ماده واحده – کنوانسیون حمایت میراث فرهنگی و طبیعی جهان که در تاریخ ۱۶ نوامبر ۱۹۷۲ (۲۵ آبان ۱۳۵۱) به تصویب هفدهمین اجلاسیه کنفرانس عمومی یونسکو رسیده است مشتمل بر یک مقدمه و سی و هشت ماده تصویب و اجازه تسلیم اسناد الحاق آن داده می‌شود.
قانون فوق مشتمل بر یک ماده و متن کنوانسیون ضمیمه پس از تصویب مجلس سنا در جلسه روز دوشنبه ۱۳۵۳.۸.۲۷، در جلسه روز یکشنبه هشتم دی ماه یک هزار و سیصد و پنجاه و سه شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رییس مجلس شورای ملی – عبدالله ریاضی
متن کنوانسیون برای حمایت میراث فرهنگی و طبیعی جهان
کنفرانس عمومی سازمان ترتیبی، علمی و فرهنگی ملل متحد منعقد در پاریس ضمن هفدهمین اجلاسیه خود مورخ ۱۷ اکتبر تا ۲۱ نوامبر ۱۹۷۲، با در‌نظر گرفتن این که میراث فرهنگی و میراث طبیعی، نه تنها بر اثر عوامل عادی، تخریب بلکه به علت تحول زندگی اجتماعی و اقتصادی که با پدیده‌های‌زیان بار و مخرب وخامت آن تشدید می‌گردد، بیش از پیش در معرض تهدید قرار می‌گیرند.
با توجه به این که ویرانی یا انهدام هر قسمت از میراث فرهنگی و طبیعی موجب فقر شدید میراث همه ملل جهان می‌گردد.
با توجه به این که حمایت از این میراث در سطح ملی غالباً به خاطر کثرت وسایل مورد نیاز و کمبود منابع اقتصادی، علمی و فنی کشوری که اموال مورد حمایت در قلمرو آن واقع است کافی نیست.
با یادآوری این که در اساسنامه سازمان پیش‌بینی شده، که این سازمان، با مراقبت در حفظ و حمایت میراث جهانی و توصیه کنوانسیونهای بین‌المللی لازم به ملل ذینفع، به پاسداری پیشبرد و اشاعه دانش کمک خواهد کرد،
با توجه به این که کنوانسیون‌ها – توصیه‌نامه‌ها و قطعنامه‌های بین‌المللی موجود درباره اموال فرهنگی و طبیعی نمایشگر اهمیتی است که حفظ این اموال منحصر به فرد و جایگزین‌ناپذیر، به هر ملتی که متعلق باشد، برای کلیه ملل جهان در بر دارد،
با توجه به این که برخی از میراث فرهنگی و طبیعی دارای مزایای استثنایی هستند که باید به عنوان میراث جهانی بشریت حفظ گردند،
با توجه به این که در مقابل وسعت و وخامت خطرات جدیدی که این اموال را تهدید می‌کند، لازم است که جامعه بین‌المللی با بذل کمک جمعی، که‌جای اقدامات دولت مربوط را نمی‌گیرد، لیکن کمک مؤثری برای آن به شمار می‌رود، در امر حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی دارای ارزش جهانی استثنایی، شرکت جوید،
با توجه به این که برای نیل به این مقصود ضرورت دارد مقررات تازه‌ای به صورت کنوانسیون، که متضمن روش مؤثری جهت حمایت جمعی میراث فرهنگی و طبیعی دارای ارزش جهانی استثنایی باشد، به نحو دایم و بر طبق روشهای علمی و جدید وضع گردد،
کنفرانس عمومی پس از این که طی شانزدهمین اجلاسیه خود تصمیم گرفت که این امر، موضوع یک کنوانسیون بین‌المللی واقع شود، در تاریخ ۱۶ نوامبر ۱۹۷۲ کنوانسیون حاضر را مورد تصویب قرار داد.
۱) تعاریف میراث فرهنگی و طبیعی:
ماده ۱ – به لحاظ کنوانسیون حاضر، آنچه ذیلاً ذکر می‌گردد به عنوان “میراث فرهنگی” تلقی می‌شود:
– آثار: آثار معماری، مجسمه‌سازی یا نقاشی در بناها، عوامل و بناهایی که جنبه باستانی دارند، کتیبه‌ها، غارها و مجموع عواملی که از نظر تاریخی، هنری و علمی دارای ارزش جهانی استثنایی هستند.
