فصل اول – کلیات و سرمایه
ماده ۱- بانک ملی ایران که بموجب قانون ۱۴ اردیبهشت ماه ۱۳۰۶ [قانون اجازه تأسیس بانک ملی ایران برای پیشرفت امر تجارت و فلاحت و زراعت و صناعت] تأسیس گردیده طبق مقررات این اساسنامه اداره میشود و نسبت به مواردی که در اساسنامه پیش بینی نشده تابع قانون تجارت است قوانین و آئین نامه های مربوط به ادارات دولتی و مؤسساتی که با سرمایه دولت تشکیل شده یا میشوند در صورتی شامل بانک ملی ایران است که صراحتاً این بانک مشمول شناخته شده یا بشود.
ماده ۲ – مرکز اصلی بانک ملی ایران تهران است و میتواند هر جا لازم بداند شعبه یا نمایندگی دائر کند. بانک میتواند در صورت اقتضای مصالح عالیه کشور بموجب تصویبنامه هیئت وزیران مرکز خود را بمحل دیگری منتقل نماید.
ماده ۳ – سرمایه بانک ملی ایران دو میلیارد ریال است که تماماً از طرف دولت پرداخت شده است افزایش سرمایه با تصویب مجمع عمومی بانک خواهد بود.
فصل دوم – ارکان بانک
ماده ۴ – بانک دارای ارکان ذیل است:
الف – مجمع عمومی.
ب – شورایعالی.
پ – هیأت عامل.
ت – هیأت نظار.
الف – مجمع عمومی:
ماده ۵ – مجمع عمومی تشکیل میشود از وزیر دارائی و دو نفر دیگر از وزراء بانتخاب هیئت وزیران و این سه نفر نمایندگان سهام خواهند بود وزیر دارائی سمت ریاست مجمع را خواهد داشت.
تبصره – اعضاء شورایعالی – هیئت عامل – هیئت نظار در مذاکرات مجمع عمومی شرکت خواهند داشت ولی حق رأی ندارند.
ماده ۶ – مجمع عمومی بانک لااقل سالی یکبار تشکیل میشود و علاوه بر آن بتقاضای وزیر دارائی یا مدیرکل بانک یا رئیس شورایعالی یا رئیس هیئت نظار بدعوت مدیرکل بانک تشکیل خواهد شد و دارای وظایف و اختیارات زیر است:
الف – تصویب بودجه بانک.
ب – رسیدگی و اظهارنظر نسبت بگزارش سالانه مدیرکل بانک و تصویب ترازنامه و حساب سود و زیان و اندوخته پس از استماع گزارش هیئت نظار.
پ – انتخاب اعضای شورایعالی.
ت – انتخاب اعضای هیئت نظار.
ث – اتخاذ تصمیم نسبت بهرگونه مسائل دیگر مربوط بعملیات بانک که از طرف مدیرکل یا کسی که بتقاضای او مجمع تشکیل شده است مطرح میشود.
آگهی دعوت مجمع عمومی باید حداکثر بیست روز و حداقل پنج روز قبل از انعقاد مجمع در روزنامه رسمی کشور منتشر گردد.
ماده ۷ – تصمیمات مجمع عمومی باکثریت آراء نمایندگان صاحب سهام گرفته می شود و صورت مجلس مذاکرات به امضای رئیس مجمع رسیده در مرکز بانک نگاهداری خواهد شد.
پ – شورایعالی
ماده ۸ – شورایعالی از ۷ نفر تشکیل می شود که مجمع عمومی از بین اشخاص صلاحیتدار برای سه سال انتخاب میکند و تجدید انتخاب هر یک از آنان بلامانع است جلسات شورایعالی بانک با حضور مدیرکل بانک تشکیل می شود.
ماده ۹ –
1 – جلسات شورایعالی بر حسب دعوت رئیس شورا یا مدیرکل بانک حداقل ماهی یکبار تشکیل می شود.
