[به موجب قانون نحوه تشکیل پیام‌آوران بهداشت، مصوب ۱۳۷۵/۸/۶ نسخ و جایگزین شده است.]
ماده ۱ – از تاریخ تصویب این قانون به منظور تعمیم بهداشت و درمان در مناطق روستایی کشور پیام‌آوران بهداشت متشکل از افراد گروه پزشکی مشمول خدمت وظیفه عمومی تشکیل می‌گردد.
ماده ۲ – از تاریخ تصویب این قانون و با رعایت اصل ۱۴۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران کلیه افراد گروه پزشکی مشمول خدمت وظیفه عمومی که از دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی گروه پزشکی داخل و خارج از کشور فارغ‌التحصیل می‌شوند پس از طی آموزش مقدماتی نظامی که‌بیش از ۱.۵ ماه به طول نخواهد انجامید در زمان صلح در اختیار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار می‌گیرند تا به عنوان پیام‌آوران بهداشت در مناطق روستایی کشور باقیمانده خدمت وظیفه عمومی دوره ضرورت را انجام دهند.
تبصره ۱ – نیازهای نیروی انسانی بهداشتی درمانی واحدهای بهداشتی درمانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی از پیام‌آوران بهداشت موضوع ماده فوق‌الذکر بجز مشمولین موضوع ماده ۴ این قانون بر اساس تشخیص کمیسیونی مرکب از نمایندگانی از کمیسیون بهداری و بهزیستی مجلس شورای اسلامی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ستاد فرماندهی کل قوا تأمین خواهد شد.
تبصره ۲ – وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است محل خدمت پیام‌آوران بهداشت معرفی شده از مراکز آموزش نظامی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران را بر اساس سهمیه‌ای که برای هر یک از شهرستانها با توجه به محرومیت و میزان جمعیت آنها تعیین نموده است و با‌توجه به سهمیه منطقه‌ای آنها تعیین نماید.
ماده ۳ – مسئولین شبکه‌های بهداشتی درمانی هر شهرستان موظفند محل خدمت پیام‌آوران بهداشت سهمیه شهرستان مربوطه را در یکی از مراکز بهداشتی درمانی روستایی تعیین نموده و یک نسخه از احکام مربوط را جهت اطلاع و نظارت در اختیار حوزه نظام وظیفه عمومی شهرستان مربوطه قرار دهند.
تبصره ۱ – استفاده از پیام‌آوران بهداشت سهمیه هر شهرستان که دارای تخصص در یکی از رشته‌های گروه پزشکی می‌باشد در مراکز بهداشتی درمانی شهری و بیمارستانها و مراکز توانبخشی شهرستان مربوطه بلااشکال است.
تبصره ۲ – استفاده از پیام‌آوران بهداشت در مراکز بهداشتی درمانی شهری و بیمارستانها و دانشکده‌های گروه پزشکی شهرهای تهران، مشهد، شیراز، تبریز، اصفهان، کرج، قم، اهواز، کرمان، یزد، رشت و ساری ممنوع می‌باشد.
استفاده از تخصص‌های منحصربفرد و مشمولین موضوع ماده ۴ این قانون در شهرهای فوق‌الذکر از شمول ممنوعیت مذکور مستثنی خواهند بود.
ماده ۴ – به موجب این ماده قانونی و به منظور تأمین هیأت علمی مورد نیاز
دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی گروه پزشکی، کلیه فارغ‌التحصیلان (قبل و بعد از
تصویب این قانون) رشته‌های گروه پزشکی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی داخلی و خارج
کشور که دارای مدرک تحصیلی حداقل‌کارشناسی ارشد بوده و متعهد انجام حداقل ۴ سال
خدمت به عنوان عضو هیأت علمی در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی کشور می‌گردند، پس
از‌ایفاء تعهد مذکور از انجام خدمت وظیفه عمومی معاف می‌باشند.
تبصره ۱ – دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی مربوطه موظفند چنانچه مشمولین ماده فوق
از انجام خدمت مورد تعهد خود امتناع نمایند و یا در‌طی مدت انجام خدمت مورد تعهد
به عللی از خدمت در دانشگاه یا مؤسسه آموزش عالی مربوطه برکنار شوند، بلافاصله
آنها را جهت رسیدگی به وضع مشمولیتشان به نزدیکترین اداره وظیفه عمومی معرفی نمایند.
