شماره: ۱۱۱۴۳۸/ت۸۸۲ – ۱۳۶۸/۱۰/۳
هیأت وزیران طی جلسات مورخ ۱۳۶۸/۸/۲۴ – ۱۳۶۸/۸/۲۸ و ۱۳۶۸/۹/۸ آیین‌نامه داخلی هیأت دولت را به شرح زیر تصویب نمودند:
فصل اول: ترتیب تشکیل هیأت دولت و کمیسیونها
الف: هیأت دولت
ماده ۱- [اصلاحی ۱۳۷۹/۱۱/۲۶]
جلسه هیأت دولت با حضور دو سوم اعضای صاحب رأی هیأت دولت رسمیت می‌یابد و تصمیمات با اکثریت مطلق عده حاضر معتبر خواهد بود.
ماده ۲- [اصلاحی ۱۳۷۹/۱۱/۲۶]
اشخاص زیر حق حضور دائم در هیات دولت را دارند:
رئیس جمهور، معاون اول رئیس جمهور، وزرا، معاون امور حقوقی رییس جمهور، معاون امور مجلس رییس جمهور، معاون اجرائی رئیس جمهور، رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، رئیس سازمان صدا و سیما، رئیس کل بانک مرکزی و دبیر هیات دولت شرکت اشخاص دیگر منوط به موافقت رئیس جلسه است.
ماده ۳- اعضاء صاحب رأی دولت عبارتند از رئیس جمهور، وزراء معاون اول رئیس جمهور در زمانی که اداره جلسه هیأت دولت به عهده اوست.
ماده ۴- ریاست جلسه هیات دولت با رئیس جمهور و با موافقت او بر عهده معاون اول رئیس جمهور است.
ماده ۵- کلیه تکالیف و اختیاراتی که در این آیین‌نامه بر عهده معاون اول رئیس جمهور قرار گرفته از تکالیف و اختیارات رئیس جمهور می باشد و در صورت تعیین نشدن یا حضور نداشتن معاون اول، توسط رئیس جمهور انجام خواهد پذیرفت.
ب: کمیسیونها
ماده ۶ ـ
[اصلاحی ۱۳۷۹/۱۱/۲۶]
[اصلاحی ۱۴۰۲/۳/۲۴]
کمیسیونهای دائمی هیئت دولت به شرح زیر است:
١ـ کمیسیون اقتصاد:
متشکل از وزیران امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، نیرو، راه و شهرسازی، نفت، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور و رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
٢ـ کمیسیون مدیریت و سرمایه انسانی:
متشکل از وزیران تعاون، کار و رفاه اجتماعی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کشور، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور و رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران.
٣ـ کمیسیون فرهنگی و اجتماعی:
متشکل از وزیران علوم، تحقیقات و فناوری، آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد اسلامی، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، کشور، میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، ورزش و جوانان، رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور، رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران، معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده و رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
۴ـ کمیسیون زیربنایی، صنعت و محیط زیست:
متشکل از وزیران جهادکشاورزی، صنعت، معدن و تجارت، نیرو، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، ارتباطات و فناوری اطلاعات، راه و شهرسازی، میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و معاون اجرایی رئیس جمهور.
۵ ـ کمیسیون حقوقی و قضایی:
متشکل از وزیران دادگستری، امور اقتصادی و دارایی، جهادکشاورزی، رییس سازمان حفاظت محیط زیست، معاون حقوقی رئیس- جمهور، معاون امور مجلس رئیس جمهور و معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده.
۶ ـ کمیسیون سیاسی و امنیت ملی: متشکل از وزیران کشور، امورخارجه، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، اطلاعات، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور و معاون امور مجلس رئیس جمهور.
٧ـ کمیسیون علمی، فناوری و هوشمندسازی:
متشکل از وزیران علوم، تحقیقات و فناوری، صنعت، معدن و تجارت، ارتباطات و فناوری اطلاعات، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور.
٨ ـ کمیسیون مسکن و عمران:
متشکل از وزیران راه و شهرسازی، نیرو و کشور، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و معاون اجرایی رئیس جمهور.
