[به موجب ماده ۳۹ آیین‌نامه اجرایی قانون مطبوعات، مصوب ۱۳۹۵/۶/۳ لغو شده است.]
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۸۱/۶/۱۷ بنا به پیشنهاد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و به استناد ماده (۴۷) اصلاحی قانون مطبوعات مصوب ۱۳۷۹، آیین‌نامه اجرایی قانون مطبوعات مصوب ۱۳۶۴ و اصلاحات بعدی آن را به شرح زیر تصویب نمود:
فصل اول – تعریف و مشخصات مطبوعات
ماده ۱- مطبوعات به لحاظ زمان انتشار منظم می‌توانند با یکی از فواصل زمانی زیر منتشر شوند: روزی یکبار (روزنامه) – هفته‌ای یک بار (هفته نامه) – دو هفته یکبار – ماهی یک بار (ماهنامه) – دو ماه یک بار – سه ماه یک بار (فصلنامه) – شش ماه یک بار – سالی یک بار (سالنامه).
تبصره ۱- نشریه الکترونیکی، نشریه‌ای است که در محیط دیجیتال با همان صورت، شرایط و ظواهر یک نشریه چاپی و طی فرآیند فعالیت مرسوم روزنامه نگاری و تحریریه‌ای تولید و به طور منظم و با نام ثابت و تاریخ و‌شماره ردیف معینی در یک یا چند زمینه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی تولید و منتشرمی شود.
تبصره ۲ – نسخه دیجیتال نشریات چاپی دارای مجوز نیازبه اخذ مجوز جداگانه ندارد.
ماده ۲ – در نامگذاری نشریه باید از کلماتی استفاده شود که با نشریات موجود و یا با نشریاتی که به طور موقت یا دایم تعطیل شده‌اند اشتباه نشود و موجب تداعی نام آنها نباشد.
همچنین نام نشریه نباید از کلمات نامأنوس باشد و یا ایجاد شبهه وابستگی به سازمانهای دولتی بنماید.
در صورت بروز هرگونه اختلاف مرجع تشخیص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد بود.
ماده ۳- انتخاب روشهایی غیر از موارد ذکر شده در ماده (۱) قانون مطبوعات باید متناسب با رسالت مطبوعات باشد.
ماده ۴ – انتشار فوق‌العاده – ویژه‌نامه و دیگر ضمایم با همان نام نشریه و منطبق با سایر مشخصات مندرج در‌پروانه انتشار با رعایت سایر ضوابط قانون مطبوعات مجاز می‌باشد.
تبصره ۱- چاپ هرگونه آگهی نامه به شکل نشریه توسط کانون‌های تبلیغاتی ممنوع است.
تبصره ۲ – چاپ و انتشار ویژه نامه‌های محلی توسط روزنامه‌های سراسری در صورتی مجاز است که حجم آگهی‌های آن از سی درصد (۳۰%) صفحات ویژه نامه بیشتر نباشد.
ماده ۵- ترجمه تمام یا قسمتی از مطالب مطبوعات دارای پروانه انتشار و انتشار منظم آن به طور جداگانه با رعایت سایر مشخصات مندرج در پروانه انتشار از جانب صاحب نشریه بلامانع می‌باشد.
ماده ۶ – تکثیر مطبوعات موجود به همان زبان و شکلی که چاپ شده، از طریق چاپ افست یا عکسبرداری یا طرق مشابه بدون اجازه صاحب امتیاز ممنوع می‌باشد.
ماده ۷ – مطالب نشریه باید مطابق و متناسب با روشهای مندرج در پروانه انتشار باشد و نشریه مجاز به درج مطالب و مقالات خارج از روشهای مذکور که بر خط مشی کلی نشریه تأثیر بگذارد، نمی‌باشد.