تبصره ۲ – مشمولین موضوع ماده فوق موظفند در طول انجام خدمت مورد تعهد خود دوره
مقدماتی آموزش نظامی را در یکی از مراکز آموزش‌نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و
بر طبق برنامه زمان‌بندی شده‌ای که مشترکاً توسط دانشگاه یا مؤسسه آموزش عالی ذیربط
و اداره وظیفه‌عمومی منطقه مربوطه تنظیم می‌گردد انجام دهند.
تبصره ۳ – ادامه تحصیل مشمولین موضوع ماده فوق در مقاطع تحصیلی بالاتر در طول
انجام خدمت مورد تعهد بلامانع بوده و مدت تحصیلی آن‌گونه افراد به مدت خدمت مورد
تعهد آنها افزوده خواهد شد.
تبصره ۴ – مشمولین موضوع ماده فوق‌الذکر موظفند حداقل ۱ سال از خدمت مورد تعهد
خود را در یکی از دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی‌علوم پزشکی نوپا (دانشگاهها و
مؤسسات آموزش عالی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی تأسیس گردیده‌اند) که وزارت
بهداشت، درمان و آموزش‌پزشکی تعیین می‌نماید انجام دهند و مابقی خدمت مورد تعهد
خود را در دانشگاه یا مؤسسه آموزش عالی که به آن تعهد انجام خدمت فوق‌الذکر
را‌سپرده‌اند انجام دهند.
تبصره ۵ – مشمولین موضوع ماده فوق می‌توانند پس از انجام خدمت مورد تعهد مذکور،
سایر خدمات موظف قانونی خود را نیز در دانشگاه و‌مؤسسه آموزش عالی مربوطه انجام دهند.
تبصره ۶ – صلاحیت‌های عمومی (اخلاقی و سیاسی) مشمولین موضوع ماده فوق باید به
تأیید هیأت مرکزی گزینش استاد شورای عالی انقلاب‌فرهنگی رسیده باشد.
تبصره ۷ – دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه شاهد نیز می‌توانند به منظور تأمین هیأت
علمی ورد نیاز خود با هماهنگی وزارت بهداشت، درمان و‌آموزش پزشکی از تسهیلات و
مزایای مقرر شده در ماده فوق استفاده نمایند.
ماده ۵ – خدمت پیام‌آوران بهداشت در مراکز بهداشتی درمانی و آموزشی موضوع ماده ۳
این قانون به منزله خدمت در نیروهای مسلح جمهوری‌اسلامی ایران و جزو خدمت وظیفه
عمومی محسوب می‌شود و افراد مذکور از لحاظ انضباطی و کیفری تابع قوانین و مقررات
راجع به افراد وظیفه نیروهای مسلح بوده و از لحاظ انجام خدمات بهداشتی و درمانی
تابع قوانین و مقررات مورد عمل برای سایر افراد در وزارت بهداشت، درمان و
آموزش پزشکی خواهند بود.
تبصره ۱ – شبکه‌های بهداشتی درمانی شهرستانها موظفند در صورت غیبت پیام‌آوران
بهداشت، موضوع را به حوزه وظیفه عمومی شهرستان مربوطه گزارش و پیگیری نمایند.
تبصره ۲ – مشمولین موضوع این قانون که موظف به بیتوته در محل خدمت خود می‌باشند
موظفند حسب اعلام نیاز شبکه‌های بهداشتی درمانی‌شهرستانهای مربوطه خدمات بهداشتی
درمانی و آموزشی لازم را خارج از ساعات موظف اداری در محل خدمت خود و یا به صورت
دهگردشی در‌حوزه محل خدمت مربوطه ارائه دهند و بر اساس ضوابط مقرر در قانون نحوه
اداره واحدهای بهداشتی درمانی و آموزشی وزارت بهداری و بهزیستی‌مصوب ۱۳۵۸.۱۰.۱۲
شورای انقلاب اسلامی و یا سایر ضوابط و مقررات مورد عمل در وزارت بهداشت، درمان و
آموزش پزشکی و سازمانهای‌منطقه‌ای بهداشت و درمان استانها حق‌الزحمه دریافت دارند.
