قانون کیفر بزه‌های مربوط به راه‌آهن

تاریخ تصویب: ۱۳۲۰/۰۱/۳۱
تاریخ انتشار: ۱۳۲۰/۰۲/۲۱

ماده اول – هر کس خاک‌ریز – خاک‌بر – پل – تونل – دیوار – سد – ابنیه – بالاست – تراورس ریل – پیچ و مهره ریل – اتصالی ریل – علائم خطر-‌ تیرهای تلفن و تلگراف و سیم‌های آن و وسائل نقلیه راه‌آهن را خراب کند و بطور کلی عملی نماید که موجب خروج قطار از خط یا تصادم یا حادثه ‌مهم دیگری شود به حبس با اعمال شاقه از پنج تا پانزده سال محکوم میشود.
‌و اگر در نتیجه حادثه یک یا چند نفر کشته شود مرتکب محکوم به اعدام خواهد شد.
‌هر گاه عمل منتهی بیکی از حادثه‌های مذکور نگردد در غیر مورد خرابی پل – تونل – و سد مرتکب به دو سال تا هفت سال حبس مجرد و در مورد پل‌ و تونل و سد از ۴ سال تا ده سال حبس با اعمال شاقه محکوم میشود.


ماده دوم – هر کس در غیر مورد مذکور در ماده یک در متعلقات راه‌آهن عملی نماید که بیم خروج قطار از خط یا تصادم یا حادثه مهم دیگر برود‌ مرتکب به حبس مجرد از دو تا پنج سال محکوم میشود و هر گاه عمل مذکور برای حرکت قطار فقط ایجاد مانعی نماید و بطور کلی اسباب اختلال‌ حرکت قطار را فراهم کند مرتکب به حبس تادیبی تا دو سال محکوم میشود.


ماده سوم – هر گاه بزه‌های مذکور در ماده یک و دو در اثر توطئه و تبانی دو نفر یا بیشتر انجام یابد یک ثلث از کیفری که قطع نظر از تبانی برای مرتکب ‌منظور میشود بکیفر مرتکب افزوده خواهد شد جز در مورد اعدام که مرتکب به همان کیفر محکوم میشود.


ماده چهارم – هر گاه برای ارتکاب بزه‌های مذکوره در ماده یک جمعیتی از سه تن ببالا تشکیل شود تشکیل‌دهندگان و محرکین فقط برای همین عمل به ‌حبس تادیبی از شش ماه تا سه سال محکوم میشوند.
‌کسی که عضو این جمعیت شده باشد فقط برای همین عمل به حبس تادیبی از سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.
‌هر گاه از جمعیت مزبور دست کم سه تن مسلح باشند محرکین و تشکیل‌دهندگان هر یک به حبس با اعمال شاقه از سه سال تا ۵ سال محکوم‌ میشوند و کسی که عضو این جمعیت شده باشد به دو سال تا سه سال حبس مجرد محکوم میگردد.


ماده پنجم – هر یک از شرکت‌کنندگان که جمعیت مذکور در مواد فوق را منحل یا موجبات انحلال آن را فراهم سازند یا از جزء توطئه کنندگان و عضویت ‌جمعیت خارج شوند یا از وقوع بزه یا توطئه یا تشکیل جمعیت برای ارتکاب بزه مانع شوند یا وجود جمعیت و تصمیمات آن را بمامورین دولت افشا ‌کنند از کیفر معاف خواهد بود مشروط بر اینکه پیش از تعقیب و پیش از وقوع بزه که جمعیت برای ارتکاب آن تشکیل شده اقدامات مزبور بعمل آمده ‌باشد.


ماده ششم- [افزایش ۱۳۹۹/۱۱/۸]
هر کس اعمال مذکور در مواد ۱ و ۲ را از روی بی‌مبالاتی یا غفلت انجام دهد در مواردی که کیفر بزه عمدی اعدام یا حبس با اعمال شاقه‌ است به حبس تادیبی از یک سال تا سه سال و به تادیه غرامت از ۰۰۰ /۰۰۰ /۵ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۵۰ ریال محکوم میشود و در مواردی که برای بزه عمدی حبس مجرد مقرر‌ شده کیفر مرتکب حبس تادیبی از سه ماه تا دو سال و تادیه غرامت از ۰۰۰ /۰۰۰ /۲ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۰ ریال میباشد.

