مصوب ۱۳۲۹/۳/۱۶
ماده واحده – مجلس شورای ملی مقرر میدارد که اصلاحات تنظیمی بوسیله کمیسیون منتخبه در آئین‌نامه داخلی مجلس شورای ملی موقتاً بموقع اجرا گذاشته شود.
تصمیم قانونی بالا در جلسه شانزدهم خرداد ماه یکهزار و سیصد و بیست و نه به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی – رضا حکمت
1 – بماده اول آئین‌نامه این جمله اضافه خواهد شد:
از بین شش نفر جوانترین نمایندگان چهار نفری که سنشان کمتر باشد در اطراف رئیس سنی بسمت منشی جلوس مینمایند و در صورت تساوی سن آنکه سابقه نمایندگی دارد مقدم است والا عده کسری بقید قرعه تعیین خواهد شد.
2 – ماده 8 بطریق ذیل اصلاح میشود:
ماده 8 – گزارش شعبه در مجلس قرائت میشود چنانچه مبنی بر قبول باشد و مخالفی هم نباشد تصویب شده محسوب میگردد و رئیس تصویب آن را‌اعلام مینماید هر گاه گزارش شعبه مبنی بر رد اعتبارنامه نماینده باشد و یا در مجلس کسی مخالفت کند بکمیسیون تحقیق ارجاع میگردد این‌کمیسیون بدلایل و توضیحات نماینده مخالف و مدافعات طرف در ظرف ده روز رسیدگی میکند و رأی میدهد رأی کمیسیون باید مدلل و موجه باشد‌و آن رأی نیز در مجلس قرائت خواهد شد.
کسانی که در موقع طرح اعتبارنامه مخالفت کرده‌اند میتوانند در مجلس بترتیب صحبت کنند و هر دفعه که یک مخالف صحبت کرد برای نماینده مورد اعتراض حق دفاع خواهد بود و میتواند نماینده دیگری به درخواست او دفاع کند و همچنین نماینده مورد اعتراض یا مدافع او میتواند بتمام اعتراضات در جلسه بعد جواب بدهد و دفاع نماید. پس از خاتمه مذاکرات رأی نهائی راجع به رد یا قبول نمایندگی او با مجلس است.
اگر کمیسیون تحقیق در ظرف ده روز نظر خود را به مجلس نداد نماینده‌ای که اعتبارنامه او مورد اعتراض واقع شده میتواند درخواست کند که اعتبارنامه او در مجلس مطرح شود و این درخواست باید مورد قبول واقع گردد.
3 – ماده 12 از این قرار اصلاح خواهد شد:
ماده 12 – نمایندگانی که بعداً وارد مجلس میشوند پس از حضور بلافاصله باید سوگند یاد نمایند.
4 – ماده 13 بطریق ذیل تغییر مییابد:
ماده 13 – هیئت‌رئیسه دائمی مجلس پس از تصویب اعتبارنامه سه ربع نمایندگان حاضر در تهران برای مدت یک سال انتخاب میشود و در صورتی که گزارش اعتبارنامه‌های دیگری برای طرح در مجلس حاضر باشد آن گزارش‌ها نیز در مجلس قرائت و بلافاصله اقدام بتعیین هیئت‌رئیسه میشود.
5 – ماده 20 بشرح زیر اصلاح میشود:
ماده 20 – مناط اعتبار برای تشکیل هر یک از شعب و کمیسیونها حضور بیش از نصف اعضای آن است و در مواردی که رأی کمیسیون مستقلاً قابل اجرا باشد یعنی برای تصویب بمجلس نرود تشکیل آن منوط بحضور سه ربع اعضاء کمیسیون خواهد بود.
در موارد فوق اکثریت وقتی حاصل میشود که بیش از نصف حاضرین رأی داده باشند.
6 – در آخر ماده 21 این جمله اضافه میشود:
انتخاب اعضاء کمیسیون تحقیق اعتبارنامه‌ها بنسبت سه نفر از هر شعبه بطور ثابت میباشد .
7 – ماده 25 از اینقرار اصلاح میشود:
ماده 25 – استخراج آراء مربوط باعضاء کمیسیونها در خارج از جلسه و با حضور هیئت نظار مندرجه در ماده 24 بعمل خواهد آمد و نباید بیش از‌سه روز بطول انجامد هر نماینده‌ای ملزم است لااقل عضویت یکی از کمیسیونهای دائمی را که انتخاب و تعیین میشود قبول نماید.