ماده ۸ – روزنامه‌ها و هفته نامه‌های محلی موظفند ضمن رعایت ماده (۲) قانون مطبوعات و متناسب با روش درخواستی، مطالبی پیرامون مسائل اجتماعی و فرهنگی محل انتشار نشریه جهت بالابردن سطح آگاهیهای مردم درج نمایند.
ماده ۹ – نقل مطالب از مطبوعات و احزاب و گروههای منحرف و مخالف اسلام (داخلی و خارجی) به منظور تحقیق، نقد و رد مطالب در صورتی که تبلیغ محسوب نشود، بلامانع است.
تبصره ۱- [اصلاحی ۱۳۸۳/۱/۱۹]
درج شایعات به نحوی که اصل مطلب کذب باشد ممنوع است.
تبصره ۲- [اصلاحی ۱۳۸۳/۱/۱۹]
نقدهای علمی جز در مواردی که انتشار مطلب علیه قانون اساسی باشد از شمول بند (۱۲) الحاقی ماده (۶) قانون مطبوعات مستثنا است.
ماده ۱۰- [اصلاحی ۱۳۸۳/۱/۱۹]
تغییر نام، روش و ترتیب انتشار نشریه بدون اطلاع و تصویب هیأت نظارت بر مطبوعات ممنوع می‌باشد، تغییر در سایر موارد جز در موارد مصرح در قانون و مواردی که در حوزه اختیارات و مسؤولیتهای هیأت نظارت باشد با تأیید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بلامانع است.
تبصره – هیأت نظارت بر مطبوعات حداکثر ظرف سه ماه به تقاضای تغییر وضعیت رسیدگی و اعلام‌نظر کند در صورت انقضای مهلت مقرر، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است درخواست‌های مزبور را بررسی و مراتب تأیید یا رد تقاضا را به نشریه اعلام نماید.
تبدیل ترتیب انتشار روزنامه از مفاد این تبصره مستثنا است.
ماده ۱۱-
[اصلاحی ۱۳۸۳/۱/۱۹] –
[اصلاحی ۱۳۸۳/۱۰/۲۷]
نشریه اجاره‌ای به نشریه‌ای اطلاق می‌شود که با درخواست کتبی صاحب امتیاز و تصویب هیأت نظارت به موجب اجاره‌نامه‌ای اختیارات قانونی خود را در قبال دریافت وجه به فرد یا مؤسسه‌ای واگذار می‌نماید.
فصل دوم – شرایط صدور پروانه و مجوز انتشار نشریه
ماده ۱۲ – متقاضیان پروانه انتشار نشریه می‌بایست تقاضا نامه خود را به همراه نمونه تکمیل شده پرسشنامه که حاوی مشخصات فردی، سوابق اجتماعی – سیاسی – فرهنگی و شغلی و تعهدات قانونی باشد، به انضمام مدارک به شرح زیر در تهران به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در شهرستانها به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مربوط تحویل نمایند.
۱- چهار قطعه عکس ۴×۶
۲- دو برگ فتوکپی شناسنامه از تمام صفحات
۳- یک برگ گواهی عدم سابقه محکومیت کیفری براساس موازین اسلامی که موجب سلب حقوق اجتماعی باشد.
۴- یک برگ فتوکپی آخرین مدرک تحصیلی که به تأیید مراکز ذی‌صلاح رسیده باشد.
تبصره – تشخیص صلاحیت متقاضیان بر عهده هیأت نظارت بر مطبوعات است.
ماده ۱۳ – چنانچه متقاضی پروانه انتشار نشریه شخص حقوقی باشد، تقاضای صدور پروانه همراه با معرفی فرد واجد شرایط به عنوان مدیر مسؤول باید از سوی بالاترین مقام مسؤول باشد.
در صورت موافقت، پروانه انتشار به نام مرکز درخواست کننده صادر خواهد شد.
ماده ۱۴ – احزاب، سازمانها، و جمعیت‌های سیاسی و اقلیتهای دینی ایرانی در صورتی می‌توانند تقاضای صدور پروانه انتشار نشریه نمایند که اجازه فعالیت قانونی را دارا باشند.