٩ـ کمیسیون برنامه و بودجه:
متشکل از وزیران امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، دادگستری، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور، معاون حقوقی رئیس جمهور و رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
ماده ۷- هر یک از کمیسیونهای دائمی و خاص دارای یک رئیس و یک نائب رئیس خواهد بود. روسای کمیسیونها و نواب روسا را اعضای کمیسیونها در اولین جلسه خود انتخاب می نمایند.
هر کمیسیون یک دبیر خواهد داشت که دبیر هیأت دولت وی را از میان کارشناسان آگاه به امور مربوط به کمیسیون انتخاب می نماید.
ماده ۸- کمیسیونهای دائمی هیأت دولت در صورت داشتن موضوع در دستور حداقل هفته‌ای یک بار و کمیسیونهای خاص و کمیسیونهای ویژه موضوع اصل 138 قانون اساسی حسب مورد در محل نهاد ریاست جمهوری تشکیل میگردد و با حضور دو سوم اعضاء رسمیت می یابد.
ماده ۹- زمان تشکیل جلسات عادی در اولین جلسه کمیسیون تعیین و به اطلاع اعضاء دولت خواهد رسید.
ماده ۱۰- جلسات کمیسیونهای دولت بدون اطلاع لغو نمی‌شود. در صورت عدم حضور رئیس کمیسیون در جلسه، نائب رئیس اداره جلسه را بعهده میگیرد. در صورت غیبت رئیس و نائب رئیس، ریاست کمیسیون با مسن ترین عضو کمیسیون خواهد بود.
[الحاقی ۱۴۰۲/۳/۲۴]
اعضای کمیسیون موظفند عدم امکان حضور در جلسات عادی کمیسیون را حداقل (۴٨) ساعت قبل از تشکیل به دفتر کمیسیون اطلاع دهند.
تبصره ـ [الحاقی ۱۴۰۲/۳/۲۴]
در صورت عدم اطلاع، تشکیل جلسه کمیسیون با حضور اکثریت مطلق اعضا بلامانع است و تصمیمات این جلسه با اتفاق آرا است.
ماده ۱۱- لغو هر جلسه یا تشکیل جلسه فوق العاده باید در جلسه قبل مورد موافقت کمیسیون قرار گیرد و دفتر هیأت دولت تا پایان هفته این امر را به کلیه اعضاء دولت اطلاع دهد.
تبصره – مواردی که به تشخیص رئیس جمهور و یا معاون اول وی جلسه کمیسیون لغو میشود یا تشکیل جلسه فوق العاده کمیسیون اعلام میگردد، از مفاد این ماده مستثنی است.
ماده ۱۲- در جلسات کمیسیونهای هیأت وزیران، اعضاء کمیسیون موظفند شخصاً و بطور مستمر شرکت نمایند. در موارد استثنائی که عضو کمیسیون عذر موجه داشته باشد با موافقت رئیس کمیسیون، معاون و یا قائم مقام عضو بدون حق رأی شرکت خواهد کرد.
تبصره ۱- حضور غیردائمی کارشناسان در جلسه بهمراه اعضاء کمیسیون یا وزرای مدعو حسب مورد و با اطلاع قبلی بلامانع است.
تبصره ۲- اعضاء هیأت دولت میتوانند با حق رأی در جلسه کمیسیونها شرکت نمایند.
تبصره ۳-
[الحاقی ۱۳۸۲/۳/۱۱] –
[لغو ۱۳۸۶/۹/۱۸]
[در مواردی که پیشنهاد دستگاه غیر عضو کمیسیون در جلسه کمیسیون مطرح باشد، معاون دستگاه پیشنهاد دهنده با حق رأی، مجاز به شرکت در جلسه می‌باشد.]
تبصره ۴ـ
[الحاقی ۱۳۸۲/۴/۲۵] –
[لغو ۱۳۸۶/۹/۱۸]
[در جلسه کمیسیونهای دولت، باید حداقل (4) نفر از اعضای هیئت دولت شرکت نمایند.]
