد باید مطابق ضوابط به تصویب هیأتهای ممیزه دانشگاه برسد. چارچوب فعالیت و ترکیب هیأتهای مزبور حسب مورد به تأیید هیئت ممیزه مرکزی وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و یا بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد رسید.
ماده ۲۱ـ [اصلاحی ۱۳۹۱/۸/۲]
عضویت در هیأت مؤسس و هیأت امناء دانشگاه قائم به شخص است و قابل واگذاری به غیر نیست.
ماده ۲۲ـ در کلیه موارد مندرج در این اساسنامه که هر یک از ارکان دانشگاه موظف به ارائه گزارش به شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌باشند، گزارش مزبور بایستی در چارچوب محورها و موضوعات مورد نظر شورای عالی و وزارتین مزبور ارائه شود.
ماده ۲۳ـ انحلال دانشگاه به پیشنهاد دوسوم اعضای هیئت مؤسس و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی امکان‌پذیر خواهد بود. پس از تصویب انحلال دانشگاه، هیئت تصفیه‌ای مرکب از ۹ نفر (دو نفر به انتخاب هیئت مؤسس و دو نفر نماینده وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و پنج نفر نماینده شورای عالی انقلاب فرهنگی) با رعایت مقررات قانونی امر تصفیه را برعهده خواهند داشت.
تبصره ـ در صورت تصویب انحلال، هیئت تصفیه موظف است کلیه تعهدات مربوط به دانشجویان موجود را تا اتمام دوره تحصیلات آنان به نحو مطلوب به انجام رساند. این امر در مورد واحدهای تابعه به عهده تشکیلات مرکزی دانشگاه خواهد بود.
ماده ۲۴ـ هرگونه تغییر و اصلاح این اساسنامه مطابق راهکارهای ذیل انجام می‌شود:
۱ـ بنا به پیشنهاد هر یک از هیأتهای مؤسس و امناء دانشگاه و حسب مورد تأیید شورای گسترش آموزش عالی وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی.
۲ـ بنا به پیشنهاد و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی.
ماده ۲۵ـ این اساسنامه در ۲۵ ماده و ۲۲ تبصره در جلسات ۵۹۷، ۶۳۶، ۶۵۱، ۶۵۲، ۶۵۴، ۶۵۶ و ۶۶۰ مورخ ۱۹/۱۰/۱۳۸۵، ۵/۹/۱۳۸۷، ۵/۸/۱۳۸۸، ۱۹/۸/۱۳۸۸، ۱۷/۹/۱۳۸۸، ۲۹/۱۰/۱۳۸۸ و ۲۴/۱/۱۳۸۹ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید و اساسنامه قبلی مصوب ۱۳۶۶/۸/۱۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی و همچنین سایر مقررات مغایر با آن، منسوخ می‌باشد.
رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی ـ محمود احمدی‌نژاد