هیئت وزیران در جلسه ۱۳۱۸/۳/۱۴ طی پیشنها شماره ۷۱۷۵/۲۱۴۹ـ م تاریخ ۲۴/۲/۱۳۱۸ وزارت پیشه و هنر تصویب نمودند که آیین‌نامه اکتشاف پیوست به این تصویبنامه مشتمل بر ۲۷ ماده بموقع اجرا گذارده شود.
ماده یکم ـ کشف معدن عبارت از انجام عملیات ذیل است:
الف ـ پیدا کردن مادة معدنی.
ب ـ بررسی زمین شناسی.
ج ـ تهیه نقشه روی زمین به مقیاس ۵۰۰۰|۱ با نشان دادن وضعیات زمین شناسی.
د ـ عملیات حفاری جهت شناسائی وضعیت معدن و برآورد تقریبی ذخایر آن.
هـ ـ تعیین مواد معدنی کشف شده و صورت تجزیه و طرز استفاده از آنها.
ماده دوم ـ بررسی های نظری و نمونه‌گیری از سنگ ها و مواد معدنی تا حدی که خسارتی به مالک زمین وارد نیاورد برای اتباع ایران مطلقاً آزاد و برای بیگانگان منوط به اجازة کتبی وزارت پیشه و هنر است که با تصویب هیئت وزیران صادر میشود.
ماده سوم ـ هر کس که برطبق مقررات این آیین‌نامه پروانة اکتشاف راجع به معدن معینی از وزارت پیشه و هنر تحصیل و موافق آن عمل نماید کاشف آن معدن شناخته میشود و کشف معدن بنام او ثبت خواهد شد.
ماده چهارم ـ حقوق و مزایائی که در قانون معادن مورخ ۱۶ بهمن‌ماه ۱۳۱۷ برای کاشف معین گردیده مربوط به معادن مندرج در طبقة دوم از ماده اول همان قانون میباشد.
ماده پنجم- [اصلاحی ۱۳۲۳/۱۱/۲۸]
پروانه اکتشاف طبق مقررات زیر صادر میشود:
1ـ تقاضاکننده باید تقاضای خود را به پیوست اسناد ذیل به وزارت پیشه و هنر، ادارة کل معادن در مرکز تسلیم نماید:
الف ـ رونوشت مصدق شناس نامه ـ نشانی صحیح و در صورتی که تقاضاکننده شرکت باشد رونوشتی از اساسنامه شرکت و اسامی هیئت مدیره و دارندگان حق امضاء با تعیین محل اقامت.
ب ـ نام و نشانی مالکینی که اکتشاف در املاک آنها بعمل خواهد آمد.
ج ـ ورقة رضایت مالک یا مالکین در صورتی که تقاضاکننده رضایت آنها را جلب نموده باشد.
د ـ صورتی از مواد معدنی که درصدد اکتشاف میباشد.
هـ ـ نقشـه لااقل بمقیاس ۲۰۰۰۰|۱ که حدود اراضی مـورد اکتشـاف را نشان بدهد با تعیین اینکه زمین محل اکتشاف بایر است یا دائر مجاورتی با قنوات و ساختمانها دارد یا خیر.
و ـ قبول تعهدات و مقررات مندرجه در آیین‌نامه اکتشاف
ز- حداکثر وسعت اراضی مورد اکتشاف و صدور پروانه اکتشاف برای آن از چهارصد کیلو متر مربع تجاوز نخواهد نمود.
ماده ششم ـ کلیه تقاضانامه‌ها با قید تاریخ روز و ساعت وصول در دفتر معین ثبت و در ادارة کل معادن به دسترس عموم برای مراجعه گذاشته میشود و در صورت تعداد تقاضاکنندگان حق تقدم با کسی است که با رعایت مقررات مادة پنجم تاریخ روز و ساعت وصول تقاضای او مقدم باشد.
ماده هفتم ـ وزارت پیشه و هنر پس از رسیدگی به تقاضانامه‌ها و تطبیق آن با مقررات مربوطه و تشخیص صحت آن منتهی در ظرف دو ماه از تاریخ وصول تقاضانامه پروانه اکتشاف بنام تقاضاکننده صادر خواهد کرد و در صورت عدم تطبیق با مقررات مزبور نواقص را بوسیله دو نسخه اخطاریه که یک نسخه آن بامضای تقاضاکننده میرسد به تقاضاکننده اعلام میدارد و تقاضاکننده موظف است در مدت یک ماه از تاریخ ابلاغ اخطاریه در صورتی که در مرکز باشد در مدت مزبور باضافه مدتی که برای مسافت قانونی لازم است در صورتی که خارج از مرکز باشد نواقص را رفع نماید و الا تقاضای او رد خواهد شد.