تبصره – منظور از گروههای غیرقانونی، گروه‌هایی هستند که از طریق وزارت کشور رسماً غیرقانونی اعلام شده‌باشند.
ماده ۱۵ – وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جهت صدور مجوز انتشار مطبوعات سازمانهای آزادیبخش اسلامی کشورهای دیگر در چارچوب مقررات مربوط به خارجیان مقیم ایران با استعلام از مراکز ذی‌ربط و اخذ مدارک لازم و نیز موافقت وزارت امورخارجه بررسی لازم را به عمل آورده و پس از موافقت رأساً اقدام می‌نماید.
ماده ۱۶ – انتشار نشریه داخلی یک سازمان، مؤسسه و شرکت دولتی یا خصوصی منوط به کسب مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با رعایت ضوابط به شرح زیر می‌باشد:
۱- درخواست انتشار نشریه و معرفی مدیر مسؤول پیشنهادی از سوی بالاترین مقام مسؤول آن مرکز باشد.
۲- مطالب و اخبار عمدتاً در ارتباط با اهداف و شرح وظایف مرکز درخواست‌کننده و فقط برای استفاده کارکنان‌باشد.
۳ – از درج هر گونه آگهی بازرگانی پرهیز نمایند.
۴- تعداد صفحات از ۴۸ صفحه تجاوز ننماید.
۵ – رایگان باشد.
تبصره ۱ – به یک مرکز و واحدهای تابعه آن فقط اجازه انتشار یک نشریه داخلی داده می‌شود.
تبصره ۲ – صدور مجوز انتشار نشریات داخلی سازمانهای دولتی با رعایت سایر قوانین مربوطه خواهد بود.
ماده ۱۷ – عدم رعایت ضوابط مندرج در ماده (۲) قانون مطبوعات و این آیین‌نامه از سوی نشریات داخلی یک سازمان، مؤسسه و شرکت دولتی یا خصوصی منجر به صدور تذکر کتبی و در صورت تکرار تخلف موجب ابطال مجوز خواهد شد.
ماده ۱۸ – وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای صاحب امتیاز، پروانه انتشار و برای مدیر مسؤول، کارت مدیر مسؤولی صادر می‌نماید.
ماده ۱۹ – وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می تواند جهت اجرای ماده (۱۱) قانون مطبوعات، تحقیقات لازم را به عمل آورده و در اختیار هیأت نظارت بر مطبوعات قرار دهد.
وزارتخانه‌ها و سازمانهای ذی‌ربط موظفند همکاریهای لازم را به عمل آورند.
ماده ۲۰ – متقاضیانی که صلاحیت انتشار نشریه توسط آنان براساس بند (۴) و یا تبصره (۵) ماده (۹) قانون مطبوعات مورد تأیید هیأت نظارت بر مطبوعات قرار نگرفته است، نمی‌توانند مجددا تقاضای انتشار نشریه نمایند.
ماده ۲۱ – تاریخ رسمی ثبت تقاضای پروانه انتشار نشریه زمانی است که کلیه مدارک مورد نیاز، از سوی‌متقاضی ارایه شده باشد.
ماده ۲۲- در صورت فوت صاحب امتیاز وارث قانونی واجد شرایط وی در تقاضای صدور امتیاز نشریه مورث خود حق تقدم دارند، مگر اینکه فاقد شرایط لازم باشند. چنانچه ورثه در مهلت قانونی مذکور در ماده (۱۶) قانون مطبوعات از تقاضای انتقال امتیاز خودداری کنند و یا پس از صدور امتیاز اقدام به انتشار نشریه ننمایند پروانه انتشار لغو می‌گردد.