تبصره ۵- [الحاقی ۱۳۸۷/۸/۱]
چهار جلسه غیبت غیرموجه وزیران در جلسات هر یک از کمیسیونهای هیئت وزیران موجب حذف عضویتشان از کمیسیون مربوط خواهد بود.
ماده ۱۳- موضوعاتی که جهت بررسی فوری به کمیسیون ارجاع میشود به ترتیب تاریخ ارجاع این نوع موضوعات و موضوعات دیگر نیز به ترتیب وصول در کمیسیون مطرح میشوند.
ماده ۱۴- دبیر کمیسیون با هماهنگی رئیس کمیسیون، دستورجلسه را تنظیم میکند.
تبصره ۱- دفتر هیأت دولت باید دستورجلسه هر کمیسیون را حداقل 48 ساعت قبل از تشکیل جلسه به اطلاع اعضاء دولت برساند.
تبصره ۲- اعلام دستورجلسه و وقت هر کمیسیون به منزله دعوت از اعضاء کمیسیون و پیشنهاد دهندگان است. در صورتی که پیشنهاد دهنده یا وزیری که موضوع به او مربوط میشود امکان شرکت در جلسه کمیسیون را نداشته باشد، باید حداکثر 24 ساعت قبل از تشکیل جلسه، دفتر هیأت دولت را مطلع نماید، تا موضوع برای یکبار از دستور خارج و در جلسات بعد مطرح شود.
ماده ۱۵– دبیر کمیسیون موظف است برای هر یک از موضوعهائی که مورد بحث قرار میگیرد گزارشی شامل خلاصه مطلب، نظرات دستگاههای مورد استعلام، نظر معاون حقوقی رییس جمهور و تلفیق نظرات کارشناسی ارائه شده در کمیسیونهای فرعی را (که مطابق نظر کمیسیون اصلی و به مسئولیت دبیر کمیسیون تشکیل شده است)، تهیه و در جلسه کمیسیون مطرح نماید.
ماده ۱۶- رئیس کمیسیون نتیجه مذاکرات را اعلام می نماید و در مورد آن رأی گیری بعمل میآید. نظر کمیسیون همراه با امضاء موافق یا مخالف اعضای کمیسیون در صورتجلسه درج میشود. رأی اکثریت اعضاء حاضر در جلسه مناط اعتبار است.
تبصره – در هر کمیسیون فقط وزراء، معاونان رئیس جمهور، رئیس سازمان صدا و سیما و رئیس کل بانک مرکزی دارای حق رأی می باشند.
ماده ۱۷- تصمیمات کمیسیون شامل موارد تصویب، عدم تصویب یا مسکوت ماندن موضوعات باید در جلسه هیات دولت مطرح گردد و هیات وزیران درباره آن اظهار نظر کند.در مواردی که تصمیم کمیسیون مبنی بر انجام تکلیف توسط دستگاه یا شورا یا کمیسیون خاصی و یا ارجاع به نهاد دیگری باشد، تصمیم کمیسیون رأساً ابلاغ شود و صرفاً نظر نهایی و قطعی کمیسیون در دستور کار هیئت وزیران قرار گیرد. مواردی که تصویب برخی از مسائل به استناد اصل 138 قانون اساسی به کمیسیونهای مرکب از چند وزیر واگذار میشود، از حکم این ماده مستثنی است.
[الحاقی ۱۳۸۶/۳/۲]-
پیشنهادهایی که در کمیسیون رد میشود، تصمیم کمیسیون به دستگاههای ذیربط اعلام و در صورتی که دستگاه پیشنهاد دهنده نسبت به نظر کمیسیون اعتراضی داشت مراتب را ظرف پانزده روز به معاون اول رییس‌جمهور اعلام می‌نماید تا در صورت نیاز در هیئت وزیران مطرح شود.
ماده ۱۸- در مواردی که کمیسیونها بر اساس اصل ۱۳۸ قانون اساسی مأمور تصویب برخی از امور مربوط به دولت میشوند آراء اکثریت وزرای عضو کمیسیون جهت تصویب امور مزبور ضروری است.
