[۱۳۵۲/۷/۲۱: اصلاح عنوان آیین‌نامه: از «آیین‌نامه کارشناسان راجع به قانون دادرسی مدنی مصوب ۲۵ شهریور ماه ۱۳۱۸»]
شماره ۳۲۸۰ – ۱۳۲۳/۵/۲۳
ماده ۱- [اصلاحی ۱۳۵۲/۷/۲۱]
به استثنای مواردی که دستمزد کارشناسان را دادگاههای مدنی معین میکنند و یا مراجع جزائی به موجب ماده ۴۹۳ قانون آئین دادرسی کیفری حق تعیین آن را دارند، دستمزد آنان نظر به کمیت و کیفیت و ارزش زحمتی که متحمل میشوند بر طبق مقررات این آیین‌نامه معین میشود.
ماده 2ـ دستمزد کارشناس قبل از مباشرت او به کار باید در صندوق دادگستری سپرده گردد و قبض صندوق پیوست پرونده شود.
ماده 3ـ دستمزد کارشناسان بشرح زیر است:
فصل اول ـ در امور پزشکی
الف ـ جراحی عمومی و جراحی بیماریهای زنان و قابلگی از 250 تا 1000 ریال و در صورتی که برای اظهارنظر مجبور به اعمال جراحی و تحقیقات عمیقتر دیگری باشند حداکثر دستمزد بیش از سه هزار ریال تعیین نخواهد شد.
ب ـ کارهای پزشکی و پزشکی قانونی « در نقاطی که از طرف وزارت دادگستری پزشک قانونی تعیین نشده» و تشخیص سن و ازاله بکارت و تشخیص استعداد جسمانی و کحالی از 250 تا500 ریال و در صورت لزوم عمل جراحی حداکثر دستمزد از 2000 ریال تجاوز نخواهد نمود.
ج ـ بیماری های اعصاب و دماغ از 250 تا500 ریال.
د ـ بیماریهای دهان و دندان و حلق و بینی از 100 تا 500 ریال و در صورت عمل جراحی دستمزد از 1000 ریال تجاوز نخواهد کرد.
هـ ـ زهرشناسی تا تشخیص دو زهر 250 الی 500 ریال «قیمت دوا جزء دستمزد نیست و باید علاوه بر آن پرداخت شود» نسبت به اضافه از دو زهر ـ برای تشخیص هر زهری یکصد ریال باید تأدیه شود.
و ـ نسج شناسی از 250 الی 500 ریال
ز ـ داروسازی 150 تا350 ریال
ماده 4ـ
فصل دوم ـ در نقشه برداری و زمین پیمائی و ارزیابی
الف ـ نقشه برداری در شهر و حومه تا پانصدمتر مربع با بنا یا بدون بنا مقطوعاً پانصد ریال – نسبت بمازاد از پانصدمتر مربع تا هزار متر مربع «زیربنا» هر متر مربع یک ریال – « در زمین بدون بنا» هر متر مربع پنجاه دینار و از هزار متر مربع تا ده هزار متر مربع نصف مبلغ مزبور و از ده هزار متر مربع ببالا هر متر مربع بیست دینار.
ب ـ نقشه برداری در دهات « نسبت بابنیه و باغ» ثلث دستمزد مندرجه در بند پیش گفته و « نسبت به اراضی» تا یک هکتار « ده هزار متر مربع» مقطوعاً سیصد ریال نسبت بمازاد از یک هکتار تا ده هکتار هر هکتاری یکصد ریال و از ده هکتار تا بیسـت هکتار نسبت بمازاد از ده هکتار هر هکتاری پنجاه ریال و از بیست هکتار ببالا هر هکتاری بیست ریال و در صورتی که نقشه احتیاج به تعیین بلندی سطح و ترسیم خطوط میزان منحنی باشد یک ثلث مبلغ دستمزد مقرر در این فقره اضافه میشود.
ج ـ دستمزد تهیه نقشه‌های طولی از قبیل دیوار و غیره « در شهر و حومه» از 200 تا 400 ریال و « در خارج شهر و حومه» از قبیل دیوار ـ رودخانه ـ جاده ـ قنوات ـ نهر ـ حدود و سامان و غیره تا یک کیلومتر 400 ریال و از یک کیلومتر ببالا هر کیلومتر پنجاه ریال و در صورتی که نقشه محتاج به تعیین ارتفاع و سطح تراز « یا پروفیل» باشد یک ثلث دستمزد مقرر اضافه میشود.
د ـ تهیه نقشه‌های ساختمانی هر سطح بنا « اعم از افقی یا عمودی» هر متری 6 ریال.
