هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۶۴/۴/۱۶ به استناد ماده ۷ قانون انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۶۴/۴/۵ مجلس شورای اسلامی، آیین‌نامه اجرائی انتخابات ریاست جمهوری موضوع پیشنهاد شماره ۲۴ / ۳۲۴۴ مورخ ۱۳۶۴/۴/۱۱ وزارت کشور را به شرح پیوست تصویب نمودند.
ماده ۱ ـ فرمانداران و بخشداران موظفند در اجرای ماده ۸ قانون انتخابات ریاست جمهوری از آغاز انتخابات با دعوت از اعضای هیأتهای نظارت شورای نگهبان موجبات نظارت کامل آنان را در کلیه مراحل اجرائی انتخابات فراهم نمایند.
ماده ۲ ـ هیأت مرکزی نظارت منتخب شورای نگهبان میباید رونوشت احکام ناظر یا ناظرین خود را به ستاد انتخابات کشور، ستاد انتخابات استانداری، فرمانداریها و بخشداریهای مربوطه ارسال نماید.
ماده ۳ ـ فرمانداران و بخشداران باید پس از دریافت رونوشت احکام هیأتهای نظارت از نامبردگان برای تشکیل جلسه دعوت بعمل آورند.
ماده ۴- شرکت ناظر یا ناظرین شورای نگهبان در جلسات هیئت اجرائی بمنظور نظارت بر صحت اجرای قانون انتخابات ریاست جمهوری بوده و عدم حضور آنان در جلسات و یا خودداری آنان از امضاء صورتجلسات مانع از ادامه کار انتخابات نخواهد بود.
ماده ۵ ـ هیأتهای نظارت در صورتی که نتوانند شخصاً در جلسه شرکت نمایند ضمن تنظیم صورتجلسه، نماینده ای از بین خود انتخاب و نماینده منتخب با در دست داشتن یک نسخه از صورتجلسه تنظیمی در جلسه متشکله شرکت نموده و صورتجلسه تنظیمی را به منظور ضبط در سوابق انتخاباتی به فرماندار یا بخشدار محل تسلیم نماید.
ماده ۶ـ مراجع ذیصلاح قانونی در مورد ارسال گزارشات بازرسان (موضوع تبصره ۵ ذیل ماده ۸۰ قانون انتخابات ریاست جمهوری) عبارتند از:
شورای نگهبان، هیأت مرکزی نظارت و ستاد انتخابات کشور.
ماده ۷ ـ هیئتهای اجرائی شهرستان موظفند یک نسخه از صورتجلسات اقدامات خود را که به ناظر یا ناظرین شورای نگهبان تسلیم مینمایند به ستاد انتخابات کشور نیز ارسال دارند.
ماده ۸ ـ در این انتخابات ملاک تبعیت بخشداریها از فرمانداریها، قانون تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران بوده و حوزه بندی انتخابات مجلس شورای اسلامی ملاک عمل نخواهد بود.
ماده ۹ ـ فرمانداران پس از وصول دستور وزارت کشور مبنی بر انجام انتخابات ریاست جمهوری، شروع برنامه انتخابات را به وزارت کشور تلگراف و تلفنگرام و بلافاصله دستور تشکیل هیئت اجرائی بخشهای تابعه را به بخشداران مربوطه ابلاغ مینمایند. (فرم شماره ۱ و ۲)
ماده ۱۰ ـ [حذفی ۱۳۷۲/۲/۱]
[فرمانداران و بخشداران پس از ارسال تلگراف و تلفنگرام مبنی بر اعلام شروع انتخابات در اجرای ماده ۳۸ قانون انتخابات ریاست جمهوری برای تشکیل هیئت اجرائی شهرستان و بخش از اعضای اداری هیئت سریعاً دعوت بعمل میآورند. (فرم شماره ۳)]
ماده ۱۱ ـ [حذفی ۱۳۷۲/۲/۱]
[فرمانداران و بخشداران بر اساس دعوتنامه در ساعت مقرر جلسه مشورتی را با حضور اعضای اداری هیئت اجرائی تشکیل داده و پس از تبادل نظر ۳۰ نفر از معتمدین اقشار مختلف مردم مرکز بخش / شهرستان و بخش مرکزی را تعیین و مراتب را صورت جلسه مینمایند. (فرم شماره ۴).]
ماده ۱۲ – [اصلاحی ۱۳۷۲/۲/۱]
فرمانداران و بخشداران پس از بررسیهای لازم سی (۳۰) نفر از معتمدین اقشار مختلف مردم شهرستان / بخش را تعیین و پس از تأیید هیأت نظارت مربوط از اعضای اداری هیأت اجرایی (دادستان یا نماینده وی و رییس ثبت احوال) و سی (۳۰) نفر معتمدین منتخب برای تشکیل جلسه انتخاب معتمدین اصلی و علی‌البدل هیأت اجرایی دعوت به عمل میآورند.
ماده ۱۳ ـ در شهرستانها و بخش هائی که شورای اسلامی در آنها تشکیل شده باشد فرماندار یا بخشدار در اجرای تبصره ذیل ماده ۳۸ قانون ریاست جمهوری اقدام مینمایند. (فرم شماره ۶).
ماده ۱۴ – [اصلاحی ۱۳۷۲/۲/۱]
پس از حضور حداقل بیست (۲۰) نفر از معتمدین دعوت شده آنان از بین خود یا خارج هشت (۸) نفر را به عنوان معتمدین اصلی و پنج (۵) نفر را به‌عنوان معتمدین علی‌البدل اجرایی با رأی مخفی و اکثریت نسبی آراء انتخاب مینمایند و مراتب صورت جلسه میشود و به امضای حاضران در جلسه میرسد.