فصل دوم: دفتر هیأت دولت و بررسی حقوقی
الف: دفتر هیأت دولت
ماده ۱۹- به منظور تنظیم جلسات و تهیه صورت مذاکرات و ترتیب کلیه امور مربوط به تشکیل جلسات هیأت دولت و کمیسیونهای آن و همچنین ثبت و نگهداری و ابلاغ مصوبات هیأت وزیران و تصمیمات نماینده یا نمایندگان ویژه ای که مطابق اصل ۱۲۷ تعیین می شوند و نیز مصوبات کمیسیونهائی که مطابق اصل 138 تشکیل می گردند، همچنین تنظیم و تدوین پیش نویس لوایح و تصویبنامه ها دفتری زیر نظر معاون اول رئیس جمهور به نام دفتر هیأت دولت تشکیل می گردد ریاست این دفتر با دبیر هیأت دولت است که با حکم معاون اول رئیس جمهور منصوب میشود.
[الحاقی ۱۴۰۲/۳/۲۴]
تشکیلات تفصیلی دفتر هیئت دولت و دفاتر کمیسیونها و معاونتهای دفتر و امور ذیل هر یک از آنها علاوه بر تشکیلات موجود، با تسری تصویبنامه شماره ٢١۴۶٠/٨٧/م ت۴١٣٢۴هـ مورخ ٢۵/٩/١٣٨٧ و اصلاحات بعدی آن نسبت به تشکیلات یادشده، با هماهنگی نهاد ریاست جمهوری به تأیید سازمان اداری و استخدامی کشور میرسد.
تبصره ـ [الحاقی ۱۴۰۲/۳/۲۴]
دستگاههای اجرایی ذیل قوه مجریه مکلفند گزارش عملکرد خود در حوزه‌های وظایف، صلاحیتها و موضوعات راهبردی را در بازه‌های زمانی مشخص مطابق چهارچوبهای ابلاغی از سوی دفتر هیئت دولت و به صورت مستند و همراه با آمار و مقایسه از لحاظ ابعاد مختلف، جهت ارائه به دولت به آن دفتر ارائه نمایند.
ماده ۲۰- دبیر هیأت دولت مسئول حسن اجرای مقررات مربوط به کمیسیونهاست و موظف است همه ماهه وضعیت تشکیل کمیسیونها و موضوعاتی را که در دستور است و همچنین حضور و غیاب اعضاء کمیسیون را به رئیس جمهور و معاون اول وی گزارش نماید.
ب: بررسی حقوقی
ماده ۲۱ – به منظور تطبیق پیشنهاد تصویبنامه ها و لوایح و ارائه مشاوره حقوقی به کمیسیونهای دولت و نمایندگان ویژه موضوع اصل ۱۲۷ قانون اساسی، کمیسیونی به عنوان “کمیسیون حقوقی” با مسئولیت معاون حقوقی رییس جمهور تشکیل می گردد. اعضاء کمیسیون مزبور از میان حقوقدانان مجرب تعیین و با حکم معاون حقوقی رییس جمهور منصوب می شوند و هر یک از آنها مسئولیت مشاوره یکی از کمیسیونهای دولت را عهده دار می باشند.
فصل سوم: نحوه رسیدگی و تصویب پیشنهاد
ماده ۲۲ – موضوعاتی می توانند در جلسات کمیسیونها و نهایتاً در هیأت دولت مطرح شوند که منحصراً از طرف رئیس جمهور و معاونان رئیس جمهور و وزرا برای معاون اول رئیس جمهور ارسال شده باشد.
این موضوعات ممکن است جنبه عادی، فوری، یا دو فوریتی داشته باشد، تشخیص نهائی امر با رئیس جمهور یا معاون اول اوست.
تبصره ۱- دفتر هیأت دولت موظف است فهرست موضوعات قابل طرح را هر هفته در سه بخش عادی، فوری و دو فوریتی تهیه کند و در اختیار اعضاء هیأت دولت قرار دهد.
تبصره ٢ـ [الحاقی ۱۴۰۲/۳/۲۴]
دستگاههای اجرایی باید پیشنهادهای خود را مطابق راهنماهای دفتر هیئت دولت در زمینه‌های مختلف از قبیل لزوم داشتن اسناد پشتیبان، مقدمه توجیهی، ارزیابی تأثیرات و پیوستها به صورت الکترونیکی ارسال کنند.
تبصره ٣ـ [الحاقی ۱۴۰۲/۳/۲۴]
دستگاههای اجرایی مکلفند گزارش پایش و ارزیابی تأثیرات اجرای مصوبات مربوط به خود را در قالب الگوهای مشخص حسب درخواست دفتر هیئت دولت تدوین و در فواصل زمانی معین جهت ارائه به دولت یا رئیس جمهور یا معاون اول ایشان، به دفتر هیئت دولت ارسال نمایند.
ماده ۲۳- [اصلاحی ۱۳۷۹/۱۱/۲۶]
در صورتی که موضوع لایحه و یا تصویبنامه پیشنهادی با وظایف مستقیم دیگر وزارتخانه ها یا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور مرتبط و یا قانوناً موکول به موافقت آنها بوده و یا بار مالی داشته باشد دفتر هیات دولت حسب مورد قبلاً نظر وزارتخانه یا سازمانهای مذکور را کسب و همراه با موضوع مربوط در کمیسیون یا کمیسیونهای ذیربط مطرح می نماید.
دستگاههایی که به موجب این ماده از آنها استعلام می شود باید درباره موضوعات عادی حداکثر ظرف دو هفته و در خصوص موضوعات فوری ظرف یک هفته اعلام نظر نمایند. در مورد لوایح و تصویبنامه های اساسی و مهم که نیاز به فرصت بیشتر باشد، زمان مقرر با تائید دفتر هیات دولت به دو برابر افزایش می یابد.
چنانچه نظریه دستگاهها ظرف مهلت مقرر با امضاء وزیر یا معاون رئیس جمهور ارسال نشود، این امر به عنوان موافقت تلقی میشود و پیشنهاد برای بررسی به کمیسیون مربوط ارسال می گردد.
تبصره ۱- [اصلاحی ۱۳۷۹/۴/۱۵]
موضوعات دوفوریتی حداقل ۴۸ ساعت قبل از طرح در مرجع مربوط باید به دفتر هیات دولت رسیده باشد.
تبصره ۲- [الحاقی ۱۳۷۹/۴/۱۵]
پیشنهادهای دارای بار مالی دستگاههای اجرایی باید توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بررسی و قبل از تقدیم لایحه بودجه سالانه کشور، جهت طرح در هیأت دولت ارایه شود.
ماده ۲۴- رسیدگی به موضوعات برحسب نوع آنها به ترتیب زیر انجام می‌یابد:
الف – موضوعات عادی پس از ملاحظه معاون اول و دستور وی، جهت ثبت و درج در فهرست به دفتر هیات دولت ارجاع میشود. دفتر هیات دولت، پیشنهاد را به منظور بررسی حقوقی در اختیار معاون حقوقی رییس جمهور قرار میدهد تا نظرات خویش را کتباً ظرف یک هفته به دفتر هیات دولت ارسال نماید. پیشنهاد مذکور همراه با نظر معاون حقوقی رییس جمهور به کمیسیون مربوط ارجاع و به ترتیب وصول و حداکثر ظرف 20 روز مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت.
ب: موضوعات فوری پس از ملاحظه و دستور معاون اول در خصوص تعیین فوریت، از طریق دفتر هیات دولت همزمان، برای معاون حقوقی رییس جمهور و کمیسیون مربوط ارسال میشود. معاون حقوقی رییس جمهور، نظر خود را ظرف 48 ساعت به کمیسیون مربوط میفرستد و کمیسیون پس از دریافت نظر معاونت مذکور حداکثر ظرف یک هفته به ترتیب وصول پیشنهادها، آنها را مورد رسیدگی قرار میدهد.
ج: موضوعات دو فوریتی پس از ملاحظه معاون اول و دستور وی مبنی بر تائید دو فوریتی بودن آن از طریق دفتر هیات دولت، حتی الامکان 24 ساعت قبل از تشکیل جلسه هیات وزیران در اختیار رئیس کمیسیون مربوط و معاون حقوقی رئیس جمهور قرار می گیرد تا به هنگام طرح پیشنهاد در اولین جلسه هیات وزیران، نظرات خود را مطرح نمایند.
