هیئت وزراء در جلسه ۱۵ بهمن ماه ۱۳۱۱ نظامنامه اجرائیه قانون انحصار تجارت خارجی مصوب ۱۹ تیرماه ۱۳۱۱ را بشرح ذیل تصویب نمودند:
فصل اول ـ کلیات
ماده اول ـ در هر گمرکخانه که اداره کل تجارت مقتضی بداند کمیسیونی بنام کمیسیون انحصار تجارت خارجی مرکب از نماینده اداره کل تجارت و رئیس گمرک محل یا نماینده که رئیس گمرک تعیین نماید تشکیل میشود که در حدود مقررات قانون انحصار تجارت خارجی و نظامات مربوط بان تحت تعلیمات ریاست اداره کل تجارت وظایف ذیل را انجام دهند:
1) تقویم اجناس صدوری و ورودی در صورتی که مابین مقوم گمرک و صاحب مال یا نماینده او راجع بقیمت آن اجناس اختلاف حاصل گردد.
2) اخذ تعهد فروش اسعار خارجی و دادن تصدیق صدور
3) دادن جواز ورود
کلیه اوراق تصدیق صدور و جواز ورود باید بامضای هر دو عضو و به مهر کمیسیون برسد.
ریاست کمیسیون مزبور با نماینده اداره کل تجارت است مگر در موقعی که رئیس گمرک شخصا عضو کمیسیون بوده و رتبه او بالاتر از رتبه نماینده اداره کل تجارت باشد که در این صورت ریاست کمیسیون با رئیس گمرک است.
تبصره ـ در گمرک‌خانه‌هائی که اداره کل تجارت تعیین نماینده نکرده و کمیسیون تشکیل نشده باشد وظایف مذکوره در این نظامنامه (باستثنای دادن جواز ورود) مستقلا به عهده رئیس گمرک است.
ماده 2 ـ برای دادن جواز ورود در موارد ذیل کمیسیون مذکور در ماده اول در اداره کل تجارت تشکیل خواهد شد:
الف ـ جواز ورود در مقابل تعهد صدور در حدود مقررات قانونی و قراردادها
ب ـ جواز ورود در موردی که مشمول مواد 22 و 23 این نظامنامه است
ج ـ جواز ورود برای اجناس خارج از کنتنژان که باید با اجازه مخصوص دولت باشد برای ثبت درخواست و جواز ورود در موارد فوق و ثبت تصویبنامه‌های مربوطه بان ها باید در اداره کل تجارت دفاتری حاوی نکات لازمه تنظیم شود.
فصل دوم- مقررات راجع به تقویم صادرات و تصدیق صدور
ماده 3 ـ هر صادرکننده یا نماینده او مکلف است اظهارنامه که در موقع صدور جنس به گمرکخانه میدهد مقدار و قیمت و اوصاف جنس صدوری را با ذکر نوع اعلا یا متوسط یا پست آن جنس قید نماید و مقوم گمرک باید پس از معاینه جنس مطابق فقره الف ماده ششم قانون انحصار تجارت خارجی و با رعایت نرخی که از طرف اداره کل تجارت معین میشود جنس مزبور را قیمت نموده عقیده خود را با توضیحات لازمه در ذیل اظهارنامه قید و امضاء کند.
ماده 4ـ در صورتی که صادرکننده یا نماینده او به تقویم مقوم گمرک تسلیم نشود رفع اختلاف به کمیسیون انحصار تجارت خارجی ارجاع میشود و کمیسیون مزبور میتواند در مورد لزوم عقیده کتبی خبره را در باب قیمت جنس صدوری استعلام کند و رائی که هر دو عضو کمیسیون باتفاق یکدیگر راجع به قیمت جنس صدوری میدهند قطعی است.
و هرگاه مابین نماینده اداره کل تجارت و رئیس گمرک یا نماینده او راجع به قیمت جنس صدوری اختلاف حاصل شود هر دو عضو کمیسیون باید با توافق یکدیگر یک نفر را که برای تقویم جنس مزبور خبره باشد دعوت نمایند در این صورت برای کمیسیون انحصار تجارت خارجی که تشکیل میشود از نماینده اداره کل تجارت ـ رئیس گمرک یا نماینده ـ او یک نفر خبره راجع به قیمت جنس به اکثریت قاطع است.
و در هر حال اختلاف راجع به قیمت نباید موجب تاخیر در صدور جنس گردد و ممکن است برای رفع اختلاف نمونه جنس صدوری ضبط شود.
ماده 5 ـ برحسب تقاضای صادرکننده یا نماینده او کمیسیون انحصار تجارت خارجی مکلف است پس از تعیین قیمت جنس و اطمینان از اینکه جنس مزبور از مملکت صادر شده است در مواردی که باید تصدیق صدور داده شود برای هر نوع محصول و مصنوع ایران و برای هر دفعه جداگانه به قیمت جنس صدوری در دو نسخه تصدیق صدور صادر کننده تصدیق صدور مطابق نمونه مخصوص بوده و روی یکی از آنها (نسخه اول) و روی دیگری (نسخه دوم) باید بطور وضوح طبع شود و نیز در روی نسخه اول باید قید شود که قابل انتقال است و در روی نسخه دوم قید شود که قابل انتقال نیست نسخه اول تصدیقات صدور باید بدون تاخیر صادرکننده یا نماینده او داده شود و نسخه دوم بلافاصله برای اداره کل تجارت ارسال گردد و سوش آن در گمرکخانه صدور ضبط شود.