فصل سوم – تکالیف صاحبان پروانه و مدیران مسؤول مطبوعات
ماده ۲۳ – مطبوعاتی که به شکل روزنامه منتشر می‌شوند مکلف به درج نام به طور کامل، ترتیب و تاریخ انتشار، شماره ردیف مسلسل و شماره صفحه در بالای تمام صفحات و نیز قیمت در صفحه اول می‌باشند.
همچنین مطبوعاتی که به شکل مجله منتشر می‌شوند موظف به درج نام بطور کامل، ترتیب و تاریخ انتشار، شماره ردیف مسلسل، تعداد صفحات و قیمت بر روی جلد و نیز قید شماره هر صفحه در تمام صفحات می‌باشند.
تبصره – اضافه کردن هر گونه کلمه و یا عبارت به نام و یا آرم نشریه به جز آنچه که در پروانه انتشار و یا مجوز‌چاپ نشریه ذکر شده است ممنوع می‌باشد.
ماده ۲۴- هر یک از مطبوعات موظف به داشتن محلی به عنوان دفتر نشریه می‌باشند.
صاحب پروانه نشریه موظف است نشانی محل دفتر نشریه را پس از اخذ پروانه انتشار کتباً به وزارت فرهنگ و‌ارشاد اسلامی اعلام نماید.
تبصره ۱ – صاحب امتیاز نشریه موظف است در صورت تغییر نشانی محل دفتر نشریه، مراتب را کتباً به‌وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در شهرستانها به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مربوط اطلاع دهد
تبصره ۲- توزیع نشریه خارج از محدوده جغرافیایی شخص حقوقی (صاحب امتیاز) بلامانع است.
ماده ۲۵ – کلیه مکاتبات مطبوعات با امضای صاحب پروانه یا مدیر مسؤول نشریه و شخص دیگری که قبلاً از‌طرف مدیر مسؤول کتباً معرفی شده باشد معتبر می‌باشد.
مکاتبات شخص معرفی شده در مواردی که قانون مطبوعات و آیین‌نامه اجرایی، آن را از وظایف صاحب پروانه‌و یا مدیر مسؤول شناخته است، اعتبار ندارد.
ماده ۲۶ – کلیه مطبوعات موظفند تیراژ خود را طبق نمونه‌ای که حاوی تعداد نسخ چاپ شده و تعداد نسخ برگشتی است، به تفکیک محل توزیع به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام نمایند .
ماده ۲۷ – مدیر مسؤول نشریه موظف است نام چاپخانه طرف قرارداد چاپ نشریه را کتباً به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام نماید.
ماده ۲۸ – مدیران چاپخانه‌ها می‌بایست همزمان با خروج هر شماره نشریه از چاپخانه دو نسخه در تهران به‌وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در شهرستانها به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مربوط تحویل و برگ اعلام وصول دریافت دارند.
تبصره – ناشران نشریات داخلی سازمانها و مؤسسات نیز باید دو نسخه از نشریه خود را به محض انتشار به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مربوط تحویل دهند و برگه اعلام وصول دریافت دارند.
ماده ۲۹ – در صورت لغو پروانه انتشار نشریه با اعلام کتبی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صاحب پروانه موظف است مدارک دریافتی از قبیل پروانه انتشار، کارت مدیر مسؤولی و کارتهای خبرنگاری را ظرف مدت مدت ده روز مسترد نماید. با سوء‌استفاده‌کنندگان از این مدارک برابر قانون رفتار خواهد شد.
فصل چهارم – سایر مقررات
ماده ۳۰ – وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بررسی و ارزیابی نشریات (تخصصی) از همکاری مراکز ذی‌صلاح استفاده می‌نماید.
ماده ۳۱ – وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سه ماه قبل از اتمام دوره هیأت نظارت بر مطبوعات، ضمن درج آگهی در نشریات کثیرالانتشار، دعوتنامه‌ای به منظور اعلام نامزدی به مدیران مسؤول مطبوعات ارسال نموده و پس از تأیید صلاحیت نامزدها توسط هیأت موضوع تبصره (۴) الحاقی ماده (۱۰) قانون مطبوعات مصوب ۱۳۶۵، مجدداً از کلیه مدیران مسؤول جهت برگزاری انتخابات دعوت می‌نماید.