تبصره ـ بخشداران دو نسخه از صورتجلسه انتخاب معتمدین هیأت اجرائی بخش را بلا فاصله به فرمانداری و فرمانداران نیز دو نسخه از صورتجلسه انتخاب معتمدین هیأت اجرائی مرکز شهرستان را بلافاصله به ستاد انتخابات کشور ارسال میدارند. (فرم شماره ۸ و ۹)
ماده ۱۵ ـ فرمانداران پس از تشکیل اولین جلسه هیأت اجرائی مرکز شهرستان مراتب را به ستاد انتخابات کشور اعلام میدارند. (فرم شماره ۱۰)
ماده ۱۶ ـ [حذفی ۱۳۷۲/۲/۱]
[بخشداران پس از وصول دستور فرماندار مبنی بر تشکیل هیئت اجرائی از اعضای اداری هیئت اجرائی بخش دعوت بعمل میآورند. (فرم شماره ۳)]
ماده ۱۷ ـ هیأتهای اجرائی بخشها بلافاصله پس از انتخاب معتمدین و تکمیل عده خود تشکیل جلسه داده و تعداد و محل استقرار شعب ثبت نام و اخذ رأی را تعیین و مراتب را صورتجلسه نموده و یک نسخه از آن را وسیله بخشدار برای فرماندار شهرستان جهت طرح در جلسه هیئت اجرائی شهرستان ارسال میدارند. (فرم شماره ۱۱ و ۱۳)
ماده ۱۸ ـ بخشداران در اجرای تصمیمات هیأت اجرایی نسبت به صدور حکم عضو رابط اقدام مینمایند. (فرم شماره ۱۲)
ماده ۱۹ ـ هیئت اجرائی شهرستان با توجه به ماده ۴۵ قانون انتخابات ریاست جمهوری پس از تعیین محل استقرار شعب ثبت نام و اخذ رأی در مرکز شهرستان و بخش مرکزی و بررسی و تصویب مصوبات هیأتهای اجرائی بخشها در مورد تعداد و محل شعب ثبت نام و اخذ رأی مبادرت به انتشار آگهی انتخابات حاوی تاریخ، ساعت برگزاری انتخابات، محل شعب ثبت نام و اخذ رأی، شرایط انتخاب کنندگان و مقررات جزائی در سراسر شهرستان مینماید. (فرم شماره ۱۴).
ماده ۲۰ ـ [اصلاحی ۱۳۷۲/۲/۱]
فرمانداران با همکاری نیروی انتظامی نسبت به انتشار آگهی انتخابات در سطح شهرستان اقدام مینمایند. (فرم شماره ۱۵).
ماده ۲۱ ـ در اجرای ماده ۴۶ قانون انتخابات ریاست جمهوری فرمانداران موظفند سه نسخه از آگهی های منتشره در سطح شهرستان را به ستاد انتخابات کشور و یک نسخه به ستاد انتخابات استان داری ارسال دارند. (فرم شماره ۱۶)
ماده ۲۲ ـ هیأتهای اجرائی شهرستان و بخش در اجرای ماده ۴۷ قانون نسبت به تنظیم صورتجلسه تعیین اعضاء شعب ثبت نام و اخذ رأی اقدام مینمایند. (فرم شماره ۱۷)
ماده ۲۳ ـ بخشداران یک نسخه از صورتجلسه انتخاب اعضاء شعب ثبت نام و اخذ رأی را به فرمانداری مرکز شهرستان ارسال میدارند. (فرم شماره ۱۸)
ماده ۲۴ ـ فرمانداران و بخشداران موظفند با توجه به صورتجلسه هیأت اجرائی مبنی بر تعیین اعضاء شعب ثبت نام و اخذ رأی نسبت بصدور ابلاغ آنان اقدام و جهت تحویل صندوق و لوازم و مدارک ثبت نام و اخذ رأی از آنان دعوت بعمل آورند. (فرم شماره ۱۹).
ماده ۲۵ ـ فرمانداران و بخشداران پس از دعوت و حضور اعضاء شعب ثبت نام و اخذ رأی مدارک و لوازم شعبه و همچنین برگهای انتخاباتی را تحویل اعضاء شعبه اخذ رأی نموده و پس از توجیه برنامه و روش ثبت نام و اخذ رأی و قرائت آراء ترتیبی اتخاذ خواهند نمود که یک روز قبل از روز اخذ رأی، اعضاء شعب ثبت نام و اخذ رأی به محل شعب اعزام شوند. (فرم شماره ۲۰)
ماده ۲۶ ـ فرمانداران میباید نسبت به صدور حکم نماینده فرماندار اقدام نمایند. (فرم شماره ۲۱)
ماده ۲۷ ـ [اصلاحی ۱۳۷۲/۲/۱]
فرمانداران و بخشداران به منظور حفاظت شعب ثبت نام و اخذ رأی با هماهنگی نیروی انتظامی حداقل دو نفر از مأمورین انتظامی را ضمن صدور ابلاغ در معیت اعضاء شعبه به محل شعبه ثبت نام و اخذ رأی اعزام مینمایند. (فرم شماره ۲۲).
