[به موجب آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۳ اصلاحی قانون مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی، نسخ شده است.]
شماره ۲۹۲۰۱/۱ – ۱۳۴۷/۱۱/۲۰
در اجرای ماده ۱۳ قانون مواد خوردنی- آشامیدنی- آرایشی و بهداشتی مصوب تیر ماه 1346 این آیین‌نامه شامل 44 ماده و 11 تبصره را تصویب مینماید.
فصل اول- بهداشت فردی
ماده 1- کلیه کارگران و اشخاصی که در اماکن عمومی و مراکز تهیه- توزیع نگهداری و فروش مواد غذائی انجام وظیفه می نمایند موظفند که کارت معاینه پزشکی در محل کار خود داشته باشند.
تبصره 1- کارفرمایان موظف هستند که قبل از استخدام اشخاص کارت معاینه پزشکی آنانرا مطالبه و در محل کسب نگهداری نمایند.
تبصره 2- کارت معاینه پزشکی منحصراً از طرف ادارات بهداری هر محل صادر خواهد شد. نوع و مدت اعتبار کارت فوق را که از یکسال تجاوز نخواهد کرد وزارت بهداری تعیین خواهد نمود.
ماده 2- کارگران موظفند رعایت کامل بهداشت فردی مربوط بنظافت را نموده و بدستوهائی که از طرف دستگاههای مسئول وزارت بهداری داده میشود عمل نمایند.
ماده 3- اشخاصی که در محل پخت و یا آشپزخانه کار میکنند باید ملبس به کلاه و روپوش سفید باشند. سایر اشخاص مصرح در ماده 1 باند برنگ روشن و تمیز باشد.
ماده 4- صاحبان و متصدیان اماکن مشمول این آیین‌نامه موظفند جایگاه محفوظ مناسبی بمنظور حفظ لباس کارگران خود تهیه نمایند.
ماده 5- هر کارگر موظف به داشتن صابون و حوله تمیز اختصاصی میباشد.
ماده 6- کارگرانی که بنحوی از انحاء با طبخ و تهیه مواد غذائی سرو کار دارند در حین کار حق دریافت بهای کالای فروخته شده را شخصاً از مشتری نخواهند داشت.
ماده 7- در اماکن مذکور در این آیین‌نامه باید جعبه کمکهای اولیه در محل مناسبی نصب گردد.
ماده 8- کارگران اماکنی که بموجب فصل دوم آیین‌نامه ملزم بداشتن دوش آب سرد و گرم میباشد و یا با پخت سرو کار دارند موظفند هر روز قبل از شروع و بعد از خاتمه کار استحمام نمایند.
فصل دوم
وضع ساختمانی اماکن عمومی و مراکز تهیه و تولید- توزیع- نگهداری و فروش مواد غذائی
ماده 9- کف باید شامل شرایط زیر باشد:
الف- از جنس قابل شستشو باشد
ب- صاف و بدون فرورفتگی و شکاف و جنس آن طوری باشد که در اثر تردد گرد و غبار ایجاد ننماید.
پ- دارای شیب مناسب بطرف فاضل آب باشد.
ت- مجهز به کف شوی سیفون دار (شتر گلو) باشد.
ماده 10- دیوارها باید دارای شرایط ذیل باشند.
الف- ساختمان دیوار و مصالح آن طوری باشد که از ورود جوندگان و حشرات جلوگیری بعمل آورد.
ب- وضع دیوارها باند متناسب با احتیاجات و لوازم مربوط بنوع کار باشد.
دیوارها باید صاف و بدون فرورفتگی و شکاف و درز و طاقچه باشد.
ت- دیوارها باید برنگ روشن باشد.
ماده 11- سقفها باید صاف و حتی الامکان مسطح بدون ترک خوردگی و شکاف و همیشه تمیز باشد.
ماده 12- وضع درها و پنجره ها:
الف- درها و پنجره ها باید بدون ترک خوردگی و شکستگی بوده و قابل شستشو باشد.
ب- درها و پنجره ها باید طوری باشد که از ورود حشرات به داخل جلوگیری نماد.
ماده 13- آب مصرفی باید مورد تأیید مقامات بهداشتی باشد.
ماده 14- دارای سیستم فاضل آب بهداشتی باشد
ماده 15- وضع و تعداد مستراح و دستشوئی بهداشتی و متناسب باشد.
ماده 16- برای کارگران باید دستشوئی و مستراح مجزا در محل مناسب و شرایط لازم ساخته شود.
