[به موجب ماده ۱۶ قانون سجل احوال، مصوب ۱۳۰۷ نسخ شده است.]
فصل اول – ترتیب سجل احوال اشخاصی که قبل از تاریخ اجرای این قانون متولد شده‌اند
ماده اول – عموم اتباع ایران پس از یک سال از تاریخ تأسیس شعب سجل احوال در ایالات و ولایات باید دارای ورقه هویت باشند.
ماده دوم – کسانی که قبل از تأسیس شعب سجل احوال در هر محل متولد شده‌اند باید سجل احوال خود را مستقیماً یا بوسیله رئیس خانواده در اوراق اظهارنامه (نسختین) نوشته تسلیم مأمور سجل احوال نمایند (نمونه نمره 1).
اشخاصی که باید اظهارنامه بدهند هر گاه از انجام تکلیف خود تخلف ورزند مسئول خواهند بود.
تبصره – اشخاصی که در تحت ولایات یا قیمومیت شرعی هستند ولی یا قیم خاص آنها و اگر قیم خاص ندارند سرپرست آنها باید اوراق اظهارنامه را نوشته تسلیم مأمورین سجل احوال نمایند.
ماده سوم – هر گاه اظهارکنندگان سواد نداشته باشند مأمور سجل احوال اظهارات آنها را با حضور دو نفر از معتمدین محل نوشته به مهر میرساند.
ماده چهارم – هر شخص باید برای خود اسم مخصوص انتخاب کند.
زوجه و کلیه اولاد و احفاد ذکور آن شخص و همچنین کلیه اولاد و احفاد اناث او مادام که شوهر اختیار نکرده‌اند به آن اسم مخصوص که نام خانوادگی است موسوم خواهند بود. بنابراین هرکس دارای اسمی خواهد بود مرکب از نام خانوادگی و نام شخصی مثلاً (ایرج کاوس) بر فرض اینکه ایرج نام شخصی و کاوس نام خانوادگی باشد.
اشخاصی که از نسل واحد هستند میتوانند برای خود اسم خانوادگی واحد انتخاب کنند و بر عکس اولاد یا احفاد یک رئیس خانواده که در تحت کفالت نیستند میتوانند اگر بخواهند اسم خانوادگی علیحده برای خود انتخاب نمایند.
تبصره – اسامی خانوادگی پس از ثبت در دفتر سجل احوال هر محل مخصوص اشخاصی است که بنام آنها ثبت شده است و دیگری حق اختیار آن اسم را در داخل آن محل ندارد.
ماده پنجم – القاب همیشه در ورقه هویت بعد از اسم شخصی ذکر خواهد شد و مأمور سجل احوال باید سند لقب را معاینه نماید.
ماده ششم – مأمورین سجل احوال بر طبق اوراق اظهارنامه برای هر فرد یک ورقه هویت صادر نموده اظهارنامه‌ها را به ترتیب حروف تهجی اسامی خانوادگی در دفتر یادداشت ثبت نموده سپس برای حکومت ارسال مینمایند.
نمونه نمره (2)
ماده هفتم – پس از انقضاء سال که تمام سکنه هر حوزه ورقه هویت گرفتند حکومت خلاصه تمام اظهارنامه‌های سکنه حوزه حکومتی خود را بترتیب سنوات ولادت در دفتر سجل احوال ولایتی ثبت میکند.
نمونه نمره (3).
ماده هشتم – فوت و ازدواج و طلاق اشخاصی که ورقه هویت گرفته‌اند پس از وصول راپرت مأمور سجل احوال در دفتر سجل احوال ولایتی در مقابل اسم شخصی در ستون مخصوص ثبت میشود.
فصل دوم- ترتیب سجل احوال اشخاصی که از تاریخ اجرای این قانون به بعد متولد میشوند
ماده نهم – از تاریخ تأسیس شعب سجل احوال در هر محل، پدر و در غیاب او مادر در مورد تولد و شوهر در مورد ازدواج و طلاق باید منتهی در ظرف ده روز از تاریخ وقوع تولد یا ازدواج و یا طلاق را با شهادت دو نفر که هویت آنها از طرف نظمیه یا حکومت یا کدخدای محل تصدیق شده باشد بمأمور سجل احوال اطلاع دهند.
ماده دهم – در مورد فوت اطلاع دادن بمأمور سجل احوال باید در ظرف 48 ساعت بعمل آید – دادن این اطلاع بعهده دو نفر از نزدیکترین اقربای ذکور حاضر شخص متوفی و در صورت نبودن اقربای ذکور بعهده دو نفر از ساکنین خانه‌ایست که در آنجا فوت واقع شده و هر گاه کسی در منزل دیگری فوت کرده اطلاع دادن بعهده کسی است که فوت در منزل او واقع شده است و در مورد اشخاصی که دارای منزل ثابت و اقرباء نیستند یا بتنهائی در یک منزل زندگی میکند اطلاع دادن بعهده مأمورین نظمیه است.
