نظر به اختیار حاصله از ماده ۱۶۱ نظامنامه قانون ثبت احوال مصوبه شهریور ۱۳۱۴ کمیسیون قضائی ثبت احوال مواد ذیل را بجای نظامنامه سابق ثبت احوال تصویب و نظامنامه سابق را نسخ مینماید:
فصل اول – در کلیات
ماده ۱ ـ سند ثبت احوال عبارت از مضمون ثبت یک واقعه در جدول مخصوص ثبت وقایع و در دفاتر و اوراق مربوطه است.
ماده ۲ ـ نماینده ثبت احوال ماموری است که از طرف اداره ثبت احوال مکلف بثبت وقایع چهارگانه در جداول و اوراق و دفاتر رسمی است.
ماده ۳ ـ اظهارکننده شخصی است که یکی از وقایع چهارگانه را برای ثبت در جدول و دفاتر رسمی بنماینده ثبت احوال یا نماینده او اطلاع میدهد.
اظهارکننده ممکن است صاحب واقعه یا نماینده قانونی او باشد.
تبصره ـ یک نفر نمیتواند در آن واحد هم اظهارکننده و هم شاهد باشد.
ماده ۴ ـ اظهارکننده باید لااقل هیجده سال تمام داشته باشد.
ماده ۵- مسئول اخذ ورقه شناسنامه صغار ولی خاص (پدرـ جدپدری) یا وصی منصوبی که وصایت او مسلم باشد یا قیم او است برای اثبات قیمومت و وصایت اظهارکننده باید مدارک لازمه را ارائه نماید ولی این ترتیب مانع نخواهد بود که مادر در غیبت اولیاء حق داشته باشد برای طفل صغیر خود اظهارکننده باشد.
تبصره ـ تسلیم ورقه شناسنامه به مادر، موکول به اجازه پدر است.
ماده ۶- برای ثبت هویت و همچنین ثبت وقایع اقامه دو شاهد لازم است که در مورد ازدواج و طلاق به هویت و در مورد تولد و فوت بصحت گفتار اظهارکننده شهادت میدهند سن شاهد نباید از ۱۸ سال کمتر باشد قبول شهادت زنها مانعی ندارد.
ماده ۷ ـ هرگاه شخصی برای ثبت هویت خود شاهدی نداشته باشد باید قبلاً خود را به شهربانی یا حکومت یا امنیه یا کدخدا معرفی نماید اشخاص مذکور پس از تحقیقات در اطراف آن شخص تصدیق صادر خواهند نمود که بموجب آن نماینده میتواند هویت آن شخص را ثبت نماید در این مورد ثبت با تذکر ذیل بعمل خواهد آمد (مراتب ثبت در حضور اظهارکننده که تصدیق … را در دست داشت بعمل آمد.)
تبصره ـ در مرزها و در محل‌هائی که مامورین مذکور در فوق نباشد مامورین ساخلو محل و کلانتر‌های مرز میتوانند تصدیق مذکور فوق را بشخصی که شاهد ندارد بدهند.
ماده ۸ ـ اشخاصی که ۱۸سال آنها تمام نشده هرگاه کسی را نداشته باشند که برای آنها اظهارکننده واقع شود مامورین انضباطی پس از تحقیقات لازمه در اطراف هویت آنها مراتب را به نماینده ثبت حوزه محل اقامت شخص مزبور اطلاع میدهند که برای آنها اسناد ثبت احوال تنظیم گردد در این مورد اظهارکننده مامورین انضباطی هستند و در محل امضاء اظهارکننده نوشته میشود موافق ماده (۸) مامور انضباطی اظهارکننده واقع شده.
تبصره ـ تسلیم شناسنامه باشخاصی که بموجب ماده فوق برای آنها اظهارنامه تنظیم میشود در صورتی که ۱۵سال آنها تمام باشد مانعی ندارد.
ماده ۹ ـ ثبت هویت صغار (اطفالی که ولی خاص ندارند و سن آنها به ۱۵ سال تمام نرسیده) بهیچوجه موکول به تعیین قیم نیست و ورقه شناسنامه آنها برای مدعی العموم بدایت ارسال می شود تا پس از تعیین قیم ورقه را باو تسلیم نماید نماینده در حاشیه سند خواهد نوشت ورقه شناسنامه برای مدعی‌العموم بدایت …. ارسال شده.
ماده ۱۰-
هویت مجانین هرگاه قیم نداشته باشند برحسب اظهار مامورین انضباطی پس از تحقیقات لازمه که مامورین مذکور بعمل خواهند آورد در همان حوزه که دیوانه مقیم است ثبت خواهد شد و ورقه شناسنامه برای مدعی‌العموم بدایت ارسال میشود. سن تقریبی مجنون اسم پدر و مادر هرگاه معلوم باشد نوشته میشود. هرگاه پدر یا مادر او معلوم نباشد در محل مربوطه نوشته میشود که اظهارکننده اسم پدر و مادر او را نمیدانست.
تبصره ـ در اسناد این قبیل اشخاص بهیچ وجه نباید کلمه دیوانه نوشته شود.
ماده ۱۱ ـ در نقاطی که وسائل عکاسی موجود است از کلیه اشخاصیکه سن آنها از ده سال تجاوز مینماید باید سه عکس گرفته شود که یک عکس بورقه شناسنامه و دو عکس دیگر در ظهر اظهارنامه ها الصاق میشود. ظهر عکسهائی که برای الصاق بشناسنامه و المثنی گرفته میشود بایستی از طرف صاحب عکس یا وکیل او در صورتی که صغیر باشد از طرف ولی او امضاء شود و چنانچه صاحب عکس سواد نداشته باشد با انگشت ابهام علامت خواهد داشت.
تبصره ـ اشخاص بی‌بضاعت که عدم بضاعت آنها در شهرها بتصدیق کلانتری و در قراء و قصبات بتصدیق نواب حکام یا کدخدا رسیده باشد از دادن عکس معاف هستند و در این صورت مامور ثبت احوال علائم مشخصه آنها را در ظهر اظهارنامه و در شناسنامه در محل مخصوصی قید مینماید.
فصل دوم- ثبت وقایع چهارگانه
ماده ۱۲ ـ احوال شخصی که ثبت آن بموجب قانون اجباری است عبارت از وقایع ذیل است:
ولادت – ازدواج – طلاق – فوت.
ماده ۱۳ ـ ثبت وقایع چهارگانه در نخستین جداول مخصوص سوش داری که اداره کل آمار و ثبت احوال تهیه مینماید و نمونه آن ضمیمه این نظامنامه است بعمل خواهد آمد.
تبصره ـ متوفیات موالد قبل از اول فروردین ۱۳۱۶ در جداول مذکور ثبت نشده و ثبت آن بوسیله نمایندگان ثبت احوال هر حوزه بدون مداخله کدخدایان فقط در دفتر یادداشتی پلمپ شده با حضور اظهارکننده و شهود بعمل می آید و شماره ثبت در این مورد متعاقب آخرین شماره ثبت فوق سال ۱۳۱۵ در هر قریه از حوزه‌های بلوکی و هر حوزه شهری خواهد بود.
ماده ۱۴ ـ جداول مخصوص ثبت وقایع باید قبل از آنکه چیزی در آن نوشته شده باشد بوسیله اداره بازرسی پلمپ شود.
تبصره ـ جداول مزبور در مرکز تهیه شده و پس از اجرای ماده فوق قبل از بهمن‌ماه هر سال برای مصرف سال بعد بدفاتر آمار و ثبت احوال ولایات فرستاده خواهد شد.
ماده ۱۵ ـ هر سند ثبت واقعه دارای یک شماره ترتیبی است که در بالای صفحه طرف راست نوشته می شود شماره مزبور از سال ۱۳۱۶ شمسی در هر قریه و هر حوزه شهری از شماره یک شروع شده و هر سال تجدید میگردد.
ماده ۱۶ـ در ثبت هر واقعه ولادت و فوت سال ماه روز و ساعت قید میگردد و کلیه تاریخها با تمام حروف نوشته میشود.
تبصره ـ در وقایع ازدواج و طلاق فقط قید ساعت ضروری نیست سال و ماه و روز باید نوشته شود.
