اساسنامه و برنامه دانشسراهای مقدماتی دختران

ماده اول ـ دانشسرای مقدماتی دختران بر طبق اساسنامه دانشسراهای مقدماتی مصوب شهریورماه ۱۳۱۳ برای اکمال معلومات عمومی دختران و آماده ساختن آنان جهت فن آموزگاری تاسیس می شود.

ماده دوم ـ جدول ساعات به قرار ذیل است:

ماده سوم ـ با توجه به قسمت چهارده ماده هفتم و ماده سیزدهم اساسنامة دانشسراهای مقدماتی پسران، برنامه دانشسراهای مقدماتی دختران مطابق است با برنامه دانشسراهای مقدماتی پسران مصوب شهریورماه ۱۳۱۳ و شهریور ۱۳۱۵ باسثتنای مواد فیزیک و شیمی ـ حفظ‌الصحه، زبان خارجه، تربیت بدنی که برنامة تفصیلی آن به قرار ذیل است:

حفظ‌ الصحه و بچه‌داری

سال اول  ـ دو ساعت در هفته

تغذیه: فاسد شدن غذاهای معمولی (جامد و مایع) گوشتهای خطرناک (مسمومیت از گوشت تریشین و ساترکرمهای طفیلی)

مشروبات: آب، چای؛ قهوه، خطر مشروباتی که در کوچه بفروش می‌رسد (دوغ، آب آلو، آب زرشک و غیره) مسمومیت از الکل بطور حاد و مزمن، الکلیسیم و خطرات آن برای شخص و نسل و جامعه

هوا: هوای لازم و سالم برای تنفس، هوای محبوس، اختناق، مسمومیت به وسیله گرد و خاک و انتشار بعضی امراض بوسیلة آن، شرایط تهویه محل مسکونی (کلاس مدرسه) احتیاط لازمه در موقع جاروب کردن، مضرات جریان سریع هوا (کوران)، تناسب لباس با هوای خارج

نور: لزوم آفتاب برای سلامتی (اثرات اشعه ماوراء بنفش)، امراضی که در نتیجه اثر زیاد آفتاب تولید می‌شود. (محافظت سر از نور شدید آفتاب)، نور مصنوعی و نور طبیعی نزدیک‌بینی بواسطه کافی نبودن نور، خطرات نور برای چشم روشنایی اطاقهای مدرسه، سمت دخول نور به کلاس.

آبهای مشروب: اختلاف ترکیب آب نسبت بنواحی، آبهای راکد، آب جاری، آب چشمه، آب باران، آب انبار، کثیف شدن آب بواسطه میکروبهای مولد مرض (مخصوصاً حصبه)، مراقبت در آب مشروب مدارس، تصفیه آب، آبهای معدانی، فوائد لوله‌کشی آب در شهرها.
مواد مخدره و محرکه: تریاک و مشتقات آن؛ حشیش؛ کوکائین و دخانیات

طبقه‌بندی اغذیه: لزوم هر یک برای بدن، مقدار غذای لازم، ویتامین و خطر نبودن آن در غذا راشیتیسم، اسکوربیت مسمومیت از غذاهای فاسد

حفظ‌الصحه شخصی: پوست بدن، گوش، مو، چشم، بینی، دندان و غیره لزوم ورزش و استحمام، کار زیاد بدنی و فکری، خطرت حاصله از الکتریسته و گازهای کربنیک (زغال) و گاز چراغ و بنزین، کمکهای ابتدایی به مریض و مجروح و غریق و عمل آن در کلاس