تبصره ـ برای اجناسی که بطور انحصار صادر میشود فقط بمبلغ پنجاه و پنج درصد قیمت آن اجناس بترتیب فوق تصدیق صدور بصادرکننده یا نماینده او داده میشود و برای چهل و پنج درصد بقیه باید تصدیق صدور در دو نسخه صادر و روی هر دو نسخه قید شود که قابل انتقال نیست و هر دو نسخه بلافاصله به اداره کل تجارت ارسال گردد.
ماده 6 ـ در هر گمرکخانه صدوری باید برای ثبت تصدیقات صدور مربوطه به هر یک از انواع اجناس صدوری دفاتر مخصوصی تنظیم شود که نکات ذیل در آنها ثبت گردد.
نمره ترتیب مخصوص ـ نمره جواز خروجی ـ اسم صادرکنندگان و نمایندگان آنها ـ مشخصات جنس صدوری مقدار آن بوزن یا متر یا عدد و قیمت آن ـ مبداء حمل جنس از داخله مملکت ـ تاریخ صدور ـ مملکت مقصد ـ نمره و تاریخ تعهدنامه اسعاری.
دفاتر مزبور باید در اول هر سال اقتصادی تجدید شود.
ماده 7 ـ در تصدیقهای صدوری که بموجب فقره (ی) ماده 7 قانون انحصار تجارت خارجی اداره کل تجارت باید در مقابل فروش اضافه اسعار حاصله از صادرات بدهد مشخصات تصدیق صدوری که صادرکننده از گمرکخانه گرفته و اضافه اسعار راجع به ان است و مدرک فروش اضافه اسعار خارجی باید قید شود و نسخه اول اینگونه تصدیقات صدور نیز قابل انتقال است.
ماده 8 ـ اداره کل تجارت مکلف است کلیه مندرجات تصدیق صدور را از روی نسخ دومی که از گمرکخانهها واصل میشود با ذکر تاریخ وصول نسخ مزبور در دفاتری که برای هر یک از اجناس و گمرکخانه صدوری نگاه خواهد داشت ثبت نماید تاریخ انجام تعهد اسعاری مربوط بتصدیقات صدور مزبور و مبلغ اسعار فروخته شده و بانک خریدار اسعار و دادن جواز ورود به اعتبار تصدیقات صدور مزبور و یا باطل شدن آنها بموجب صورتهائی که از کمیسیونهای انحصار تجارت خارجی واصل میشود باید در دفاتر مزبور ثبت شود.
فصل سوم- مقررات راجع به تعهد فروش اسعار خارجی
ماده 9 ـ هر صادرکننده باید در موقع صدور جنس مطابق مقررات قانون تعهد فروش اسعار خارجی معادل قیمت جنس صدوری بامضاء خود به کمیسیون انحصار تجارت خارجی بدهد.
تبصره 1 ـ چنانچه صدور جنس توسط نماینده صاحب جنس بعمل آید نماینده مزبور باید دارای وکالتنامه معتبری باشد که بموجب آن از طرف صاحب جنس حق امضاء تعهدنامه اسعاری را داشته باشد و وکالت نامه مزبور باید در گمرک ضبط شود.
تبصره 2 ـ با عوض شدن مدیر شرکت یا تجارتخانه‌ای که تعهد اسعاری داده است الزام آن شرکت یا تجارتخانه در انجام تعهد فروش اسعار خارجی از بین نخواهد رفت.
ماده 10- تعهد اسعاری باید مطابق نمونه مخصوصی در دو نسخه از صادرکننده اخذ شود کمیسیون انحصار تجارت خارجی مکلف است یک نسخه از تعهدنامه اسعاری را بضمیمه نسخه دوم تصدیق صدور مربوط به ان به اداره کل تجارت بلاتاخیر ارسال و نسخه دیگر را ضبط نماید. در اوراق تعهدنامه اسعار باید نمره و تاریخ ورقه تصدیق صدور مربوط به ان (در مواردی که قانونا باید تصدیق صدور داده شود) قید شود و نیز نمره تعهدنامه اسعاری و بانکی که اسعار بنام آن تعهد شده است باید در روی ورقه تصدیق صدوری که تعهد اسعار مزبور مربوط به ان است مذکور گردد.
تبصره- در گمرک‌خانه‌های صدور باید برای ثبت تعهدات فروش اسعار خارجی دفاتر تنظیم و مشخصات تعهدنامه‌های اسعاری در آن دفاتر ثبت شود.