[افزایش جزای نقدی مصوب ۱۴۰۳/۳/۳۰
در مواردی که کیفر بزه عمدی اعدام یا حبس با اعمال شاقه‌ است ۱۶.۵۰۰.۰۰۰ تا ۸۲۵.۰۰۰.۰۰۰ ریال – در مواردی که برای بزه عمدی حبس مجرد مقرر‌ شده ۶.۶۰۰.۰۰۰ تا ۶۶.۰۰۰.۰۰۰]


ماده هفتم – هر کس وسائل نقلیه راه‌آهن را ضایع یا خراب کند بطوری که از خاصیت بهره‌برداری بیاندازد در صورتی که وسائط نقلیه از قبیل لکومتیو‌ یا اتوموتوریس باشد به حبس مجرد از دو تا پنج سال محکوم میشود و در مورد سایر وسائط نقلیه راه‌آهن کیفر مرتکب حبس تادیبی از شش ماه تا سه‌ سال خواهد بود مگر اینکه عمل مشمول عنوان شدیدتری باشد که در آن صورت مرتکب به کیفر همان بزه محکوم میگردد.


ماده هشتم- [افزایش ۱۳۹۹/۱۱/۸]
مسافری که بدون جهت علامات موجوده در واگونها را از قبیل ترمز خطر و غیره بکار برد و قطار بایستد به تأدیه غرامت ۰۰۰ /۰۰۰ /۵ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۱۰ ریال ملزم خواهد شد.

[افزایش جزای نقدی مصوب ۱۴۰۳/۳/۳۰–  ۱۶.۵۰۰.۰۰۰ تا ۳۳.۰۰۰.۰۰۰ ریال]


ماده نهم – مسافری که به تجهیزات واگون [واگن] از قبیل چراغ – توریهای پنجره – شیشه – پرده – جایگاه – جامه دان زیانی وارد آورد به پرداخت خسارت طبق ‌تعرفه راه‌آهن مصوب وزارت راه محکوم خواهد شد برای خسارتی که قابل پیش‌بینی در تعرفه نبوده با رعایت اینکه مقدار خسارت از یکصد ریال تجاوز ‌نکند طبق تشخیص اداره راه‌آهن ملزم خواهد شد. در صورتی که عمل مشمول عناوین کیفری باشد به کیفر مقرر برای آن عمل نیز در مراجع صالحه محکوم میشود.


ماده دهم – وجوه مذکور در ماده ۸ به تشخیص رئیس قطار وجوه مذکور در ماده ۹ مطابق تعرفه یا تشخیص راه‌آهن به حسب مورد در مقابل قبض‌ رسمی اداری دریافت میگردد.
‌در صورتی که واردکننده خسارت اعتراضی داشته باشد میتواند پس از پرداخت وجه تا مدت شش ماه به یکی از دادگاههای شهرستان خط سیر مراجعه‌ نماید.
‌هر گاه واردکننده خسارت از پرداخت این وجوه امتناع نماید چنانچه مالی همراه داشته باشد رئیس قطار حق دارد بمیزان خسارت مورد مطالبه از مال‌ او بازداشت نموده و طبق آئین‌نامه مصوب وزارت راه و وزارت دادگستری خسارت راه‌آهن را از آن استیفا نماید نسبت به بازداشت مال نیز واردکننده‌ خسارت از تاریخ بازداشت آن بشرح بالا حق شکایت خواهد داشت.
‌هر گاه دارائی ممتنع کفایت خسارت وارده را ندهد یا دارائی نداشته و نتواند تضمین کافی بدهد چنانچه راه‌آهن مقتضی بداند میتواند صورت‌مجلس ‌تنظیم و با خود او تحت مراقبت مامورین به نزدیکترین دادگاه مقصد ممتنع بفرستد.
‌دادگاه در این قبیل موارد خارج از نوبت رسیدگی خواهد کرد.


ماده یازدهم- [افزایش ۱۳۹۹/۱۱/۸]
حمل مواد زود اشتعال و قابل احتراق و انفجار بدون اطلاع اداره راه‌آهن ممنوع است و مسافری که بدون اطلاع راه‌آهن مواد مزبور را در‌ جامه‌دانها و اثاثیه خود در واگنها حمل کند یا آنها را جزو اثاثیه خود بقسمت حمل و نقل اثاثیه (‌توشه) بسپارد و همچنین هر کس بدون استحضار ‌راه‌آهن مواد مزبور را برای حمل بوسیله واگنهای باری تحویل نماید محکوم به تادیه غرامت از ۰۰۰ /۰۰۰ /۵ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۲۰ ریال خواهد گردید.
‌در صورتی که عمل مزبور منجر بحریق یا حادثه دیگری گردد که جرم شدیدتری شناخته شده باشد مرتکب به کیفر آن بزه محکوم خواهد شد.