ماده ۲۸ ـ برنامه روز اخذ رأی و قرائت آراء:
[اصلاحی ۱۳۷۲/۲/۱]
[اصلاحی ۱۳۸۰/۲/۱۹]
اعضاء شعب ثبت نام و اخذ رأی حداقل یک ساعت قبل از وقت مقرر در محل شعبه حاضر و ابتدا نسبت به انتخاب هیئت رئیسه اقدام و مراتب را در صورتجلسه تنظیمی درج مینمایند و سپس صندوق اخذ رأی را در حضور نماینده هیأت نظارت بر انتخابات و نماینده فرماندار باز و پس از حصول اطمینان از خالی بودن، لفاف و با مهر شعبه ثبت نام و اخذ رأی لاک و مهر مینمایند و پس از امضاء قسمت الف صورتجلسه ثبت نام و اخذ رأی و رعایت مراحل ششگانه زیر نسبت به تکمیل و تنظیم صورتجلسه نهائی شعبه مربوط اقدام خواهند نمود.
چنانچه صندوقهای اخذ رای به گونه‌ای طراحی و ساخته شده باشند که نیازی به لفاف نداشته باشند، فقط محل یا محل‌های تعیین شده بر روی صندوق پس از بستن آن، در مراحل مختلف برنامه روز اخذ رای محل شکاف صندوق برای انداختن رای در پایان برنامه، با مهر انتخابات لاک و مهر خواهد شد:
اول ـ مرحله مراجعه رأی دهندگان.
دوم ـ مرحله کنترل.
سوم ـ مرحله ثبت نام.
چهارم ـ مرحله اخذ رأی
پنجم ـ مرحله قرائت و شمارش آراء.
ششم ـ مرحله تنظیم و تکمیل صورتجلسه.
اول – مرحله مراجعه رای دهندگان
1 – اعضای شعبه باید کوشش کنند محل اخذ رای حتی الامکان دارای درب ورودی و خروجی مجزا باشد و مامورین انتظامی موظفند طبق دستور نماینده فرماندار یا رئیس شعبه ثبت نام و اخذ رای از ازدحام در محل اخذ رای ممانعت نموده تا اخذ رای در کمال آرامش انجام پذیرد.
2 – رای دهندگان با در دست داشتن عین شناسنامه در محل شعبه ثبت نامه و اخذ رای حضور یافته و به ترتیب به منظور ثبت نام و دادن رای وارد محوطه اخذ رای می شوند.
دوم – مرحله کنترل:
کنترل در دو مرحله انجام می شود:
الف – کنترل شناسنامه : نماینده فرماندار یا رئیس شعبه یا هر یک از سه منشی شعبه ثبت نام و اخذ رای با ملاحظه شناسنامه رای دهنده موارد ذیل را مورد توجه قرار می دهند:
1 – شناسنامه به مهر انتخابات ریاست جمهوری همان مرحله ممهور نشده باشد.
2 – شناسنامه متعلق به شخص مراجعه کننده بوده و دارنده آن در روز اخذ رای وارد سن شانزده ( ۱۶ ) سالگی شده باشد.
ب – کنترل انگشت :
نماینده فرماندار یا رئیس شعبه و یا هر یک از سه منشی ، انگشت سبابه دست رای دهنده را کنترل می نماید که آلوده به رنگ جوهر استامپ که احتمالا نشان دادن رای است نباشد.
تبصره : در صورتی که شناسنامه مراجعه کننده ممهور به مهر انتخابات جاری باشد و یا بر انگشت سبابه او اثر جوهر استامپ مشخص شده باشد، به دستور نماینده فرماندار از رای دادن وی جلوگیری بعمل می آید.
سوم – مرحله ثبت نام:
1 – پس از انجام مرحله کنترل و حصول اطمینان از این که شناسنامه متعلق به مراجعه کننده بوده و او واجد شرایط رای دادن می باشد یکنفر از منشی ها نسبت به ثبت مشخصات سجلی رای دهنده براساس شناسنامه و سایر اطلاعات مورد نیاز بر روی برگ تعرفه اقدام و پس از اخذ اثر انگشت رای دهنده روی برگ تعرفه ، آن را امضا می نماید.
2 – متصدی ثبت نام ، شناسنامه رای دهنده را به مهر انتخابات ممهور و به وی تحویل می نماید.
۳ـ [الحاقی ۱۳۸۰/۲/۱۹]
چنانچه انتخابات به شیوه دستی برگزار شود، وزارت کشور می‌تواند به منظور گردآوری آمار و اطلاعات مربوط به رای دهندگان از قبیل جنس، سن یا تأهل فرم‌های جداگانه‌ای تهیه کند. نماینده فرماندار – بخشدار یا یکی از اعضای شعبه موظفند فرم‌های اطلاعاتی را هنگام ثبت نام از رای دهندگان تکمیل نمایند. این فرم‌ها در پایان بدون آنکه داخل صندوق اخذ رای انداخته شوند حسب مورد تحویل بخشداری یا فرمانداری ذیربط خواهد شد.
چهارم – مرحله اخذ رای:
۱ – [اصلاحی ۱۳۸۰/۲/۱۹]
متصدی ثبت نام برگ رای را از محل پرفراژ ( نقطه چین ) از تعرفه انتخاباتی جدا نموده و به رای دهنده تسلیم می نماید و رای دهنده با علامت گذای در مقابل اسم یکی از نامزدها، برگ رای را بدون هرگونه نوشته و یا علامت دیگری و بدون اینکه آن را تا نماید داخل صندوق می اندازد.