– مجموعه‌ها: مجموعه بناهای مجزا یا مجتمع که از نظر معماری، منحصر به فرد بودن، یا بستگی و موقع آنها در یک نظر منظره طبیعی، به لحاظ تاریخی هنری و علمی دارای ارزش جهانی استثنایی هستند،
– محوطه‌ها: آثار انسان یا آثاری که توأماً به وسیله انسان و طبیعت ایجاد شده است و نیز مناطق شامل محوطه‌های باستانی که به لحاظ تاریخی، زیبایی‌شناسی، نژادشناسی یا مردم‌شناسی ایران دارای ارزش جهانی استثنایی هستند.
ماده ۲ – به لحاظ کنوانسیون حاضر، آنچه ذیلاً ذکر می‌گردد “میراث طبیعی” به شمار می‌رود:
– آثار طبیعی متشکل از ترکیبات فیزیکی و زیست‌شناسی یا مجموعه‌ای از این نوع ترکیبات که از نظر زیبایی‌شناسی یا علمی حائز ارزش جهانی استثنایی هستند،
– ترکیبات ارضی و جغرافیایی طبیعی و مناطق کاملاً مشخص که زیستگاه حیوانات و منطقه رشد گیاهان مورد تهدید بوده، از نظر علمی و حفاظت حائز ارزش جهانی استثنایی هستند،
– محوطه‌ای طبیعی یا مناطق طبیعی که دقیقاً مشخص شده و به لحاظ علمی، حفاظت یا زیبایی طبیعی دارای ارزش جهانی استثنایی هستند.
ماده ۳ – هر یک از دول عضو کنوانسیون حاضر باید اموال مختلفی را که در قلمرو آن قرار دارد، مواد ۱ و ۲ فوق ناظر بر آنها است، تعیین و مشخص کند.
۲) حمایت ملی و حمایت بین‌المللی از میراث فرهنگی و طبیعی:
ماده ۴ – هر یک از دولتهای عضو کنوانسیون حاضر، می‌پذیرد که تعهد تشخیص، حمایت، حفاظت و شناساندن میراث فرهنگی واقع در قلمرو خود، مذکور در مواد ۱ و ۲ و انتقال آن به نسلهای آینده در وهله اول وظیفه همان دولت است و برای نیل به این هدف دولت مذکور با توسل به حداکثر امکانات موجود خود و نیز در صورت اقتضا از طریق جلب مساعدت و همکاری‌های بین‌المللی، به ویژه کمکهای مالی، هنری، علمی و فنی، بذل مساعی خواهد کرد.
ماده ۵ – هر یک از دول عضو کنوانسیون حاضر، به منظور حمایت و حفاظت و شناساندن مؤثر میراث فرهنگی و طبیعی واقع در قلمرو خود، در حدود امکان و بر طبق مقتضیات خاص کشور خویش به اقدامات زیر مبادرت خواهد کرد:
(الف) – اتخاذ یک سیاست کلی به منظور تفویض سهمی به میراث فرهنگی و طبیعی در زندگی اجتماعی و گنجانیدن امر حمایت این میراث در برنامه‌ریزی عمومی کشور،
(ب) – در صورتی که سازمانهای خاص بدین منظور وجود نداشته باشند، ایجاد یک یا چند دستگاه برای حمایت، حفاظت و شناساندن میراث فرهنگی و طبیعی در قلمرو خود، با کارکنان مناسب و در اختیار گذاردن وسایل کار تا آنان بتوانند وظایف محول را انجام دهند،
(ج) – توسعه مطالعات و تحقیقات علمی و فنی و تکمیل روشهای اجرایی که به یک دولت امکان مواجه با خطراتی که میراث فرهنگی و طبیعی را تهدید می‌کند، می‌دهند،
(د) – اتخاذ تدابیر قضایی، علمی، فنی، اداری و مالی کافی برای تشخیص، حمایت، حفاظت، شناساندن و احیای این میراث، و
(ه) – تسهیل ایجاد یا توسعه مراکز منطقه‌ای کارآموزی در زمینه حمایت، حفاظت، و شناساندن میراث فرهنگی و طبیعی و تشویق تحقیقات علمی در این زمینه.
ماده ۶ –
۱ – دولتهای عضو کنوانسیون حاضر با احترام کامل به حاکمیت دولتهایی که میراث فرهنگی و طبیعی مذکور در مواد ۱ و ۲ در قلمرو آنها قرار دارد و بدون لطمه زدن به حقوق واقعی مندرج در قوانین ملی درباره این میراث، می‌پذیرند که میراث مذکور میراث جهانی به شمار می‌رود و بر عهده جامعه بین‌المللی است که به خاطر حمایت از این میراث همکاری کند.