ماده 11 ـ در مواردی که مطابق فقره ـ ح ـ ماده 7 قانون انحصار تجارت خارجی اشخاص یا مؤسساتی بخواهند قبل از صدور جنس اسعار خارجی بحساب صادرات بفروشند باید به بانک عامل دولت مراجعه کرده و پس از فروش اسعار تصدیقی مطابق نمونه مخصوص در دو نسخه از بانک گرفته و در موقع صدور هر دو نسخه تصدیق مزبور را که مدت اعتبار آن بیش از یک سال نخواهد بود به گمرکخانه صدوری تسلیم نمایند تا از تعهد فروش اسعار خارجی معادل مبلغ تصدیق معاف شوند. کمیسیون انحصار تجارت خارجی مکلف است یک نسخه از تصدیقنامه مزبور را در صورتی که قیمت جنس صدوری معادل تمام مبلغ اسعار فروخته شده باشد ضبط و نسخه دیگر را بضمیمه نسخه دوم تصدیق صدور مربوط به ان به اداره کل تجارت ارسال دارد. و روی تصدیق صدور که باید در اوراق مخصوص داده شود نمره تصدیقنامه فروش اسعار قبل از صدور باید قید گردد.
چنانچه صادرکنندگان بخواهند از تصدیق فروش اسعار قبل از صدور بدفعات استفاده نمایند کمیسیون باید اولین مبلغ استفاده شده را روی هر دو نسخه تصدیق فروش قید نموده و 1 نسخه را بضمیمه نسخه دوم تصدیق صدور مربوط به ان به اداره کل تجارت ارسال و نسخه دیگر را ضبط نماید و بعدا هر موقع که از بقیه تصدیق فروش مزبور استفاده میشود در هر مورد باید میزان مبلغ استفاده شده روی نسخه که در کمیسیون موجود است قید و نسخه دوم تصدیق صدور مربوط به ان بضمیمه یادداشتی مشعر بر اینکه تصدیقنامه فروش اسعار آن قبلا ارسال شده است به اداره کل تجارت ارسال شود.
تبصره- کمیسیونهای انحصار تجارت خارجی مکلفند مشخصات تصدیق نامه‌های بانک را راجع به خرید قبلی اسعار خارجی در دفتر مذکور در تبصره ماده دهم در ردیف تعهدات اسعاری ثبت نمایند.
ماده 12- در صورتی که صادرکننده مطابق قسمت (ی) ماده 7 قانون انحصار تجارت خارجی بیش از مبلغ تعهدی خود اسعار خارجی به دولت بفروشد بانک عامل دولت که اسعار مزبور را خریداری مینماید مکلف است برای اسعاری که اضافه بر مبلغ تعهد خریداری کرده است تصدیق جداگانه بفروشنده بدهد. در تصدیق مزبور باید اسم و آدرس فروشنده و مبلغ اسعاری که بیش از ماخذ تعهد فروخته شده و تاریخ فروش و اینکه مربوط بچه صادرات و کدام تصدیق صدور است قید شود
ماده 13 ـ اداره کل تجارت مکلف است برای ثبت تعهدات اسعاری و نگاهداشتن حساب صدی 5 اسعار حاصله از صادرات و 50/0 اسعار حاصله از صدور اجناس انحصاری و اسعاری که در مقابل جواز ورود معاف از الزام صدور با اجازه مخصوص دولت ممکن است فروخته شود و ثبت تصدیقنامه‌های اسعاری که قبل از صدور فروخته میشود و ثبت التزامنامههای استرداد خریداری شده از بانکهای عامل دولت دفاتری تنظیم و متخلفین از تعهدات اسعاری را بوسیله مدعی عمومی تعقیب نماید ولی به کسانی که بمفاد التزام خود راجع به استرداد اسعار خارجی در مدت معین رفتار نکرده باشند از تاریخ انقضای موعد التزام تا 1 ماه مهلت داده میشود که اسعار خریداری شده را مسترد داشته و تصدیق بانک عامل دولت را به اداره کل تجارت تسلیم نمایند والا بوسیله مدعی تعقیب خواهند شد.
برای اجرای این ماده و سایر مواد مربوطه به تعهدات اسعاری و التزام‌نامه استرداد اسعاری 1 نفر عضو از طرف وزارت مالیه (خزانه‌داری کل) در اداره کل تجارت سمت نمایندگی خواهد داشت.
ماده 14 ـ در مواردی که مطابق فقره (ه) ماده 7 قانون انحصار تجارت خارجی ممکن است اشخاص یا مؤسساتی در موقع صدور اجناس از تعهد فروش اسعار خارجی به دولت معاف شوند و یا پس از انقضاء مدت معینه برای انجام تعهدات اسعاری مهلتی بان ها داده شود باید تقاضانامه به اداره کل تجارت داده و درتقاضانامه مزبور ادله و توضیحات خود را برای معافیت از تعهد اسعاری و یا گرفتن مهلت برای انجام تعهد اسعاری خارجی ذکر نموده و مدارک مربوطه بدلائل مزبوره را ضمیمه تقاضا نمایند.
اداره کل تجارت برای هر یک از موارد مزبور پیشنهادی بهیئت دولت تقدیم و در صورت تصویب مفاد تصویبنامه‌های راجع به معافیت را به گمرک ابلاغ خواهد نمود.
فصل چهارم ـ مقررات راجع به جواز ورود
ماده 15 ـ اشخاصی که تقاضای ورود اجناس خارجی دارند مکلفند برای هر نوع از اجناس درخواست کتبی جداگانه مطابق نمونه مخصوص که در آن جنس و نمره سهمیه مربوط بان و میزان و مبلغ و مملکت مبداء و گمرکخانه ورودی و اسم و شهرت درخواست‌کننده و اینکه جواز ورود را برای خود یا دیگری می‌خواهند و مدتی که در آن مدت جنس وارد خواهد شد قید شده باشد به کمیسیون انحصار تجارت خارجی گمرکخانه که مایلند جنس از آن گمرکخانه و یا دفاتر تابعه آن وارد شود تسلیم نموده رسید دریافت دارند.