[افزایش جزای نقدی مصوب ۱۴۰۳/۳/۳۰–  ۱۶.۵۰۰.۰۰۰ تا ۶۶.۰۰۰.۰۰۰ ریال]


ماده دوازدهم – هر گاه کسی باعث تضییع یا تلف مالی بشود که برای حمل به راه‌آهن سپرده شده است در قبال بنگاه راه‌آهن مسئول خساراتی است که از‌ این جهت به راه‌آهن وارد شده باشد.


ماده سیزدهم- [افزایش ۱۳۹۹/۱۱/۸]
هر کس در حریم راه‌آهن بدون اجازه کتبی بنگاه راه‌آهن ساختمان یا حفریات و به طور کلی هر دخل و تصرفی نماید علاوه بر اجبار به‌ اعاده محل بصورت اولیه محکوم بتادیه غرامت از ۰۰۰ /۰۰۰ /۱۰ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۵۰ ریال خواهد شد آنچه پیش از اجرای این قانون داخل در حریم بوده در صورتی که راه‌آهن اجازه ابقاء آن را ندهد مالک آن ملزم است که آنرا از حریم راه‌آهن بردارد و اگر امتناع نماید راه‌آهن آن را برخواهد داشت و یا در صورت ‌موافقت راه‌آهن ببهای عادلانه به راه‌آهن واگذار میشود حریم راه‌آهن عبارت از ۱۷ متر فاصله بهر یک از دو طرف محور خط میباشد و تجاوز به محدوده ایستگاهها در حکم تجاوز بحریم خط آهن میباشد.

[افزایش جزای نقدی مصوب ۱۴۰۳/۳/۳۰–  ۳۳.۰۰۰.۰۰۰ تا ۱۶۵.۰۰۰.۰۰۰ ریال]


ماده چهاردهم – نگاهداری و چراندن دام در حریم راه‌آهن ممنوع است و راه‌آهن مسئول خسارات وارده که از تلف آنها حاصل میشود نخواهد بود.
‌اگر از این راه خساراتی براه‌آهن وارد شود مالکین دامها در قبال راه‌آهن مسئول خواهند بود.


ماده پانزدهم- [افزایش ۱۳۹۹/۱۱/۸]
تا مسافت کمتر از پنجاه متر از خط آهن ساختن بناهائی که دارای سقف پوشالی باشد و خرمن نمودن کاه و علف و انبار نمودن مواد زود ‌احتراق و زود اشتعال ممنوع است و متخلفین محکوم به تادیه غرامت از ۰۰۰ /۰۰۰ /۵ تا ۰۰۰ /۰۰۰ /۳۰ ریال خواهند شد.

[افزایش جزای نقدی مصوب ۱۴۰۳/۳/۳۰–  ۱۶.۵۰۰.۰۰۰ تا ۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال]


ماده شانزدهم – هر یک از کارمندان راه‌آهن که متصدی راندن یا وظیفه‌دار تشکیل یا حرکت قطار میباشند لکومتیو – واگون – درزین یا هر گونه وسیله ‌نقلیه‌ را که میداند معیوب است و در صورت سیر موجب مخاطره خواهد شد براه اندازد و یا بمناسبت وظیفه مانع تشکیل قطار و حرکت آن‌ نشود بحبس تادیبی از شش ماه تا سه سال محکوم می‌شود.
همین کیفر در باره کارمندانی که از معیوب بودن وسائل نقلیه مطلع و بر حسب وظیفه مکلف به آگاه ساختن مقامات مربوطه بوده و آن مقامات را مسبوق ‌نساخته‌اند اعمال میگردد.


ماده هفدهم – رئیس قطار – راننده – ترمزبانان – سوزن‌بانان که برخلاف مقررات در موقع حرکت قطار تا رسیدن آن بمقصد یا در موقع حرکت و‌ ورود قطار بایستگاه محل خدمت خود را ترک و یا وظیفه خود را انجام ندهند بحبس تادیبی از ششماه تا دو سال محکوم میشوند.


