انتخاب اولین رئیس جهمور در جمهوری اسلامی ایران بر اساس مقررات مبحث اول فصل نهم قانون اساسی جمهوری اسلامی که در همه پرسی مورخ یازدهم و دوازدهم آذرماه ۱۳۵۸ به تصویب اکثریت قاطع ملت ایران رسیده است روز جمعه پنجم بهمن ماه سال ۱۳۵۸ بر اساس مقررات زیر انجام میشود. این مقررات مخصوص انتخاب اولین رئیس جمهور است و پس از تشکیل مجلس شورای اسلامی انتخابات ادوار آینده بموجب قوانین مجلس شورای اسلامی که بر مبنای قانون اساسی به تصویب میرسد انجام خواهد گرفت.
فصل اول ـ شرایط انتخاب کنندگان و نامزد ریاست جمهوری
ماده یکم ـ انتخاب کنندگان باید دارای شرایط زیر باشند:
1 ـ تابعیت ایران
2 ـ لااقل ۱۶ سال تمام داشته باشند.
ماده دوم ـ اشخاص زیر از حق انتخاب کردن محرومند:
1 ـ محجورین
2 ـ محرومین از حقوق اجتماعی بعلت ارتکاب جرم.
ماده سوم ـ رئیس جمهور باید از رجال مذهبی و سیاسی واجد شرایط زیر باشد:
1 ـ تابع ایران و ایرانی الاصل
2 ـ مدیر و مدبر، دارای حسن سابقه و امانت و تقوی، مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی و مذهب رسمی کشور
3 ـ سن بیش از سی سال تمام
4 ـ عدم محرومیت از حقوق اجتماعی.
فصل دوم ـ نامزدی
ماده چهارم ـ نامزدهای ریاست جمهوری باید قبل از پایان وقت اداری روز هشتم دیماه ۱۳۵۸ آمادگی خود را برای نامزدی کتباً به ضمیمه چهار قطعه عکس ۴*۳ و فتوکپی شناسنامه بوزارت کشور تسلیم و پرسشنامه نامزدی ریاست جمهوری را تکمیل نمایند.
ماده پنجم ـ وزارت کشور فهرست نامزدهای ریاست جمهوری که حائز شرایط تشخص داده شده (با توجه به بند ۱ و ۳ و ۴ ماده ۳) جهت تأیید صلاحیت به استناد بند ۴ اصل ۱۱۰ قانون اساسی به حضور رهبر انقلاب تقدیم نماید.
ماده ششم ـ وزارت کشور ۲۰ روز قبل از تاریخ اخذ رأی فهرست نامزدهای ریاست جمهوری را رسماً اعلام مینماید.
فصل سوم ـ طرز برگزاری انتخابات
ماده هفتم ـ انتخابات رئیس جمهور بطور مستقیم صورت میگیرد.
ماده هشتم ـ رئیس جمهور با اکثریت مطلق آراء شرکت کنندگان در انتخابات انتخاب میشود ولی هرگاه در دور نخست که روز جمعه پنجم بهمن ۱۳۵۸ برگزار میشود هیچیک از نامزدها چنین اکثریتی بدست نیاورد روز جمعه ۱۹ بهمن ۱۳۵۸ برای بار دوم رأی گرفته میشود در دور دوم تنها دو نفر از نامزدها که در دور نخست آراء بیشتری داشته اند در انتخابات شرکت میکنند ولی اگر بعضی از نامزدهای دارنده آراء بیشتر از شرکت در انتخابات منصرف شوند، از میان بقیه، دو نفر که در دور نخست بیش از دیگران رأی داشته اند برای انتخاب مجدد معرفی میشوند.
ماده نهم ـ هرگاه در فاصله ده روز پیش از رأی گیری یکی از نامزدهائی که صلاحیت او طبق این قانون احراز شده فوت کند انتخابات بمدت دو هفته بتأخیر می افتد. اگر در فاصله دور نخست و دور دوم نیز یکی از دو نفر حائز اکثریت دور نخست فوت کند مهلت انتخابات برای دو هفته تمدید میشود.
ماده دهم ـ در هر دور انتخابات رأی دهندگان فقط یکبار و به یک نامزد میتوانند رأی بدهند هر ورقه رأی که به بیش از یک نامزد در آن رأی داده شده باشد باطل محسوب میشود.
ماده یازدهم – اخذ رأی بمدت یک روز حداقل ده ساعت در تمام کشور انجام میشود وزارت کشور ضمن صدور دستور شروع انتخابات تاریخ اخذ رأی را تعیین و به حوزه های انتخاباتی اعلام خواهد کرد.
ماده دوازدهم – نامزد انتخابات ریاست جمهوری که اکثریت آراء را بدست آورده پس از اعلام وزارت کشور موظف است قبولی خود را کتباً بوزارت کشور اعلام نماید.
فصل چهارم ـ کمیسیون بازرسی تبلیغات انتخابات
ماده سیزدهم ـ بمنظور تضمین برخورداری نامزدها از امکانات دولتی بطور مساوی کمیسیونی مرکب از اشخاص زیر به دعوت وزارت کشور تشکیل میشود:
الف ـ یکی از مستشاران دیوانعالی کشور به انتخاب رئیس دیوانعالی کشور.