به درخواست مزبور باید اوراق ذیل ضمیمه باشد.
الف ـ نسخه اول تصدیق صدوری که تعهد اسعاری مربوط به ان انجام شده باشد معادل مبلغ درخواست
ب ـ تصدیق پلمپ شدن دفاتر تجارتی و هرگاه درخواست‌کننده شرکت باشد بعلاوه تصدیق ثبت شرکت در حدود مقررات قانونی مربوط به آن
ج ـ تصدیق پرداخت مالیات تجارتی مطابق مقررات قانونی مربوط به آن
دـ ورقه رسیدی مشعر بر این که تعرفه تجارتی خود را قبلا به اداره کل تجارت تسلیم کرده است.
در صورتی که درخواست جواز ورود فاقد یک یا چند شرط از شرایط مذکوره در این ماده باشد نواقص آن باید بلاتاخیر کتبا از طرف کمیسیون به درخواست‌کننده اخطار شود به این قبیل درخواستها فقط از روز تکمیل ترتیب اثر داده میشود.
تبصره 1) شرط مذکور در فقره (ب) و ج و (د) این ماده فقط راجع بتجار و مؤسسات تجارتی است و رعایت آن ها 1 مرتبه در ظرف سال اقتصادی کافی است ولی تصدیق ثبت شرکت فقط برای 1 مرتبه کفایت میکند.
تبصره 2 ـ درخواست‌کننده باید در ورقه درخواست خود تعهد نماید که اولا جنسی که جواز ورود آن را درخواست نموده است در ظرف مدت معینه در جواز وارد خواهد نمود و جواز ماخوذه را مسترد نخواهد داشت و ثانیا جنس ورودی را به قیمت عادله بفروش رسانیده مرتکب احتکار نشده و در فروش تبعیض نکند.
تبصره 3- درخواستهائی که از ولایات فرستاده میشود باید به وسیله پست سفارشی دوقبضه مستقیما به ادرس کمیسیون انحصار تجارت خارجی گمرکخانه مربوط ارسال شود و روی پاکت تاریخ تسلیم به پستخانه محل بتمام حروف از طرف فرستنده قید شود.
ماده 16- سهمیه سالیانه هر جنس ورودی به دو دوره شش ماهه تقسیم میشود و کمیسیونهای انحصار تجارت خارجی مکلفند از اول تیر تا آخر آذر ماه هر سال اقتصادی در حدود سهمیه 6 ماهه اول و از اول دی ماه تا آخر خرداد ماه آن سال در حدود سهمیه 6 ماهه دوم گمرکخانه مربوط درخواست قبول نموده و با رعایت تقدیم تاریخ وصول درخواستها و با در نظر گرفتن تناسب بین مقدار و قیمت جنس درخواست شده بلاتاخیر معادل 95/0 مبلغ مذکور در نسخه اول تصدیق صدور پس از باطل کردن تصدیق صدور مزبور جواز ورود بدهند و هر گاه بمیزان تمام سهمیه 6 ماهه اول هر جنس ورودی در ظرف 6 ماه مزبور درخواست جواز ورود نشده باشد مازاد سهمیه 6 ماهه اول آن جنس به سهمیه شش ماهه دوم افزوده میشود.
تبصره ـ 1 ـ کمیسیونهای انحصار تجارت خارجی باید صدی پنج سهمیه سالیانه هر جنس ورودی را برای جوازهای ورود متمم که در نتیجه اختلاف قیمت جنس ورودی یا مبلغ مذکور در جواز مورد احتیاج واقع میشود ذخیره نمایند.
تبصره 2 ـ با اجازه مخصوص دولت ممکن است برای بعضی از اجناس ورودی بدون رعایت تقسیم سهمیه آن به دوره شش ماهه جواز ورود داده شود.
تبصره 3 ـ دادن جواز ورود اجناسی که در سهمیه سالیانه منظور نشده است و همچنین دادن جواز ورود به مبلغ بیشتر از سهمیه معینه برای هر جنس ورودی بدون اجازه مخصوص دولت ممنوع است.
ماده 17 ـ در جواز ورود که مطابق نمونه مخصوص هر کمیسیون انحصار تجارت خارجی در حدود صلاحیت خود میدهد باید نکات ذیل قید شود:
کمیسیون صادرکننده جواز ـ نوع جنس و نمره ـ سهمیه آن ـ مقدار و مبلغ گمرکخانه ورودی و مملکت مبداء و مدتی که در ظرف آن جنس وارد گمرک میشود و حداکثر آن شش ماه است و اسم و شهرت درخواست‌کننده و شخصی که جواز برای او صادر میشود و تاریخ درخواست و نمره تصدیق صدور و اسم گمرکخانه صدور و نمره تعهد اسعاری مربوط به آن انجام شده است.