ماده ۱۷ ـ نماینده ثبت احوال یا نماینده او در هر سند در ذیل محل امضاء یا مهر اسم خود را بطریق ذیل خواهد نوشت:
(حسن بهمنی نماینده حوزه یا قریه).
ماده ۱۸ ـ نماینده که غفلت نموده و ذیل سندی را امضاء ننموده باشد متخلف محسوب میشود و پس از تحقیق و دقت در صحت مندرجات سند بامر اداره کل آمار و ثبت احوال در حاشیه ثبت مذکور چنین نوشته میشود:
(بموجب امر شماره مورخه اداره کل آمار ثبت احوال مراتب امضاء بعمل آمد)
و مامور وقت ذیل این جمله را امضاء مینماید.
ماده ۱۹ ـ ثبت وقایع چهارگانه در جداول مذکور در ماده ۱۳ در قراء بعهده کدخدایان رسمی که نماینده مامورین ثبت احوال هستند خواهد بود در این صورت کد خدایان باید واقعه را ثبت نمایند و اگر کدخدا سواد نداشته باشد شخص باسواد دیگری که در قریه باشد از طرف کدخدا واقعه را نوشتة و کدخدا محل امضاء را مهر خواهد نمود و چنانچه باسوادی در قریه نباشد مأمور ثبت احوال شخصا واقعه را ثبت خواهد نمود.
ماده ۲۰ ـ کدخدایان قراء فقط مکلف به ثبت وقایع در جداول مخصوص ثبت وقایع بوده و بهیچ وجه حق ندارند اوراق شناسنامه صادر نموده و یا وقایع را شخصا در ظهر یا متن شناسنامه ثبت کند.
ماده ۲۱ ـ کدخدای هر قریه باید در آخر هر ماه منتهی تا سه روز بعد از ماه قبل صورتی از وقایع ثبت شده ماه گذشته بمرکز حوزه ثبت احوال بفرستد این صورت در اوراق مخصوصی که نمونه آنرا اداره کل آمار و ثبت احوال تهیه مینماید تنظیم میگردد و اگر وقایعی در قریه رخ نداده باشد صورت منفی باید فرستاده شود. (نمونه ضمیمه این نظامنامه است).
تبصره ـ کدخدا باید اسم خود را در محل مخصوص بنویسد.
ماده ۲۲ ـ پس از وصول صورت مذکور در ماده فوق بحوزه ثبت احوال نماینده حوزه بقرائی که واقعه داشته باشد سرکشی نموده و در هر قریه پس از ملاحظه وقایع ثبت شده و حصول اطمینان بصحت نسبت بموالید و متوفیات وقایع را در دفتر یادداشتی بلوکی پلمپ شده که همراه خواهد داشت ثبت نموده و سپس نسبت بموالید شناسنامه تنظیم و به‌صاحبان آنها تسلیم مینماید اگر صاحبان آنها حاضر نبودند در مقابل رسید شناسنامه‌ها را بکدخدای هر قریه تسلیم خواهد نمود.
نسبت به وقایع دیگر هم مامور وظیفه خود را از حیث ثبت در اوراق شناسنامه و دفاتر و ظهر اسناد موجوده در حوزه انجام مینماید.
ماده ۲۳ ـ دفاتر یادداشتی بلوکی و شهری موافق نمونه که اداره کل آمار و ثبت احوال تهیه مینماید و نمونه آن ضمیمه این نظامنامه است نوشته میشود دفاتر مزبور قبل از آن که چیزی در آن نوشته شود پلمپ میگردد دفاتر مزبور صفحه شماره شده و در ابتدا و انتهای هر دفتر صفحات نوشته شده و از طرف اداره بازرسی آمار و ثبت احوال تصدیق خواهد شد.
ماده ۲۴ ـ علاوه بر دفاتر یادداشتی بلوکی پلمپ شده دفاتر یادداشتی آزادی برای دفاتر وقایع موالید و متوفیات هر قریه از طرف نماینده ثبت احوال تنظیم میشود که دفتر مزبور بضمیمه نسخ اول هر واقعه ثبت شده که از سوش جدا میشود از طرف نماینده منتهی تا ۲۵ هر ماه نسبت بماه قبل بمرکز دفتر آمار و ثبت احوال ولایتی فرستاده میشود.
ماده ۲۵ ـ دفتر آمار و ثبت احوال ولایتی پس از وصول سرسوش جداول ثبت وقایع و دفاتر یادداشتی مربوطه راجع بموالید و متوفیات و سرسوشها را در دسته‌های صدورقی طبق مقرات مربوطه به تنظیم اسناد جلد و پلمپ نموده و مندرجات جداول مربوطه بموالید را در دفاتر سجل ولایتی ثبت مینماید و نسبت بوقایع دیگر هم در ظهر اظهارنامه و جداول مراتب را قید مینماید.
تبصره ـ ته سوشها مادام که جداول تمام نشده نزد کدخدا مانده و پس از تمام شدن هر یک از جداول ته سوشها نیز باید بوسیله نمایندگان حوزه‌ها در مقابل رسیدی که بکدخدا داده میشود جمع‌آوری شده و به مرکز دفتر آمار و ثبت احوال فرستاده شود تا طبق مقررات در دسته صد ورقی جلد و پلمپ گردد.
ماده ۲۶ ـ دفاتر سجل ولایتی موافق نمونه که از طرف اداره کل آمار و ثبت احوال تهیه میشود و نمونه آن ضمیمه این نظامنامه است تنظیم میگردد. این دفاتر نیز بترتیب سنواتی و نخستین تهیه میشود و قبل آز آنکه چیزی در آن نوشته شود پلمپ گردیده و یک جلد از دفتر مزبور پس از آنکه تماماً نوشته شد به اداره کل آمار و ثبت احوال فرستاده میشود.
ماده ۲۷ ـ در مواردی که قانون ثبت احوال اجازه می دهد ممکن است بوسیله وکالتنامه واقعه را بثبت رسانیده صحت وکالتنامه باید نزد مامور تنظیم سند محرز بوده و اصل یا رونویس مصدق آن که به تصدیق یکی از مامورین رسمی دولتی رسیده باشد جزو اسناد بایگانی شود.
ماده ۲۸ ـ برای نماینده ثبت احوال در مرکز حوزه حسب ضرورت معاونی خواهد بود که لدی‌الاقتضاء وظایف او را نسبت بامور ثبت احوال انجام خواهد داد.
ماده ۲۹ ـ نماینده ثبت احوال وقایع مربوطه بشخص خود یا اقربای خود تا درجه سوم اعم از سببی یا نسبی را در شهرها با حضور رئیس دفتر ولایتی و در قراء و قصبات با حضور نایب‌الحکومه یا کدخدا بثبت میرساند.
ماده ۳۰ ـ مامور ثبت احوال مکلف است به اظهارکننده و شهود عواقب وخیم اظهارات کذب را تذکر داده و این موضوع را در سند قید نماید.
ماده ۳۱ ـ نماینده ثبت احوال باید قبل از آنکه ثبت را بامضاء اظهارکنندگان و شهود برساند مندرجات آن را برای آنها بخواند و تمام جزئیات را به نحوی که بفهمند توضیح بدهد و پس از آنکه اطمینان کامل پیدا کرد مراتب ثبت شده مطابق منظور اظهارکننده است این عمل خود را با تصریح باینکه ثبت را خواندیم و جزئیات را فهمیدیم در جدول قید و بامضاء آنها رسیده و خود نیز آنرا امضاء نماید.
ماده ۳۲ ـ هرگاه اظهارکننده یا شاهد سواد نداشته باشد بجای امضاء با انگشت ابهام جداول را علامت خواهد گذاشت کسانی که سواد فارسی نداشته ولی بتوانند با یکی از السنه خارجه بنویسند با حروف زبانی که میدانند جدول را امضاء نموده و بعلاوه با انگشت علامت خواهند گذاشت مامور ثبت احوال مکلف است علت عدم امضاء و یا امضاء غیرفارسی را پس از ثبت واقعه در متن توضیح دهد و اگر بسبب مرض و علت دیگری یکی از شهود یا اظهارکنندگان نتوانند امضاء نمایند علت مذکور نیز در جدول قید میشود.
ماده ۳۳ ـ هرگاه اظهارکننده کر یا گنگ باشد علاوه بر شهود باید شخصی را که با اشاره اظهارات او را بفهمد همراه خود بیاورد که در موقع قرائت مندرجات اظهارنامه و اجرای آن شخص مزبور حاضر باشد و مانعی ندارد شاهد در صورتی که بتواند این وظیفه را نیز انجام نماید در هر صورت مراتب در جدول قید میشود.