سال دوم -۱ ساعت در هفته

امراض مسریه: تعریف امراض مسریه و ذکر امراض که سرایت آنها فوری و قطعی است از قبیل کچلی؛ جرب؛ آبله، سرخک، مخملک، سیاه سرفه، سل، سالک، شرح مرض مالاریا و طرز انتقال آن (خطر مردابها)، سرایت امراض بوسیلة آب و هوا و غذا و بطور مستقیم امراضی که از حیوانات اصلی سرایت می‌کند (هاری، سیاه زخم)، دفن و مقررات صحی راجع به آن، جلوگیری از امراض میکروبها و عقیم کردن آنها، ضدعفونی؛ خطرات زخم، آنتی سپس مایه (واکسن) و سرم، تلقیح و تجدید آن، خطرات آبله، نظافت در موقع کوبیدن آبله، دیفتری و تلقییح سرم آن موسانتاریا، امراض عمده ساریه و احتیاط لازم موقع بروز اپیدی در خارج و در دبستانها.
حفظ‌الصحه البسه: نوع و رنگ پارچه باقتضای فصل، ضدعفونی لباس، تناسب لباس با هوا

حفظ‌الصحه خانه: تهویه، روشنایی، گرم کردن (مضرات کرسی و احتیاط لازم در بخاری، نظافت مستراح، آشپزخانه، ضدعفونی امکنه در مواقع امراض ساریه حیوانات موذی (مگس، کبک، موش، پشه، شپش)

امراض مقاربتی: خطرات آن برای شخص و جامعه و نسل

اصول مقدماتی بچه‌داری: احتیاط لازم در موقع حاملگی، مواظبت طفل نوزاد، غذا و شیردادن مضرات قنداق، نظافت لباس و گهواره، شیردادن مادر و اهمیت آن، شیردادن بوجه مصنوعی، حفظ شیر از فساد، شیر دائه و مراعات سالم بودن دائه، نمو طفل، آبله کوبی، از شیر گرفتن؛ اهمیت ویتامین در این موقع.
فوائد و اهمیت ورزش و خطر افراط در آن و ورزشهای سخت؛ حرکات بدنی در منزل و فوائد آن مخصوصاً در هوای آزاد، مضرات بعضی ازکرمها و پودرها به علت داشتن مواد سربی و جیوه مضرات مایعات و موادی که (بربیانتین) برای تزئین مواد استعمال می‌شود که استعمال آنها باید با مشورت طبیب باشد.
مضرات کفشهای تنگ و پاشنه بلند و بدون پاشنه که کف مسطح دارند (از قبیل کفش جیر و تک‌پوش و غیره) مضرات برهنه بودن پا.

حفظ‌الصحه حمام: مضرات اشتراک لوازم حمام و مخاطرة سرایت بعضی از امراض از زمین حمام کثیف ـ خزانه

امراضی که در مدارس ممکن است در محصل پیدا شود: نزدیک‌بیینی، انحراف ستون فقرات رعاف، امراض حاصله از سرماخوردگی، در نتیجه کوران یا تغییر حرارت کلاس، اختلال در تغذیه امراض عصبی، امراض مسریه (قارچی عفونی)

فیزیک

سال اول – یک ساعت در هفته
مراجعه به مطالب راجع به مایعات و گازها طبق برنامه دوره اول متوسطه، تجربه‌های ساده توسط شاگردان مراجعه به مبحث صوت بر طبق برنامه دوره اول متوسطه
مبحث نور: اجسام منیره و مستنیره و کدر و شفاف، سایه و شبه ظل، انعکاس نور و قوانین آن در آیینه ناسمتوی و مقعر، منشور؛ انواع عدسیها و تشکیل تصاویر در آنها، دوربین عکاسی، آن پژوکسیون، ذره‌بین و دوربین، چشم از نظر فیزیک، تطابق عینکها ـ تجزیة نور: قوه، کار، قوانین سقوط اجسام

سال دوم ـ یک ساعت در هفته
مراجعه به مبحث حرارت، متمم آن (انبساط اجسام: مایع؛ جامد، گاز) قانون ماریوت و کیلوساک کالری، حرارت مخصوص، حرارت ذوب یخ، حرارت تبخیرآب، غلیان آب و تغییرات درجة حرارت، غلیان بواسطة اختلاف ارتفاع یا مواد محلول در آب، یخ مصنوعی، بخار آب و هوا، قابلیت هدایت و قوة تشعشع
مراجعه به مطالب مبحث الکترویسیته طبق برنامه دوره اول متوسطه ـ قانون اهم القاء الکتریک، جریان الکتریک، مغناطیس الکتریکی، ولت‌متر، آمپرمتر، اعاد جریان؛ اختلاف سطح و قدرت الکتریکی، آمپر، ولت، وات، زنگ اخبار، تلگراف، تلفن، جریان متناوب، ارتعاشات الکتریکی، موج، تلگراف و تلفن و بی‌سیم.