چنانچه انتخابات به شیوه دستی برگزار شود، لازم است رای دهنده نام نامزد مورد نظر خود را در محل تعیین شده در برگ رای بنویسد، سپس برگ رای را تا نموده و داخل صندوق بیندازد.
۲ – نماینده فرماندار و اعضای شعبه ثبت نام و اخذ رای باید ترتیبی اتخاذ نمایند که رای نویسی مخفی و به صورت کامل آزاد و بدون اعمال نفوذ شخص دیگری انجام گیرد و هیچ یک از اعضای شعبه و نماینده فرماندار و مامورین انتظامی و نماینده هیات نظارت بر انتخابات و اصولا کلیه افرادی که به نحوی از انحا در شعبه وظیفه ای به عهده دارند حق توصیه به رای دهنده برای انتخاب فرد بخصوصی را ندارند. بدیهی است در صورتی که رای دهنده برای رای دادن نیاز به فرد دیگری داشته باشد باید از وجود افزاد خارج از شعبه که مورد اعتماد وی باشند استفاده نماید و اعضای شعبه نیز کنترل نمایند تا عمل خلاف قانون انجام نگیرد.
۳ – نماینده هیات نظارت بر انتخابات یا بازرسان وزات کشور در صورت مشاهده تخلف یا اعمال نفوذ موظفند مراتب را به اعضای شعبه و نماینده فرماندار تذکر دهند و آنان ضمن تنظیم صورت جلسه باید فرد یا افراد خاطی را توسط مامورین انتظامی حاضر در شعبه تحویل مقامات قضایی دهند.
۴ – نماینده فرماندار یا رئیس شعبه ثبت نام و اخذ رای مراقبت خواهند نمود تا هیچ فرد مسلحی وارد شعبه اخذ رای نشود. کنترل این امر توسط مامورین انتظامی ودر جلو درب ورودی خواهد بود.
پنجم – مرحله شمارش تعرفه و تکمیل صورتجلسه اعضای شعبه پس از انقضای مهلت اخذ رای و حصول اطمینان از این که کلیه مراجعه کنندگان رای خود را در صندوق های رای انداخته و فرد دیگری برای رای دادن در محل شعبه وجود ندارد بلافاصله با حضور نماینده هیات نظارت بر انتخابات و نماینده فرماندار اقدامات زیر را انجام می دهند و پس از تکمیل قسمتهای دیگر صورتجلسه شعبه کار ثبت نام و اخذ رای را به پایان می رسانند.
1 – تعداد کل تعرفه و برگ رای تحویلی به شعبه ، تعداد تعرفه های مصرف شده ، تعداد تعرفه و برگ رای مصرف نشده باقیمانده را در صورتجلسه درج و کلیه اعضا، نماینده هیات نظارت بر انتخابات و نماینده فرماندار زیر آن را امضا می نمایند.
2 – تعرفه های مصرف شده ، تعرفه و برگ را مصرف نشده باقیمانده را یکجا بسته بندی و همراه با یک نسخه از صورتجلسه شعبه داخل جعبه مناسب قرار داده و با مهر شعبه لاک و مهر می نمایند.
3 – یک نسخه دیگر از صورتجلسه شعبه را بدون اینکه درب صندوق اخذ رای باز شود از محل شکاف صندوق داخل صندوق رای قرار داده وسپس شکاف مذکور را با پارچه مسدود و لاک و مهر می نمایند.
4 – نسخه سوم صورتجلسه تنظیمی به رئیس شعبه و نسخه چهارم به نماینده هیات نظارت بر انتخابات و نسخه باقیمانده توسط نماینده فرماندار به هیات اجرائی مربوط تحویل داده خواهد شد و صندوق یا صندوق های اخذ رای ، جعبه محتوی تعرفه ها و سایر لوازم انتخاباتی بلافاصله به وسیله رئیس شعبه ، نماینده فرماندار و نماینده هیات نظارت بر انتخابات با همراهی ماموران محافظ صندوق به مرکز شمارش آرا منتقل می شود.
تبصره – اگر در روز اخذ رای حوادث و اشکالات مربوط به انتخابات در محل شعبه پدید آید مراتب در انتهای صورتجلسه ( قسمت توضیحات ) منعکس می شود.
اول ـ مرحله مراجعه رأی دهندگان
۱ ـ اعضای شعبه باید کوشش نمایند محل اخذ رأی حتی الامکان دارای درب ورودی و خروجی مجزا باشد و مأمورین انتظامی موظفند طبق دستور نماینده فرماندار یا رئیس شعبه ثبت نام و اخذ رأی از ازدحام در داخل محل اخذ رأی ممانعت نموده تا اخذ رأی در کمال آرامش انجام پذیرد.
2 ـ رأی دهندگان با در دست عین شناسنامه در محل شعبه ثبت نام و اخذ رأی حضور یافته و به ترتیب بمنظور ثبت نام و دادن رأی وارد محوطه اخذ رأی میشوند.
3 ـ اخذ رأی از مهاجرین جنگ تحمیلی با ارائه شناسنامه و کارت بنیاد امور مهاجرین جنگ تحمیلی اتخاذ میگردد و در صورت فقدان شناسنامه فقط با کارت تأیید شده بنیاد رای گرفته میشود.
4 ـ اعضاء شعب ثبت نام و اخذ رأی موظفند کارت و شناسنامه مهاجرین مذکور را مهر نموده و در صورتی که کارت شناسائی داخل طلق پرس شده باشد با وسائل ممکن آن را سوراخ نمایند.