هـ ـ برآورد مصالح ساختمانی و ارزیابی مستغلات و اراضی و باغات شهری و برآورد خسارات وارده برآنها تا ده هزار ریال « صدی یک و نیم » و نسبت بمازاد از ده هزارریال تا یکصد هزار ریال « صدی یک» و نسبت بمازاد از یکصد هزار ریال تا یک میلیون ریال « صدی نیم» و نسبت به مازاد یک میلیون ریال « هر هزار ریال دو ریال» و در خارج شهر نصف دستمزد مقرر در این بند.
و ـ تعیین حقابه و گردش قنوات از سیصد ریال الی یکهزار ریال.
ز ـ افراد «مستلزم نقشه دقیق و صورت ارزیابی و طرح قطعات مفروزه بطور واضح و روشن» برای نقشه برداری و ارزیابی مطابق دستمزدهای مقرر در بند الف ـ ب ـ ج ـ د ـ هـ این فصل.
برای قطعه بندی « در شهر و حومه» عمل قطعه بندی و افراز و حساب تقسیمات افرازی بشرح زیر است:
1ـ تا500 مترمربع و تا چهار قطعه 600 تا 1200 ریال- نسبت بمازاد از پانصد مترمربع برای هر متر مربع یک ریال و چنانچه از چهار قطعه تجاوز نماید برای هر قطعه اضافی مقطوعاً دویست ریال.
2ـ « در خارج شهر» نسبت به باغات و ابنیه دو ثلث میزان مقرر برای قطعه بندی املاک شهری.
3ـ در قسمت املاک مزروعی و اراضی یک ثلث دستمزد مقرر برای املاک شهری و حومه و چنانچه از چهار قطعه تجاوز نماید نسبت بهر قطعه اضافی مقطوعاً یک صد ریال.
قسمت سوم
فصل سوم ـ تعیین اجرت‌المثل و هزینه مسافرت و فوق العاده
ماده 5 ـ دستمزد تعیین اجرت‌المثل و هزینه مسافرت و فوق‌العاده.
الف ـ دستمزد تعیین اجرت‌المثل مستغلات و ابنیه و اراضی داخلی و خارج شهر تا یکهزار ریال ماهیانه نصف اجرت المثل یک ماهه و نسبت بمازاد از هزار ریال تا ده هزار ریال عشر اجرت المثل ماهیانه و نسبت بمازاد از ده هزار ریال صدی چهار.
ب ـ هزینه مسافرت کارشناسان « در صورتی که متفاضی وسائل حرکت کارشناس را فراهم ننماید» از یک شهر بشهر دیگر در خط شوسه کیلومتری شش ریال و بمقصد دهات و خطوط غیرشوسه کیلومتری هشت ریال « مبدأ محل حرکت است».
ج ـ فوق العاده روزانه کارشناس از هر جهت و خارج شهر روزی 150ریال « کسر روز یک روز حساب میشود».
ماده 6 ـ
فصل چهارم ـ در امور مهندسی و معماری و غیره
الف ـ مهندسی ساختمان و تطبیق نقشه با وضعیت محل و تشخیص اختلاف مربوط بامور ساختمانی از 300 الی 1500 ریال.
ب ـ کارهای مربوط بامور معماری از 150 الی 300 ریال.
ج ـ مهندسی ماشین 250 الی 1000 ریال.
د ـ ماشین سازی و تعمیرات آن « کارشناسی ماشین» 250 الی 500 ریال.
هـ ـ الکتریک و میکانیک [مکانیک] 250 الی 500 ریال.
و ـ مهندسی برق 250 الی 1000 ریال.
ز ـ مهندسی آبیاری 250 الی 1000 ریال.
ماده 7ـ
فصل پنجم – در امور مختلفه
الف ـ تعیین حقابه « قنوات ـ استخر ـ رودخانه ـ چشمه» روز اول 200 الی 300 ریال نسبت باضافه از یک روز تا ده روز روزی 100 ریال و نسبت بمازاد از ده روز روزی 50 ریال.
ب ـ تقسیم قنوات و تشخیص قنائی و مساحی قنوات تا یک کیلومتر 300 ریال و اضافه بریک کیلومتر تا ده کیلومتر برای هر کیلومتر پنجاه ریال و نسبت باضافه از ده کیلومتر هر کیلومتر سی ریال.
ج ـ ارزیابی میوه 100 الی 200 ریال و ارزیابی سردرختی 250 الی 500 ریال.
د دـ کارشناسی فرش 100 الی500 ریال.
هـ ارزیابی داروهای اختصاصی « اسپسیالیته» و شناسائی علامات آنها 250 الی 1000 ریال.
و ـ اموراقتصادی و بانکی و بازرگانی 250 الی 1000 ریال.
ز ـ حسابداری در صورتی که دفاتر منظم باشد و محاسبه از پنجاه هزار ریال تجاوز نکند 200 الی 500 ریال و در صورت تجاوز حساب از پنجاه هزار ریال صدی نیم نسبت بمازاد.
