شماره ۲۸۹۴/دش – ۱۳۸۵/۷/۵
مقدمه
به منظور تحقق بخشیدن به تأکید مقام معظم رهبری در «استفاده صحیح و مناسب از ظرفیت های علمی نخبگان در راستای توسعه همه‌جانبه کشور» و در اجرای ماده ۴ اساسنامه بنیاد ملی نخبگان در باره «تعریف نخبه و احراز استعدادهای برتر و نخبگی افراد» آیین‌نامه احراز استعدادهای برتر و نخبگی تصویب می شود:
در این آیین‌نامه «بنیاد ملی نخبگان کشور» به اختصار «بنیاد» و دو وزارتخانه «علوم، تحقیقات و فناوری» و «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» به اختصار «وزارتین علوم و بهداشت» نامیده می شود.
ماده ۱ـ هدف
منطقی کردن و تعریف شاخص های علمی، استانداردسازی معیارها و فرآیندهای شناسایی و معرفی نخبگان و استعدادهای برتر هر بخش.
ماده ۲ـ تعریف نخبه و استعداد برتر
۱ـ۲ـ «نخبه» به استناد ماده ۴ اساسنامه بنیاد به فرد برجسته و کارآمدی اطلاق می شود که اثرگذاری وی در تولید و گسترش علم و هنر و فناوری و فرهنگ سازی و مدیریت کشور محسوس باشد و هوش، خلاقیت، کارآفرینی و نبوغ فکری وی در راستای تولید و گسترش دانش و نوآوری موجب سرعت بخشیدن به رشد و توسعه علمی و اعتلای جامعه انسانی کشور گردد.
۲ـ۲ـ «استعداد برتر» به فردی اطلاق می شود که به صورت بالقوه نخبه بوده ولی هنوز زمینه های لازم برای شناسایی کامل و یا بروز استعدادهای ویژه او فراهم نشده است.
تبصره ۱- تعاریف فوق شامل استعدادهای برتر و نخبگان بخشهای مختلف از قبیل علمی و فناوری، آموزشی، فرهنگی، اجتماعی، هنری و مدیریتی می باشد.
تبصره ۲- تعریف و شرایط احراز نابغگی و نحوه حمایت از نوابغ توسط بنیاد پیشنهاد و پس از تصویب هیئت امناء به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی می رسد.
تبصره ۳- استعداد برتر و نخبگی یک فرایند پویا است و می بایست تداوم شرایط در دوره های زمانی مشخص در احراز نخبگی معیار قرار گیرد.
ماده ۳ ـ فرایند احراز استعداد برتر و نخبگی در حوزه های مختلف
۱ـ۳ـ در تعیین و احراز شرایط نخبگی، فرایندهای تعریف و تجربه شده توسط نهادهای برگزیننده نخبگان هر بخش پذیرفته شده و با جهت گیری علمی و عقلایی سیاست های موجود هماهنگ و معیارهای وضع شده عنداللزوم تقویت و یا اصلاح می گردد.
۲ـ۳ـ آیین‌نامه های موجود برای تعیین بهترینها در بخش های مختلف با رویکرد تقویتی مورد اصلاح و تصویب بنیاد قرار خواهد گرفت.
ماده ۴ ـ شرایط احراز استعدادهای برتر و نخبگی
افرادی که دارای یکی از ویژگی های زیر باشند، استعداد برتر یا نخبه شناخته می شوند.
۱ـ۴ـ برگزیدگان المپیادهای علمی معتبر داخلی و جهانی
الف ) نفرات اول تا سوم المپیادهای معتبر جهانی و بین المللی دانش آموزی با تأیید وزارت آموزش و پرورش به عنوان نخبه.
ب ) راه یافتگان مرحله نهایی المپیادهای معتبر جهانی بین المللی دانش آموزی با تأیید وزارت آموزش و پرورش به عنوان استعداد برتر
ج ) نفرات اول تا سوم المپیادهای معتبر بین المللی دانشجویی با تأیید وزارتین علوم و بهداشت به عنوان نخبه.
د ) نفرات اول تا سوم المپیادهای معتبر علمی دانشجویی کشور با معرفی وزارتین علوم و بهداشت به عنوان استعداد برتر.
هـ ) نفرات اول تا سوم المپیادهای معتبر علمی دانش آموزی کشور با معرفی وزارت آموزش و پرورش به عنوان استعداد برتر.
۲ـ۴ـ برگزیدگان از میان آزمونهای سراسری
الف ـ [اصلاحی ۱۳۹۱/۲/۵]
برگزیدگان از میان رتبه های برتر آزمون های سراسری مقطع کارشناسی از میان ۱۵۰ نفر اول برای رشته های ریاضی فیزیک، ۱۰۰ نفر اول برای رشته های علوم تجربی، ۱۰۰ نفر اول برای رشته های علوم انسانی و ۴۰ نفر اول برای رشته های هنر به عنوان استعداد برتر
۳ـ۴ـ مخترعان و مکتشفان
الف ) برگزیدگان مسابقات و جشنواره های علمی معتبر داخلی و خارجی از قبیل جشنواره بین المللی خوارزمی، جشنواره جوان خوارزمی و جشنواره علوم پزشکی رازی با معرفی وزارتین علوم و بهداشت و تأیید بنیاد به عنوان استعداد برتر.
ب ) برگزیدگان از میان مخترعان و مکتشفان ایرانی که اختراع و اکتشاف آنان در مراجع ذیصلاح داخلی و یا خارجی به ثبت رسیده باشد به عنوان استعداد برتر (بنیاد تعیین کننده مراجع ذیصلاح است).