جلسه با حضور اکثریت مطلق مدیران مسؤول رسمیت می‌یابد و اخذ رأی با ورقه و به صورت مخفی خواهد بود و نماینده انتخابی می‌بایست اکثریت مطلق آرای حاضران را بدست آورد.
تبصره ۱- چنانچه در مرحله اول اکثریت حاضر نشوند جلسه بعد پس از دو هفته تشکیل و با رأی اکثریت حاضران نسبت به انتخاب نماینده مدیران مسؤول اقدام می‌شود.
تبصره ۲- هر مدیر مسؤول حتی اگر مدیر مسؤولی چند نشریه را بر عهده داشته باشد دارای یک رأی خواهد‌بود.
تبصره ۳- آن گروه از مدیران مسئوولی که یک سال قبل از برگزاری انتخابات حداقل یک شماره از نشریه خود را منتشر کرده باشند و یا پروانه انتشار نشریه شان به دلیل حکم قطعی دادگاه و یا ماده ۱۶ قانون مطبوعات توسط هیأت نظارت بر مطبوعات ابطال نشده باشد، می‌توانند در انتخابات شرکت کنند.
ماده ۳۲ – چنانچه هر یک از اعضای هیأت نظارت بر مطبوعات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا سایر مراجع رسمی، در مورد موضوع تبصره (۸) الحاقی ماده (۹) قانون مطبوعات – مصوب ۱۳۷۹- ادعایی داشته باشند، مدارک و مستندات خود را به اطلاع هیأت نظارت بر مطبوعات می‌رسانند.
هیأت یادشده در صورت احراز تخلف، در مورد رفع آن به مدیر مسؤول نشریه اخطار می‌دهد.
در صورت عدم رفع تخلف، موضوع جهت رسیدگی به محاکم دادگستری ارجاع می‌شود.
تبصره – متخلف در صورت محکومیت تا پایان مدت محکومیت از فعالیت مطبوعاتی محروم خواهد بود.
ماده ۳۳-
[اصلاحی ۱۳۸۳/۱/۱۹] –
[حذف ۱۳۸۳/۱۰/۲۷]
[فعالیت مطبوعاتی مندرج در تبصره (۸) الحاقی ماده (۹) قانون مطبوعات -مصوب ۱۳۷۹- شامل فعالیتهای تحریری خواهد بود که در مقابل آن حق الزحمه ثابت دریافت شود.]
ماده ۳۳- در کلیه مواردی که هیأت نظارت بر مطبوعات، اختیار توقیف موقت یا لغو پروانه نشریات را دارد، باید قبل از هرگونه اتخاذ تصمیم موارد تخلف را کتباً به مدیر مسؤول نشریه با قید حداقل یک هفته مهلت پاسخگویی ابلاغ نماید.
ماده ۳۴ – جلسات شور و اتخاذ تصمیم هیأت منصفه، بدون حضور رییس دادگاه برگزار خواهد شد.
تبصره ـ [اصلاحی ۱۳۸۳/۱/۱۹]
در صورتی که رییس دادگاه حضور در برخی از موارد را ضروری بداند با تصمیم اکثریت اعضای هیأت منصفه رییس دادگاه صرفاً برای همان موضوع در جلسه حاضر خواهد شد.
فصل پنجم ـ مقررات مربوط به خبرگزاریها
[الحاقی ۱۳۹۰/۵/۲]
ماده ۳۵ـ خبرگزاریها مشمول مقررات این فصل و سایر مقررات این آیین‌نامه به جز مواد (۱) ، (۴) ، (۶) و (۸) از فصل اول، مواد (۱۶) و (۱۷) از فصل دوم و مواد (۲۳) ، (۲۶) ، (۲۷) و (۲۸) از فصل سوم می باشند.