در جوازهای ورودی که بموجب آن دارنده جواز حق خریداری اسعار خارجی را از بانک های عامل دولت دارد این نکته قید خواهد شد (لیکن در صورتی که گیرنده جواز ورود تعهد فروش اسعار خارجی داشته و در موعد خود انجام نداده باشد و یا در موعد مقرر بمفاد التزام استرداد اسعار خارجی عمل نکرده باشد مادام که تعهدات خود را ایفا نکرده است روی جواز ورودی که به او داده میشود حق خریداری اسعار خارجی از بانک های دولت قید نخواهد شد)
ماده 18 ـ هر کمیسیون انحصار تجارت خارجی مکلف است برای ثبت درخواست دفاتری تنظیم نماید در دفاتر مزبور اسم و آدرس درخواست‌کننده تاریخ وصول درخواست ـ نوع و مقدار جنس، موضوع درخواست و مبلغ آن ـ گمرکخانه ورودی مدتی که برای ورود جنس تقاضا شده است ـ مملکت مبداء ـ نمره و تاریخ مبلغ تصدیق صدور ضمیمه آن و مبلغ اسعاری که برای آن فروخته شده است و تاریخ فروش آن و بانک عامل دولت که اسعار را خریده است و صدی پنج اسعار خارجی که باید در موقع دادن جواز از مبلغ تصدیق صدور کسر شود و غیره با رعایت ترتیب وصول درخواست قید شود. و همچنین باید برای ثبت جوازهای ورود نیز دفاتری راجع بهر نوع از اجناسی که دارای سهمیه است و برای هر یک از گمرک‌خانه‌های ورودی تنظیم شود در دفاتر مزبور باید نکات فوق‌الذکر قید شده و بعلاوه در این دفاتر مقداری از جنس موضوع جواز که وارد شده است و در تاریخ ورود آن مطابق توضیحات گمرکخانه ورودی که در روی نسخه دوم جواز ورود مذکور می‌گردد باید قید شود.
ماده نوزدهم ـ جواز ورود باید در دو نسخه صادر شده و نسخه اول و دوم بودن آن در خود جواز قید شود نسخه اول جوازی برای درخواست‌کننده ارسال و نسخه دوم بلافاصله به گمرک خانه که باید جنس از آن وارد شود داده میشود سوش جواز و نسخه اول تصدیق صدور باطل شده و مدرک آن در گمرک خانه مربوطه و در مورد ماده دوم این نظامنامه در اداره کل تجارت ضبط میکردد.
روی هر نسخه جواز ورود باید قید شود که غیرقابل انتقال است.
صاحب جواز باید نسخه اول را به گمرکخانه ورودی برای گرفتن جنس موضوع آن ارائه دهد کمیسیون انحصار تجارت خارجی مکلف است در هر موقعی که از جواز ورود استفاده میشود میزان و مبلغ جنس وارده و تاریخ ورود آن را به گمرکخانه در نسخه اول جواز که واردکننده ارائه میدهد و در نسخه دوم قید و امضاء و مهر نموده و هر دو نسخه را بامضاء و یا مهر تحویل‌گیرنده جنس نیز برساند و چنانچه از تمام مبلغ جواز ورود دفعتا استفاده شود باید نسخه اول را ضبط و نسخه دوم را با قید این که کلاً استفاده شده است به اداره کل تجارت ارسال دارد و هرگاه بدفعات مورد استفاده واقع شود و در هر دفعه میزان استفاده شده را بترتیب فوق در نسخه اول و دوم جواز قید و نسخه اول را بصاحب جواز مسترد داشته و در انقضاء مدت جواز نسخه دوم را خواه کلا و خواه جزا مورد استفاده واقع شده باشد با ذکر جمع مبلغ استفاده شده به اداره کل تجارت ارسال دارد.
ماده 20 ـ اداره کل تجارت مکلف است مقدار و مبلغ جنسی که صاحب جواز ورود در مدت مقرر وارد گمرک کرده و ورود آن را کمیسیون انحصار تجارت خارجی در روی نسخه دوم جواز ورود تصدیق نموده است در دفاتر مربوطه بثبت التزامنامههای استرداد اسعار قید نموده و التزام‌نامه را به ملتزم مسترد دارد.
چنانچه صاحب جواز ورود کمتر از مبلغ اسعاری که از بانک عامل دولت خریده است جنس وارد کرده باشد مبلغ وارد شده را در ظهر التزام نامه قید و هرگاه متخلف بابت بقیه مبلغ التزام اسعار خریداری را در ظرف یک ماه به بانک عامل دولت مسترد نکرد و تصدیق بانک را به اداره کل تجارت تسلیم ننمود بوسیله مدعی عمومی تعقیب خواهد شد.
ماده 21 در موردی که مطابق شق دوم فقره (و) ماده 8 قانون انحصار تجارت خارجی در مقابل تعهد صدور یکی از بانک های معتبر میتوان جواز ورود داد درخواست‌کننده باید تعهد کرده باشد که در ظرف مدتی که از تاریخ صدور جواز ورود بیشتر از شش ماه نباشد معادل مبلغ جواز تصدیق صدور اسعار فروخته به اداره کل تجارت تسلیم نماید. تعهدنامه مزبور مطابق نمونه مخصوص خواهد بود. اداره کل تجارت مکلف است برای ثبت اینگونه تعهدنامه‌ها دفتر مخصوصی تنظیم نماید.