ماده ۶ – برگ پایان خدمت وظیفه عمومی برای پیام‌آوران بهداشت پس از انجام
باقیمانده خدمت وظیفه عمومی در مراکز بهداشتی درمانی و‌آموزشی مقرر در این قانون
طبق گواهیهای انجام کار صادره از شبکه‌های بهداشتی درمانی شهرستانها و تأیید
سازمانهای منطقه‌ای بهداشت و درمان‌استانها توسط مراجع ذیصلاح در نیروهای مسلح
صادر و تحویل افراد ذینفع خواهد شد.
تبصره – خدمت مشمولین موضوع این قانون جزو خدمات موضوع ماده ۱ قانون خدمت پزشکان
و پیراپزشکان مصوب ۱۳۶۷.۱.۳۰ مجلس شورای اسلامی و ماده ۱ قانون اصلاح خدمت خارج از
مرکز پزشکان و، دندانپزشکان و داروسازان مصوب ۱۳۶۰.۳.۴ خواهد بود.
ماده ۷ – کلیه هزینه‌های دوره آموزش نظامی و حرفه‌ای مشمولین این قانون اعم از
حقوق و مزایا، جیره غذایی، درمانی و غیره همچون گذشته به‌عهده وزارت دفاع و
پشتیبانی نیروهای مسلح بوده و پس از آن تا پایان دوره خدمت ضرورت به عهده وزارت
بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد‌بود که از طریق شبکه‌های بهداشتی و درمانی
شهرستانهای مربوطه عمل خواهد شد.
تبصره ۱ – آن قسمت از قانون معلمان، پزشکان و پیراپزشکان وظیفه مصوب ۱۳۶۹.۷.۲۵
مجلس شورای اسلامی که در ارتباط با امور پزشکی و‌پیراپزشکی می‌باشد لغو می‌گردد و
تشکیلات و امکانات مربوطه به آن با کلیه اعتبارات پیش‌بینی شده برای اجراء آن جهت
اجراء قانون نحوه تشکیل‌پیام‌آوران بهداشت اختصاص می‌یابد و در اختیار دستگاههای
ذیربط قرار می‌گیرد.
تبصره ۲ – سازمان برنامه و بودجه مکلف است همه‌ساله معادل اعتباری را که برای
اجراء بخش پزشکی و پیراپزشکی قانون معلمان و پزشکان و پیراپزشکان وظیفه پیش‌بینی
شده بود را جهت اجراء این قانون به صورت ردیف جداگانه‌ای در لوایح بودجه سالانه
کشور منظور و تأمین نماید.
تبصره ۳ – کسری اعتبار احتمالی ناشی از اجرای این قانون از محل امکانات موجود و اعتبارات سالانه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمانهای منطقه‌ای بهداشت و درمان استانها تأمین خواهد شد.
ماده ۸ – مسئول اجرای این قانون حسب مورد وزارتخانه‌های دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهند بود و آیین‌نامه اجرایی این قانون مشترکاً توسط وزارتخانه‌های فوق‌الذکر و با همکاری ستاد فرماندهی کل قوا ظرف مدت ۲ ماه تهیه و‌به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
[آیین‌نامه اجرایی قانون نحوه تشکیل پیام‌آوران بهداشت]
ماده ۹ – قانون نحوه تأمین هیأت علمی مورد نیاز دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی کشور مصوب ۱۳۶۵.۳.۱۱ مجلس شورای اسلامی و قانون اعزام دانشجو به خارج از کشور مصوب ۱۳۶۴.۱.۲۵ مجلس شورای اسلامی و قانون معافیت بهداشتکاران دهان و دندان و بهداران (تکنیسینهای بهداشت و مبارزه با بیماریها) از انجام خدمت وظیفه عمومی مصوب ۱۳۶۹.۲.۱۶ از این قانون مستثنی بوده و کماکان به قوت خود باقی است ولی سایر قوانین مغایر با این قانون لغو و بلااثر خواهد بود.
قانون فوق مشتمل بر نه ماده و هفده تبصره طبق اصل ۸۵ قانون اساسی در جلسه روز یکشنبه مورخ ۱۳۶۹.۱۰.۲ کمیسیون بهداری و بهزیستی تصویب و در جلسه علنی روز سه‌شنبه مورخ بیستم آذرماه یک هزار و سیصد و شصت و نه با ۶ سال مدت اجرای آزمایشی آن موافقت شده بود در تاریخ ۱۳۶۹.۱۰.۹ به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
رئیس مجلس شورای اسلامی – مهدی کروبی