ب ـ نماینده امام
ج ـ نماینده شورای انقلاب.
ماده چهاردهم ـ برنامه های تبلیغاتی رادیو تلویزیون نامزدها باید قبل از پخش ضبط شده و از نظر کمیسیون بازرسی بگذرد.
فصل پنجم ـ امکانات استفاده از رسانه های عمومی
ماده پانزدهم ـ نامزدهائی که از طرف وزارت کشور اعلام میشوند هریک حق دارند بطور مساوی از سیما و صدای جمهوری اسلامی ایران برای معرفی و ارائه برنامه های خود استفاده نمایند.
ماده شانزدهم ـ فعالیت‌های انتخاباتی رسماً ۱۵ روز قبل از روز اخذ رأی شروع میشود و ۲۴ ساعت قبل از روز اخذ رأی خاتمه می پذیرد. پس از پایان این مهلت تا اعلام نتیجه اخذ رأی هیچیک از نامزدها مجاز به فعالیت انتخاباتی و تبلیغات از طریق صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیست.
تبصره یک ـ همه نامزدهای ریاست جمهوری با هر سمتی که دارا باشند بیک شکل مشمول مقررات مواد پانزدهم و شانزدهم بوده و نمیتواند تحت هیچ عنوان بیش از آنچه توسط کمیسیون بازرسی تعیین شده از رادیو و تلویزیون استفاده نماید.
تبصره دو ـ هرگونه سوء استفاده تبلیغاتی یا تخلف از مقررات مزبور توسط کمیسیون بازرسی انتخابات مورد بررسی قرار میگیرد و در صورت اثبات تخلف از ناحیه نامزد ریاست جمهوری از طریق وسایل ارتباط جمعی باطلاع عموم خواهد رسید.
ماده هفدهم ـ فعالیت انتخاباتی در دور دو م از تاریخ اعلام رسمی نتایج شمارش آراء دور اول شروع و تا ۲۴ ساعت قبل از شروع اخذ رأی ادامه خواهد یافت و سپس هرگونه تبلیغات انتخاباتی ممنوع است.
فصل ششم ـ انجمن نظارت
ماده هیجدهم ـ در مرکز هر شهرستان با صدور دستور وزارت کشور هیئت اجرائی انتخابات ریاست جمهوری بریاست فرماندار (یا سرپرست) و عضویت رئیس دادگستری محل (یا رئیس دادگاه بخش) مدیرکل یا رئیس آموزش و پرورش – مدیرکل یا رئیس ثبت احوال و پنج نفر از معتمدان و روحانیون مبارز محل به انتخابات اشخاص مذکور تشکیل میشود.
تبصره ـ در غیاب یا استعفای هریک از اعضای هیئت اجرائی انتخابات فرماندار از جانشین یا رؤسای سایر ادارات محل یا معتمدان محل دعوت بعمل میآورد و عدم حضور بیش از دو جلسه متوالی اعضاء بمنزله استعفا تلقی میشود.
ماده نوزدهم ـ هیئت اجرائی انتخابات در اولین جلسه نسبت به تعیین ۲۵ نفر از اقشار مختلف مردم حوزه شهرستان که دارای شرایط رأی دهنده باشند اقدام مینماید و فرماندار متعاقباً برای تشکیل انجمن نظارت انتخابات دعوت بعمل میآورد.
ماده بیستم ـ پس از حضور دو سوم دعوت شدگان (۱۷ نفر) و با رأی مخفی و اکثریت نسبی از بین آنان یا از خارج ۷ نفر بعنوان عضو اصلی انجمن نظارت مرکزی و ۷ نفر بعنوان عضو علی البدل انتخاب میشوند. اعضای اصلی انجمن نظارت مرکزی از بین خود یک رئیس و یک نایب رئیس و سه منشی انتخاب می نمایند.
ماده بیست و یکم ـ انجمن نظارت مرکزی در اولین جلسه نسبت به تشکیل انجمنهای فرعی در بخشهای تابع شهرستان توسط فرماندار اقدام مینماید.
ماده بیست و دوم ـ بخشداران تابع شهرستان به محض وصول دستور فرماندار برای تشکیل انجمن نظارت فرعی مطابق مقررات مواد ۱۸ و ۱۹ و ۲۰ این قانون اقدام می نمایند.
ماده بیست و سوم ـ انجمن های نظارت مرکزی و فرعی انتخابات مکلفند بدون وقفه نسبت به تعیین محل شعب ثبت نام و اخذ رأی به تعداد کافی و همچنین اعضای شعب اخذ رأی شامل پنج نفر مرکب از حتی الامکان یک روحانی- یک کارگر یا یک کشاورز- یک فرهنگی یا دانشگاهی- یک نفر از اصناف یا پیشه وران و یک خانم خانه دار اقدام نمایند.
تبصره ـ برگزاری انتخابات در بخش مرکزی شهرستان بعهده انجمن نظارت مرکزی میباشد.