ماده 22 ـ اشخاص یا موسساتی که مطابق ماده 4 قانون انحصار تجارت خارجی بخواهند از سهمیه واردات با دادن تصدیق صدور یا بدون الزام صدور اجناس خارجی واردکنند باید به اداره کل تجارت مراجعه نمایند اداره مزبور پس از تطبیق درخواست با مقررات قانون و نظامنامه و پس از تحصیل اجازه مخصوص دولت اجازه ورود خواهد داد.
ماده 23 ـ در مورد فقره (ژ) ماده 9 قانون انحصار تجارت خارجی برای اجناسی که بعنوان هدیه یا سوقات یا نمونه یا ریگلام وارد میشود و برای کتاب بجهت مصرف شخصی باشد بر حسب تقاضای واردکننده اداره کل تجارت میتواند اجازه ورود آن را بدهد مشروط بر اینکه قیمت این گونه اجناس هر دفعه از 100 ریال و برای هر شخص از مبلغ دویست ریال در سال تجاوز نکند و در صورتی که قیمت از 100 ریال بیشتر باشد و یا یک نفر بیش از دویست ریال در سال تقاضا کند دادن جواز ورود برای هر مورد موکول به تصویب هیئت دولت میباشد.
ماده 24 در موردی که مطابق فقره (و) ماده شش قانون انحصار تجارت خارجی جنس صادر شده از ایران که برای آن تصدیق صدور داده شده است به مملکت عودت داده شود کمیسیون انحصار تجارت خارجی مربوطه باید پس از ملاحظه جواز خروجی جنس مزبور نسخه اول تصدیق صدوری که برای آن جنس داده شده است مسترد نموده و یا معادل قیمت آن نسخه اول تصدیق صدور دیگری اخذ نموده پس از ابطال ضبط نماید. و نیز مکلف است مراتب را برای ابطال تعهد اسعاری شخصی که بنحو فوق تصدیق صدور بگمرک داده است به اداره کل تجارت اطلاع دهد.
فصل پنجم- مقررات راجع به خرید و فروش اسعار حاصله از صادرات
ماده 25- دارندگان جواز ورودی که جواز آنها مستند به تصدیق صدوری است تعهد اسعاری آن انجام شده و روی ورقة جواز ورود حق خریداری اسعار خارجی قید شده است می‌توانند معادل مبلغ مذکور در جواز ورود در ظرف مدت جواز از بانکهای عامل دولت اسعار خارجی به مظنه رسمی خریداری نمایند مشروط بر اینکه در موقع خرید اسعار به بانک فروشنده التزامی در دو نسخه بسپارند که تا انقضا مدت جواز جنس موضوع جواز وارد گمرک نموده و یا اسعار خریداری شده را با فرع معمولی به بانک فروشنده مسترد دارند. روی جوازهائی که برای انها اسعار خارجی فروخته میشود بانک فروشنده باید مبلغ اسعاری که فروخته و تاریخ آن را قید و امضاء نماید.
بانک فروشنده اسعار مکلف است هر دو نسخه التزام استرداد اسعار به اداره کل تجارت ارسال دارد.
تبصره 1 ـ در صورتی که خریداران اسعار خارجی اسعار مزبور را به بانک فروشنده مسترد دارند بانک خریدار باید تصدیقی به انها بدهد که برای ابطال التزام خود به اداره کل تجارت تسلیم نمایند.
تبصره 2- مقررات تبصره 1 و 2 ماده 9 این نظامنامه در مورد التزام استرداد اسعار خریداری شده از بانک نیز باید رعایت شود
ماده 26- بانک های عامل دولت مکلفند که برای اسعار حاصله از صادرات اعم از این که قبل از صدور جنس یا بعد از صدور آن فروخته شده باشد و برای اسعاری که مربوط بصادرات نبوده و بمنظور اخذ جواز معاف از الزام صدور ببانکها فروخته میشود.
حساب مخصوص نگاهدارند در حساب مزبور باید اسعار خارجی که مناسبت عدم ورود جنس در ظرف مدت معینه در جواز مسترد میشود نیز منظور گردد.
اسعاری که بعناوین فوق‌الذکر به بانکها فروخته میشود منحصرا باید در مقابل جواز ورودی که حق خریداری اسعار در آن قید شده است فروخته شود و بانکهای عامل دولت حق ندارند آن اسعار را بدون اجازه مخصوص هیئت وزراء بمصارف دیگر برسانند.
تبصره 1 ـ بانکهای عامل دولت مکلفند در مورد خرید اسعاری که مربوط به صادرات نیست ولی با اجازه اداره کل تجارت بمنظور اخذ جواز ورود معاف از الزام صدور فروخته میشود تصدیقی بفروشنده بدهند که برای گرفتن جواز ورود به اداره کل تجارت تسلیم نماید.
تبصره 2 ـ بانکهای عامل دولت مکلفند تا آخر هر ماه صورت اسعاری را که در ماه قبل بموجب این ماده خریداری کرده و صورت اسعاری را که به دارندگان جواز ورود فروخته‌اند به وزارت مالیه (خزانه‌داری کل) به اداره کل تجارت ارسال دارند.