تبصره ـ امضاء باید خوانا باشد بدین معنی که امضاء کننده با تمام حروف اسم خود را خواهد نوشت گذاشتن علامت بجای امضاء جز در مورد مواد فوق بهیچ وجه جایز نیست.
ماده ۳۴ ـ اختلافات راجع باسناد ثبت احوال مطابق ماده (۸) قانون ثبت احوال کلیتا باید بوسیله محاکم قطع و فصل شود ولی چنانچه پس از امضاء ثبت واقعه معلوم شود مامور اشتباهی در تنظیم سند نموده می‌توان اشتباه مزبور را با موافقت صاحب ورقه و تصویب اداره ثبت احوال طبق تبصره (۲) ماده مذکور اصلاح نمود.
ماده ۳۵ ـ هرگاه قبل از امضای سند اشتباهی در تنظیم سند بشود نماینده ثبت احوال آنرا با مرکب قرمز قلم زده و در حاشیه قلم زدگی را بشرح نمونه ذیل مینویسد:
(کلمه … در سطر….. قلم خورد زائد است یا باین طریق اصلاح شد. تحریر بین سطور و تراشیدگی بکلی ممنوع است).
ماده ۳۶ ـ هرگاه بعلتی ثبت یک واقعه ناتمام بماند نماینده ثبت علت را در جداول مربوطه قید نموده و پس از ذکر تاریخ امضاء مینماید و بثبت ناتمام ترتیب اثر داده نخواهد شد.
ماده ۳۷ ـ هرگاه محکمه در مورد دعوی جعل ملاحظه اوراق و دفاتری را لازم بداند دفاتر یا اوراق مزبور بوسیله نماینده مربوطه بمحکمه ارسال خواد گردید و بوسیله همان نماینده پس از ملاحظه به محل اصلی اعاده میشود.
ماده ۳۸ ـ رئیس دفتر آمار و ثبت احوال ولایتی هر محل نسبـت بحوزه‌های تابعه خود از هر جهت در امور مربوطه بامار و ثبت احوال نظارت کامل دارد و از این حیث رسیدگی و بازرسی بوقایع مندرجه در اوراق و دفاتر را عهده‌دار بوده و هرگاه خلاف ترتیب مشاهده گردد مراتب را برای تعقیب مسئول در ظرف ۲۴ساعت پس از اطلاع به بی ترتیبی به اداره مرکزی اطلاع میدهد و برای انجام این منظور سمت بازرسی را از طرف اداره کل آمار و ثبت احوال خواهد داشت.
فصل سوم- در اشخاص بدون شناسنامه
ماده ۳۹ ـ اسناد ثبـت احوال افرادی که ولادت آنها قبل از تاریـخ فروردین ۱۳۱۶ است در نخستین اظهارنامه مطابق نمونه که اداره کل آمار ثبت احوال تهیه مینماید و ضمیمه این نظامنامه است تنظیم خواهد شد و شماره آن در هر قریه و هر حوزه شهری آخرین شماره مسلسل اسناد سابقه است.
ماده ۴۰ ـ اگر در موقع تنظیم اظهارنامه اختلافی بین نماینده و اظهارکننده در موضوع سن ایجاد شوند نماینده اظهارنامه را مطابق تشخیص خود با ذکر دلائل تشخیص تنظیم مینماید.
اظهارکننده میتواند از تشخیص مامور بمحکمه صالحه شکایت کند نماینده ثبت باید پس از تنظیم اظهارنامه تصدیقی به اظهارکننده در موضوع اختلاف مطابق نمونه ضمیمه تسلیم و در آن تصحیح کند که مشارالیه میتواند برای اثبات صحت اظهارات خود نسبت بتاریخ تولد بمحکمه مراجعه نماید (تنظیم اظهارنامه مورخه …………….. در حضور اظهارکننده که در تاریخ ولادت اعتراض داشت بعمل آمد).
ماده ۴۱ ـ دفتر آمار و ثبت احوال ولایتی مکلف است کلیه اظهارنامه‌هائی را که جهت موالید قبل از فروردین ۱۳۱۶ تنظیم شده و یا بعداً بموجب ماده ۳۹ تنظیم میشود بطور شماره سلسل در دسته‌های ۲۵۰ ورقی هر نسخه را جداگانه جلد نموده و هر دو نسخه را در مرکز دفتر آمار و ثبت احوال ولایتی بایگانی نماید.
ماده ۴۲ ـ مندرجات اظهارنامه مزبوره در دفاتر یاد داشتی پلمپ شده ثبت و در مرکز دفتر بایگانی میشود و ذیل هر ورق دفتر باید بامضاء رئیس دفتر آمار و ثبت احوال رسیده و قید شود که مندرجات این ورقه طبق اسناد موجوده را بایگانی نماید.
ماده ۴۳ ـ اظهارنامه‌های مزبور بوسیله کمیسیونی مرکب از نماینده حکومت – عدلیه – شهربانی و در صورت نبودن نمایندگان مزبور بوسیله نمایندگان ادارات دیگر که در مرکز دفتر هستند بدعوت رئیس آمار و ثبت احوال ولایتی و عضویت متصدی بایگانی تشکیل شده و معایب هر اظهارنامه استخراج و در صورت مجلس تشریح و بامضاء اعضاء کمیسیون رسیده و بضمیمه دسته اظهارنامه‌های مربوطه پلمپ میشود.
تبصره ـ دفاتر موالید سنواتی تا آخر سال ۱۳۱۵ نیز بوسیله کمیسیونهای مزبور مورد رسیدگی واقع خواهد شد.
ماده ۴۴ ـ دفاتر سجل ولایتی متولدین از (۱۲۸۴) تا آخر سال ۱۳۱۵ که برای آنها اظهارنامه تنظیم شده و در دو نسخه تدوین میشود که ۱ نسخه از دفاتر مزبور پس از تکمیل بمرکز ارسال و نسخه دیگر در مرکز دفتر آمار و ثبت احوال بایگانی خواهد شد.
ماده ۴۵ ـ مواقعی که اسناد و دفاتر ثبت احوال بعضاً یا کلاً از بین میرود کمیسیونی با حضور رئیس دفتر کل آمار و ثبت احوال ولایتی و حاکم و نایب‌الحکومه محل و نماینده پارکه تشکیل و با مراجعه بسایر اسناد دفاتر و اوراق و سوابق موجوده اسناد جدیدی بجای اسناد مفقوده تنظیم و بامضای اعضاء کمیسیون میرسد و در صورتی که صاحب اسناد نسبت باسناد جدید اعتراضی داشته باشد میتواند بمحاکم صالحه رجوع و تقاضای رسیدگی نماید.
فصل چهارم- در ثبت ولادت
ماده ۴۶ – پدر یا مادر و قابله در مورد تولد باید در ظرف ده روز واقعه تولد را به نماینده ثبت احوال حوزه خود اطلاع دهند کلمه قابله اطلاق به دکتر جراح و کلیه اشخاصی میشود که وظیفه قابلگی را بعمل آورده و در موقع تولد حضور داشته باشند منظور از اطلاع کتبی که در قانون به ان تصریح شده این است که اعلام کننده ذیل اظهارات خود را در اوراق مخصوص امضاء نموده و بمامورین مربوطه میدهد.
تبصره ـ تصدیق طبیب یا قابله باید در روی اوراقی باشد که از طرف اداره کل آمار و ثبت احوال تهیه میشود. تصدیق مزبور در دو نسخه از اوراق برنگهای مختلف تهیه شده و نسخه سفید بصاحب واقعه تسلیم و نسخه رنگی برای نماینده حوزه ثبت احوال فرستاده میشود.
ماده ۴۷ ـ هرگاه مولود توأم یا متعدد باشد برای هر یک سند جداگانه تنظیم شده و بعد از ذکر مولود کلمه مولود اول و یا دوم نوشته میشود مثلا اکبر رستمی مولود اول پسر ـ فریده رستمی مولود دوم دختر.
تبصره ـ هرگاه تولد طفلی پس از مرگ پدر واقع شده باشد بعد از اسم پدر کلمه متوفی اضافه میشود.