ماده بیست و چهارم ـ انجمن های نظارت انتخابات ریاست جمهوری غیرقابل تغییر و انحلال میباشد مگر در صورتی که موجبات تعطیل یا تعویق برنامه انتخابات را فراهم نمایند. در این صورت فرماندار یا بخشدار با تصویب هیئت اجرائی و پس از کسب نظر از وزارت کشور نسبت به تعیین جانشین یا تجدید انتخابات اعضای آن انجمن اقدام می نماید.
تبصره ـ هیچیک از اعضای هیئت اجرائی و انجمنهای نظارت اصلی و فرعی نباید با یکی از نامزدهای ریاست جمهوری خویشاوندی نسبی یا سببی (پدر- مادر- فرزند- همسر- خواهر- برادر- نوه- داماد- عروس- دائی- خاله- عمه- عمو- برادرزاده و خواهرزاده) داشته باشند.
فصل هفتم ـ اخذ رأی انتخابات ریاست جمهوری
ماده بیست و پنجم ـ انجمنهای نظارت انتخابات باید ده روز قبل از روز انتخابات آگهی انجام انتخابات حاوی محل شعب ثبت نام و اخذ رأی و اوقات اخذ رأی را در تمام حوزه شهرستان منتشر نمایند.
ماده بیست و ششم ـ هرگاه برای ثبت نام و اخذ رأی در مناطق شهری و روستائی یا کوهستانی تشکیل شعب ثابت مقدور نباشد انجمنهای نظارت میتوانند شعب سیار در نواحی مورد نظر تعیین نمایند.
ماده بیست و هفتم ـ برگهای اخذ رأی شامل دو قسمت میباشد:
1 ـ قسمت اول تعرفه انتخابات محسوب میشود و روی آن محل ثبت مشخصات رأی دهنده و محل حوزه اخذ رأی چاپ شده است.
2 ـ قسمت دوم ورقه رأی محسوب میشود که اسم نامزد مطلوب روی آن نوشته شده و سپس ورقه بداخل صندوق انداخته میشود.
ماده بیست و هشتم ـ صدور برگ اخذ رأی فقط در قبال ارائه شناسنامه به متقاضیان انجام میگیرد و ترتیب ثبت نام و اخذ رأی و قرائت آراء مطابق دستورالعملی خواهد بود که توسط وزارت کشور تهیه و ابلاغ خواهد شد.
ماده بیست و نهم ـ مسئولیت نگاهداری و حفاظت لوازم و اوراق انتخابات و صندوق‌های اخذ رأی با نمایندگان فرمانداری و بخشداری خواهد بود.
ماده سی ام ـ حفظ نظم در انجمن نظارت مرکزی و فرعی با رئیس و در غیاب با نایب رئیس و حفظ انتظامات در محوطه خارج و اطراف محل اخذ رأی با مأمورین انتظامی (مأمورین شهربانی ـ ژاندارمری ـ سپاه پاسداران ـ پاسداران انقلاب کمیته ها) میباشد.
فصل هشتم ـ شکایات ـ مقررات جزائی و متفرقه
ماده سی و یکم ـ انجمنهای نظارت مرکزی انتخابات تا دو روز پس از ختم اخذ رأی انتخابات شکایات و اعتراضات واصله را می پذیرند و ظرف دو روز به آنها رسیدگی نموده و نظر خود را توسط فرماندار به اطلاع هیئت اجرائی و سپس بوزارت کشور می رساند.
نتیجه بررسی بوسیله وزارت کشور اعلام میگردد.
ماده سی و دوم ـ هرکسی برگ رأی انتخابات ریاست جمهوری را بخرد یا بفروشد یا در اوراق تعرفه انتخابات تقلب یا در امر انتخابات به نحوی از انحاء اخلال یا تقلب و تزویر و خیانت نماید یا به تهدید و تطمیع متوسل شود یا با شناسنامه متعلق به دیگری یا شناسنامه مجعول با علم به مجعول بودن آن برگ رأی بگیرد یا بیش از یکبار در هر دوره رأی بدهد علاوه بر محرومیت از حقوق اجتماعی به حبس جنحه از شش ماه الی سه سال و جزای نقدی از پنج هزار تا پنجاه هزار ریال یا به یکی از دو مجازات مذکور محکوم میشود.
ماده سی و سوم ـ وزارت کشور مأمور اجرای این قانون و ناظر بر حسن جریان انتخابات ریاست جمهوری میباشد و بدین منظور میتواند مأمورینی جهت بازرسی و نظارت بطور ثابت یا سیار به شعب مختلف اخذ رأی اعزام دارد.
ماده سی و چهارم ـ بمنظور انجام هزینه هائیکه برای برگزاری برنامه انتخابات ریاست جمهوری لازم است دویست میلیون ریال اختصاص داده میشود که بنا به فوریت و ضرورت امر بدون رعایت قانون محاسبات عمومی و تشریفات دست و پاگیر بهر نحو که ستاد مرکزی انتخابات وزارت کشور مصلحت بداند با گواهی سرپرست وزارت کشور هزینه و بحساب قطعی منظور دارد.
شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران