[آیین‌نامه اجرایی قانون بیمه بیکاری، مصوب ۱۳۶۹/۱۰/۱۲]
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۶۶/۷/۲۸ بنا به درخواست مشترک وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان تأمین اجتماعی و به استناد ماده ۱۵ قانون بیمه بیکاری مصوب ۱۳۶۶.۳.۲۴ مجلس شورای اسلامی، آیین‌نامه اجرایی قانون بیمه بیکاری را به شرح زیر تصویب نمودند:
ماده ۱
کلیه کارفرمایان، کارگاه‌ها، مؤسسات تولیدی، خدماتی، صنعتی و کشاورزی که دارای کارکنان مشمول قانون تأمین اجتماعی می‌باشند و به هر نحو از امکانات دولتی مانند ارز، انرژی، مواد اولیه و اعتبارات بانکی استفاده می‌نمایند، در قبال کارکنان مزبور موظف به اجرای این آیین‌نامه می‌باشند.
تبصره – [الحاقی ۱۳۶۸/۴/۱۰]
آن دسته از واحدهای تولیدی و صنعتی مشمول قانون بیمه بیکاری که به دلیل عدم تخصیص سهمیه ارزی کافی و کمبود مواد اولیه، ارزش تولیداتشان در سال ۱۳۶۶ و بعد از آن کمتر از ۵۰% میزان سال ۱۳۶۴ می‌باشد و کارگاه با بیکاری موقت و کاهش شدید ساعت کار مواجه شده باشد.
در صورت اعلام نیاز و درخواست، با تأیید و موافقت وزارت کار و امور اجتماعی می‌توانند برای ایام بیکاری به تعداد کارگران بیکار شده از صندوق بیمه بیکاری مستمری بیمه بیکاری دریافت نمایند.
ماده ۲
هر گونه تغییر و تبدیل و بازسازی خط تولید و جابجایی ماشین‌آلات که به منظور کاهش وابستگی و بهینه کردن تولید در اجرای سیساتهای اقتصادی دولت صورت گیرد تغییر ساختار اقتصادی تلقی می‌گردد.
ماده ۳
شمول تدریحی مقررات قانون بیمه بیکاری نسبت به کارگران موضوع تبصره ۲ ماده ۲ قانون مذکور بر طبق پیشنهاد وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان تأمین اجتماعی مشترکاً یا منفرداً و تصویب هیأت وزیران خواهد بود.
تبصره
تشخیص کارگران فصلی اعم از مشمولین قانون کار و قانون کار کشاورزی در مواقع بروز اختلاف بین سازمان تأمین اجتماعی و کارفرما بعهده وزارت کار و امور اجتماعی می‌باشد.
ماده ۴
در صورت بروز اختلاف بین سازمان تأمین اجتماعی و کارفرما در خصوص شمول یا عدم شمول قانون بیمه بیکاری نسبت به کارکنان صنایع، کارخانجات و کارگاه‌های موضوع تبصره ۲ ماده ۲ قانون بیمه بیکاری، نظر وزارت کار و امور اجتماعی لازم‌الرعایه خواهد بود.
ماده ۵
کلیه کارفرمایانی که درصدد تغییر ساختار اقتصادی واحد خود می‌باشند بایستی طرح کامل زمان‌بندی شده خود را به همراه فهرست مشخصات کارکنانی که موقتاً به یکار می‌شوند با ذکر مدت بیکاری به دبیرخانه شورای عالی کار (وزارت کار و امور اجتماعی) ارائه نمایند شورای عالی کار حداکثر ظرف مدت ۳ ماه از تاریخ دریافت طرح کامل ساختار اقتصادی واحد مربوط نظر خود را نسبت به کارکنان فوق و مدت بیکاری اعلام خواهد شد.
ماده ۶
واحدهای مشمول مکلنفد کمیته‌ای مرکب از نمایندگان کارفرما و شورای اسلامی کار طبق دستورالعمل وزارت کار و امور اجتماعی تشکیل دهند. این کمیته علل بیکاری کارگران را مورد بررسی قرار داده و نظریه خود را مبنی بر بیکرای بدون میل و اراده و استحقاق برخورداری از میایا بیمه بیکاری به واحد کار و امور‌اجتماعی محل اعلام خواهد داشت.