د: پیشنهاد آنی، با تشخیص رئیس جلسه هیأت دولت در هنگام تشکیل هر یک از جلسات قابل طرح است.
تبصره ـ [الحاقی ۱۴۰۲/۳/۲۴]
در موارد ضروری به تشخیص دفتر هیئت دولت، مراکز و مؤسسات پژوهشی وابسته به دستگاههای ذیل قوه مجریه مکلفند در زمینه ارزیابی پیشنهادها از جمله ارزیابی تأثیرات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیط زیستی، مطالعات و تحقیقات مورد نظر را انجام دهند یا ظرفیت استفاده از پژوهشگران خود را به صورت موقت در اختیار دفتر هیئت دولت قرار دهند. دفتر هیئت دولت با هماهنگی بنیاد ملی نخبگان از ظرفیت نخبگان جهت بررسی و پیشبرد موضوعات مطروحه در دولت استفاده خواهد نمود.
ماده ۲۵- نتیجه بررسی کمیسیونها به ترتیب وصول به دفتر هیأت دولت و با تفکیک نوع دو فوریتی، فوری، عادی در دستور هیأت وزیران قرار می گیرد.
در صورتی که کمیسیونها مطابق اصل ۱۳۸ اجازه تصویب داشته باشند، متن مصوب از طریق معاون اول به تائید رئیس جمهور میرسد تا پس از تائید جهت ابلاغ به دفتر هیأت دولت فرستاده شود.
ماده ۲۶- اعضاء هیأت دولت می توانند هنگام بررسی پیشنهادشان در کمیسیونهای دائمی و ویژه با حق رای حضور یابند و در مواردی که کمیسیونهای مزبور لازم بدانند موظف به شرکت هستند. همچنین کمیسیونها باید هر یک از اعضاء هیأت دولت را که پیشنهاد یا موضوع دستور با وظایف آنها مربوط میشود به کمیسیون دعوت کنند.
در صورت دعوت کمیسیون و عدم حضور دعوت شدگان، مصوبه کمیسیون از لحاظ بررسی در کمیسیون قطعی تلقی میشود و پیشنهاد دهنده فقط می تواند نظرات خود را در جلسه هیأت دولت مطرح نماید.
ماده ۲۷- دفتر هیأت دولت، دستور جلسات هیأت دولت را طبق نظر معاون اول بصورت هفتگی تنظیم میکند و دستور هفته بعد را حداکثر در پنجشنبه هفته قبل از آن به اطلاع اعضاء هیأت دولت می‌رساند. گزارشها و مسائلی که به نظر وزراء و معاونان رئیس جمهور لازم است در هیأت وزیران طرح شود به اطلاع رئیس جمهور یا معاون اول میرسد تا در صورت تائید و با رعایت سازوکار ماده (٢٢) این آیین‌نامه در موقع مناسب در جلسه مطرح گردد.
ماده ۲۸- توضیح گزارش کمیسیونها در هیأت دولت با رئیس کمیسیونها یا نائب رئیس یا یکی از اعضاء کمیسیون خواهد بود. پس از توضیح، عندالاقتضاء، پیشنهاد دهنده دلایل و ضرورت تصویب پیشنهاد را بیان می کند. در مورد موضوعات عادی، پس از اظهارنظر سه موافق و سه مخالف رأی گیری می شود. در صورتی که پیشنهاد موافقی نداشته باشد، مخالفان و اگر مخالفی نداشته باشد، موافقین بنا به تشخیص رئیس جلسه می توانند اظهار نظر کنند. چنانچه به تشخیص رئیس جلسه اظهارنظر دیگر اعضاء هیأت دولت نیز ضرورت داشته باشد، مذاکرات تا اعلام کفایت آن از طرف رئیس، ادامه می یابد.
فصل چهارم: تنظیم و ابلاغ مصوبات
ماده ۲۹- تصمیمات نماینده یا نمایندگان ویژه موضوع اصل ۱۲۷ قانون اساسی به دفتر هیأت دولت ارسال می شود.