فصل ششم- در تقویم واردات
ماده 27 ـ هر واردکننده اجناس خارجی و یا نماینده او مکلف است در اظهارنامه که مطابق ماده 9 نظامنامه اخذ حقوق گمرکی به گمرکخانه ورودی میدهد مقدار و قیمت و اوصاف جنس ورودی و نمره جواز ورود آن را اظهار نماید و مقوم گمرک باید پس از معاینه جنس بر طبق قسمت الف ماده 9 قانون انحصار تجارت خارجی و با رعایت نرخی که از طرف اداره کل تجارت معین میشود جنس مزبور را قیمت نموده عقیده خود را با توضیحات لازمه در ذیل اظهارنامه قید و امضاء کند و در صورتی که واردکننده یا نماینده او به تقویم مقوم گمرک تسلیم نشود مطابق مقررات ماده 4 این نظامنامه رفتار خواهد شد.
تبصره ـ قیمت ماشین‌آلات و مواد شیمیائی که در داخله بازار عمده‌فروشی ندارند بر طبق فاکتور یا مدارک دیگر که گمرک قبول کند بترتیب سیف تعیین میشود.
ماده 28 ـ در مواردی که حقوق گمرکی جنس ورودی از روی قیمت آن جنس باید اخذ شود، هرگاه رای رئیس گمرک یا نماینده او که عضو کمیسیون انحصار تجارت خارجی بوده مخالف با رای نماینده اداره کل تجارت و خبره باشد که به اکثریت اراء اظهار عقیده کرده‌اند رئیس گمرک میتواند جنس ورودی را در مقابل پرداخت قیمتی که بترتیب مقرر در ماده 4 این نظامنامه معین شده است با اضافه صدی پنج بابت منافع از واردکننده خریداری نماید و قیمت مزبور باید در ظرف مدتی از 15 روز تجاوز نکند بواردکننده یا نماینده او پرداخت شود.
فصل هفتم- در ثبت اجناس ممنوع‌الورود
ماده 29 ـ نسبت به اجناسی که به اشکال مختلفه تجارتی بمقصد ایران حمل شده باشد مامورین گمرک مکلفند در موقع ورود بترتیب ذیل رفتار نمایند:
الف ـ نسبت به اجناسی که بموجب بارنامه یا اسناد دیگر و یا در نتیجه معاینه ممنوع‌الورود بودن آن ها به گمرک واضح باشد بموجب فقره 5 ماده 9 قانون انحصار تجارت خارجی اجازه ورود به گمرک خانه نباید داده شود.
ب ـ نسبت به اجناسی که بموجب بارنامه و اسناد و مدارک دیگر و یا از روی علائم ظاهری تشخیص مجاز یا غیرمجازبودن آنها میسر نباشد اجازه ورود به انبار گمرک داده می شود ولی گمرک باید آن ها را در ظرف یک ماه با حضور شخصی که مال‌التجاره بنام او حمل شده یا نماینده او یا با حضور متصدی حمل و نقل یا نماینده او معاینه نموده در صورتی که آن اجناس غیرمجاز باشد مطابق مقررات قسمت الف ماده 11 قانون انحصار تجارت خارجی ضبط کرده و صورت‌مجلس متضمن شرح معاینه و نوع و مقدار و قیمت جنس و مملکت مبداء و اسم و آدرس واردکننده در چهار نسخه تنظیم یک نسخه را به کسی که مال‌التجاره بنام او حمل شده و یا نماینده او یا متصدی حمل ونقل و یا نماینده او تسلیم و یک نسخه را در گمرک محل ضبط و یک نسخه را به اداره مرکزی گمرکات و نسخه دیگر را به اداره کل تجارت ارسال دارد. و هر گاه کسی که مال‌التجاره بنام او حمل شده و یا متصدی حمل ونقل از حضور برای معاینه مال‌التجاره امتناع نماید و یا در صورتی که واردکننده مال‌التجاره معلوم نباشد گمرک مکلف است مطابق مقررات فوق مال‌التجاره را معاینه نموده و در صورتی که غیرمجاز باشد آن را ضبط نماید.
تبصره ـ اعاده اجناس ممنوعه ضبط شده به خارجه و یا مستردکردن آنها به صاحبانش موکول باجازه مخصوص دولت است.
ماده 30 ـ نسبت به اجناسی که به اشکال مختلفه توسط پست وارد مملکت میشود گمرک و نماینده پست باید بترتیب ذیل عمل نماید:
الف ـ اجناسی که به شکل امانت پستی (کلی پستال) و یا به اشکال دیگر پستی از قبیل پاکه لتر و غیره وارد بشوند در صورتی که بموجب اظهارنامه گمرکی مبداء و یا بموجب مندرجات روی بسته‌های تشخیص غیرمجاز بودن آن ها میسر باشد به مبدء عودت داده میشود.
ب ـ اجناسی که بوسائل پستی وارد میشوند و از روی اظهارنامه گمرکی مبدء و یا از مندرجات روی بسته‌ها تشخیص مجاز یا غیرمجاز بودن آنها میسر نباشد باید پس از آن که واردکننده بموجب اعلامیه پستی از وصول آن استحضار حاصل نمود محتویات آن مطابق مقررات پستی با حضور گیرنده معاینه و در صورتی که مرسله محتوی جنس غیرمجاز باشد ضبط میشود نسبت به بسته‌هائی که گیرنده یا وکیل او برای معاینه حاضر نشود مطابق مقررات پستی رفتار میشود صورت‌مجلس های راجع به ضبط اجناسی که بوسیله پست وارد میشود باید مطابق مقررات ماده 29 توسط گمرک تهیه و بامضای نماینده اداره پست نیز برسد.