تبصره ۱
در صورت فقدان شورای اسلامی کار و یا انجمن صنفی و یا عدم توافق در انتخاب نمانیده قانون کارگران در شورای کارگاه و یا نمانیده منتخب کارگران واحد کار و امور اجتماعی محل اظهارنظر خواهد نمود.
تبصره ۲
در موارد اختلاف بین کارفمرا و شورای اسلامی کار در خصوص معرفی فرد بیکار، طرفین موظفند دلائل خود را ظرف مدت یک هفته جهت بررسی و اظهارنظر به وزارت کار و امور اجتماعی ارائه نمایند.
تبصره ۳
انجمن صنفی موضوع تبصره ۲ ماده ۴ قانون بیمه بیکاری، به شتکیل کارگری اطلاق می‌شود که به منظور حفظ و حمایت حقوق و منافع صنفی کارگران عضو‌ایجاد می‌شود.
ماده ۷
کارفرمایان مکلفند نسبت به پرداخت حق بیمه بیکاری مشمولین قانون بکیاری به ترتیب مذکور در ماده ۳۹ قانون تأمین اجتماعی همراه با حق بیمه تعیین شده در قانون اخیرالذکر سازمان تأمین اجتماعی از تاریخ ۱۳۶۶.۵.۶ اقدام نمایند.
تبصره
کلیه کارفرمایان موضوع این آیین‌نامه، مکلفند نسبت به پرداخت حق بیمه بیکاری به همان میزان حقوق و مزایا مشمول کسر حق بیمه موضوع قانون تأمین اجتماعی اقدام نمایند.
ماده ۸
در مورد بیمه شده‌گانی که از تاریخ ۱۳۶۶.۳.۲۵ بیکار و سابقه پرداخت حق بیمه بیکاری آنان کمتر از شش ماه می‌باشد کسری مدت پرداخت حق بیمه بیکاری تا شش ماه بر اساس آخرین حقوق و مزایای مبنای کسر حق بیمه توسط کارفرما به طوری یکجا به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌شود.
ماده ۹
واحدهای کار و امور اجتماعی موظفند حداکثر ظرف مدت ۱۰ روز پس از اطلاع از بیکاری کارگر با رعایت مقررات بند ب ماده ۶ قانون بیمه بیکاری، نسبت به بیکار غیر ارادی اظهار نظر وی را به سازمان تأمین اجتماعی معرفی خواهند نمود. شعبات سازمان تأمین اجتماعی موظفند حداکثر ۱۰ روز پس از معرفی فرد بیکار از طرف واحد کار و امور اجتماعی در صورت احراز شرایط مندرج در ماده ۶ قانون بیمه بیکاری نسبت به برقراری مقرری ایام بیکاری اقدام نمایند.
ماده ۱۰
آن دسته از بیمه‌شدگانی که از سال ۱۳۶۵ تا تاریخ ۱۳۶۶.۳.۲۴ مشخصاً برخلاف میل و اراده خود بیکار شده و در دوره مذکور مدتی نزد سازمان تأمین اجتماعی بیمه بوده‌اند و در واحدهای کار و امور اجتماعی طرح شکایت نموده باشند، بدون توجه به سابقه پرداخت حق بیمه از مقررات ایام بیکاری برخوردار خواهند شد مشروط بر اینکه در تاریخ تقاضا نیز بیکار باشند.
ماده ۱۱
وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی مکلف است خدمات درماین موضوع تبصره ۲ ماده ۷ قانون بیمه بیکاری را در طول مدت دریافت مقرری ایام بیکاری به طور ریاگان به بیمه شده بیکار و افراد تحت تکفل وی ارائه نماید.
ماده ۱۲
مبنای محاسبه برای حمایتهای موضوع قانون تأمین اجتماعی در زمان دریافت مقرری ایام بیکاری همام مبنای محاسبه زمان اشتغال بیمه‌شدگان بیکار خواهد بود.
ماده ۱۳ – مجموع مدت پرداخت مقرری ایام بیکاری در طول اجرای آزمایش قانون بیمه بیکاری از دو سال برای بیمه شده متأه یا متکفل و یک سال برای بیمه‌شده مجرد تجاوز نخواهد کرد.