2ـ حسابداری در صورت عدم وجود دفاتر منظم یا حسابهای مختلفه یا محاسبات سیاقی تا پنجاه هزار ریال 300 الی 600 ریال و در صورت تجاوز از پنجاه هزار ریال صدی یک نسبت بمازاد.
3ـ امور تصفیه (در نقاطی که اداره تصفیه تشکیل نگردیده) برای مدیر تصفیه 1000 الی 4000 ریال و برای عضو ناظر در صورتی که کارمند دولت باشد 500 الی 2000 ریال و در صورتی که کارمند دولت نباشد 500 تا 4000 ریال.
4ـ محاسبات بزبان بیگانه باضافه ربع دستمزد بزبان فارسی است.
5 ـ حسابداری مترادف تا پنجاه هزار ریال 300 الی500 ریال و نسبت بمازاد از پنجاه هزار ریال « صدی یک و نیم».
6 ـ رسیدگی بمحاسبات عادی از قبیل حسابهای ملکی و ارثی و غیره تا 100 هزار ریال پانصد ریال و نسبت بمازاد از یکصد هزار ریال هر یکصد هزار ریال دویست ریال و کسر صد هزار ریال در حکم صد هزار ریال است.
ح ـ برای امور زیر دستمزد از 250 تا 1000 ریال تعیین میشود:
1ـ میکانیک و تکنیک 2ـ استخراج معادن 3ـ ذوب فلزات و شیشه 4ـ کارشناسی راه شوسه و راه آهن 5 ـ کارشناسی اسفالت و امور مربوطه به آن از هر قبیل 6 ـ رادیو ـ سینما ـ بی‌سیم 7 ـ کارهای مربوط به فیزیک 8 ـ امور راجعه به جواهر ـ عتیقه ـ کتب ـ 9ـ انگشت نگاری ـ تن پیمائی.
ط ـ کارشناسی رانندگی و امور مربوط به آن « در هنگام تصادم و غیره» 100 الی 500 ریال.
ی ـ رنگرزی ـ نجاری ـ آهنگری ـ حلبی سازی ـ عکاسی 100 الی 400 ریال.
ک ـ عملیات ریون ایکس و کارشناسی نفت و پالش 500 الی 2000 ریال.
ل ـ تجزیه طبی و شیمیائی 100 الی 500 ریال.
م ـ تطبیق خط و مهر و امضاء فارسی 200 الی 150 ریال 500 ریال و تطبیق خط و مهر و امضاء غیر فارسی 600 الی.
ن ـ حق الوکاله « در مواردیکه تعرفه ندارد و باید بنظر کارشناس محول شود» از 250 الی 1000 ریال.
س ـ تشخیص نفقه و کسوه 200 الی 700 ریال.
ع ـ اقسام دلالی 200 الی 500 ریال.
ف ـ تشخیص خسارات تأخیر پرداخت و تفاوت قیمت و ضرر و زیان «اعم از نقد و جنس» 200 الی 2000 ریال.
ماده 8 ـ دستمزد کارشناسانی که در این آئین نامه قید نشده و باید بنظر دادگاه یا مقام صلاحیت دار دیگری تعیین شود وسیله دادگاه یا مقام صلاحیتدار مربوطه تعیین میشود و میزان آن نباید از حداکثر موارد نظیر یا مشابه تعیین شده در این آئین نامه تجاوز نماید.
ماده ۹ – [اصلاحی ۱۳۵۸/۴/۳۱]
کارشناسانی که مستخدم دولت یا مؤسسات وابسته به دولت هستند نمی‌توانند در دعاوی و اموری که مربوط به وزارتخانه یا اداره یا مؤسسه متبوع آنها است به عنوان کارشناس مداخله و اظهار نظر کنند مگر این که در آن رشته کارشناس رسمی دیگری وجود نداشته باشد یا آن که کارمند مذکور بر طبق مقررات مربوط به آن سازمان قانوناً ملزم به اظهار نظر باشد.
دادگاه‌ها و دادسراها و ادارات دادگستری و ثبت نمی‌توانند امر کارشناسی را به کارشناسانی که کارمند قضایی یا اداری دادگستری یا ثبت هستند رجوع کنند مگر این که در آن رشته جز قاضی یا کارمند مذکور کارشناسی دیگری وجود نداشته باشد.
تبصره – [اصلاحی ۱۳۵۸/۴/۳۱]
در مورد کلیه کارشناسان وزیر دادگستری می‌تواند در صورت گزارش اداره فنی راجع به سوء رفتار و عملیات آنها دستور استرداد یا ابطال پروانه را صادر نماید.
ماده 10ـ از تاریخ تصویب این آئین نامه، آیین نامه کارشناسان رسمی مصوب ۱۳۲۰ و تبصره ماده ۲۰ آیین نامه مرقوم مصوب ۱۳۲۱ راجع به قانون دادرسی مدنی ملغی است.
وزیر دادگستری – اسد الله ممقانی