ماده یازدهم – مأمور سجل احوال خلاصه سجل ولادت را در دفتر مخصوص ثبت نموده ورقه هویت صادر مینماید.
(نمونه نمره 4)
ماده دوازدهم – در موقع ازدواج یا طلاق مأمور سجل احوال سوادی از عقدنامه یا طلاق‌نامه را به امضای مجری صیغه و امضای دو نفر شاهد گرفته ضبط مینماید.
در موردی که طلاق مستقیماً از طرف خود زوج واقع میشود اظهار زوج با شهادت دو نفر شاهد کافی خواهد بود.
مأمور سجل احوال باید خلاصه مواد مذکور در فوق یا اظهار زوج و شهود را در دفتر مخصوص و در ورقه هویت زوجین ثبت کند.
ثبت قطعی طلاق بعد از آنست که تفکیک قطعی شده باشد و در ثبت ازدواج باید قید شود که دفعه چندم است.
(نمونه نمره 5 و نمره 6).
ماده سیزدهم – در موقع فوت مأمور سجل احوال قضیه را در دفتر مخصوص ثبت و ورقه هویت متوفی را باطل مینماید.
(نمونه نمره 7)
ماده چهاردهم – قابلات و غسالها باید در ظرف 24 ساعت مأمور سجل احوال را در صورت امکان کتباً و الا شفاهاً از وقوع تولد و فوت مطلع سازند در صورت تخلف از 24 ساعت تا یک هفته و در صورت تکرار از یک ماه تا شش ماه حبس خواهند شد.
ماده پانزدهم – عموم مأمورین سجل احوال باید ولادت و فوت و ازدواج و طلاق ساکنین محل خود را در ظرف پنج روز از اول ماه بعد بحکومت راپرت دهند.
فصل سوم- ترتیب دفاتر سجل احوال
ماده شانزدهم – هر یک از مأمورین سجل احوال چهار دفتر برای ولادت – فوت ازدواج و طلاق خواهند داشت.
ماده هفدهم – در مرکز هر حوزه ولایتی علاوه بر دفتر مذکوره در ماده هفت دفتری موسوم بدفتر موالید ولایتی ترتیب داده میشود که ولادت اشخاص در آن دفتر بترتیب وقوع در ستون و در ستونهای دیگر ازدواج و طلاق و وفات آنها ثبت میشود.
(نمونه نمره 8)
ماده هیجدهم – در کلیه دفاتر سجل احوال اعداد باید با تمام حروف بضمیمه ارقام هندسی نوشته شود و تاریخ شمسی باشد و با تاریخ قمری نیز تطبیق شود.
ماده نوزدهم – دفاتر سجل احوال باستثنای دفتر مذکور در ماده 7 سال به سال تجدید شده اوراق آن را قبلاً باید رئیس نظمیه در شهرها و صاحبمنصبان امنیه در قصبات و قراء نمره گذارده امضاء نمایند.
ماده بیستم – دفاتر سجل احوال باید پاکیزه و مرتب نوشته شده و بین‌السطور چیزی نوشته نشود و جای سفید نداشته باشد و هر گاه در نوشتن سهوی حاصل شده و محتاج بتصحیح شود ذیل آن را باید مأمور سجل احوال و نویسنده دفتر تصدیق نمایند.
ماده بیست و یکم – هر گاه اختلافی راجع باسناد سجل احوال ایجاد شود رسیدگی آن در محاکم ابتدائی و در صورت نبودن آن در نزدیکترین محاکم صلح بعمل می‌آید و تا موقعی که از طرف محاکم مزبوره بموجب احکام قطعیه اسناد مذکوره ابطال نشد دارای اعتبار خواهد بود و فقط محاکم مزبوره میتوانند بتصحیح آن اسناد کتباً امر صادر کنند در این صورت مأمور سجل احوال رأی محکمه را در دفتر مخصوص ثبت و در حاشیه دفتر اصلاح شده قید مینماید.
فصل چهارم- مطالب متفرقه
ماده بیست و دوم – به هر ورقه هویتی که داده میشود و هر سواد مصدق یا تصدیقی که در دفاتر سجل احوال به اشخاص ذی نفع ممکن است داده شود یک قران تمبر الصاق میشود و فقرا بتصدیق نظمیه یا شعبات آن در شهرها و نایب‌الحکومه در قصبات و کدخدا در دهات از تأدیه وجه تمبر معاف خواهند بود.
ماده بیست و سوم – پس از یک سال از تاریخ اجرای سجل احوال در هر محل مأمورین دولتی موظفند در موقع صدور کلیه اسناد رسمی از قبیل تعرفه انتخابات و جواز حمل اسلحه و غیره و کلیه مراجعات اشخاص به ادارات دولتی ورقه هویت مطالبه نمایند و الا مطابق ماده بیست و هفتم مجازات خواهند شد.
ماده بیست و چهارم – پس از یک سال از اجرای سجل احوال در هر محل کسانی که ورقه هویت نداشته باشند یا تکالیفی را که در مواد 2 – 4 – 9 -10 بر عهده آنها قرار گرفته انجام ننمایند از دو روز تا یک هفته و در صورت تکرار از هشت روز تا یک ماه به حکم محکمه صالحه حبس خواهند شد.