تبصره ۱
در مورد بیمه شدگان بیکار مجردی که در حین درایفت مقرری ایام بیکاری ازوداج نمایند مدت مذکور در این ماده مجموعاً به ۲ سال افزایش و میزان مقرری ایام بیکاری با توجه به بند ب ماده ۷ قانون بیمه بیکاری از تاریخ ازدواج مجدداً محاسبه و برقرار خواهد گردید.
تبصره ۲
در صورتی که در طول مدت دریافت مقرری ایام بیکاری در تعداد افراد تحت تکفل بیمه شده تغییراتی حاصل شود میزان مقرری وی طبق مقررات بند ب ماده ۷ قانون بیمه بیکاری محاسبه و پرداخت خواهد شد. بیمه شده مکلف است تغییرات حاصله در تعداد افراد تحت تکفل خود را به شعبه پرداخت‌کننده مقرری ایام بیکاری کتباً اطلاع دهد و مراتب در شناسنامه کار بیمه شده ثبت گردد.
ماده ۱۴
بیکارانی که در زمان دریافت مقرری ایام بیکاری به شغل یا مشاغلی گمارده شده‌اند که میزان حقوق و مزایای آن کمتر از مقرری ایام بیکاری باشد مابه‌التفاوت حقوق و مزایای دریافتی بیمه شده و مقرری ایام بیکاری توسط سازمان تأمین اجتماعی پرداخت خواهد شد مشروط بر آنکه مراتب به تأیید وزارت کار و امور اجتماعی برسد. در این گونه موارد، اشتغال به کار بیمه شده توسط وزارت کار و امور اجتماعی به اطلاع سازمان تأمین اجتماعی خواهد رسید.
تبصره ۱
مابه‌التفاوت حقوق و مزایای دریافتی در زمان اشتغال مجدد با مستمری مووضع این ماده مشمول کسر حق بیمه نمی‌باشد.
تبصره ۲
به هر حال مجموع دریافتی مستمری‌بگیر به اضافه دریافت اینگونه شاغلین نباید از میزان مستمری بیکاران مشمول این قانون کمتر باشد.
ماده ۱۵
دریافت‌کننده مقرری ایام بیکاری در صورت اشتغال مکلف است حداکثر ظرف مدت ۱۵ روز از تاریخ اشتغال مجدد مراتب را به واحد کار و امور اجتماعی محل و نیز شعبه پرداخت‌کننده مقرری ایام بیکاران کتباً اعلام نماید.
ماده ۱۶
واحدهای کار و امور اجتماعی مکلفند مشخصات بیمه‌شدگان بیکار را که بدون عذر موجه از شرکت در دوره‌های کارآموزی یا سوادآموزی امتناع و یا از قبول شغل تخصصی خود یا شغل مشابه پیشنهادی خودداری می‌ورزند، با ذکر تاریخ امتناع یا خودداری به سازمان ت.مین اجتماعی اعلام دارند سازمان تأمین اجتماعی موظف به قطع مقرری ایام بیکاری از تاریخ امتناع یا خودداری آنان می‌باشد.
ماده ۱۷
چنانچه سازمان تأمین اجتماعی به نحوی از انحاء از اشتغال به کار بیمه شده مطلع گردد موظف است مقرری ایام بیکاری را قطع و مراتب را به وزارت کار و امور اجتماعی اعلام نماید. واحدهای کالا و امور اجتماعی نیز مکلفند در صورت اعلام اطلاع از اشتغال به کار بیمه شده مراتب را به سازمان تأمین اجتماعی جهت قطع ایام بیکاری اعلام دارند.
ماده ۱۸
مقری ایام بیکاری بیمه‌شدگانی که با دریافت مزد ایام بلاتکلیفی به کار اعاده می‌گردند قطع و این قبیل افراد مکلفند مقرری دریافتی در دوران مزبور را طبق اعلام سازمان حداکثر ظرف مدت ۱۵ روز به سازمان مسترد نمایند. همچنین کافرمایان و بیمه‌شدگان موضوع این ماده مکلفند مراتب اعاده به کار را به سازمان تأمین اجتماعی اطلاع دهند.