تبصره ـ [الحاقی ۱۳۸۰/۵/۱۰]
تفویض اختیار دولت، موضوع اصل (۱۲۷) قانون اساسی به نماینده یا نمایندگان ویژه رییس جمهور محدو‌د به امور اجرایی است.
ماده ۳۰- مصوبات هیأت وزیران و کمیسیونهای موضوع اصل ۱۳۸ قانون اساسی، در صورتی که صرفاً حق یا تکلیف برای وزارتخانه ها، سازمانها و موسسات دولتی و وابسته به دولت ایجاد نماید، ولو آنکه در روزنامه رسمی منتشر نشده باشد و یا منتشر نشود، همچنین مصوبات طبقه‌بندی شده (محرمانه – خیلی محرمانه – سری – بکلی سری) از تاریخ ابلاغ به وزارتخانه یا سازمان دولتی که مصوبه به عنوان و خطاب به آن صادر شده است، لازم الاجرا است.
تبصره – مصوباتی که علاوه بر دستگاههای اجرائی و کارکنان آن برای سایر مردم حق و تکلیف ایجاد می نماید، ۱۵ روز پس از انتشار در روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران لازم الاجرا است، مگر آنکه در خود مصوبه زمان یا کیفیت خاصی برای اجرای آن پیش‌بینی شده باشد.
فصل پنجم: لوایح و دفاع از آنها
ماده ۳۱- لوایح با توجه به ماده ۸۸ آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی به امضاء مشترک رئیس جمهور و وزیر یا وزراء یا روسای دستگاههای مربوط می رسد و از طریق معاون امور مجلس رییس جمهور تقدیم مجلس می گردد.
ماده ۳۲- نمایندگان دولت جهت دفاع و اظهارنظر در مورد لوایح و طرحهائی که مشخصاً به حوزه مسئولیت هر یک از اعضاء دولت ارتباط دارد، با توجه به آیین‌نامه داخلی مجلس، وزیر مربوط یا معاون پارلمانی وی و یا مسئول اجرائی یا رئیس سازمان دولتی ذیربط می باشند، که در هر مورد صرفاً بیانگر نظرات دولت خواهند بود. در خصوص لوایح تقدیمی دولت، هیچ یک از مقامات و نمایندگان دستگاههای اجرائی که هنگام بررسی لوایح در کمیسیونها و جلسات علنی مجلس حضور می یابند مجاز به مخالفت با مفاد لایحه دولت نخواهد بود.
ماده ۳۳- چنانچه لایحه یا طرحی به چند دستگاه مربوط باشد. نمایندگان دستگاههای مذکور صرفاً در صورتی که اظهاراتشان در جهت نظر دولت باشد می توانند با توجه به مقررات آیین‌نامه داخلی مجلس، در مورد طرح یا لایحه مربوط اظهارنظر نمایند در غیر این صورت نماینده دستگاهی که با نظر دولت هماهنگی دارد بعنوان نماینده دولت صحبت خواهد کرد.
ماده ۳۴- معاون امور مجلس رییس جمهور طرح‌های قانونی را بطور منظم به اطلاع رئیس جمهور، اعضاء دولت و دفتر هیات دولت خواهد رساند، تا در صورتی که کمیسیون مربوط دولت هر یک از طرح‌های مزبور را اساسی و مهم تشخیص دهد پس از بحث درباره آن گزارش کمیسیون را که شامل نظریه و خلاصه ای از استدلالات و نیز بار مالی طرح است در هیات دولت مطرح نماید. در این موارد نظر دولت توسط نماینده یا نمایندگان دولت به مجلس شورای اسلامی ارائه میشود. در مورد طرح‌های دو فوریتی و سه فوریتی گزارش لازم مستقیماً توسط معاون امور مجلس رییس جمهور تنظیم و جهت اتخاذ تصمیم به دولت ارائه خواهد شد.