ماده ۴۸ ـ نماینده ثبت احوال بهیچوجه نمیتواند ثبت واقعه را به تعویق اندازد.
ماده ۴۹ ـ پس از ثبت واقعه هرگاه معلوم گردد که اعلام کننده بر خلاف واقع اظهاراتی نموده نماینده ثبت احوال مراتب را به رئیس دفتر ولایتی اطلاع خواهند داد تا مرتکبین از طریق قانونی تعقیب شده و حکم بی‌اعتباری ثبت صادر شود مراسم ابطال در ظهر سند ولادت بشرح ذیل بعمل میاید. (بموجب حکم شماره………… محکمه………….. این سند که مربوط بولادت ………… است ابطال گردید).
ماده ۵۰ ـ ثبت واقعه ولادت در غیر از حوزه تولد در صورت ضرورت با انجام تشریفات لازمه مانعی ندارد.
ماده ۵۱ ـ پس از ثبت واقعه در جداول ولادت در دفتر یادداشتی بر طبق ۱۳ و۲۲ ورقه شناسنامه صادر میشود.
ماده ۵۲ ـ ورقه شناسنامه طفل بولی حاضر (پدر جدپدر) یا وصی منصوبی که وصایت او مسلم باشد یا قیم صغیر یا مادر او با اجازه پدر تسلیم میشود قبل از تسلیم ورقه باید اسم و تاریخ ولادت طفل در ورقه شناسنامه پدر یا مادر (در صورت حیات آنها) قید گردد.
تبصره ـ هرگاه پدر در مسافرت باشد اسم و تاریخ ولادت طفل در ورقه شناسنامه مادر قید شده و ورقه طفل با اجازه پدر بمشارالیها تسلیم میشود.
ماده ۵۳ ـ هرگاه پدر یا مادر یا یکی از اظهارکنندگان و شهود در موقع ثبت ولادت طفل دارای ورقه شناسنامه نباشد ثبت مذکور به تعویق نخواهد افتاد و در محل مربوطه بجای دارنده ورقه بدون ورقه شناسنامه نوشته خواهد شد ولی برای اینکه ورقه شناسنامه طفل به پدر و مادر تسلیم شود باید آنها ورقه شناسنامه دریافت دارند.
ماده ۵۴- نماینده ثبت احوال مکلف است پس از ثبت ولادت با ارسال اعلامیه مخصوص که نمونه آن ضمیمه این نظامنامه است مراتب را بدفتر محل صدور ورقه شناسنامه پدر یا مادر اطلاع دهد.
ماده ۵۵ ـ پس از وصول اعلامیه مذکور در ماده قبل دفتر ثبت اموال واقعه را در اسناد و دفاتر مربوط ثبت خواهد نمود.
ماده ۵۶ ـ هرگاه شناسنامه پدر یا مادر در همان حوزه که ثبت ولادت طفل بعمل آمده صادر شده باشد دفتر آمار و ثبت احوال مکلف است در اسناد پدر یا مادر و دفاتر مربوطه ولادت طفل را تذکر دهد.
ماده ۵۷ـ ثبت ولادت اطفالی که در مؤسسات عام‌المنفعه بدنیا آمده یا برای سرپرستی بمؤسسات مزبوره سپرده شده‌اند بطریق ذیل بعمل میاید.
1ـ در صورتی که طفل دارای پدر باشد پدر و در صورت غیبت پدر مادر مکلف به ثبت ولادت است.
2ـ در صورتی که پدر طفل نامعلوم باشد تقاضای ثبت موافق ماده۶۹ خواهد شد.
3ـ در صورتی که والدین طفل بدنیا آمده حیات نداشته و یا یکی از آنها غائب و دیگری حیات نداشته باشد و اظهارکننده قانونی نیز برای تنظیم سند ولادت طفل نباشد رئیس مؤسسه یا نمایندة او با حضور دو شاهد مکلف به ثبت واقعه ولادت خواهد بود.
4ـ در صورتی که طفل سرراهی بوده و والدین او مشخص نباشد پس از وصول صورت مجلس تنظیم شده از طرف مامورین انضباطی باظهار رئیس مؤسسه یا نمایندة او بدون حضور شاهد برای طفل سند ولادت تنظیم میشود و بجای شهود قید میشود بموجب صورتمجلس ارسالی مامور انضباطی.
ماده ۵۸ ـ در مواقعی که اطفال سرراهی بکلانتری یا حاکم یا امنیه یا کدخدا تسلیم میشوند باید با لباس و آنچه در بر دارند تحویل گردند مامورین مزبور مکلفند صورت مجلسی با ذکر شرح لباس علائم بدن و رنگ صورت و مو و کلیه مشخصات طفل و سایر اواضاع و احوال او تنظیم نموده و صورتمجلس را برای نماینده ثبت احوال حوزه خود بفرستد.
تبصره ـ مامور ثبت احوال مکلف است عین صورتمجلس را بایگانی نموده و در ظرف ۲۴ ساعت مراتب را برای تعیین قیم جهت طفل به پارکه بدایت محل کتبا اطلاع دهد تنظیم سند ولادت برای طفل موکول بتعیین قیم نبوده و در حدود ماده۵۷ باظهار رئیس مؤسسه که طفل به انجا سپرده شده سند ولادت تنظیم و شناسنامه صادر میشود .
ماده ۵۹- در موردی که مادر طفل معلوم و پدر نامعلوم باشد و مادر اظهارکننده واقع شود تنظیم سند باظهار مادر با قید اینکه پدر نامعلوم باشد مانعی ندارد و در محل اسم پدر در جدول موالید و در شناسنامه نوشته میشود (نامعلوم).
ماده ۶۰ ـ هرگاه طفلی بدون حیات به نماینده ثبت احوال معرفی شود اعم از اینکه طفل مرده بدنیا آمده یا زنده و یا قبل از اطلاع بمامور ثبت احوال مرده باشد سند ولادت برای او تنظیم خواهد شد.
تبصره ـ اثبات اینکه اگر طفل مرده بدنیا آمده یا پس از ولادت مرده است باید در مقابل محکمه بعمل آید.
ماده ۶۱ ـ ثبت ولادت اطفالی که پدر و مادر آنها تبعه خارجه بوده و جواز اقامت دولت ایران در دست دارند در دفاتر مخصوصی که نمونه آن ضمیمه این نظامنامه است بعمل خواهد آمد.
ماده ۶۲ ـ برای اطفال مذکور تصدیق ولادت موافق نمونة که ضمیمه این نظامنامه است تنظیم و به اولیاء آنها تسلیم میشود و از سن ۱۸سالگی تا ۱۹ سالگی به آنها ورقه شناسنامه موقت داده خواهد شد و پس از اکمال سن ۱۹ تمام در ایران موافق ماده ۹۷۶ و ۹۷۷ قانون مدنی رفتار خواهد شد.
ماده ۶۳ ـ اگر پدر و مادر طفل یا یکی از آنها در ایران متولد شده باشند چون طفل طبق ماده ۹۷۶ قانون مدنی تبعه ایران شناخته میشود نماینده ثبت احوال ولادت طفل را در جدول موالید ثبت و برای او ورقه شناسنامه صادر مینماید.
ماده ۶۴ ـ هرگاه بین نماینده ثبت احوال و اولیاء طفل اختلاف نظر راجع به تابعیت طفل حاصل شود یا اینکه معلوم نباشد پدر یا مادر طفل در ایران بدنیا آمده‌اند یا در خارجه نماینده واقعه را در جدول موالید اتباع ایران ثبت ولی از صدور شناسنامه یا تصدیق ولادت خودداری کرده مراتب را با ذکر دلائل خود و مدارک طرف به اداره کل آمار و ثبت احوال گزارش خواهد داد تا بوسیله مقامات صالحه اقدامات مقتضی برای شناختن تابعیت طفل بعمل آید نماینده ثبت احوال برای پس از رسیدن دستور بر طبق آن عمل خواهد کرد.
ماده ۶۵ ـ هرگاه پدر یا مادر طفل خود را تبعه خارجه دانسته ولی گذرنامه در دست نداشته باشند ورقه ولادت در دفتر مخصوص موالید اتباع ایران ایران ثبت لیکن ورقه شناسنامه شناخته فرستاده نشده و محل ورقه شناسنامه پدر یا مادر سفید خواهد ماند نماینده پس از ثبت واقعه فوراً مراتب را بوسیله دفتر آمار و ثبت احوال ولایتی به اداره کل آمار و ثبت احوال گزارش میدهد تا بوسیله مقامات مربوطه تحقیقات شدة و دستور صدور ورقه شناس نامه یا تصدیق ولادت داده شود.