تبصره ۱
کارفرمایان این قبیل بیمه‌شدگان مکلفند حق بیمه موضوع قانون تأمین اجتماعی و قانون بیمه بیکاری مربوط به ایام بلاتکلیفی را طبق ضوابط مقرر به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت نمایند.
تبصره ۲
سازمان تأمین اجتماعی مکلف است ۳ درصد سهم دولت موضوع تبصره ۲ ماده ۵ قانون بیمه بیکاری بابت این قبیل بیمه‌شدگان را محاسبه و از حساب بدهی دولت کسر نماید.
ماده ۱۹
در مواردی که بیمه‌شده بیکار تحت هر عنوان من‌غیرالحق مبالغی را از صندوق بیمه بیکاری دریافت نموده باشد ملزم به بازپرداخت وجوه دریافتی خواهد بود.
تبصره
سازمان تأمین اجتماعی به طرق قانونی نسبت به وصول وجوه موضوع این ماده اقدام می‌نماید.
ماده ۲۰
مراکز خدمات اشتغال مکلفند نسبت به تأمین و معرفی نیروی کار مورد نیاز در اختیار مراکز خدمات اشتغال قرار دهند.
تبصره
مراکز خدمات اشتغال از میان افراد بیکار مشمول این قانون داوطلبین واجد شرایط را جهت دریافت پروانه کسب و کار و موافقت اصولی به دستگاه‌های ذیربط معرفی می‌نمایند.
ماده ۲۱
کلیه وزارتخانه‌ها و سازمانهای دولتی که به نحوی از انحاء پروانه‌های کسب و کار موافقت اصولی و تاسیس واحدهای صنعتی، کشاورزی، خدمات فنی را صادر می‌نمایند. مکلفند اطلاعات مربوط به فرصتهای اشتغال و زمینه‌های سرمایه‌گذاری و شرایط مربوط به پروانه کسب و کار یا موافقت اصولی را به منظور تأمین نیروی کار مورد نیاز در اختیار مراکز خدمات اشتغال قرار دهند.
تبصره
مراکز خدمات اشتغال از میان افراد بیکار مشمول این قانون داوطلبین واجد شرایط را جهت دریافت پروانه کسب و کار و موافقت اصولی به دستگاه‌های ذیربط معرفی می‌نمایند.
ماده ۲۳
در اجرای تبصره ۱ ماده ۹ قانون بیمه بیکاری کلیه دستگاه‌های اجرایی مکلفند طرح‌های صنعتی، کشاروزی و خدمات فنی مشخصی را جهت اشتغال به کار مشمولین قانون بیمه بیکاری در هر سال تهیه و در بودجه کشور منظور نمایند.
تبصره
دستگاه‌های اجرایی مکلفند نیروی انسانی مورد نیاز طرح‌های مزبور را در صورت معرفی از مراکز خدمات اشتغال تأمین نمایند.
ماده ۲۴
مدت اجرای آزمایشی قانون بیمه بیکاری از تاریخ ۱۳۶۶.۵.۶ سه سال می‌باشد ولکن پرداخت مقرری ایام بیکاری به بیکاران مشمول با رعایت ماده ۱۳ این آیین‌نامه کماکان ادامه خواهد یافت.
ماده ۲۵
در پایان دوره آزمایشی بدهی دولت موضوع ماده ۱۲ و تبصره ۲ ماده ۵ قانون بیمه بیکاری توسط سازمان تأمین اجتماعی محاسبه و به دولت اعلام و دولت مکلف است بدهی‌های اعلام شده را در اولین بودجه عمومی کشور منظوره نموده و وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف است نسبت به پرداخت آن اقدام نماید. توسیه حساب نهایی دولت و سازمان تأمین اجتماعی پس از اتمام دوره اجرایی طرح خواهد بود.
ماده ۲۶
نحوه و چگونگی نگهداری حسابهای درآمد و هزینه قانون بیمه بیکاری بر اساس دستورالعملی خواهد بود که توسط سازمان تأمین اجتماعی تهیه و به اجرا درخواهد آمد.
میرحسین موسوی – نخست‌وزیر