2 – جلسات شورایعالی وقتی رسمیت خواهد داشت که لااقل پنج نفر از اعضای آن در جلسه حضور داشته باشند و تصمیمات باکثریت آراء اعضای حاضر گرفته می شود.
3 – شورایعالی از بین اعضای خود یک نفر رئیس و یک نفر نایب رئیس برای مدت یک سال انتخاب میکند.
ماده ۱۰ – ۱ – وظایف شورایعالی بقرار زیر است:
الف – تصویب آئین نامه استخدامی و سایر آئین نامه های مربوط به امور بانک که بوسیله مدیرکل بانک پیشنهاد می شود.
ب – اظهارنظر نسبت به بودجه بانک.
پ – اتخاذ تصمیم نسبت بدادن اعتبار ببانک های خارجی و گرفتن اعتبار از آنها.
ت – اتخاذ تصمیم درباره مسائلی که در حدود عملیات بانک بشورا مراجعه می شود.
ث – اتخاذ تصمیم راجع به بستانکاریهای مشکوک الوصول یا لاوصول.
2 – شورایعالی حق دارد کلیه اطلاعات راجع به امور بانک را که در اجرای وظایف خود لازم میداند از مدیرکل بخواهد.
پ – هیأت عامل:
ماده ۱۱ – ۱ – هیئت عامل تشکیل میشود از مدیرکل بانک و یکنفر قائم مقام و سه نفر معاون که برای مدت سه سال منصوب می شوند و انتصاب مجدد آنان بلامانع است.
2 – مدیرکل بانک به پیشنهاد وزیر دارائی و تصویب هیئت وزیران بفرمان ملوکانه و سایر اعضای هیئت عامل به پیشنهاد مدیرکل و موافقت وزیر دارائی بموجب تصویبنامه هیئت وزیران منصوب می شوند.
ماده ۱۲ – مدیرکل بانک رئیس هیئت عامل و بالاترین مرجع امور بانک بوده علاوه بر اختیار استخدام و تعلیق و اخراج کارمندان و مستخدمین و تعیین شغل و حقوق و ترفیع آنان بطور کلی انجام تمام امور داخلی و اداری در حدود بودجه مصوب و آئین نامه ها و مقررات مربوط دارای وظایف و اختیارات ذیل میباشد:
الف – اجرای مصوبات شورایعالی.
ب – نظارت بر اجرای اساسنامه و آئین نامه های بانک.
پ – نمایندگی بانک در کلیه مراجع قضائی و غیر قضائی با حق توکیل.
ت – اتخاذ تصمیم نسبت بکلیه امور جاری بانک که این قانون صراحتاً جزو وظایف و اختیارات سایر ارکان بانک قرار نداده است.
ث – تفویض قسمتی از اختیارات خود و حق امضاء بقائم مقام و معاونان و کارمندان دیگر بانک.
ج – تسلیم گزارش از وضع بانک بمجمع عمومی.
چ – آگاه ساختن هیئت نظار از کلیه تصمیمات شورایعالی.
ماده ۱۳ – مدیرکل بانک وظائف قائم مقام و معاونان را تعیین مینماید و در غیاب مدیرکل کلیه اختیارات و وظایف قانونی او بعهده قائم مقام است.
ت – هیأت نظار:
ماده ۱۴ – هیئت نظار دارای پنج نفر عضو خواهد بود که چهار نفر از آنها توسط مجمع عمومی و یک نفر دیگر از طرف وزیر دارائی برای مدت یک سال از بین اشخاص صلاحیتدار انتخاب می شوند.
عضو ناظری که از طرف وزیر دارائی تعیین می شود با حق اظهارنظر مشورتی در جلسات شورایعالی حضور خواهد یافت.
هیئت مزبور در اولین جلسه از بین خود یک نفر رئیس و یک نفر نایب رئیس انتخاب مینماید.