8 – ماده 26 جمله بیشتر از دو کمیسیون تبدیل به بیشتر از سه کمیسیون خواهد شد.
9 – از ماده 27 جمله آخر آن که از اینقرار است هرگاه اشخاصی از عضویت یا نمایندگی مجلس استعفا کنند الی آخر حذف میشود.
10 – ماده 71 بشرح زیر اصلاح خواهد شد:
ماده 71 – وجوه حاصله از جرائم مجلس نصف برای خرید کتاب و ساختمان محل کتابخانه بکتابخانه مجلس تخصیص داده میشود و نصف دیگر‌برای توسعه بهداری مجلس بمصرف خواهد رسید.
11 – در آخر ماده 72 این جمله اضافه میشود: ولی در هر حال مجموع جرائم متعلقه از حقوق روزانه تجاوز نخواهد کرد.
12 – در ماده 80 جمله سی نفر به پانزده نفر تبدیل خواهد شد.
13 – ماده 83 بطریق ذیل اصلاح میشود:
ماده 83 – هر یک از نمایندگان که مطلب مهمی داشته باشد و بخواهد باستحضار مجلس برساند میتواند قبل از شروع بدستور و یا آخر جلسه با‌اجازه رئیس و رعایت نوبت بعنوان نطق قبل از دستور یا بعد از دستور مطلب خود را اظهار نماید مجموع این قبیل نطق‌ها در یک جلسه بطور کلی‌نباید از سه ربع ساعت تجاوز کند و در هر جلسه بیش از سه نفر (هر نفری ربع ساعت) نمیتوانند در اول یا آخر جلسه صحبت نمایند و هرکدام از‌دارندگان اجازه نطق میتواند حق خود را بنماینده دیگر واگذار نماید.
14 – بماده 84 جمله زیر اضافه خواهد شد:
چنانچه موضوعی از دستور خارج شود مجدداً که طرح میشود حق تقدم صحبت با کسانی است که قبلاً ثبت نام کرده و یا اجازه خواسته‌اند .
15 – ماده 89 از این قرار اصلاح میشود:
ماده 89 – الف – حداکثر مدت نطق در جلسه علنی بقرار ذیل خواهد بود:
1 – برای استیضاح سه ساعت.
2 – برای مذاکره راجع باعتبارنامه نمایندگان اعم از مخالف یا موافق یا نماینده‌ای که طرف اعتراض واقع شده و همچنین برای هر یک از ناطقین در‌برنامه دولت یکساعت.
3 – برای اظهارات مخالف و موافق نسبت بلوایح و طرحها و توجیه طرح قانونی یا توضیحات مخبری که از لایحه دفاع مینماید و همچنین در موقع‌تقاضای رأی اعتماد از طرف دولت نیم ساعت.
4 – برای دفاع از توهین یا تحریف نطق یا سؤال از وزیر و توضیح ثانوی در مقابل جواب وزیر و توضیح در باب پیشنهادات اصلاحی و توجیه پیشنهاد کفایت مذاکرات و مخالفت با آن و توضیح پیشنهاد فوریت یا عدم فوریت پانزده دقیقه.
5 – برای توضیح در پیشنهادات جمعی شور دوم مذکور در ماده 123 پنج دقیقه.
ب – در موارد استثنائی ممکن است مدت نطق در موارد فوق به رأی مجلس اضافه شود ولی این رأی بدون مذاکره بعمل میآید.
ج – برای مذاکره در باب لایحه بودجه سالیانه کشور و عهدنامه‌ها و مقاوله‌نامه و امتیازات مدت نطق غیر محدود خواهد بود.
16 – در ماده 90 جمله فقره 3 بند الف به فقره 4 بند الف تغییر مییابد.
17 – در ماده 91 بجای جمله بر طبق فقره 3 بند الف ماده 89 نوشته میشود: بترتیب مندرج در ماده 89 .
18- در آخر ماده 113 این جمله اضافه میشود: و طرح مزبور قبل از ارجاع بکمیسیون طبع و توزیع خواهد شد .
19 – ابتدای ماده 123 از این قرار اصلاح میشود:
ماده 123 – در شور ثانی گزارش لوایح و طرح‌های قانونی در مجلس قرائت و نسبت بهر یک از مواد آن جداگانه مذاکره و اخذ رأی خواهد شد. در شور ثانی پیشنهاد تازه‌ای نمیشود داد ولی پیشنهادهائی که در شور اول یا بین دو شور بعمل آمده.. الی آخر.