ماده 31 ـ اجناسی که به اشکال مختلفه تجارتی بایستی به آدرس مقامات و اشخاص مذکور ذیل وارد میشود ولو آنکه ممنوع الورود باشد موقتا اجازه ورود آن ها بگمرک‌خانه باید داده شود تا جواز ورود ارائه شود و یا از طرف دولت تکلیف آن ها معلوم گردد:
الف ـ دربار سلطنتی
ب ـ وزارتخانه‌ها و ادارات مستقل دولت
ج ـ سفراء کبار و وزرای مختار و شارژ دافر و مستشاران و نواب و اتاشه‌های کشوری و نظامی و ژنرال قنسول‌ها و ویس قنسولهای دارای کاریر دول خارجه.
ماده 32 ـ گمرکخانهها باید اجناس غیرمجازی را که بموجب قسمت الف ماده 11 قانون انحصار تجارت خارجی و تبصره ماده 2 قانون مزبور قاچاق محسوب شده و ضبط می‌نمایند بطریق مزایده بفروشند نتیجه مزایده را باید در صورت مجلسی متضمن تاریخ مزایده مقدار و نوع جنس و قیمت فروش و اسم و آدرس خریدار به امضای رئیس گمرکخانه محل و خریدار در سه نسخه تنظیم و یک نسخه را ضبط نموده و یک نسخه را به اداره کل تجارت و یک نسخه را به اداره مرکزی گمرکات ارسال دارند.
تبصره ـ ادارات گمرک مکلفند از اول اردی بهشت 1312 اجناس ممنوعه که بنفع دولت ضبط میشود بر طبق ماده دوم قانون جلوگیری از قاچاق اجناس ممنوع‌الورود به مراکز فروش دولتی در هر محل تحویل نماید تا بنفع دولت بفروش برسد.
فصل هشتم- مواد متفرقه
ماده 33 ـ گمرکخانهها مکلفند تا آخر هر ماه احصائیه متضمن مقدار و قیمت صادرات و واردات ماه قبل را راجع به هر گمرکخانه و راجع به هر نوع جنس صدوری ورودی که برای آن ها تصدیق صدور داده شده یا جواز ورود اخذ شده است منظما به اداره کل تجارت و به اداره مرکز کمرکات ارسال دارند.
احصائیه صادراتی که برای آن ها تصدیق صدور داده نمی‌شود (و صادراتی که برای آن ها تصدیق صدور داده شده ولی تعهد فروش اسعار خارجی بموجب قوانین اخذ نمی‌شود) و وارداتی که جواز ورود آنها معاف از الزام صدور بوده است باید جداگانه تنظیم و ارسال شود نسبت به واردات معاف از الزام صدور احصائیه هر یک از فقرات 3 گانه مذکور در ماده چهار قانون انحصار تجارت خارجی و قسمت (و) ماده 9 باید علیحده تنظیم شود.
تبصره 1 ـ احصائیه های مزبور را باید در روی اوراق نمونه که با توافق نظر اداره کل تجارت تهیه شده باشد تنظیم نمایند.
تبصره 2 ـ اداره کل تجارت مکلف است همه ماهه احصائیه صادرات و واردات را منتشر نموده و هرساله بیلان تجارتی خارجی را اعلان کند.
ماده 34 ـ کمیسیونهای انحصار تجارت خارجی مکلفند تا آخر هر ماه عملیات ماه گذشته خود را بر طبق دستوری که از طرف اداره کل تجارت با توافق نظر اداره مرکزی گمرکات داده میشود در دو نسخة تنظیم یک نسخه به اداره کل تجارت و یک نسخه به اداره مرکزی گمرکات ارسال دارند.
ماده 35 ـ مقررات این نظامنامه در قسمت راجع به دادن جواز ورود توسط کمیسیون های انحصار تجارت خارجی در گمرکخانهها فقط از اول تیرماه 1312 اجراء میشود.
ماده 36 ـ اداره کل تجارت مجاز است برای اجرای مقررات مربوطه به قانون انحصار تجارت خارجی و قانون جلوگیری از قاچاق اجناس ممنوع‌الورود بوسیله مفتشین یا نمایندگان خود دفاتر و اوراق ادارات گمرک را که راجع به انحصار تجارت خارجی با حضور رئیس گمرک محل یا نماینده او تفتیش نماید و مفتشین و یا نمایندگان اداره کل تجارت می‌توانند از اداره گمرک محل توضیحات کتبی یا شفاهی خواسته انبارهای گمرکی را نیز با حضور رئیس گمرک یا نماینده او تفتیش نمایند و در نتیجه دوسیه امر برای تعقیب و اقدامات لازمه به وزارت مالیه ارسال میشود.
و همچنین وزارت مالیه (خزانه‌داری کل) مجاز است برای اجرای مقررات قانون انحصار تجارت خارجی و این نظامنامه در قسمت راجع به اسعار خارجی دفاتر مربوطه بانکهای عامل دولت را تفتیش نماید.