ماده بیست و پنجم – کسانی که سند سجل احوال جعل کنند یا عالماً سند مجعول استعمال نمایند از شش ماه تا سه سال و مرتکبین اظهارات یا شهادت کذب در مورد اسناد سجل احوال از سه ماه تا دو سال بحکم محکمه صالحه محکوم بحبس میشوند و نیز محکوم به تأدیه خسارت وارده خواهند شد و در صورت تکرار مجازات مندرجه در این ماده تشدید میشود ولی در هر صورت از دو برابر مجازات مورد اول تجاوز نخواهد کرد.
ماده بیست و ششم – حبسهائی که بموجب این قانون مقرر است در صورتی که از شش ماه تجاوز نکند به مناسبت تمکن و با رعایت کیفیات ارتکاب، از قرار روزی از دو قران تا پنج تومان قابل ابتیاع خواهد بود.
ماده بیست و هفتم – مأمورین سجل احوال که در انجام وظایف محوله مرتکب خطا و تقصیر اداری شوند مطابق مقررات قانون استخدام کشوری محاکمه و مجازات خواهند شد.
هر گاه مرتکب جعل یا تزویر در اوراق و دفاتر سجل احوال شوند یا شرکت در جعل و تزویر نمایند از دو الی پانزده سال محکوم بحبس میشوند. بعلاوه در هر حال خساراتی که در اثر اشتباه یا تقصیر مأمورین سجل احوال متوجه اشخاص بشود از طرف همان مأمورین باید جبران شود.
ماده بیست و هشتم – مسئولیت سجل احوال هر ولایت با حاکم آن ولایات است و مباشرت آن در شهرها با اداره بلدیه یا نظمیه و در قصبات با نایب‌الحکومه و در دهات با کدخدا است که به کمک محرر شرعیات ده وظایف سجل احوال را انجام میدهد و در ممالک خارجه با نمایندگان دولت است.
تبصره 1 – مسئولیت سجل احوال ایلات با رئیس ایل و مباشرت آن با خوانین و کدخدایان ایل خواهد بود.
تبصره 2 – در دهاتی که شخص با سواد نباشد که کار محرر شرعیات را انجام کند مأمورین سیاری که از طرف حکومت مأمور میشوند این وظیفه را عهده‌دار خواهند شد.
ماده بیست و نهم – حکام بوسیله مأمورین مخصوص و صاحبمنصبان امنیه دفاتر سجل احوال حوزه حکومتی خود را مرتباً نظارت و تفتیش نموده نواقص کار آنها را رفع مینمایند و مرتباً باید وزارت داخله را از جریان سجل احوال مطلع نمایند.
ماده سی‌ام – مأمورین سجل احوال در سال اول تأسیس شعب سجل احوال مکلفند که در هر دو ماه یک مرتبه اهالی آن محل را متذکر گرفتن اوراق هویت نموده و مجازاتهای مقرره را بوسیله اعلانات به اهالی گوشزد نمایند
ماده سی و یکم – دفاتر سجل احوال طهران که قبلاً تنظیم شده و وظایفی که افراد بموجب مقررات قبلی سجل احوال انجام داده‌اند بعد از اجرای این قانون جزو دفاتر جدید نقل و قانوناً محسوب خواهد شد.
ماده سی و دوم – در موردی که تولد در کشتی واقع شود پدر و در نبودن او مادر مکلف است تولد را فوراً به ناخدای کشتی یا قائم مقام او اطلاع داده پس از آن تصدیق بگیرد و آن تصدیق را در اولین بندر ایران یا بندر خارجه که نماینده ایران در آنجا باشد بضمیمه اظهارنامه بمأمور دولت داده ورقه هویت تحصیل نماید.
ماده سی و سوم – در مورد اشخاصی که حین مسافرت در راه‌ها فوت میشوند مأمورین امنیه مکلف هستند وقوع فوت را با اطلاعاتی که راجع به هویت شخص متوفی به دست میآورند به نزدیکترین دفتر سجل احوال اطلاع دهند – راجع به اشخاصی که در جنگ کشته و تلف میشوند اداره قشونی مکلف است مراتب را با اطلاعات راجعه بهویت مقتولین در موقع مقتضی بدفتر سجل احوال اطلاع دهد.
ماده سی و چهارم – وزارت مالیه اعتباری که محل آن عایدات سجل احوال خواهد بود برای اجرای فوری این قانون باختیار وزارت داخله میگذارد.
ماده سی و پنجم – وزارت داخله مأمور اجرای مواد این قانون است که بلافاصله پس از تصویب وسائل اجرای آن را فراهم و پس از شش ماه شروع به اجرا نمایند.
این قانون که مشتمل بر سی و پنج ماده است در جلسه چهاردهم خرداد ماه یکهزار و سیصد و چهار شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی – حسین پیرنیا