ماده ۱۵ – جلسات هیئت نظار لااقل ماهی یکبار تشکیل می شود بعلاوه هر موقع رئیس هیئت نظار یا رئیس شورایعالی یا مدیرکل بانک لازم بدانند هیئت را دعوت خواهند نمود. تصمیمات هیئت نظار به اکثریت آراء هیئت معتبر خواهد بود.
ماده ۱۶ – وظایف هیئت نظار بقرار زیر است:
الف – نظارت در امور بانک طبق قوانین مربوط و مقررات این اساسنامه.
ب – رسیدگی به دفاتر و حسابهای بانک و گواهی خلاصه حساب هائی که بانک باید طبق قانون هر ماه بشورای پول و اعتبار بفرستد.
پ – رسیدگی بترازنامه و حساب سود و زیان و تهیه گزارش از چگونگی عملیات بانک و نظریات خود برای مجمع عمومی.
تبصره ۱ – هیئت نظارت میتواند اطلاعاتی را که لازم داشته باشد مستقیماً یا بوسیله نماینده ای که از اعضای خود یا از خارج انتخاب میکند از بانک بخواهد همچنین به دفاتر و اوراق و نامه های بانک رسیدگی نماید.
تبصره ۲ – هیئت نظار حق مداخله مستقیم در امور بانک ندارد و نظریات خود را کتباً بمدیر کل بانک اطلاع میدهد.
فصل سوم – عملیات بانک
ماده ۱۷ – بانک عملیات زیر را انجام میدهد:
الف – افتتاح حساب جاری و قبول سپرده اعم از دیداری یا مدت دار.
ب – تنزیل اوراق تجارتی از قبیل برات – سفته و بطور کلی هر سند که حاکی از طلب بوده و دارای امضای معتبر باشد.
پ – اعطای وام در مقابل فلزات گرانبها – ارزهای قابل انتقال – ضمانت نامه رسید انبارهای عمومی – اسناد طلب – اوراق بهادار یا اموال غیر منقول ثبت شده.
ت – خرید و فروش یا عرضه اوراق قرضه و سهام به حساب مشتریان.
ث – خرید و فروش اوراق قرضه صادره یا تضمین شده از طرف دولت ایران یا دولت های خارجی یا مؤسسات معتبر مالی.
ج – گشایش اعتبارات اسنادی و صدور ضمانت نامه.
چ – انجام معاملات ارزی در حدود مقررات مربوط.
ح – قبول اسناد بهادار بعنوان امانت و انجام هر گونه عملیات مربوط به آنها.
خ – گرفتن اعتبار از بانکهای خارجی و یاد دادن اعتبار ببانک های خارجی برای امور بانکی با تصویب شورایعالی.
د – افتتاح حساب جاری نزد بانک های خارجی یا داخلی.
ذ – نگاهداری و اداره صندوقهای امانت.
ر – اداره کردن صندوق پس انداز و بانک کارگشائی طبق آئین نامه های مصوب شورایعالی.
ز – انجام هرگونه عملیات دیگر بانکی که بموجب قانون بانکی و پولی کشور منع نشده باشد.
تبصره ۱ – بانک میتواند نمایندگی مؤسسات پولی یا بانکی را که بموجب قانون تشکیل شده اند قبول نماید.
تبصره ۶ – بانک میتواند از پذیرفتن سپرده ها و باز کردن حساب جاری و نزول اوراق و هر نوع پیشنهاد معامله دیگر بدون ذکر دلیل خودداری نماید.
فصل چهارم – ترازنامه و تقسیم سود
ماده ۱۸ – سال مالی در پایان اسفند هر سال خاتمه مییابد و حسابهای بانک بتاریخ مزبور بسته می شود.
تبصره – ترازنامه بانک باید لااقل ۳۰ روز قبل از تشکیل مجمع عمومی به هیئت نظار تسلیم شود.
ماده ۱۹ – ارزیابی ارقام دارائی بانک در ترازنامه بطریق زیر خواهد بود:
الف – شمش و مسکوک طلا بقیمت قانونی.