ماده ۶۶ ـ در مورد دو ماده قبل در صورتی که اداره کل آمار و ثبت احوال صدور تصدیق ولادت را دستور داد ضمناً اجازه میدهد که تا مندرجات ورقه ثبت شده در جدول موالید اتباع ایران بدفتر مخصوص ولادت اتباع خارجه منتقل شده و در ظهر جدول موالید مراتب قید شود.
ماده ۶۷ ـ ثبت ولادت اتباع ایران در خارجه مطابق تشریفاتی که برای ثبت ولادت مقرر است در قنسولگری‌های ایران بعمل خواهد آمد و در محل امضاء نماینده ثبت احوال اسم و سمت قنسول یا ویس قنسول نوشته میشود.
تبصره ۱ ـ کلیه اعلامیه‌هائی که از طرف مامورین مذکور صادر میشود و همچنین اعلامیه‌هائیکه از طرف دفاتر آمار و ثبت احوال ولایتی برای سفارت‌خانه‌ها یا قونسولگری‌ها ارسال میگردد بتوسط اداره کل آمار و ثبت احوال خواهد بود.
تبصره ۲ ـ نسخه اول جداول مخصوص ثبت وقایع در آخر سال به اداره کل آمار و ثبت احوال فرستاده خواهد شد.
ماده ۶۸ ـ دفاتر یادداشتی پلمپ شده بر طبق مندرجات جداول مربوطه بموالید و متوفیات در قنسولگر‌ی‌ها تهیه و بایگانی میشود و همچنین دفاتر یادداشت آزادی از مندرجات جداول موالید و متوفیات تهیه شده و بضمیمه نسخه اول جداول وقایع که در تبصره ۲ ماده فوق نوشته شده به اداره کل آمار و ثبت احوال فرستاده میشود.
ماده ۶۹ ـ دفاتر سجل ولایتی موالیـد اتباع ایران ثبـت شـده در قونسولگری‌های ایران در خارجه در مرکز در دائره امور مربوطه به اتباع شاهنشاهی در خارجه تنظیم میگردد.
ماده ۷۰ ـ در صورت وقوع تولد در جهازات ناخدای کشتی بمحض وقوع ولادت و قبل از ورود به بندر در اوراق مخصوص سوش داری که نمونه آن ضمیمه این نظامنامه است در ۳ نسخه ولادت طفل را به ثبت خواهد رسانید و یک نسخه از اوراق مزبور را به والدین و نسخه دیگر را پس از ورود به بندر به اداره کل بحریه تسلیم مینماید که از طریق اداره مزبور به اداره کل آمار و ثبت احوال فرستاده شود و نسخه سوم در نزد ناخدا بایگانی میشود.
تبصره ـ اوراق مذکور در ماده فوق باید قبل از آنکه چیزی در آن نوشته شود پلمپ گردد.
ماده ۷۱ ـ اداره کل آمار و ثبت احوال پس از دریافت ورقه مذکور در ماده فوق مراتب را بدفتر محل اقامت والدین طفل اطلاع میدهد تا دفتر آنها را برای ثبت واقعه در جداول دعوت نماید و در صورتی که والدین طفل به‌خارجه مسافرت نموده باشند نسخه مزبور به قنسولگری محل اقامت آنها فرستاده میشود تا واقعه ولادت بوسیله قنسولگری در جداول مربوطه ثبت شود پدر و مادر طفل نیز مکلف هستند پس از خروج از کشتی در ظرف ۱۰روز خود را باولین دفتر آمار و ثبت احوال ولایتی یا اولین نماینده قونسولی ایران در خارجه معرفی نمایند تا ولادت طفل طبق مقررات ثبت ورقه شناسنامه صادر شود.
ماده ۷۲ ـ در صورتی که واقعه ولادتی در موقع خود به ثبت نرسیده باشد ثبت آن در جداول سال جاری بعمل خواهد آمد و فقط از لحاظ حفظ حساب موالید هر سال دفتر آمار و ثبت احوال ولایتی مکلف است که صورت علیحده نسبت باین قبیل متولدین به اداره کل آمار و ثبت احوال بفرستد.
فصل پنجم- در ثبت متوفیات
ماده ۷۳ ـ طبیب معالج در صورت اطلاع از فوت و قابله در صورت حضور در موقع ولادت طفل متوفی و غسال پس از شستن مرده مکلفند در ظرف ۲۴ ساعت واقعه را کتبا بموجب ورقه تصدیقنامه که نمونه آن ضمیمه این نظامنامه است به نماینده ثبت احوال اطلاع دهند.
ماده ۷۴ ـ بموجب ماده ۶ قانون ثبت احوال مصوب ۲۰ مرداد ۱۳۰۷ اشخاص ذیل مکلفند در ظرف ۴۸ ساعت واقعه فوت را بنماینده ثبت احوال اطلاع دهند.
نزدیکترین اقربای حاضر شخص متوفی یا وکیل یا نماینده آنها و در صورت نبودن اقربای مذکور سرپرست ساکنین خانه و در صورت نبودن سرپرست مستخدمین خانه که فوت در آنجا واقع شده.
ماده ۷۵ ـ ثبت واقعه فوت یا ارائه تصدیق طبیب یا غسال با حضور دو شاهد بعمل میاید.
تبصره ـ عدم ارائه تصدیق طبیب یا غسال در موقعی که دست‌رسی به تحصیل چنین تصدیقی نباشد مانع ثبت نخواهد بود و در این صورت یا حضور دو شاهد ثبت بعمل خواهد آمد.
ماده ۷۶ ـ با ارائه تصدیق شهربانی یا کلانتری کدخدا نایب‌الحکومه یا امنیه یا قونسولگری یا طبیب ارتش (نسبت به مشمولینی که در مریضخانه‌های ارتش فوت می نمایند) که دلالت بر فوت شخص معین در روز معین مینمایند اظهارکننده میتواند بدون حضور شاهد هم فوت را به ثبت برساند.
تبصره ـ تصدیق کدخدا برای غیر از محل ماموریت او خواهد بود.
ماده ۷۷ ـ ثبت فوت در غیر از محل وقوع فوت با انجام تشریفات لازمه مانعی ندارد.
تبصره ـ نماینده ثبت احوال مکلف است پس از ثبت در صورتی که ورقه شناسنامه صادره از دفتر دیگری باشد واقعه فوت را با ارسال اعلامیه مخصوصی که نمونه آن ضمیمه این نظامنامه است بدفتر محل صدور ورقه شناسنامه متوفی اطلاع دهد.
ماده ۷۸ ـ نماینده ثبت احوال پس از ثبت واقعه فوت در صورتی که ورقه شناسنامه متوفی در حوزه‌ای که فوت واقع شده صادر شده باشد واقعه فوت را در اسناد مربوطه به متوفی قید خواهد نمود و همچنین در ورقه شناسنامه متوفی در محل مخصوص واقعه را قید نموده و شناسنامه را به بازماندگان متوفی تسلیم می نماید.
ماده ۷۹ ـ دفتر آمار و ثبت احوال مربوطه پس از وصول اعلامیه فوت مراتب را در ظهر اسناد یا جدول مخصوص ولادت متوفی و ستون ملاحظات دفتر یادداشتی شهری و بلوکی و دفتر سجل ولایتی قید مینماید.
ماده ۸۰ ـ اگر متوفی یا اظهارکننده دارای ورقه شناسنامه نباشد ثبت واقعه بهیچوجه بتاخیر نخواهد افتاد و فقط بجای دارنده ورقه شناسنامه جمله بدون ورقه شناسنامه نوشته خواهد شد.
ماده ۸۱ ـ نماینده ثبت احوال در صورتی که نسبت بواقعه فوت تردیدی حاصل کند میتواند بهر وسیله که بنظر او میرسد در موضوع واقعه فوت تحقیقاتی برای حصول اطمینان خود بنماید.