ماده هیجدهم – متصدیان حفظ ساختمان و بناهای مربوطه به راه‌آهن یا آلات فنی آن که مسئول نگاهداری خط و نظارت ساختمانها و بطور کلی مامور‌ حفظ اموال راه‌آهن اعم از فنی و غیر فنی میباشند اگر وظیفه خود را ترک کنند محکوم به حبس تادیبی از یک ماه تا شش ماه خواهند شد.
‌هر گاه بزه‌های مذکور در این ماده و دو ماده پیش منتهی بتصادم یا خروج قطار از خط و یا حادثه مهم دیگری بشود مرتکب به دو تا سه سال حبس‌ مجرد محکوم خواهد شد و اگر در نتیجه حادثه کسی کشته شود به حبس با اعمال شاقه از سه تا ده سال محکوم میگردد.
‌در مورد این ماده و ماده ۱۷ در قسمتی که کیفر مرتکب حبس تادیبی مقرر شده است تعقیب بزه منوط به درخواست بنگاه راه‌آهن می‌باشد.


ماده نوزدهم – اگر مأمورین راه‌آهن از مافوق خود که برای احتراز از خطر و حادثه راه‌آهن صادر شده تخلف کنند به حبس تادیبی از یک ماه تا شش ماه محکوم خواهند شد و چنانچه این تخلف منجر به حادثه راه‌آهن شود مرتکب بدو تا سه سال حبس مجرد محکوم میشود و اگر در نتیجه حادثه‌ کسی کشته شود کیفر مرتکب حبس با اعمال شاقه است از سه تا ده سال.


ماده بیستم – هر گاه کارمند راه‌آهن از ساختمانها – تجهیزات – کارخانه‌جات- تأسیسات ثابت و وسائط نقلیه و غیر آن نقشه – عکس یا اطلاعاتی که‌ جنبه سری دارند و افشاء آن بر خلاف مصالح راه‌آهن و یا مصالح عمومی کشور باشد به کسی بدهد و یا کسی را برای بدست آوردن چنین اسناد و‌ مدارک کمک نماید در صورتی که عمل بزه شدیدتری نباشد به حبس مجرد از دو تا پنج سال محکوم میشود.


ماده بیست و یکم – چنانچه کارکنان لکومتیو اعم از راننده یا آتشکار و همچنین سایر کارمندان راه‌آهن که مسئول تأمین آمد و شد قطار هستند در غیر مورد ‌مذکور در ماده ۶ مرتکب بی‌مبالاتی یا غفلت بشوند که منجر به زیان دولت علاوه بر جبران خسارت به حبس تادیبی از یک ماه تا یک سال‌ محکوم میشوند.

تبصره- [الحاقی ۱۳۴۹/۴/۷]
تعقیب متهم در دادگستری موکول به شکایت راه‌آهن خواهد بود.


ماده بیست و دوم – کدخدایان و دهبانانی که به امر مقامات مربوطه مواظبت قسمتی از راه‌آهن بعهده آنها واگذار شده هر گاه در انجام ماموریت خود‌ بی‌مبالاتی و یا غفلتی بنمایند که موجب شود کسی به راه‌آهن خرابی وارد نماید بسه ماه تا سه سال حبس تادیبی محکوم میشوند.


ماده بیست و سوم – هر گاه اعمال مذکور در این قانون منتهی به نتایج قابل کیفری گردد که در این قانون پیش‌بینی نشده است مقررات سایر قوانین کیفری مجری‌ خواهد بود.


ماده بیست و چهارم – وزارت راه‌ میتواند ضمن آئین‌نامه که بموجب ماده ۴ قانون سازمان بنگاه راه‌آهن دولتی ایران مصوب ۱۲ مرداد ۱۳۱۴ اختیار‌ تنظیم آن داده شده از نظر انتظام و انضباط کارهای راه‌آهن برای تخلف کارمندان راه‌آهن از مقررات یا دستورهای رؤسای مافوق در موارد لزوم از یک روز ‌تا بیست روز حبس انضباطی پیش‌بینی نموده و آن آئین‌نامه را پس از تصویب هیئت وزیران بموقع اجراء گذارد.
طرز رسیدگی و مرجع شایسته نیز در آئین‌نامه مذکور معین خواهد شد.

[آیین‌نامه در مورد کیفر بزه‌های راه آهن]


این قانون که مشتمل بر بیست و چهار ماده است در جلسه سی و یکم فروردین ماه یکهزار و سیصد و بیست به تصویب مجلس شورای ملی رسید.

وزیر کشور – وزیر دادگستری