۲ – در نتیجه، دولتهای عضو کنوانسیون حاضر متعهد می‌شوند که در صورت تقاضای دولتی که میراث فرهنگی و طبیعی در سرزمین آن قرار دارد، بر طبق مقررات این کنوانسیون حاضر، به منظور تشخیص، حمایت، حفاظت و شناساندن میراث فرهنگی و طبیعی مذکور در بندهای ۲ و ۴ ماده ۱۱، همکاری و مساعدت کنند.
۳ – هر یک از دولتهای عضو کنوانسیون حاضر متعهد می‌شوند که آگاهانه از هر گونه اقدامی که ممکن است مستقیماً یا غیر مستقیم به میراث فرهنگی و طبیعی مذکور در مواد ۱ و ۲ واقع در قلمرو سایر دولتهای متعاهد این کنوانسیون لطمه زند، خودداری کند.
ماده ۷ – از نظر کنوانسیون حاضر، مقصود از حمایت بین‌المللی میراث فرهنگی و طبیعی جهان، اتخاذ یک نظام همکاری و مساعدت بین‌المللی به منظور تأیید دولتهای متعاهد کنوانسیون، در کوششهایی است که به خاطر حفاظت و تشخیص میراث فرهنگی خود، مبذول می‌دارند.
۲ – کمیته بین‌الدول برای حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان
ماده ۸ –
۱ – برای حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان که دارای ارزش استثنایی جهانی هستند – یک کمیته بین‌الدول به نام “کمیته میراث جهانی” ، در سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد، تأسیس می‌گردد. این کمیته مرکب از پانزده دولت عضو این کنوانسیون خواهد بود که به وسیله دولتهای عضو کنوانسیون در یک جلسه عمومی که طی اجلاسیه‌های عادی کنفرانس عمومی سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد، تشکیل گردد، انتخاب خواهند شد.
تعداد دولتهای عضو کمیته از تاریخ تشکیل اجلاسیه عادی کنفرانس عمومی، پس از لازم‌الاجراء شدن کنوانسیون حاضر برای حداقل، ۴۰ دولت به ۲۱ نفر خواهد رسید.
۲ – انتخاب اعضای کمیته باید متضمن نمایندگی منصفانه مناطق و فرهنگهای مختلف جهان باشد.
۳ – در جلسات کمیته یک نماینده از مرکز بین‌المللی مطالعات برای حفاظت و مرمت اموال فرهنگی (مرکز رم)، یک نماینده از شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌ها (ICOMOS) و یک نماینده از اتحادیه بین‌المللی برای حفظ طبیعت و منابع آن (IUCN) با رأی مشورتی شرکت خواهند کرد و بنا به درخواست دولتهای عضو که در جلسه عمومی طی اجلاسیه‌های عادی کنفرانس عمومی سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد، مجتمع می‌شوند، نمایندگان سایر سازمانهای بین‌الدول یا غیر دولتی که دارای مقاصد مشابهی باشند نیز می‌توانند به آنان بپیوندند.
ماده ۹ –
۱ – مدت عضویت دولتهای عضو در کمیته میراث جهانی از پایان اجلاسیه عادی کنفرانس عمومی که طی آن اعضاء انتخاب شده‌اند تا پایان سومین اجلاسیه عادی بعدی خواهد بود.
۲ – معهذا مدت عضویت یک سوم اعضایی که هنگام نخستین انتخاب تعیین می‌شوند، در پایان نخستین اجلاسیه عادی کنفرانس عمومی متعاقب جلسه‌ای که طی آن اعضای مذکور انتخاب شده‌اند، خاتمه خواهد یافت و مدت عضویت یک سوم دیگر اعضایی که در همین زمان انتخاب می‌شوند در پایان دومین اجلاسیه عادی کنفرانس عمومی متعاقب جلسه‌ای که طی آن اعضای مذکور انتخاب شده‌اند، خاتمه خواهد پذیرفت. اسامی این اعضاء به حکم قرعه به وسیله رییس کنفرانس عمومی یونسکو پس از انجام نخستین انتخابات، تعیین خواهد گردید.
۳ – دولتهای عضو کمیته به عنوان نماینده خود اشخاصی را که در زمینه میراث فرهنگی یا میراث طبیعی صلاحیت دارند، بر خواهند گزید.
ماده ۱۰ –
۱ – کمیته میراث جهانی آیین‌نامه داخلی خود را تصویب خواهد کرد.
۲ – کمیته می‌تواند در هر زمان در جلسات خود، از سازمانهای عمومی و خصوصی یا اشخاص برای مشاوره در موضوع‌های خاص، دعوت به عمل آورد.
۳ – کمیته می‌تواند مراجع مشورتی که برای اجرای وظایف خود لازم بداند ایجاد کند.