تبصره ـ نامه‌ها و اخطاریه‌های وزارت پیشه و هنر و اداره کل معادن یا تقاضاکننده پروانه اکتشاف بهمان حل اقامتی فرستاده میشود که در تقاضانامه قید شده مگر در صورتی که دارنده پروانه محل اقامت تازة خود را بوسیله نامه سفارشی اطلاع داده باشد.
ماده هشتم ـ وضعیت محوطه که برای آن پروانه اکتشاف صادر میشود از حیث شکل هندسی با رعایت نظریات فنی طوری ترتیب داده خواهد شد که باعث اشکال عملیات اکتشافی در حدود مجاور ان نباشد و حداکثر طول اضلاع محوطه اکتشاف نیز در نقشه معین و رعایت تناسب طول بین اضلاع خواهد شد.
ماده نهم ـ در مقابل هزینههائی که برای انجام امور مربوطه به آئیننامه اکتشاف بمصرف میرسد برای هر پروانه اکتشاف مقطوعاً دویست ریال اخذ و معادل آن تمبر الصاق میشود.
ماده دهم ـ تعیین مدت اکتشاف با وزارت پیشه و هنر است و از دو سال تجاوز نخواهد کرد.
تبصره ـ در صورت لزوم با دلائلی که مورد قبول و تصدیق واقع شود ممکن است مدت اکتشاف برای یکمرتبه بمدت دو سال تمدید گردد.
ماده یازدهم ـ در صورتی که شش ماه بعد از صدور پروانه عمل اکتشاف شروع شود وزارت پیشه و هنر حق دارد پروانه مزبور را لغو نماید مگر اینکه ثابت شود که تأخیر بعلل قهریه بوده است.
ماده دوازدهم ـ در صورتی که عملیات اکتشافی برای مالک زمین تولید خسارتی نماید رفع خسارت بعهدة اکتشاف کننده است.
در صورتی که نسبت بمیزان خسارت و کیفیت پرداخت ان بین طرفین تراضی حاصل نشود بر طبق آیین‌نامه حکمیت امور معدنی رفتار خواهد شد.
ماده سیزدهم ـ صدور پروانه اکتشاف برای اتباع خارجه موکول به تصویب مجلس شورای ملی است.
ماده جهاردهم ـ نقل و انتقال پروانه اکتشاف به اتباع ایران و به شرکت های ایرانی که مطابق قوانین تشکیل شده باشد آزاد است. ولی انتقال‌دهندگان و انتقال‌گیرندگان موظفند عمل انتقال را به اطلاع ادارة کل معادن برسانند و ادارة مزبور با دریافت حق صدور مندرج در ماده ۹ در ظرف پانزده روز پس از وصول اطلاع پروانه اکتشاف را بنام انتقال گیرنده تبدیل و تسلیم خواهد نمود و این انتقال در دفتر اکتشاف ثبت خواهد شد.
ابتدای مدت پروانه اکتشاف برای انتقال گیرنده از همان تاریخی است که پروانه اولی صادر شده است.
ماده پانزدهم ـ عملیات اکتشافی متضمن بهره‌برداری معدن نمیباشد ولی اکتشاف کننده میتواند از مواد معدنی به قدر لزوم برای تجزیه و امتحانات صنعتی استفاده نماید.
ماده شانزدهم ـ مادام که مدت پروانه اکتشاف منقضی نگردیده و یا پروانه ابطال نشده نمیتوان برای محوطه‌ای که موضوع آن پروانه است پروانه دیگری صادر نمود.
ماده هفدهم ـ در محوطه که قبلا پروانه اکتشاف برای کشف یک یا چند ماده معدنی داده شده صدور پروانه اکتشاف برای ماده معدنی دیگر در صورتی مجاز است که عملیات اکتشاف کننده دوم مزاحم عملیات اکتشاف کننده اول نباشد اختلافاتی که میان دارندکان پروانه اکتشاف از اصطکاک منافع و عملیات آنها ممکن است حاصل شود بوسیله حکمیت طبق آئیننامه داوری امور معدنی حل و فصل خواهد شد.
ماده هیجدهم ـ دارنده اکتشاف موظف است در ظرف دو ماه پس از انقضاء سال اول گزارشی راجع به فعالیت اکتشاف آن سال به اداره کل معادن بفرستد و پس از ختم عملیات اکتشافی خلاصة از عملیات و کلیه نقشه‌های مربوطه و نتایج حاصل شده را به اداره کل معادن بدهد.