دوم ـ مرحله کنترل
کنترل در دو مرحله انجام میشود:
الف ـ کنترل شناسنامه.
نماینده فرماندار یا رئیس شعبه یا هر یک از سه منشی شعبه ثبت نام و اخذ رأی با ملاحظه شناسنامه رأی دهنده موارد زیر را مورد توجه قرار میدهند:
1 ـ شناسنامه در شعبه دیگری به مهر انتخابات ریاست جمهوری همان مرحله ممهور نشده باشد.
2 ـ شناسنامه متعلق به شخص مراجعه کننده بوده و دارنده آن وارد سن ۱۶ سالگی شده باشد.
ب ـ نماینده فرماندار یا رئیس شعبه و یا هر یک از سه منشی انگشت سبابه دست رأی دهنده را کنترل تا آلوده به رنگ جوهر استامپ که احتمالا نشانه دادن رأی در شعبه دیگر است نباشد.
توجه: در صورتی که مراجعه کننده دارای شناسنامه ای باشد که ممهور به مهر انتخابات ریاست جمهوری در روز اخذ رأی بوده و دلالت بردادن رأی در شعبه دیگری نماید یا در انگشت سبابه او اثر جوهر استامپ شعبه اخذ رأی دیگری مشاهده شود با دستور نماینده فرماندار از رأی دادن وی جلوگیری بعمل میآید.
سوم ـ مرحله ثبت نام
1 ـ پس از انجام مرحله کنترل و حصول اطمینان از اینکه شناسنامه متعلق به مراجعه کننده بوده و واجد شرایط رأی دهنده میباشد یکنفر از منشیها نسبت به ثبت مشخصات سجلی رآی دهنده بر اساس شناسنامه، روی برگ تعرفه اقدام و پس از اخذ اثر انگشت رأی دهنده روی برگ تعرفه ضمن درج تاریخ، با مهر انتخابات ریاست جمهوری ممهور و امضاء مینماید.
2 – متصدی ثبت نام صفحه دوم شناسنامه رأی دهنده را (پشت صفحه عکس دار) به مهر انتخابات ممهور و به رأی دهنده تحویل مینماید.
چهارم ـ مرحله اخذ رأی
1 ـ متصدی ثبت نام، برگ رأی را پس از ممهور نمودن به مهر انتخابات از محل پرفراژ (نقطه چین) از تعرفه انتخاباتی جدا نموده و به رأی دهنده تسلیم مینماید و رأی دهنده نیز فقط اسم یک نامزد مورد نظر خود را بر روی آن نوشته، تا نموده و داخل صندوق اخذ رأی میاندازد.
2 ـ نماینده فرماندار و اعضای شعبه ثبت نام و اخذ رأی باید ترتیبی اتخاذ نمایند که رأی نویسی مخفی و بصورت کاملا آزاد و بدون اعمال نفوذ شخص دیگری انجام گیرد و هیچیک از اعضای شعبه و نماینده فرماندار و مأمورین انتظامی و نماینده هیئت نظارت بر انتخابات و اصولا کلیه افرادی که بنحوی از انحاء در شعبه وظیفه ای به عهده دارند حق نوشتن برگ رأی برای اشخاص را ندارند.
بدیهی است در صورتی که برای نوشتن رأی نیاز به فرد دیگری باشد رأی دهنده بایستی از وجود افراد خارج از شعبه که مورد اعتماد وی باشند استفاده نموده و اعضاء شعبه نیز کنترل نمایند تا عمل خلاف قانون انجام نگیرد.
3 ـ نماینده هیئت نظارت بر انتخابات یا بازرسان وزارت کشور در صورت مشاهده تخلف یا اعمال نفوذ موظفند مراتب را به اعضاء شعبه و نماینده فرماندار تذکر دهند و آنان ضمن تنظیم صورتجلسه باید فرد یا افراد خاطی را توسط مأمورین انتظامی حاضر در شعبه تحویل مقامات قضائی دهند.
4 ـ نماینده فرماندار یا رئیس شعبه ثبت نام و اخذ رأی مراقبت خواهند نمود هیچ فرد مسلحی وارد شعبه اخذ رأی نشود. کنترل این امر توسط مأمورین انتظامی و در جلو درب ورودی خواهد بود.
پنجم ـ مرحله قرائت و شمارش آراء
1 ـ اعضاء شعبه پس از انقضای ساعات اخذ رأی در صورت حصول اطمینان از اینکه کلیه مراجعه کنندگان رأی خود را در صندوقهای رأی انداخته و فرد دیگری برای رأی دادن در محل شعبه حضور ندارد بلافاصله پس از شمارش برگهای تعرفه و درج آن در صورتجلسه با حضور محافظان صندوق و نماینده هیئت نظارت بر انتخابات و نماینده فرماندار شمارش و قرائت آراء را آغاز مینمایند.
2 ـ ترتیب شمارش و قرائت آراء به این صورت است که ابتدا رئیس یا نایب رئیس شعبه اخذ رأی با همکاری یکی از منشیها تعرفه ها را شمارش نموده سپس لاک و مهر درب صندوق اخذ رأی را باز کرده و تعداد آراء داخل صندوق را بدون اینکه قرائت شود برگ شماری و با تعداد برگ تعرفه ها تطبیق داده و به یکی از دو حالت زیر عمل مینمایند:
الف ـ چنانچه تعداد اوراق رأی داخل صندوق بیشتر از تعداد تعرفه ها باشد اوراق اضافی از مجموع برگ آراء بدون آنکه خوانده شود برداشته و با رنگ قرمز جمله (باطل شد) را بر روی آن قید و باطل نموده و در صورتجلسه اخذ رأی نیز درج و در پایان ضمیمه صورتجلسه مینمایند.