ب – شمش یا مسکوک نقره که جریان قانونی ندارد بنرخ بازار بین المللی که ورود و خروج نقره در آنجا آزاد است.
پ – سهام و اوراق بهادار به بهای خریداری یا قیمت روز هر یک پائین تر باشد.
ت – اموال منقول و غیر منقول به بهای خرید یا بهای تمام شده پس از وضع استهلاک.
ث – سود سالانه بانک که عبارت است از درآمد بانک پس از وضع هزینه و استهلاک.
ماده ۲۰ – سود هر سال پس از وضع مالیات ها بعلاوه مبلغ نقل شده از سال قبل با تصویب مجمع عمومی بشرح زیر تقسیم می شود:
الف – قسمتی از آن طبق قانون بانکی و پولی کشور بعنوان اندوخته قانونی.
ب – قسمتی بعنوان اندوخته برای تأمین مطالبات مشکوک الوصول.
پ – قسمتی برای نقل بحساب سال بعد که میزان آن بر حسب پیشنهاد مدیرکل و تصویب مجمع عمومی تعیین میگردد.
ت – مابقی سود ویژه متعلق به دولت است.
فصل پنجم – مقررات مختلف
ماده ۲۱ – اعضای شورایعالی و هیئت عامل و هیئت نظار باید قبل از شروع بکار در حضور اعضای مجمع عمومی سوگندنامه ای بشرح زیر قرائت و امضاء نمایند:
امضاکننده ذیل خداوند متعال را بشهادت میطلبم و بشرافت خود سوگند یاد میکنم که به شاهنشاه متبوع و مفخم خود صدیق و راستگو بوده و هیچ منظوری نداشته باشم جز فوائد و مصالح کشور و ملت ایران و تکالیفی را که بموجب اساسنامه بانک ملی ایران برای اینجانب تعیین شده است با کمال راستی و درستی انجام داده و اسرار بانک ملی را چه در مدت تصدی این مقام و چه بعد از آن حفظ نمایم.
ماده ۲۲ – اعضای شورایعالی و هیئت عامل و هیئت نظار در مدت تصدی خود نمی توانند به شغل بازرگانی اشتغال داشته باشند.
تبصره – اعضای شورایعالی و هیئت نظار نمیتوانند از بانک وام یا اعتبار دریافت دارند لیکن هیئت عامل بانک میتواند در حدود آئین نامه مصوب از وام کارمندی استفاده نمایند.
ماده ۲۳ – چنانچه مشتریان بانک بدهی خود را بموقع به بانک نپردازند یا ترتیب رضایت بخشی برای واریز آن ندهند بانک میتواند کلیه مطالبات خود را از هرگونه موجودی و حساب آنها برداشت نماید.
ماده ۲۴ – نامه ها و اسنادی که در برابر اشخاص ثالث برای بانک تعهدی ایجاد مینماید باید لااقل دارای دو امضای مجاز باشد.
ماده ۲۵ – این قانون از تاریخ تصویب جانشین قانون اساسنامه بانک ملی مصوب هفتم خردادماه ۱۳۳۹ میباشد لیکن اقدامات و عملیاتی را که بانک طبق اساسنامه قبلی شروع نموده بر اساس همان قانون بپایان خواهد رسانید.
سایر مقررات و آئین نامه های فعلی بانک نیز مادام که تغییر نکرده بقوت خود باقی است.
قانون بالا مشتمل بر بیست و پنج ماده و هفت تبصره که در جلسه روز یکشنبه ششم اسفند ماه یکهزار و سیصد و چهل و شش به تصویب مجلس شورای ملی رسیده بود در جلسه روز شنبه نوزدهم اسفند ماه یکهزار و سیصد و چهل و شش شمسی به تصویب مجلس سنا رسید.
رئیس مجلس سنا – مهندس شریف امامی