20 – ماده 126 از اینقرار اصلاح خواهد شد: ماده 126 – در شور دوم در مورد پیشنهادهای مذکور در ماده 123 در صورتی که چند پیشنهاد مشابه باشد فقط پیشنهادی که با تشخیص رئیس مجلس جامعتر باشد قرائت و مطرح خواهد شد.
21 – ماده 139 بشرح زیر اصلاح خواهد شد: ماده 139 – لوایح و طرح‌های فوری آنها است که فقط یک شور در آنها لازم باشد و لوایح و طرح‌های دو فوری آنها است که پس از تصویب دو فوریت بلافاصله بطبع و توزیع آن اقدام و پس از 24 ساعت از موقع توزیع در مجلس طرح شود.
تقاضای یک فوریت مستلزم آن نیست که بلافاصله فوریت لایحه یا طرح در مجلس مطرح شود لیکن در موقعیکه دو فوری بودن تقاضا شود باید در همان جلسه در لزوم و عدم لزوم فوریت بحث و رأی گرفته شود.
اگر تقاضای فوریت یا دو فوری بودن در ضمن لایحه یا طرحی که در مجلس مطرح است درج نشده باشد و 15 نفر از نمایندگان کتباً تقاضا فوریت یا دو‌فوریت آن لایحه یا طرح را بنمایند بدون مباحثه در اصل مطلب در باب فوریت اخذ رأی بعمل میآید.
چنانچه امضاءکنندگان در ضمن طرح دو فوری خود تقاضا کرده باشند که بلافاصله هم مطرح شود پس از قبول دو فوریت و قبول تقاضای مزبور بلافاصله مطرح و مورد رسیدگی واقع خواهد شد.
تقاضای دو فوری بودن طبق ماده 80 در حکم تقاضای تغییر دستور است.
22 – در آخر قسمت اول ماده 156 جمله رأی مخفی مجاز است تبدیل میشود به رأی مخفی الزامی است .
23 – در ماده 165 بعد از جمله استعفا دهد اضافه میشود یا فوت نماید .
24 – ماده 169 بشرح زیر اصلاح میشود:
ماده 169 – دولت مکلف است از تاریخ ابلاغ سؤال در ظرف یکهفته حاضر بودن خود را برای جواب سؤال اعلام کند و در صورتی که بعد از یک هفته حاضر بجواب نباشد از طرف رئیس باز خواست میشود مگر در موارد مطالبی که دولت استتار آنها را لازم بداند در آنصورت دولت در جواب‌سؤال لزوم استتار را در ظرف همان مدت اظهار میدارد.
25 – ماده 179 باین طریق اصلاح میشود:
ماده 179 – در موقعی که استیضاح در دستور مجلس است تغییر دستور مجلس بهیچ وجه جائز نیست.
26 – در ماده 183 کلمه جنحه از قسمت آخر ماده حذف میشود.
27 – در ماده 184 کلمه جنایات بعد از جمله در کلیه موارد اضافه خواهد شد.
28 – ماده 192 از اینقرار اصلاح خواهد شد:
ماده 192 – دوره اجلاسیه مجلس شورای ملی طبق اصل هشتم قانون اساسی در هر سال از چهاردهم مهر ماه آغاز میشود و موقع تعطیل تابستان در‌هر سال موکول بتصمیم رأی مجلس شورای ملی است و مدت آن یک ماه است و نیز در ظرف دوره اجلاسیه از 28 اسفند تا پانزدهم فروردین ماه سال بعد تعطیل خواهد بود.
رئیس مجلس بتقاضای چهل نفر از نمایندگان یا درخواست دولت در اوقات تعطیل میتواند مجلس را بطور فوق‌العاده دعوت بانعقاد نماید.
29 – در عناوین مواد 39-72-78-82-112 اصلاحات عبارتی زیر بعمل میآید:
بآخر تیتر ماده 39 اضافه میشود کمیسیون خاص .
در تیتر ماده 72 بعد از تشکیل جلسه اضافه میشود و مدت آن .
از تیتر ماده 78 کلمه خلاصه حذف خواهد شد.
قبل از ماده 82 این تیتر علاوه میشود نطق و مذاکرات قبل و بعد از دستور .
قبل از ماده 112 این تیتر علاوه میشود حضور نمایندگان دولت در کمیسیونها .
بیست و نه فقره اصلاحاتی که بوسیله کمیسیون منتخبه در آئین‌نامه داخلی مجلس شورای ملی بعمل آمده موقتاً قابل اجرا میباشد.
رئیس مجلس شورای ملی – رضا حکمت