ب ـ در صورتی که تعداد برگهای رأی داخل صندوق مساوی یا کمتر از تعداد تعرفه ها باشد مراتب در صورتجلسه درج میشود.
3 ـ پس از اینکه شمارش آراء به ترتیب مذکور در فوق انجام شد قرائت آراء شروع و مواد ۲۵ و ۲۶ قانون و تبصره های ذیل آنها با تأیید هیئت نظارت بر انتخابات یا نماینده آنان اجراء خواهد شد.
ششم ـ مرحله تنظیم صورتجلسه
پس از خاتمه شمارش و قرائت آراء صورتجلسه ثبت نام و اخذ رأی شعبه که به ضمیمه دستورالعمل اجرائی از طرف وزارت کشور ارسال شده است در پنج نسخه تنظیم و سپس تعداد رأی هر یک از دارندگان رأی در پشت برگ صورتجلسه در فرم مخصوص (فرم نتایج آراء) قید میشود. صورتجلسه پس از تنظیم به امضای نماینده فرماندار و اعضاء شعبه ثبت نام و اخذ رأی و محافظان صندوق و نماینده هیأت نظارت بر انتخابات میرسد و بلافاصله کلیه اوراق و مدارک انتخاباتی و یک نسخه صورتجلسه مذکور را داخل صندوق رأی قرار داده پس از انجام لاک و مهر مجدد صندوق (صندوقها)، اعضاء شعبه ثبت نام و اخذ رأی به اتفاق نماینده فرماندار در معیت مأمورین انتظامی، صندوق (صندوقهای) رأی را بهمراه دو نسخه از صورتجلسه شعبه اخذ رأی و سایر مدارک رسماً تحویل هیئت اجرائی میدهند. ضمناً ناظر و رئیس شعبه ثبت نام و اخذ رأی هر کدام یک نسخه از صورتجلسه مذکور را دریافت مینمایند. (فرم شماره ۲۳)
اگر در روز اخذ رأی در مورد انتخابات اشکلات پدید آید مراتب در قسمت انتهای صورتجلسه ذکر و به امضاء اعضای شعبه و نماینده فرماندار و محافظان صندوق و نماینده هیئت نظارت بر انتخابات میرسد.
توجه:
تعداد رأی دارندگان رأی فقط در فرم نتایج آراء انتخابات ریاست جمهوری که در پشت برگ صورتجلسه مندرج است قید میشود. (فرم شماره ۲۳).
ماده ۲۹ – [اصلاحی ۱۳۷۲/۲/۱]
برنامه روز اخذ رای مرحله دوم:
برنامه مرحله اول اخذ رای با رعایت نکات زیر در مرحله دوم تکرار می شود:
1 – شناسنامه مراجعه کنندگان به دو مهر انتخاباتی که در جریان است ممهور نشده باشد.
2 – چنانچه شناسنامه رای دهنده دارای مهر مرحله اول انتخابات باشد به مهر مرحله دوم نیز ممهور می شود.
3 – چنانچه شناسنامه رای دهنده فاقد مهر مرحله اول انتخابات ریاست جمهوری باشد هنگام رای گیری مرحله دوم دوبار به مهر مرحله دوم ممهور می شود تا رای دهنده نتواند برای بار دوم رای دهد.
ماده ۳۰ ـ [حذفی ۱۳۷۲/۲/۱]
[هیئتهای اجرائی بخشها به استثنای بخش مرکزی و مرکز شهرستان بلافاصله پس از دریافت صندوقهای آراء و مدارک و صورتجلسات شعبه ثبت نام و اخذ رأی انتخابات، نسبت به تنظیم صورتجلسه جمع آراء شعب مربوطه در حضور ناظر یا ناظرین شورای نگهبان در پنج نسخه اقدام نموده و مدارک و لوازم و صندوقها را بهمراه دو نسخه از صورتجلسه تنظیمی برای اعلام و ارسال به مرکز شهرستان تحویل بخشدار میدهند. (فرم شماره ۲۴ و ۲۵).]
برنامه قرائت و شمارش آرا:
[اصلاحی ۱۳۷۲/۲/۱]
ماده ۳۱ – [اصلاحی ۱۳۷۲/۲/۱]
بلافاصله پس از رسیدن صندوق یا صندوقهای رای به محل استقرار دستگاههای شمارشگر، قرائت و شمارش آرا به شرح موارد زیر انجام می شود:
۱ – [اصلاحی ۱۳۷۲/۲/۲۲]
درب صندوق و صندوقهای رای توسط هیات اجرایی و با حضور رئیس شعبه نماینده هیات نظارت بر انتخابات و نماینده فرماندار و هیات نظارت شهرستان باز و از روی صورتجلسه داخل آن کد شعبه و تعداد تعرفه های مصرف شده به اپراتور اعلام و برگهای رای به وی تحویل می شود.
تبصره – [اصلاحی ۱۳۷۲/۲/۱]
در شهرستانهائی که بیش از یک مرکز شمارش و قرائت آرا دارند، صندوق یا صندوقهای رای توسط نمایندگان هیات اجرایی و نمایندگان هیات نظارت که باید تا دو روز قبل از اخذ رای ، هیات های مذکور آنان را تعیین و به فرماندار معرفی نموده باشند باز و کار شمارش انجام می شود.