شیمی

سال اول ـ ۱ ساعت در هفته
توضیحات و دستورهای کلی راجع به طریق استفاده از اسبابهای شیمیایی، ترکیب آب، ترکیب گاز کربنیک، قوانین عددی، ترکیبات شیمیایی از حیث حجم و جرم، سمبل، معادلات شیمیایی طرز تسمیة اجسام، مراجعه مختصری به فلزات و شبه فلزات مطابق برنامه دوره اول، عمل اسیدها؛ بازها و املاح، اکسیدها، هیدراتهای فلزی
اطلاعات عمومی راجع به استخراج فلزات و صنایع فلزی، املاح قلیایی، آهکی، کودهای شیمیایی، آلومینیوم؛ آلومبین، کلرات، زاج، مس، قلع، سرب.

سال دوم – ۱ ساعت در هفته
کربورهای هیدروژن، نفت و بنزین، استیلن، اجسام چرب طبیعی و اسیدهای آن، گلسیرین اسید اکسالییک، اسید کلریدریک، گلولز، ساکارز، لاکتوز، نشاسته، آرد، سلولز، کاغذ فنول جفت؛ مازو؛ دباغی، جوهرسقز، آلکالوئیدها به اختصار. مواد ازته، آلبومین، کازنین فیبرین (تخم مرغ و شیر و گوشت و نان) تخمیز الکلی، انقلاب سرکه، متعفن شدن مواد آلی، طریق حفظ مواد غذایی، مایه‌های تخمیر، شیشه، آجر و سفال، سیمان الکل، شمع، صابون

تبصره- در برنامه شیمی سال دوم (از مواد ازته ببعد) باید بیشتر مورد استعمال مواد شیمیایی توضیح داده شود و از قسمتهای علمی آن صرف‌نظر گردد.

زبان خارجه – دو ساعت در هفته در هر سال
مکالمه به وسیله طریقه مستقیم ـ قرائت ـ نوشتن موضوعات خیلی ساده

تربیت بدنی
سال اول هفته‌ای – ۳ ساعت
سال دوم هفته‌ای – ۲ ساعت

ماده چهارم ـ ورزش باید نوعی تعلیم شود که فارغ‌التحصیل‌های دانشسراهای بتوانند شاگردان دبستانها تعلیم ورزش نمایند. دستور تعلیم ورزش دانشسراها را وزارت معارف تهیه و به موقع اجرا خواهد گذاشت.

ماده پنجم ـ در هر یک از ساعات تمرین آموزگاری محصلات سال دوم به شش دسته تقسیم و هر دسته به یکی از کلاسهای دبستان ضمیمه خواهند رفت و یکی از آنان تحت‌نظر آموزگار کلاس به تعلیم پرداخته و بقیه مستمع خواهند بود.

تبصره ـ تربیت تمرین آموزگاری باید طوری داده شود که هر یک از محصلات لااقل هفته یک ساعت متصدی تعلیم و در ظرف هر شش هفته یکبار در تمام کلاسهای دبستان ضمیمه در دروس اساسی تمرین آموزگاری کرده باشند.

ماده واحده ـ فارغ‌التحصیل‌های دانشسراهای مقدماتی بعد از ۳ سال خدمت آموزگاری در صورت ابراز لیاقت می‌توانند به کلاس مقدماتی دانشسراهای عالی وارد شده پس از اخذ لیسانس تعلیم و تربیت به رتبه دبیری نائل شوند.