هیئت وزیران در جلسه ۱۳ /۱۱ /۱۳۲۰ طبق مقررات ماده ۲۸ متمم قانون بودجه ۱۳۱۳ بر حسب پیشنهاد شماره وزارت بازرگانی و پیشه و هنر و موافقت وزارت دارائی مواد زیر را تصویب نمودند:
ماده ۱– بمنظور اینکه تاسیس و بهره برداری کارخانه‌ها و بنگاههای صنعتی و معدنی وزارت بازرگانی و پیشه و هنر مطابق با اصول صنعتی و بازرگانی انجام شود سازمانهائی متناسب با نوع بار هزینه در وزارت بازرگانی و پیشه و هنر دایر خواهد شد.
ماده ۲– اداره هر سازمان با هیئت عامله خواهد بود (مرکب از سه کارمند زیر)
رئیس کارخانه یا بنگاه
معاون فنی
معاون مالی
رئیس کارخانه یا بنگاه مدیرعامل هیئت و معاون مالی که از طرف وزارت دارائی تعیین میشود ذیحساب و رئیس حسابداری کارخانه یا بنگاه خواهد بود.
ماده ۳– اصول وظایف و اختیارات هیئت عامله هر کارخانه و یا بنگاه صنعتی و معدنی در حدود بودجه مصوب و برنامه و مقررات ماده ۲۸ متمم قانون بودجه ۱۳۱۳ بشرح زیر است:
مسئولیت اداره کردن هر کارخانه و یا بنگاه صنعتی و معدنی بنحویکه بهره برداری از انها کاملاً منطبق با اصول صنعتی و بازرگانی بوده و تا حد امکان بهترین نتیجه از بهره برداری آن بدست آید.
تهیه و پیشنهاد بودجه در دیماه هر سال
تنظیم و پیشنهاد برنامه سالیانه در دیماه هر سال
تهیه و پیشنهاد آئین نامه های مربوطه به امور مالی – فنی – اداری
تهیه و پیشنهادهای لازم برای بهبود و توسعه کار.
تنظیم گزارش ماهیانه بوزارت بازرگانی و پیشه و هنر
تهیه ترازنامه
تهیه تمام احتیاجات و خرید کلیه لوازم طبق قانون مربوط بسازمانهای صنعتی و مبادله قراردادهای خرید و انجام ساختمانها و تعمیرات و اجاره (بریال)
تبصره– تعهدات و خریدهای ارزی پس از انجام تشریفات مربوطه به اینگونه معاملات با تصویب وزیر بازرگانی و پیشه و هنر انجام میشود.
استخدام و معافیت کارمندان ایرانی و تغییر مشاغل آنها در حدود سازمان هر بنگاه.
راجع باستخدام کارشناسان خارجی که بطور موقت بخدمت گماشته میشوند از طرف وزارت بازرگانی و پیشه و هنر اقدام خواهد شد.
واخواهی و دفاع از واخواهی در مراجع مربوطه.
اعزام مامورین در داخله.
ماده ۴– در برنامه مالی و بهره برداری در کارخانه و یا بنگاه باید مسائل زیر پیش بینی شود.
1- مقدار محصول و یا کاری که باید انجام شود.
2- هزینه بهره برداری:
الف- اداری.
ب- بهره برداری (دستمزد- خرید مراد با برآورد مقدار- هزینه متفرقه مالیات ها و عوارض- استهلاک).
ج- هزینه تا سیر و توسعه با برآورد مقدار و بهاء مصالح و آلات و دستمزد.
3- تعیین ارزش واحد محصول بر حسب مبلغ هزینه بتفکیک هزینه اداری و هزینه های بهره برداری.
ماده ۵– برنامه های هر سالی باید تا بیستم اسفند سال پیش بتصدیق اداره نظارت و تدارکات مرکزی رسیده و پس از تصویب وزیر بازرگانی و پیشه و هنر تا ۲۵ اسفند هر سال بکارخانه‌ها و بنگاههای صنعتی و معدنی ابلاغ شود.
ماده ۶– گزارش ماهیانه باید حاوی نکات زیر باشد.
عده انتصابات و معافیت ها و دلائل آن.
وقایع قابل ذکر.