ماده نوزدهم ـ عملیات و هزینة اکتشاف بتوسط مهندسین و مأمورین اداره کل معادن مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
ماده بیستم ـ اکتشاف کننده مکلف است کلیه هزینه اکتشاف را در دفتر منظمی که برطبق اسناد مثبته تنظیم شده باشد درج کند و به تصدیق اداره کل معادن برساند هزینه بالا بعهده استخراج کننده معدن خواهد بود که در ظرف ۶ ماه بهره‌برداری باقساط سالیانه متساوی خواهد پرداخت.
ماده بیست و یکم- اکتشاف در محلهای زیر منوط به اجازه مقامات مربوطه است:
ب ـ در مجاورت معابر عمومی شهرها و قراء با اجازه وزارت کشور.
ج ـ در نزدیکی اماکن مقدسه و ابنیه تاریخی با اجازه وزارت فرهنگ.
ماده بیست و دوم ـ اکتشاف کننده میتواند پس از خاتمه اکتشاف و با اجازه وزارت پیشه و هنر مواد بدست آمده از عملیات اکتشافی را مورد استفاده قرار دهد مشروط بر اینکه حقوق دولتی و مالک را طبق قانون معادن بپردازد.
ماده بیست و سوم ـ هرگاه اکتشاف کننده یکی از مواد این آئیننامه را رعایت ننماید وزارت پیشه و هنر مورد تخلف را کتباً به او خاطرنشان میکند در صورتی که در ظرف یک ماه جبران تخلف را نکند وزارت پیشه و هنر حق خواهد داشت پروانه اکتشاف را باطل کند.
پس از ابطال پروانه اکتشاف قطعه مزبور آزاد خواهد شد و ممکن است به دیگری واگذار شود.
تبصره ۱ ) در صورتی که اشخاص دیگری سابقا تقاضای گرفتن پروانه اکتشاف همان قطعه را کرده باشند بترتیب مذکور در ماده ۶ برای اخذ پروانه اکتشاف حق تقدم خواهد شد.
تبصره ۲ـ ابطال پروانه اکتشاف باشخاصی که سابقاً تقاضای پروانه اکتشاف همان قطعه را کرده‌اند از طرف اداره کل معادن کتباً اطلاع داده میشود و حق تقدم مذکور در تبصره ۱ این ماده در مدت ده روز پس از این اطلاع با رعایت مسافت قانونی باقی خواهد بود.
ماده بیست و چهارم ـ دارنده پروانه اکتشاف پس از انجام عملیات اکتشافی طبق ماده (۱) باید محل صحیح معدن کشف شده را با ذکر حدود و وسعت آن بانضمام نمونه‌های مواد معدنی شرحی راجع بعملیات اکتشافی و مقدار ذخایر معدنی برآورد شده و نقشه روی زمینی ـ پتوگرافی در سه نسخه و وضعیت رشته‌های معدنی را نوشته به اداره کل معادن بفرستد اداره کل معادن محل را معاینه و نسبت بگزارش و نقشة نامبرده رسیدگی نموده در صورت صحت کشف معدن را بنام دارنده پروانه اکتشاف ثبت و گواهینامه کشف آن معدن را صادر میکند و بر طبق این گواهینامه آن شخص کاشف معدن نامبرده شناخته شده از مزایا و حقوق مندرج در قانون معادن بهره‌مند میشود.
تبصره ـ در گواهینامه اکتشاف مبلغ هزینه عملیات کشف معدن معین میشود.
ماده بیست و پنجم ـ اگر دارنده پروانه اکتشاف بخواهد قبل از انقضای مدت پروانه عملیات اکتشاف را تعطیل نماید باید فورا مراتب را با ذکر دلیل به اداره کل معادن گزارش دهد و در این صورت پروانه مزبور از طرف وزارت پیشه و هنر باطل خواهد شد.
ماده بیست و ششم ـ اگر معلوم شود که دارنده پروانه اکتشاف با گواهینامه کشف بدون موافقت قبلی وزارت پیشه و هنر به استخراج و فروش مواد معدنی مبادرت کرده است عین جنس یا قیمت آن بعلاوه دو برابر قیمت اجناس فروخته شده را بعنوان جریمه باید به دولت بپردازد و پروانه اکتشاف با گواهینامه کشف او هم باطل میشود در این صورت حق قانونی مالک را از جنس استخراج شده وزارت پیشه و هنر خواهد پرداخت.
ماده بیست وهفتم ـ وزارت پیشه و هنر مأمور اجراء این آئیننامه است.
نخست وزیر