۲ – [اصلاحی ۱۳۷۲/۲/۲۲]
تعداد کل برگهای رای داخل صندوق یا صندوقها، تعداد آرا صحیح، تعداد آرا باطله ماخوذه، تعداد آرا باطله غیرماخوذه، تعداد رای هر یک از نامزدها و جمع آرای ماخوذه ( مجموعه آرا صحیح باضافه باطله ماخوذه ) مربوط به هر شعبه توسط دستگاه مشخص و در قرم نتیجه قرائت و شمارش آرا شعبه در پنج نسخه ثبت و پس از تایید و امضا آن توسط اپراتور و رئیس شعبه نماینده هیات نظارت بر انتخابات و نماینده فرماندار تحویل رئیس شعبه می شود.
۳ – [اصلاحی ۱۳۷۲/۲/۲۲]
رئیس شعبه با همکاری نماینده هیات نظارت بر انتخابات و نماینده فرماندار بلافاصله یک نسخه از فرم نتیجه قرائت و شمارش آرای شعبه به همراه برگهای رای خوانده شده را داخل صندوق یا صندوقهای رای گذارده و درب آن را می بندند و پس از لاک و مهر ضمیمه یک نسخه از فرم نتیجه را قرائت و شمارش آزای شعبه همراه با جعبه محتوی تعرفه ها به هیات اجرایی شهرستان تحویل می دهد. نسخه سوم به نماینده فرماندار تحول داده می شود تا به هیات اجرایی بخش تحویل دهد. نسخه چهارم در اختیار نماینده هیات نظارت بر انتخابات قرار می گیرد و نسخه باقیمانده نزد رئیس شعبه ثبت نام و اخذ رای باقی می ماند. برگهای رای به تفکیک آرای صحیح باطله ماخوذه و باطله غیرماخوذه بسته بندی شده و داخل صندوق یا صندوق ها قرار می گیرد.
۴ – پس از پایان قرائت و شمارش آرا کلیه شعب شهرستان، هیات اجرایی شهرستان با استفاده از فرم نتیجه قرائت و شمارش آرای هر یک از شعب، نتیجه کلیه اخذ رای شهرستان را صورتجلسه می نمایند. این صورتجلسه باید حاوی نتیجه کلی آرا به تفکیک شهر مرکز شهرستان، بخش مرکزی و هر یک از بخش های تابعه باشند و به تعداد مورد نیاز تنظیم و یک نسخه آن تحویل هیات نظارت شهرستان و بقیه نسخه ها تحویل فرماندار شود.
تبصره – چنانچه پس از حصول نتیجه شمارش حداقل نود و پنچ درصد (۹۵%) صندوقهای رای یک شهرستان بقیه صندوقها به علت مشکلات ناشی از صعب العبور بودن مسیر شعبه اخذ رای تا مرکز شهرستان ، بروز حوادث غیرمترقبه و یا بروز هرگونه مانع پیش بینی نشده دیگر به مرکز شهرستان نرسید، این امر مانع از تنظیم صورتجلسه نتیجه کلی شهرستان نخواهد بود مشروط بر آن که تعداد صندوقهای واصل نشده در صورتجلسه قید شود.
۵ – پس از اتمام کار قرائت و شمارش آرا و بدست آمدن نتیجه کلی اخذ رای شهرستان، درب یا درب های محل نگهداری صندوق های رای مسدود و با مهر انتخابات و مهر هیات نظارت لاک و مهر می شود و بلافاصله جعبه های محتوی تعرفه ها نیز به منظور استخراج آمار و اطلاعات مورد نیاز مندرج در آنها تحویل اپراتور می شود و پس از پایان کار درب یا درب های محل نگهداری صندوق ها باز و پس از قرار دادن جعبه های محتوی تعرفه لاک و مهر شده در آن ، درب محل نگهداری صندوق ها و جعبه های محتوی تعرفه بسته و لاک و مهر می شود.
تبصره – درب محل نگهداری صندوق های رای تا زمان وصول دستور امحای اوراق انتخاباتی باز نخواهد شد مگر در صورت نیاز، به تشخیص هیات های اجرایی و نظارت شهرستان و یا دستور وزارت کشور و با حضور هر دو هیات اجرایی و نظارت شهرستان که پس از رفع نیاز مجددا درب یا درب های محل نگهداری بسته و به ترتیب قبل لاک و مهر می شود.
ماده ۳۲ – [اصلاحی ۱۳۷۲/۲/۱]
فرماندار پس از دریافت صورتجلسه نتیجه کلی اخذ رای شهرستان از هیات اجرایی بلافاصله نتیجه را با سریعترین وسیله مخابراتی به ستاد انتخابات کشور اعلام و پس از وصول نظریه ستاد انتخابات کشور مبنی بر انتشار آگهی نتیجه اخذ رای شهرستان، در اجرای ماده (۸۰) قانون انتخابات ریاست جمهوری نسبت به تنظیم آگهی مذکور و انتشار آن در سراسر شهرستان اقدام و دو نسخه از صورتجلسه نتیجه کلی اخذ رای شهرستان را به ستاد انتخابات کشور، و به هر یک از بخشهای تابعه نیز یک نسخه ارسال می نماید و نسخه آخر در بایگانی فرمانداری باقی می‌ماند.
ماده ۳۳- [اصلاحی ۱۳۷۲/۲/۱]
مسئولیت نگهداری و حفاظت مدارک انتخابات و صندوقهای اخذ رای تا وصول دستور امحای اوراق انتخابات به عهده فرماندار خواهد بود.