اجرای چند درصد از برنامه.
تهیه چند درصد از لوازم و مواد پیش بینی شده در برنامه.
بستکاریها و اقداماتی که برای وصول آنها شده است.
اقدامات اساسی که باید بعمل آید با دلائل آن.
خدمات برجسته کارمندان و تخطیات آنها.
وضع بهداری کارکنان و کارگران.
جریان تحویل مواد ساخته شده و موجودی آن.
ماده ۷– هر کارخانه و بنگاه صنعتی و معدنی مکلف است حساب هر ماه خود را تا پانزدهم ماه بعد تنظیم و برای رسیدگی باداره کل رسیدگی و تمرکز حسابها (دائره مخصوصی که برای رسیدگی بحساب کارخانه‌ها و بنگاههای صنعتی و معدنی تشکیل میشود) ارسال دارد و ترازنامه هرسال خود را تا آخر خردادماه سال بعد تنظیم نمایند تا پس از تطبیق اداره کل رسیدگی و تمرکز حسابها از طرف وزارت بازرگانی و پیشه و هنر بدیوان محاسبات ارسال گردد.
در موقع تسلیم ترازنامه هیئت عامله باید گزارش جامعی از جریان بهره برداری تهیه و بخصوص تفاوتها ئیرا که در مبالغ و مقادیر بین پیکرهای برنامه و پیکرهائی که در نتیجه عمل بدست آمده است بطور مقایسه نشان داده و در نتیجه معلوم دارند بهاء تمام شده واحد محصول در برنامه چه مبلغ بوده و در عمل بچه مبلغ تمام شده است.
ماده ۸– اعتبارات منظور در بودجه هر کارخانه یا بنگاه صنعتی و معدنی بتدریجی که مورد لزوم باشد بوسیله وزارت بازرگانی و پیشه و هنر باختیار هیئت عامله هر کارخانه یا بنگاه صنعتی و معدنی گذارده خواهد شد.
تبصره – اعتبارات مربوط به توسعه و با تأسیسات جدید هر کاخانه یا بنگاه پس از کسب اجازه از وزارت بازرگانی و پیشه و هنر بمصرف خواهد رسید.
ماده ۹– اعضاء هیئت عامله نسبت بکار هر کارخانه یا بنگاه صنعتی و معدنی و نتایج حاصله از آن مسئولیت مشترک دارند و هر یک از آنها مراقبت و سرپرستی قسمتی از کار را بعهده خواهند گرفت تمام نامه ها – گزارشها – پیشنهادها و تعهدات و قراردادهای کارخانه باید با دو امضاء صادر شود. در مورد کارهای مالی امضاء مدیرعامل توأم با معاون مالی و در مورد کارهای فنی اعضاء مدیرعامل توأم با معاون فنی خواهد بود.
ماده ۱۰– حساب کارخانه‌ها و بنگاههای صنعتی و معدنی باید بسبک دفترداری مترادف و از هر جهت مطابق با اصول حساب بهره برداری صنعتی نگاهداری شود. دفاتر روزنامه آنها از طرف خزانه داریکل یا مهر مربی باید بسته شده باشد.
ماده ۱۱– سرمایه هر کارخانه یا بنگاه عبارت از:
الف- بهاء تمام شده ساختمانها و ماشینها و هزینه نصب آن پس از وضع استهلاک تا اول سال ۱۳۲۱ .
ب- بهاء تمام شده مواد و لوازم و اثاثیه یدکی و سایر موجودیها و موجودی نقدی و بستانکاریها در اول سال ۱۳۲۱.
سرمایه قسمت الف و بهاء هرچه از محل اعتبارات منظور در بودجه کشور بحساب تاسیس خریداری شود دارای حساب مخصوص بوده و تابع اصول استهلاک خواهد بود.
سرمایه قسمت ب و وجوهی که از اعتبارات منظور در بودجه کشور بهرکارخانه و یا بنگاه برای بهره برداری پرداخته میشود بحساب مخصوص بهره برداری منظور میگردد.
تبصره – در مواردی که تعیین بهاء تمام شده میسر نگردد بوسیله ارزیابی اقدام خواهد شد.