تبصره ـ اقدامات و تحقیقات نماینده برای کسب اطمینان مانع از ثبت واقعه نخواهد شد و هرگاه در نتیجه تحقیقات معلوم شود که اظهارکننده و شهود برخلاف واقع اظهاراتی کرده‌اند نماینده یا بازرس مراتب را بتوسط دفتر ثبت احوال ولایتی بپارکه محل اطلاع خواهد داد تا مرتکبین خلاف را از طریق قانونی تعقیب و درخواست ابطال سند فوت را از محاکم صالحه بنماید.
ماده ۸۲ ـ در مورد فوت زوج یا زوجه نماینده ثبت بایستی مراتب را از ثبت واقعه فوت بدفتر محل صدور ورقه شناسنامه طرفی که حیات دارد اعلام نماید تا در ذیل ثبت ازدواج واقعه فوت هم ثبت شود.
ماده ۸۳ ـ ثبت فوت اشخاصی که در مؤسسات مختلفه فوت مینمایند در صورتی که اظهارکننده قانونی نداشته باشند باظهار رئیس مؤسسه یا نماینده او با حضور دو شاهد بعمل میاید.
ماده ۸۴ ـ مامورین اداره شهربانی و امنیه مکلفند در صورت کشف جسد صورت مجلسی بر طبق نمونة که اداره کل آمار و ثبت احوال مربوط ارسال و در مقابل رسید اخذ نمایند.
تبصره ـ مامور ثبت احوال صورتمجلس را بایگانی نموده و هرگاه هویت شخصی که جسد او کشف شده است بمامورین شهربانی و امنیه معلوم گردد باظهار آنها واقعه فوت را ثبت مینماید.
ماده ۸۵ ـ در موقعی که فوت در توقیفگاه یا زندان واقع شود رئیس آن اداره یا نماینده در مدت مقرره در نمونه مخصوصی که برای این منظور تهیه شده مراتب را بنماینده ثبت احوال مربوطه اطلاع خواهد داد تا بر طبق آن واقعه فوت ثبت گردد و همچنین پس از اجرای حکم محکومین باعدام واقعه بنماینده ثبت احوال در نمونه مزبوره داده میشود که واقعه را بثبت برساند مدرک فوت میشود (بموجب اعلامیه اداره زندان شماره….) .
ماده ۸۶ ـ در موقعی که فوت در اثر جنابت واقع شده باشد مامورین شهربانی یا امنیه طبق ماده ۸۴ واقعه را بنمایندة ثبت احوال اعلام مینماید.
تبصره ـ اگر قبل از وصول اعلامیه اداره شهربانی یا امنیه صاحبان واقعه با مدارک لازمه که بموجب مواد ۸۴ و ۸۵ تنظیم شده برای ثبت واقعه فوت مراجعه نمودند مامور ثبت احوال به ثبت واقعه اقدام مینماید علت فوت بهیچوجه نباید در اسناد ثبت احوال ذکر شود:
ماده ۸۷ ـ اگر فوت در جنگ واقع شود دو مورد باید درنظر گرفته شود.
1ـ در صورتی که هویت شخص متوفی معلوم شده باشد واقعه فوت از طریق وزارت جنگ در اوراقیکه نمونه آن ضمیمه این نظامنامه است به‌اداره کل آمار و ثبت احوال اطلاع داده خواهد شد تا مراسم ثبت در آخرین محل اقامت متوفی بعمل آید.
نماینده ثبت احوال تطبیق ثبت را با نمونه ارسالی در ذیل سند امضاء خواهد نمود.
2ـ در صورت معلوم نبودن هویت متوفی واقعه مزبور از طریق وزارت جنگ بر طبق صورتمجلس مخصوص به اداره کل آمار و ثبت احوال اطلاع داده خواهد شد تا مراسم ثبت در دفتر آمار و ثبت احوال تهران بعمل آید.
ماده ۸۸ ـ هرگاه در اثر حادثه از قبیل زلزله و حریق و غیره عده‌ای تلف شدند و شناختن آنها میسر نباشد مامورین شهربانی و امنیه و بهداری مکلف هستند صورتمجلسهای مخصوصی را که تنظیم کرده‌اند برای نماینده ثبت احوال مربوطه بفرستند که در محل مخصوص بایگانی شود.
ماده ۸۹ ـ اگر شخصی در بیمارستان فوت کند و هویت او معلوم نباشد واقعه فوت بموجب صورتمجلس بنماینده ثبت احوال اطلاع داده میشود و بموجب همان صورتمجلس نماینده فوت را ثبت مینمایند.
تبصره ـ در صورتمجلس مزبور باید سن تقریبی متوفی نوشته شود عین آن در محل ثبت بجای ذکر شماره شناس نامه قید گردد.
ماده ۹۰ ـ طفل مرده بدنیا آمده یا طفلی که قبل از ثبت ولادت به مامور ثبت احوال مرده معرفی شده باشد در جدول متوفیات ثبت میشود در این مورد در محل مخصوص ثبت اسم متوفی قید میشود. (مرده معرفی شده).
ماده ۹۱ ـ ثبت فوت اتباع ایران در خارجه و کسانی که در جهازات فوت مینمایند در جداول مخصوص بهمان کیفیتی است که راجع بثبت ولادت آنان قید شده.
تبصره ـ در صورتی که فوت اتباع ایران در خارجه با ارائه تصدیق مقامات صلاحیت‌دار محل قونسولگر اظهار میشود ثبت فوت بر طبق تصدیق مزبور در جدول مربوطه بدون اقامه شاهد مانعی ندارد و محل اسم شهود ذکر میشود (بموجب تصدیق شماره اداره …).
ماده ۹۲ ـ فوت اتباع خارجه در ایران در دفاتر مخصـوص با همان تشریفات که برای ثبت فوت اتباع ایران مقرر است بعمل خواهد آمد و تصدیق فوق در نمونه که ضمیمه این نظامنامه است صادر و بوزارت امور خارجه بوسیلة اداره کل آمار و ثبت احوال فرستاده میشود.
تبصره ـ اشخاص ذینفع نیز در صورتی که تصدیق اداره کل قونسولی وزارت امور خارجه را ابراز نمایند میتوانند رونوشت مصدق تصدیق فوت را با پرداخت حق تمبر قانونی تحصیل نمایند.
ماده ۹۳ ـ در صورتی که محکمه صلاحیت‌دار موافق ماده ۹۹۴ قانون مدنی حکم فوت فرضی غایبی را صادر نماید به استناد حکم محکمه واقعه فوت در جدول و دفتر مخصوص ثبت فوت ثبت میشود.
ثبت واقعه در این مورد حاجتی به معرفی شهود نداشته و فقط به استناد حکم محکمه و تقاضای اظهارکننده ثبت بعمل میاید در محل مدرک فوت شماره حکم و تاریخ آن و محکمه حاکمه و محل صدور حکم قید میشود.
تبصره ـ هرگاه حکم فوت فرضی از طرف محکمه ابطال گردد ثبت فوت نیز ابطال میشود و در ظهر سند فوت و سایر مستنداتی که حکم فوت قید شده تذکر داده میشود. (
بموجب حکم شماره …………………. محکمه ………………… این ثبت باطل شد و دارای اعتبار نیست).
فصل ششم- در ثبت ازدواج و طلاق
ماده ۹۴ ـ در نقاطی که دفاتر رسمی ازدواج و طلاق تاسیس شده و واقعه در دفاتر مزبوره به ثبت میرسد رؤسای دفاتر رسمی باید پس از ثبت واقعه مراتب را در اوراق شناسنامه زوجین درج نموده و در ۱۵ و آخر هر ماه شمسی صورتی از وقایع مزبور در روی اوراق چایی که اداره ثبت احوال تنظیم مینماید تهیه و برای نماینده دفتر ثبت احوال حوزه خود ارسال دارند.
ماده ۹۵ ـ نمایده ثبت احوال پس از وصول صورت مزبور اعلامیه‌های لازمه را که دلالت بر وقوع ازدواج یا طلاق مینماید صادر کرده به دفاتری که اوراق شناسنامه زوجین را صادر نموده ارسال خواهد داشت تا دفاتر مزبوره مراتب را در مستندات مربوطه قید نماید.
ماده ۹۶ ـ در نقاطی که دفاتر رسمی ازدواج و طلاق تاسیس نشده ثبت ازدواج و طلاق در نخستین جداول مربوطه بعمل خواهد آمد.