ماده ۳۴ ـ [حذفی ۱۳۷۲/۲/۱]
[فرمانداران پس از دریافت صورتجلسات قرائت آراء بخشهای تابعه، کلیه مدارک و لوازم و صندوقهای مربوطه را در اسرع وقت به هیئت اجرائی مرکز شهرستان تحویل نموده و هیأت اجرائی مرکز شهرستان سریعاً اقدام مینمایند. (فرم شماره ۲۸).]
ماده ۳۵ ـ [حذفی ۱۳۷۲/۲/۱]
[فرمانداران پس از دریافت صورتجلسه انتخابات از هیئت اجرائی شهرستان ضمن رعایت ماده ۸۰ قانون انتخابات ریاست جمهوری و ارسال دو نسخه از صورتجلسه مذکور به ستاد انتخابات کشور و همچنین وصول نظریه مجدد ستاد انتخابات کشور نسبت به تنظیم آگهی نتیجه انتخابات و انتشار آن در سراسر شهرستان اقدام مینمایند. (فرم شماره ۲۹ و ۳۰)]
ماده ۳۶ – [اصلاحی ۱۳۷۲/۲/۱]
در پایان مهلت قانونی ( حداکثر دو روز پس از تاریخ انتشار آگهی نتیجه اخذ رای در شهرستان ) هیات اجرای شهرستان با حضور ناظر یا ناظرین شورای نگهبان تشکیل جلسه داده و به شکایات واصله رسیدگی می نمایند و مراتب را در پنج (۵) نسخه صورتجلسه نموده و به فرماندار تسلیم می دارد.
تبصره – [الحاقی ۱۳۷۲/۲/۱]
در صورتی که تا پایان مهلت قانونی هیچگونه شکایتی به هیات اجرایی نرسیده باشد مراتب عدم وصول شکایت نیز در پنج (۵) نسخه صورتجلسه و به فرماندار تسلیم می شود.
ماده ۳۷ ـ فرماندار بلافاصله ۳ نسخه صورتجلسه رسیدگی به شکایات دریافتی از هیئت اجرائی شهرستان را به ستاد انتخابات کشور ارسال میدارد. (فرم شماره ۳۳).
ماده ۳۸ ـ ستاد انتخابات کشور دو نسخه از صورتجلسات واصله موضوع ماده فوق را به هیئت مرکزی نظارت بر انتخابات جهت بررسی و اعلام نظریه نهائی شورای نگهبان ارسال میدارد.
ماده ۳۹- [اصلاحی ۱۳۷۲/۲/۱]
وزارت کشور پس از دریافت نظریه شورای نگهبان مبنی بر صحت برگزاری انتخابات یا توقف یا ابطال تمام یا قسمتی از انتخابات ریاست جمهوری، مراتب را به مسئولین اجرایی انتخابات ابلاغ مینمایند.
ماده ۴۰ ـ فرمانداران پس از دریافت نظریه شورای نگهبان از طریق ستاد انتخابات کشور بلافاصله نسبت به تنظیم صورتجلسه نهائی انتخابات ریاست جمهوری اقدام و ضمن مخابره نتیجه نهائی دو نسخه از آنرا به ستاد انتخابات کشور ارسال می نمایند. (فرم شماره ۳۴ و ۳۵ و ۳۶).
ماده ۴۱ ـ فرمانداران سراسر کشور پس از وصول دستور وزارت کشور مبنی بر امحاء آراء و اوراق انتخابات ریاست جمهوری با حضور اعضاء هیئت اجرائی و حتی المکان هیئت نظارت بر انتخابات شهرستان نسبت به امحاء آراء و اوراق مصرف شده انتخابات شهرستان بنحو مقتضی اقدام و مراتب را صورتجلسه و دو نسخه آنرا به ستاد انتخابات کشور ارسال میدارد. (فرم شماره ۳۷ و ۳۸).
ماده ۴۲ – [الحاقی ۱۳۷۲/۲/۱]
چنانچه در خارج از کشور و یا در همه یا تعدادی از شهرستانهای یک استان که با توجه به امکانات و یا هر دلیل دیگر قرائت و شمارش آرا با دستگاه شمارشگر مقدور و میسر نباشد، کار قرائت و شمارش آرا با دست و با رعایت مواد زیر انجام می شود.
1 – کلیه اصلاحات بعمل آمده در مواد ۱ الی ۲۷ آیین‌نامه معتبر و ملاک عمل است .
2 – در ماده ۲۸ اصلاحات بعمل آمده در مراحل اول الی چهارم کلا معتبر و ملاک عمل است ولی مراحل پنجم و ششم این ماده به وضعیت قبل از اصلاح معتبر و ملاک عمل خواهد بود مشروط بر آن اصلاحات بعمل آمده در مواد ۲۵ و ۲۶ و ۲۷ و ۲۸ قانون انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران رعایت شود.
3 – مواد ۲۹، ۳۰، ۳۱، ۳۲، ۳۳، ۳۴ و ۳۵ آیین‌نامه بدون اصلاحات و به وضعیت قبل معتبر و ملاک عمل می باشد.
ماده ۴۳ – [الحاقی ۱۳۷۲/۲/۱]
حذف، تغییر و یا اصلاح فرم های مربوط به این آیین‌نامه و یا الحاق فرم های جدید مورد نیاز به آن، پس از تصویب وزیر کشور قابل اجرا است .
نخست وزیر ـ میر حسین موسوی