ماده 17- حمام باید دارای شرایط مندرج در مواد 9 – 10 – 11 – 12 – 13 – 14 این آیین‌نامه باشد.
ماده 18- دستگاه سوخت و نوع مواد سوختنی باید طوری باشد که حتی الامکان احتراق بصورت کامل انجام گیرد.
ماده 19- محل شستشو و نگهداری ظروف باید در مجاور محل پخت و مجزا و مستقل از آن باشد. ظروف کثیف از یک در یا دریچه باین محل وارد و ظروف تمیز از دریچه جداگانه وارد آشپزخانه و سالن شود.
ماده 20- ظروف باید در ظرفشوئی سه مرحله ای (شستشو ضد عفونی آبکشی یا توسط دستگاههای اتوماتیک شسته شود.
تبصره 1- تعداد و ظرفیت هر ظرفشوئی باید متناسب با تعداد ظروف باشد.
تبصره 2- ظروف باید باوسیله تمیز و عاری از آلودگی خشک گردد.
ماده 21- قفسه و ویترین و گنجه ها باید تمیز و عاری از گرد و غبار و مجهز به در و شیشه باشد.
تبصره 1- قفسه و ویترین و گنجه ها باید قابل نظافت باشد.
تبصره 2- فاصله کف آنها از زمین از بیست سانتیمتر کمتر نباشد.
ماده 22- پیشخوان و میز کار باید سالم و روکش آن از جنس قابل شستشو باشد.
ماده 23- سبزی و میوه که در اماکن عمومی بصورت خام در اختیار مشتریان گذارده میشود باید در محل مخصوص شسته و یا محلول گندزدائی ضد عفونی گردد و سپس با آب سالم و تمیز آبکش شود.
ماده 24- انبار مواد غذائی باید قابل تمیز کردن بوده و وضع داخلی آن مطابق شرائط مواد 9 – 10 – 11 – 12 – 21 این آیین‌نامه باشد.
تبصره 1- انبار مواد غذائی نباید مرطوب باشد.
تبصره 2- انبار آرد و شکر و سایر مواد غذائی که ایجاب میکند دارای انبار اختصاصی باشد باید مطابق نقشه تصویب شد ه مقامات بهداشتی احداث شود.
ماده 25- کلیه مواد غذائی فاسد شدنی باید در یخچال و یا در سردخانه متناسب نگهداری شود و همچنین در نگهداری آنها در یخچال زائد بر مدتی که معمولا غذا در یخچال فاسد نمیشود خودداری گردد.
ماده 26- تهویه باید بنحوی صورت گیرد که همیشه هوای داخل اماکن سالم تازه و کافی و عاری از بو باشد.
ماده 27- در فصل گرما حداکثر درجه حرارت داخل اماکن نباید بیشتر از 30 درجه سانتیگراد باشد.
ماده 28- نور طبیعی و یا مصنوعی باید طوری باشد که باعث ناراحتی چشم نگردد.
ماده 29- برای جلوگیری از حریق و انفجار و سایر خطرات احتمالی باید پیش بینی های لازم بشود.
ماده 30- زباله دان درپوش دار زنگ نزن قابل حمل به تعداد کافی موجود باشد.
تبصره 1- زباله دان بزرگ درپوش دار زنگ نزن قابل حمل متناسب با احتیاجات روزانه در محل مناسبی جهت جمع آوری و تخلیه زباله ها گذاشته شود.
تبصره 2- زباله دانها باید بعد از تخلیه شسته شود.
ماده 31- پشه- مگس حشرات و جوندگان بهیچوجه نباید در داخل اماکن دیده شوند.
ماده 32- نقشه ساختمانهای کلیه اماکن مصرح در آیین‌نامه بمنظور انطباق با موازین بهداشتی قبل از اجراء باید به تصویب مقامات مسئول برسد.
ماده 33- اماکنی که اجازه قبول مسافر دارنده علاوه بر دعایت کلیه موارد بهداشتی باید واجد شرایط زیر باشند:
الف- در هر اطاق تعداد تختخوابها باید طوری باشد که برای هر تخت شش متر مربع منظور شود.
ب- تعداد دوش هر طبقه از ساختمان باید مساوی تعداد مستراحها باشد.
پ- پله باید دارای حفاظ بوده و لغزنده نباشد ارتفاع پله حداکثر 18 سانتیمتر و عرض آن حداقل 30 سانتیمتر باشد.
ماده 34- البسه (مانند حولة، ملحقه، پرده و امثال آنها) باید با دستگاههای اتوماتیک یا در رختشویخانه که مطابق نقشه استاندارد وزارت بهداری باشد شسته و خشک و اطو شود.