تبصره ۱- در صورتی که نظرات دولت در خصوص طرح‌های قانونی، حداکثر تا یک روز قبل از رسیدگی در جلسه علنی مجلس اعلام نگردد، معاون امور مجلس رییس جمهور پس از هماهنگی با رییس جمهور یا معاون اول و وزیر مربوط و رؤسای دستگاههای ذیربط، نسبت به اعلام نظر دولت از طریق مقتضی به مجلس شورای اسلامی اقدام می نماید.
تبصره ۲- هنگام بررسی طرح‌های قانونی در جلسه علنی مجلس، در مواردی که دولت یا رئیس جمهور نظر مشخصی دارند، هیچ یک از نمایندگان دولت نمی‌توانند بر خلاف نظر دولت یا رئیس جمهور صحبت کنند.
ماده ۳۵- هماهنگی اظهارات نمایندگان دولت در مورد طرحها و لوایح در جلسات علنی مجلس (به نحوی که اظهار نظری خلاف نظر دولت صورت نگیرد) با معاون امور مجلس رییس جمهور می باشد.
ماده ۳۶ – در صورتی که به هر دلیل مسئول یا مسئولان ذیربط حضور نداشته باشند، نماینده دولت در دفاع و اظهار نظر نسبت به لوایح و طرح‌های مربوط، معاون امور مجلس رییس جمهور خواهد بود.
ماده ۳۷ – [اصلاحی ۱۳۷۹/۱۱/۲۶]
در دفاع از لوایح برنامه ای، بودجه سالیانه و اصلاحیه و متمم بودجه، رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بعنوان نماینده دولت و هماهنگ کننده نظرات اعضاء دولت صحبت خواهد کرد.
ماده ۳۸ – با توجه به ماده ۵۶ آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تقاضای دستگاهها برای ارجاع لایحه طبق اصل ۸۵ قانون اساسی به کمیسیونهای مجلس، موکول به تصویب هیأت وزیران می باشد.
ماده ۳۹ – تشخیص قید فوریت برای لوایح تقدیمی و قید اهمیت برای لوایح متضمن عهود، مقاوله نامه ها، قراردادها، موافقتنامه های بین المللی و نیز تقاضای سلب فوریت از لوایح با تصویب هیأت وزیران و در موارد فوری با رئیس جمهور خواهد بود.
ماده ۴۰ – استفسار از شورای نگهبان توسط دستگاهها با هماهنگی رئیس جمهور صورت خواهد گرفت.
ماده ۴۱ – تقاضای تشکیل جلسه غیرعلنی مجلس شورای اسلامی توسط هر یک از وزراء مستلزم هماهنگی قبلی با مقام ریاست جمهوری است.
فصل ششم: مصوبات و لوایح معوقه
ماده ۴۲- در صورت تغییر یا تعیین دولت جدید فهرستی از لوایح دولت قبل که به مرحله تقدیم به مجلس نرسیده و نیز لوایحی که تقدیم مجلس شورای اسلامی شده است توسط معاون امور مجلس رییس جمهور تنظیم و جهت تصمیم گیری نهائی در دولت جدید مطرح خواهد شد. در ابتدای هر دوره قانونگذاری نیز در خصوص لوایح و طرح‌های معوقه دوره قبل مجلس (موضوع ماده ۶۰ آئین‌نامه مجلس شورای اسلامی) به همین ترتیب عمل خواهد شد.
ماده ۴۳- دفتر هیأت دولت فهرست مصوباتی را که در دولت قبل یا کمیسیونهای آن به مرحله ابلاغ نرسیده است تنظیم و جهت تصمیم گیری نهائی در دولت جدید به نظر معاون اول خواهد رساند.
ماده ۴۴- چنانچه ادامه سیر مراحل لازم مربوط به مصوبات و لوایح موضوع مواد ۴۲ و ۴۳ این آیین‌نامه به تصویب دولت جدید برسد، اقدامات لازم توسط مراجع مذکور در این آیین‌نامه معمول خواهد شد و در غیر این صورت لایحه و تصویب‌نامه‌ای که به مرحله تقدیم با ابلاغ نرسیده است جهت بررسی مجدد به وزارتخانه مربوط ارجاع می گردد و لوایح تقدیمی، از مجلس پس گرفته می شود.
حسن حبیبی معاون اول رئیس جمهور