ماده ۹۷ ـ کلیه عاقدین و مجریان صیغه مکلفند دارای دفاتر شرعیات بوده و پس از اجرای صیغه در روی اوراق چاپی که اداره ثبت احوال تهیه کرده مراتب را قید و بنماینده ثبت دفتر مربوطه اطلاع دهند و همچنین اشخاص مذکور مکلفند بزوجین اخطار نمایند که واقعه را به دفاتر ثبت احوال محل در ظرف ده روز اطلاع دهند والا تعقیب جزائی خواهند شد.
ماده ۹۸ ـ زوجین در مورد ازدواج و طلاق باید در ظرف ۱۰روز از تاریخ وقوع ازدواج و طلاق مراتب را بنماینده ثبت مربوطه اطلاع‌دهند و مامور ثبت پس از مراجعه به قباله نکاح یا طلاقنامه در حضور دو شاهد و اظهارکنندگان (زوج و زوجه) مراتب را در جدول مخصوص درج و بامضاء میرساند.
تبصره ـ پس از واقعه نماینده ثبت در حاشیه یا در ظهر این قباله و طلاقنامه شماره سند و تاریخ ثبت را درج خواهد کرد بدین طریق (در تاریخ ۱۸ ماه خرداد سال ۱۳۱۶ در جدول ازدواج و طلاق تحت شماره …………….. ثبت شده مهر و امضاء نماینده.)
ماده ۹۹ ـ هرگاه مجری صیغه واقعه را بنماینده اطلاع دهد و صاحبان واقعه در ظرف ده روز برای ثبت واقعه حاضر نشوند نماینده ثبت بوسیله مقامات مربوطه آنان را تعقیب و واقعه را ثبت خواهد کرد.
ماده ۱۰۰ ـ نمایندة ثبت احوال پس از واقعه خلاصه آن را در شناسنامه زوجین قید خواهد نمود و ضمنا نماینده اعلامیه صادر و بدفتر محل صدور ورقه شناسنامه زوجین خواهد فرستاد که دفتر صادرکننده شناسنامه واقعه را در ظهر اسناد مربوطه ثبت نماید.
ماده ۱۰۱ ـ ثبت واقعه ازدواج یا طلاق در غیر از محل وقوع با انجام تشریفات مقرره و ارائه مدارک مانعی ندارد.
ماده ۱۰۲ ـ ثبت وقایع معوقه ازدواج و طلاق با ارائه مدارک لازمه در جداول مذکور در ماده ۹۶ بعمل می آید.
ماده ۱۰۳ ـ طرفین طلاق یا هر یک به تنهائی می توانند با حضور دو نفر شاهد و ارائه طلاقنامه واقعه را به ثبت برسانند.
ماده ۱۰۴ ـ نماینده ثبت واقعه ازدواج کسانی را که بسن رشد قانونی نرسیده‌اند در جدول ثبت و مراتب را بوسیله دفتر آمار و ثبت احوال ولایتی به اداره کل آمار و ثبت احوال اطلاع خواهد داد.
ماده ۱۰۵ ـ ازدواج و طلاق اتباع ایران در خارجه مطابق مقررات این نظامنامه (هرگاه برخلاف قوانین ایران واقع نشده باشد) در قنسولگری‌های ایران به ثبت خواهد رسید.
فصل هفتم- راجع به اشخاصی که تابعیت آنها روشن نیست
ماده ۱۰۶ ـ نسبت به اشخاصی که مخفیانه از خارجه داخل کشور میشوند بطریق ذیل رفتار خواهد شد:
۱ـ در صورتی که شخص مزبور مدعی تابعیت ایران باشد باید قبلاً بکمیسیونی که مرکب از حاکم و رئیس اداره شهربانی و رئیس دفتر آمار و ثبت احوال است مراجعه نماید تا کمیسیون مزبور نسبت بهویت شخص مذکور تحقیقات نموده و چنانچه تابعیت خارجی او در نظر کمیسیون احراز نشد به او تصدیق خواهند داد تا با ارائه تصدیق مزبور و اقامه دو شاهد بنماینده ثبت احوال مراجعه و ورقه شناسنامه دریافت نماید و اگر شخص مزبور شهودی نداشته باشد بمعرفی مامور شهربانی یا نایب‌الحکومه یا رئیس امنیه یا کدخدا ورقه شناسنامه باو داده میشود.
۲ـ در صورتی که شخص مذکور مدعی تابعیت خارجی بود و تذکره یا اسناد دیگری که مثبت تابعیت خارجی او باشد در دست نداشته باشد در تحت مراقبت شهربانی یا حکومت یا امنیه خواهد بود تا تابعیت او معلوم شود چنانچه تابعیت ایرانی او معلوم شد رئیس شهربانی و غیره او را به نماینده ثبت مربوطه معرفی مینماید تا برای او بطریقی که در قسمت یک ماده فوق نوشته شده اسناد ثبت احوال تنظیم و شناسنامه صادر شود.
فصل هشتم- در نام خانوادگی
ماده ۱۰۷ـ تغییر نام خانوادگی در موارد ذیل ممکن است:
1ـ در صورتی که نام مزبور در یک حوزه ثبت حوال (قلمرو یک دفتر آمار و ثبت احوال) تکرار شده باشد.
2ـ در صورتی که نام مزبور از کلمات زشت و ناپسند و مستهجن بوده یا با آنها ترکیب شده باشد.
3ـ در صورتی که منظور وحدت نام خانوادگی باشد با ارائه اجازه از دارنده حق تقدم
4ـ در صورتی که نام خانوادگی از اسامی ممنوع‌الاستمال و قابل حذف ترکیب شده باشد.
5 ـ در صورتی که نام خانوادگی از لغات خارجی ترکیب شده باشد.
6 ـ در صورتی که نام مزبور از کلمات مرکبه (سه کلمه یا بیشتر) ترکیب شده باشد.
۸ ـ در صورتی که محکومیت جزائی باستثنای خلاف برای یکی از افراد خانواده پیش آمده باشد.
ماده ۱۰۸ ـ نامهای ذیل را بعنوان نام خانوادگی نمیتوان انتخاب نمود:
1ـ نامهای منتسبه به خاندان سلطنت و القاب و اسامی مربوط به عناوین و مناصب دولتی و مؤسسات عمومی بطور کلی اعم از بسیط یا مرکب.
2ـ نامهای شرکتها و مؤسسات تجارتی که موافق قوانین مربوطه بثبت رسیده است.
3ـ نامهای مشاهیر و دانشمندان معروف که اسامی آنها از طرف وزارت معارف معین شده باشد
4ـ نامهای زشت و ناپسند و مستهجن
5 ـ نامهائی که صورت القاب را دارد.
6 ـ لغات منتسب به زبانهای خارجه
7ـ نامهائی را که حق تقدم آن با دیگران است ولو با اضافه نمودن یک کلمه یا یک حرف به آن بطوری که در معنی هیچگونه تغییری نداده و موجب اشتباه باشد.
مثل نعیمی و نعیمی طهرانی یا بروجردی و الف بروجردی و همچنین نامهائی را که در تلفظ شباهت نام دارنده مثل سمر و ثمر صواب و ثواب مهرابی محرابی.
تبصره ـ اشخاصی که قبل از تصویب این نظامنامه یکی از نامهای مذکوره در فقره ۱ و۳ و۴ و ۵ و۶ و ۷ ماده فوق را نام خانوادگی خود قرار داده‌اند مکلف به تغییر آن میباشند.
ماده ۱۰۹ ـ کسانی که بخواهند طبق مقررات این نظامنامه نام خانوادگی خود را تغییر بدهند باید ذکر دلیل تقاضای خود را به دفتر آمار و ثبت احوال محل بدهند و رئیس دفتر مکلف است مراتب را با اظهار نظریه به اداره کل آمار و ثبت احوال گزارش دهد تا پس از تصویب مرکز به تغییر نام خانوادگی اقدام نماید.
تبصره ـ دفتر آمار و ثبت احوال باید در ضمن گزارش خود بلامعارض بودن نام خانوادگی انتخاب شده از طرف متقاضی را در حوزه ثبت (قلمرو دفتر) تصدیق نماید.