تبصره – جشنواره ها و مسابقات علمی با تأیید وزارتین علوم و بهداشت و در موارد خاص با تأیید بنیاد معتبر شناخته می شود.
۴ـ۴ـ دانش آموختگان
برگزیدگان از میان نفرات اول دانش آموخته رشته های دانشگاهی (کارشناسی و بالاتر) داخل کشور و حوزه های علمیه (سطح یک و بالاتر) با معرفی «وزارتین علوم و بهداشت» و «مدیریت حوزه علمیه قم و خراسان» به عنوان استعداد برتر.
۵ـ۴ـ برترین های مسابقات علوم قرآنی
برگزیدگان نفرات اول تا سوم مسابقات معتبر قرآنی داخلی و بین المللی با تأیید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان استعداد برتر.
تبصره – تشخیص اعتبار مسابقه با بنیاد است.
۶ـ۴ـ شخصیتهای برجسته علمی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور
الف ) برگزیدگان از میان محققان ایرانی که بر اساس معیارهای مؤسسات معتبر اطلاعات علمی بین المللی و داخلی به لحاظ تعداد ارجاعات به مقالات آنها و یا سایر شاخص های مرتبط به عنوان پژوهشگران و دانشمندان ملی و بین المللی قرار گرفته اند، با معرفی وزارتین علوم و بهداشت به عنوان نخبه.
ب ) برگزیدگان از میان افرادی که برای حل مشکلات ملی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور راهکارهای مناسبی ارائه کرده اند و این راهکارها تجربه شده و نتایج حاصل از آن به تأیید مراجع ذیربط رسیده باشد، با انتخاب بنیاد به عنوان استعداد برتر.
ج ) برگزیدگان از میان افرادی که در هر یک از رشته ها و گروه های علمی اعم از علوم انسانی و معارف اسلامی، علوم پایه، فنی مهندسی، پزشکی، کشاورزی و هنر، نظریه یا تئوری جدید ارائه کرده و از سوی مراجع معتبر ملی و بین المللی مربوطه، تأثیرگذار شناخته شده باشد به عنوان استعداد برتر (تشخیص مراجع معتبر با بنیاد است).
د) برگزیدگان از میان مؤلفان و مترجمان کتب، نویسندگان مقالات، واعظان و شاعران که آثار فاخر ایشان دارای نقش مهم و تأثیر ویژه در توسعه مرزهای دانش و فناوری یا تربیتی و اخلاقی در حوزه مربوط بوده است، به عنوان استعداد برتر (تشخیص مراجع معتبر با بنیاد است).
۷ـ۴ـ آفرینندگان آثار بدیع و ارزنده ادبی و هنری
برگزیدگان از میان آفرینندگان آثار بدیع و ارزنده هنری در حوزه های موسیقی، نقاشی، هنرهای تجسمی، هنرهای نمایشی، معماری و غیره با معرفی مراجع معتبر و انتخاب بنیاد به عنوان استعداد برتر (تشخیص مراجع معتبر با بنیاد است).
۸ـ۴ـ اعضای هیأت علمی دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی و فناوری
الف ) برگزیدگان از میان اعضای هیأت علمی که در مراتب دانشگاهی کار ممتاز و شاخصی را انجام داده اند به عنوان استعداد برتر.
ب ) برگزیدگان از میان اساتید نمونه و ممتاز در سطح کشور براساس ضوابط وزارتین علوم و بهداشت به عنوان استعداد برتر.
ج ) برگزیدگان از میان پژوهشگران نمونه کشوری براساس ضوابط وزارتین علوم و بهداشت به عنوان استعداد برتر.
۹ـ۴ـ مدرسین و محققین علوم حوزوی
الف ) برگزیدگان از میان مدرسین حوزه های علمیه کشور که تدریس می نمایند، براساس ضوابط شورای عالی حوزه علمیه قم به عنوان استعداد برتر.
ب ) برگزیدگان از میان محققین برتر حوزوی با معرفی شورای عالی حوزه علمیه قم به عنوان استعداد برتر.
تبصره ۱- در مواردی که برای «برگزیدگان» مرجع ذکر نشده است، مرجع گزینش بنیاد است.
تبصره ۲- بنیاد می تواند از میان برگزیدگان به عنوان «استعدادهای برتر» افرادی را به عنوان «نخبه» معرفی نماید.
ماده ۵- پیشنهاد استعداد برتر و نخبگی می تواند هم از سوی افراد واجد شرایط و هم از سوی نخبگان و استعدادهای برتر شناخته شده و هم از سوی نهادها و سازمانها به بنیاد صورت گیرد.
ماده ۶- نحوه حمایت از استعدادهای برتر و نخبگان و سایر موارد براساس آیین‌نامه ها و ضوابطی خواهد بود که مطابق بند ۱۱ ماده ۹ اساسنامه بنیاد توسط هیأت امناء بنیاد ملی نخبگان پیشنهاد و به تصویب می رسد.
ماده ۷- موارد خاص و همچنین موارد پیش بینی نشده یا دارای ابهام در شرایط احراز استعدادهای برتر و نخبگی و مراجع تأیید کننده بنا به تصویب هیأت امنای بنیاد ملی نخبگان خواهد بود.
ماده ۸- این آیین‌نامه در ۸ ماده و ۷ تبصره در جلسه ۵۸۹ مورخ ۱۴ /۶ /۱۳۸۵ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و هرگونه تغییر در مفاد آن منوط به پیشنهاد هیأت امنای بنیاد ملی نخبگان کشور و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی خواهد بود.
رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی – محمود احمدی نژاد