ماده 35- ایجاد هر گونه حوض یا حوضچه یا پاشوی که در آن آب بصورت راکد باشد ممنوع است.
فصل سوم
وسائل و لوازم کار
ماده 36- ظروف مورد استفاده باید دارای شرایط زیر باشد:
1- ظروف شکستگی باید تمیز بدون ترک خوردگی و لب پریدگی باشد.
2- وسائل و ظروف فلزی که برای تهیه و نگهداری و مصرف مواد غذائی بکار میرود باید سالم صاف بدون زنگ باشد.
3- استفاده از ظروفی که بوسیله وزارت بهداری غیر مجاز شناخته و آگهی میشود ممنوع است.
4- جدار داخلی ظروف مسی باید کاملا سفیدکاری باشد.
5- ظروف لعابی نباید دارای لب پریدگی باشد.
6- وسائل و ظروف غذا باید پس از هر بار مصرف شسته و تمیز و ضد عفونی شود.
7- استفاده از گوشت کوب و قاشق چوبی و سربی ممنوع است.
8- استفاده از قندان ، نمکدان و مشابه آن بدون سرپوش ممنوع است.
9- وسائل و ظروف غذا خوری و تهیه غذا باید در ویترین یا گنجه مخصوص که محفوظ باشد نگهداری شود.
ماده 37- سطح میزها باید صاف ، تمیز، سالم و بدون درز بوده و روکش آن از جنس قابل شستشو باشد.
ماده 38- صندلی ها و نیمکتها باید سالم و تمیز باشد.
ماده 39- برای هر مسافر تازه وارد باید از ملحفه و شمد تمیز و سفید و سالم استفاده شود و تعویض آنها در هر سه روز یکبار اجباری است.
ماده 40- استفاده از لحاف، پتو، تشک و بالش کثیف و مندرس و بدون ملحفه ممنوع است.
ماده 41- استفاده از تختخوابهائی که دارای پارگی یا شکستگی و یا گود رفتگی فنر باشد ممنوع است.
ماده 42- استفاده از کاغذهائی که تمیز نباشد و همچنین روزنامه و امثال آن جهت پیچیدن مواد غذائی ممنوع است.
ماده 43 – ظروف خمیرگیری باید صاف و تمیز و بدون درز باشد. نصب شیر آب بالای ظرف خمیرگیری الزامی است.
تبصره 1- حتی الامکان کوشش شود که از دستگاههای خودکار برای تهیه خمیر استفاده گردد.
فصل چهارم
طبقه بندی اماکن از لحاظ شمول مواد این آیین‌نامه
ماده 44- طبقه بندی اماکن از لحاظ شمول این آیین‌نامه بشرح ذیل است:
1- کلیه مواد این آیین‌نامه باستثنای ماده 43 شامل هتل، هتل ، مهمانخانه و مسافرخانه و پانسیون و امثال آنها میباشد.
2- کلیه مواد این آیین‌نامه باستثنای مواد 16- 19 – 20 – 22 لغایت 25 و مواد 33 و 36 و 39 لغایت 43 شامل حمامها میگردد.
3- کلیه مواد این آیین‌نامه باستثنای مواد 15 لغایت 17 -19 -20 -22- 23 لغایت 25 -33 -36 -39 لغایت 43 شامل آرایشگاهها میباشد.
4- کلیه مواد این آیین‌نامه باستثنای مواد 15-20-23-25-33-34-36-39-40 و41 شامل نانوائیها میگردد.
5- کلیه مواد این آیین‌نامه باستثنای مواد 15 لغایت 20-23-34-39-40-41 و 43 شامل محلهای فروش مواد غذائی (از قبیل گوشت فروش میوه و سبزی فروش بقالی و عطاری و امثال آنها میباشد).
6- کلیه مواد این آیین‌نامه باستثنای مواد 15-17-23-33-34-39-40 – 41 شامل محلهای تهیه مواد غذائی (از قبیل ماست بندی، کشک سایی، قندریزی شیرینی پزی و نظائر آنها) میباشد.
7- کلیه مواد این آیین‌نامه باستثنای مواد 17-33-34-39-40-41-40- 43 شامل محلهای تهیه و فروش مواد غذائی که دارای محل پذیرائی از مشتری میباشد میشود.
8- کلیه مواد این آیین‌نامه باستثنای مواد 15 لغایت 17-33-34-39-40-41- 42 شامل محلهای تهیه و فروش مواد غذائی که دارای محل پذیرائی مشتری نیستند میباشد.
وزیر بهداری