ماده ۱۱۰ ـ برای جلوگیری از تکرار نام خانوادگی در قلمرو هر دفتر آمار و ثبت و احوال دفاتری مقرر است که کلیه نامهای انتخاب شده از طرف اشخاص باید در آن دفتر ثبت شود.
ماده ۱۱۱ ـ نام خانوادگی جدید در متن صفحه مخصوص خلاصه ولادت درج و صفحه سفید شناسنامه بطریق ذیل نوشته میشود :
(نام خانوادگی دارنده شناسنامه ……………. طبق دستور………………… اداره کل آمار و ثبت احوال از ………… به ………….. تغییر یافته است بتاریخ ………. امضاء و مهر) و در حاشیه مستندات و ستون ملاحظات دفاتر تغییر نام خانوادگی قید خواهد شد.
ماده ۱۱۲ ـ حق تقدم نام خانوادگی اشخاص پس از فوت آنها بورثه قانونی آنها انتقال مییابد و ورثه مشترکا نسبت بنام خانوادگی خود دارای همان اختیار هستند که صاحب تقدم داشته است.
ماده ۱۱۳ ـ اجازه‌نامه اشخاصی که بدیگری اجازه اختیار نام خانوادگی خود را می دهند بایستی در شهرها بتصدیق رؤسای دفاتر آمار و ثبت احوال (برای غیره حوزه ماموریت خود) یا دفاتر اسناد رسمی یا کلانتری و در قراء و قصبات بتصدیق نایب الحکومه یا کدخدای محل رسیده باشد و اجازه مزبور فقط شامل شخصی است که باو اجازه داده شده و کسانی که قانوناً تابع او هستند و اجازه گیرنده حق ندارد به شخص دیگری اجازه لحوق بدهد مگر اینکه حق واگذاری در اجازه‌نامه او تصریح شده باشد.
ماده ۱۱۴ ـ در موقعی که بعضی از کلمات باید بر طبق سایر قوانین و مقررات از اسامی اشخاص حذف شود صفحه مخصوص درج خلاصه ولادت با حذف کلمه مزبور تنظیم و در صفحه سفید ورقه شناسنامه نوشته میشود (مثلا کلمه میرزا) یا صنیع‌السلطنه بر طبق دستور شماره……………… از اسم صاحب ورثه یا اسم پدر و غیره حذف گردیده است تاریخ…………….. و امضاء و مهر) و همچنین در حاشیه اسناد و ستون ملاحظات دفتر قید میشود (در تاریخ …………… بر طبق دستور شماره……………. المثنی با حذف کلمه ………….. از………….. صادر گردید.محل امضاء و مهر)
ماده ۱۱۵ ـ نسبت باشخاصی که اسامی شخصی آنها باید بجهت قانونی تغییر کند اسامی جدیدی را که اختیار می کنند در حاشیه مستندات ثبت احوال و در متن ورقه شناسنامه ذکر و در صفحه سفید ورقه بشرح ذیل نوشته میشـود (اسم صاحـب ورقه بر طبق دستـور شماره ………………. از …………….. به ……………………. تبدیل مییابد بتاریخ ……………….. امضاء و مهر).
تبصره ـ در مواقعی که اسم شخصی تغییر مییابد در اسناد سجلی اولاد و دفاتریکه اسم او مندرج است اسم جدید بعد از اسم قدیم با مرکب قرمز درج و در صفحه سفید شناسنامه اولاد یا عیال او نیز نوشته میشود (اسم پدر یا اسم شوهر دارنده شناسنامه شماره ………………… از ………………… به ………………… تغییر یافته است بتاریخ …………………. امضاء و مهر.)
ماده ۱۱۶ ـ تغییرات راجع به سن و یا تغییرات دیگری که بموجب احکام صادره از محاکم در اسناد سجلی داده می شود پس از ثبت در مستندات سجلی در متن ورقه شناسنامه ثبت شده و مندرجات قبل از تصحیح در صفحه سفید ورقه شناسنامه یادداشت میشود.
فصل نهم- راجع به المثنی
ماده ۱۱۷ ـ المثنی شناسنامه وقتی داده میشود که ورقه شناسنامه مفقود یا عین ورقه مستعمل تسلیم شده باشد.
ماده ۱۱۸ ـ امضاء المثنی از وظایف مختصه نماینده حوزه ثبت و یا رئیس دفتر آمار و ثبت احوال ولایتی است.
ماده ۱۱۹ ـ اداره ثبت احوال میتواند نسبت به اشخاصی که در خارجه شناسنامه تحصیل نموده‌اند از روی اسناد سجلی آنها که در مرکز موجود است المثنی صادر نماید.
ماده ۱۲۰ـ المثنی ورقه شناسنامه فقط بصاحب آن یا وکیل ثابت‌الوکاله و یا در صورتی که صغیر باشد بولی و قیم و وصی یا مادر صغیر داده میشود.
ماده ۱۲۱ ـ المثنی شناسنامه با مراجعه به نخستین مستندات و دفاتر یادداشت تهیه میشود.
تبصره ـ در صورتی که دفتر یادداشتی پلمپ شده که با اسناد تطبیق شده باشد در اختیار رئیس حوزه باشد رئیس حوزه میتواند از روی دفتر مزبور المثنی بدهد.
ماده ۱۲۲ ـ در صورتی که در اسناد اشتباهاتی دیده شود که رفع آن قانونا با اداره کل آمار و ثبت احوال باشد دفتر مربوطه مراتب را به اداره کل آمار و ثبت احوال گزارش نموده و پس از صدور دستور و رفع اشتباه المثنی داده میشود.
ماده ۱۲۳ ـ اگر اختلافی بین اسناد یا خدشه در آنها باشد تقاضاکننده قبل از رفع اختلاف المثنی بخواهد صدور المثنی با تشریح اختلاف یا خدشه مانعی ندارد منتهی قسمت مورد اختلاف یا خدشه در محل خود در صفحه خلاصه ولادت نوشته نشده و در حاشیه همان صفحه نوشته میشود مثلاً راجع به اسم پدر یا تاریخ تولد و غیره به صفحه سفید دفتر شناسنامه مراجعه شود و در صفحه سفید شرح اختلاف یا خدشه ذکر خواهد شد مثلاً اگر اختلاف در تاریخ تولد بوده و در یک نسخه ۱۲۵۶ و دیگری ۱۲۶۶ و دفتر یادداشتی ( ۱۲۷۶( باشد در صفحه سفید نوشته میشود )
تاریخ ولادت دارنده شناسنامه …….سال ۱۲۸۶ بوده و مخدوشا به ۱۲۷۶ تبدیل شده. مهر و امضاء
ماده ۱۲۴ ـ برای اشخاصی که با تسلیم ورقه شناسنامه مستعمل تقاضای المثنی میکنند در صورتی که مندرجات شناسنامه مستمعل با مندرجات تخستین مستندات و دفاتر مربوطه اختلاف داشته باشد بایستی مطابق مندرجات مستندات المثنی صادر شده و در صفحه سفید ورقه شناسنامه شرح اختلاف تذکر داده شود.
فصل دهم- مواد متفرقه
ماده ۱۲۵ ـ رؤسای دفاتر و نمایندگان ثبت احوال و بازرسان اداره کل آمار و ثبت احوال جز در موردی که نسبت بورقه شناسنامه سوءظن حاصل شده و تصور ارتکاب جرمی رود حق ندارند ورقه شناسنامه را که در دست مردم است از آنها اخذ نمایند و در صورتی که باخذ شناسنامه مبادرت نمودند باید بلافاصله شرح قضیه را با فرستادن عین ورقه به اداره کل آمار و ثبت احوال گزارش دهند و الا مسئول خواهند بود.
ماده ۱۲۶ ـ هرگاه در ضمن اجرای این نظامنامه نواقصی مشاهده شده یا اصلاحاتی در نظامنامه لازم باشـد اداره کل آمار و ثبت احوال میتواند آن را بکمیسیون قضائی ثبت احوال مراجعه نموده و پس از تصویب کمیسیون و موافقت نظر وزارت داخله مواد تصویب شده را به موقع اجراء بگذارد.
ماده ۱۲۷ ـ نظامنامه قانون ثبت احوال مصوب شهریور ۱۳۱۴ ملغی و این نظامنامه که مشتمل بر ده فصل و یکصد و بیست و هفت ماده است از تاریخ اول فروردین ۱۳۱۶ بموقع اجراء گذارده میشود.