ماده ۱۲– برای نظارت در امور بهره برداری و حسن جریان کارخانه‌ها و بنگاههای صنعتی و معدنی اداره بنام اداره نظارت و تدارکات در وزارت بازرگانی و پیشه و هنر تاسیس میشود.
ماده ۱۳– اصول وظایف و اختیارات اداره نظارت و تدارکات بقرار زیر است:
۱– بررسی و تصدیق بودجه و برنامه کارخانه و یا بنگاه صنعتی و معدنی و پیشنهاد آن بوزیر بازرگانی و پیشه و هنر برای تصویب و ابلاغ بودجه ها بکارخانه‌ها و بنگاههای صنعتی و معدنی و مراقبت در اجرای آنها.
۲– نمایندگی برای تهیه و خرید لوازم و موادی که هیئت عامله کارخانه ها و بنگاههای صنعتی و معدنی تقاضا مینمایند.
۳– نظارت و بازرسی دائم در کارخانه‌ها و بنگاهها.
۴– بررسی و تصویب آئین نامه ها و پیشنهادهای هیئت های عامله – اداره نظارت و تدارکات آئین نامه ها و پیشنهادهائیراکه باید بتصویب وزیر بازرگانی و پیشه و هنر برسد با نظر خود برای تصویب خواهد فرستاد.
۵– برای دریافت و ابلاغ اعتبارات مصوب هر کارخانه یا بنگاه در اداره نظارت و تدارکات دائره خصوصی بنام دائره اعتبارات تاسیس میشود این دائره که جزو سازمان وزارت بازرگانی و پیشه و هنر است رقم اعتبارات مصوب هر کارخانه یا بنگاه را در نظر گرفته و طبق تقاضای هیئت عامله درخواست صادر و مراقبت در صدور حواله آن خواهد نمود.
مدیرعامل و معاون مالی او مکلفند در ضمن تقاضای وجه جمع دریافتی و مصارف از اول سال ببعد را با مبلغ موجودی بدائره اعتبارات اعلام دارند.
خزانه داریکل نیز باید در اول هر ماه صورت وجوهی را که بابت درخواستهای صادر از دائره اعتبارات بحساب کارخانه‌ها انتقال داده است باداره کل رسیدگی و تمرکز حسابها ارسال دارد.
۶– گزارشهای ماهیانه هر کارخانه یا بنگاه باید از لحاظ تطبیق مندرجات آنها با عمل در اداره نظارت و تدارکات بررسی و خلاصه از آن با نظر اداره بوزیر بازرگانی و پیشه و هنر گزارش داده شود. اداره نظارت نظر خود را نسبت بترازنامه و گزارش سالیانه هر کارخانه یا بنگاه بوزیر بازرگانی و پیشه و هنر تسلیم میکند.
۷– ترمیم کسر اعتبار هر ماده از اعتبار ماده دیگر بودجه مصوب بنا بر پیشنهاد هیئت عامله – نقل اعتبارات بهره برداری باداری و بالعکس باید با تصویب وزیر بازرگانی و پیشه و هنر انجام شود.
ماده ۱۴– وزارت دارائی برای اجرای مقررات مالی این تصویبنامه دستور لازم بادارات تابعه صادر خواهند نمود.
ماده ۱۵– بودجه اداره های نظارت و تدارکات از محل اعتبارات هر کارخانه یا بنگاه صنعتی و معدنی تأمین خواهد شد.
ماده ۱۶– در موقع تصویب ترازنامه های سالیانه بهیئت عامله و سایر کارمندان و کارگران موثر هر کارخانه یا بنگاه صنعتی و معدنی که خدمت آنها برای اصلاح و ازدیاد محصول و یا در تقلیل هزینه بهره برداری با رعایت برنامه مصوب موثر بوده است بنا باهمیت و تناسب کار انجام شده از طرف وزارت بازرگانی و پیشه و هنر پاداش داده خواهدشد.
ماده ۱۷– اجرای این تصویبنامه در کارخانه‌ها و بنگاههای صنعتی و معدنی بتدریج و بنا بر وضع کار هر یک از کارخانه‌ها و بنگاهها باختیار وزارت بازرگانی و پیشه و هنر خواهد بود.