ماده ۳۶ـ اضافه کردن هرگونه کلمه یا عبارت به نام یا آرم نشریه و خبرگزاری و یا عدم رعایت تناسب در اجزای آن مطابق با آنچه در پروانه خبرگزاری ذکرشده است، ممنوع می باشد.
ماده ۳۷ـ در تارنمـای هر خبـرگزاری باید نـام صاحـب امتیـاز، مدیر مسئول و نیز زمیـنه فعالیت در بـخشی با عنوان «شـناسنامه» یا «دربـاره ما» در محـل ثابـت درج گردد.
ماده ۳۸ـ خبرگزاریها موظفند مطالب خود را به طور مستمر و با درج شماره و زمان جداگانه منتشر نمایند. درج منابع اخبار در خبرگزاری الزامی است.
ماده ۳۹ـ ترجمه تمام یا قسمتی از مطالب نشریه و خبرگزاری و انتشار منظم آن به طور جداگانه و با رعایت مندرجات پروانه انتشار بلامانع می باشد.
ماده ۴۰ـ نقل آن قسمت از اخبار، مطالب یا تصاویر نشریات و خبرگزاریها که موجب توقیف، لغو پروانه یا پالایش (فیلتر) گردیده توسط خبرگزاری ممنوع است.
ماده ۴۱ـ خبرگزاریها موظفند پاسخها و توضیحات موضوع ماده (۲۳) قانون مطبوعات را پس از وصول در همان روز منتشر نمایند.
ماده ۴۲ـ مدیر مسئول خبرگزاری موظف است مشخصات فنی تارنما و نام مراکزی که خدمات میزبانی و پشتیبانی خود را از آنها اخذ می کند، اعلام نماید.
ماده ۴۳ـ مدیر مسئول خبرگزاری موظف است مجموعه کامل تولیدات رسانه ای خود را ماهانه در چـهار نسخه در قالب لوح فشرده به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تحویل نماید.
ماده ۴۴ـ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف است درصورت اعلام هیئت نظارت بر مطبوعات مبنی بر توقیف، لغو پروانه یا دستور پالایش (فیلتر) موقت، بلافاصله خبرگزاری را پالایش (فیلتر) نماید.
ماده ۴۵ـ مراکز ارایه خدمات دیـجیتال و میزبانی، مجاز به ثبـت دامنه و میـزبانی خبرگزاریها یا نشریات الکترونیکی که فعالیت آنها از سوی دادگاه صالح یا هیئت نظارت بر مطبوعات مغایر با اصول مندرج در قانون مطبوعات و این آیین‌نامه تشخیص داده شـوند، نمی باشند.
ماده ۴۶ـ مدیران مسئول خبرگزاریها می توانند در انتخابات مدیران مسئول شرکت کنند مشروط به اینکه خبرگزاری حداقل شش ماه در محدوده یک سال باقی مانده به انتخابات فعالیت مستمر داشته باشد.
ماده ۴۷ـ نشریات الکترونیکی نیز مشمول مقررات این فصل می باشند.
[رأی شماره ۴۳۸ ـ ۴۳۷ – ۱۳۹۱/۶/۲۷ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری:
ابطال اطلاق مواد ۴۷ و ۴۵، ۴۴ ، ۳۸ الحاقی به آیین‌نامه اجرایی قانون مطبوعات]
ماده ۴۸- این آیین‌نامه جایگزین آیین‌نامه اجرایی قانون مطبوعات مصوب اسفندماه ۱۳۶۴، موضوع تصویبنامه شماره ۱۱۱۶۴۸ت۴۹ مورخ ۱۳۶۶.۲.۵ و کلیه اصلاحات و الحاقات بعدی آن می‌گردد.
محمدرضا عارف – معاون اول رییس‌جمهور