ماده ۱۱ –
۱ – هر یک از دولتهای متعاهد کنوانسیون حاضر در حد امکان، فهرستی از کلیه اموال میراث فرهنگی و طبیعی واقع در قلمرو خود که در‌خور ثبت در فهرست پیش‌بینی شده در بند ۲ این ماده است به کمیته میراث جهانی تسلیم خواهد کرد. این فهرست که جامع تلقی نمی‌شود، باید شامل مدارک درباره محل وقوع و اهمیت اموال مورد نظر باشد.
۲ – کمیته بر اساس فهرستهایی که در اجرای بند ۱ فوق توسط دولتها تسلیم می‌گردد فهرستی را تحت عنوان “فهرست میراث جهانی” شامل قسمتی از میراث فرهنگی و میراث طبیعی بدانگونه که در مواد ۱ و ۲ کنوانسیون حاضر تعریف شده و به نظر کمیته – طبق معیارهایی که وضع خواهد کرد - دارای ارزش جهانی استثنایی است، تهیه و تکمیل و منتشر خواهد کرد. لااقل هر دو سال یک بار متن تجدید و تکمیل شده فهرست مذکور انتشار خواهد یافت.
۳ – ثبت هر یک از اموال در فهرست میراث جهانی – مستلزم موافقت دولت مربوط است. ثبت اموال واقع در سرزمینی که حاکمیت یا قلمرو قضایی آن مورد ادعای چند دولت باشد – لطمه‌ای به حقوق طرفهای دعوی وارد نخواهد ساخت.
۴ – کمیته در موارد لزوم فهرستی تحت عنوان “فهرست میراث جهانی مورد خطر” شامل فهرست اموال مذکور در فهرست میراث جهانی که نجات آنها عملیات عظیمی را ایجاب می‌کند و بدین منظور مساعدتی به موجب مفاد کنوانسیون حاضر درخواست شده است – تنظیم و تکمیل و منتشر خواهد‌کرد. این فهرست شامل برآورد مخارج عملیات مربوط خواهد بود. در فهرست مذکور فقط قسمتی از میراث فرهنگی و طبیعی که بر اثر خطرات شدید و‌مشخص در معرض تهدید قرار گرفته‌اند، منظور خواهند شد. از قبیل خطر انهدام ناشی از زوال سریع، طرح‌های عملیات وسیع عمومی یا خصوصی، توسعه سریع شهری و جهانگردی، خطر انهدام به علت تغییرات حاصل از بهره‌برداری یا تملک زمین، ویرانی عمیق ناشی از عوامل ناشناخته، متروک ماندن به هر دلیل، برخوردهای مسلحانه یا خطر وقوع اینگونه برخوردها، مصایب و سوانح طبیعی، آتش‌سوزی‌های دامنه‌دار، زلزله، ریزش زمین،فورانهای آتشفشانی، تغییرات سطح آب، سیلاب‌ها تلاطم امواج. کمیته می‌تواند در هر زمان و در صورت فوریت اقلام جدیدی را بر فهرست میراث جهانی مورد خطر، بیفزاید و ثبت اموال جدید را فوراً منتشر سازد.
۵ – کمیته معیارهایی را که بر اساس آن قسمتی از میراث فرهنگی و طبیعی ممکن است در هر یک از فهرستهای مذکور در بندهای ۲ و ۴ این ماده ثبت گردد معین می‌کند.
۶ – کمیته قبل از رد درخواست ثبت در یکی از فهرستهای مذکور در بندهای ۲ و ۴ این ماده با دولت متعاهد که میراث فرهنگی یا طبیعی مورد بحث در قلمرو آن واقع است مشورت می‌کند.
۷ – کمیته با موافقت دولتهای ذینفع مطالعات و تحقیقات لازم را برای تنظیم فهرستهای مذکور در بندهای ۲ و ۴ این ماده، هماهنگ و تشویق می‌کند.
ماده ۱۲ – عدم ثبت قسمتی از میراث فرهنگی و طبیعی در هر یک از دو فهرست مذکور در بندهای ۲ و ۴ ماده ۱۱ به هیچ وجه به معنای آن نیست که اموال مزبور برای مقاصدی غیر از آنچه برای ثبت در این فهرست‌ها در نظر گرفته شده دارای ارزش جهانی استثنایی نیستند دریافت داشته و مورد بررسی قرار می‌دهد. هدف این تقاضا ممکن است
ماده ۱۳ –
۱ – کمیته میراث جهانی درخواستهای کمکهای بین‌المللی را که به وسیله دولتهای متعاهد کنوانسیون حاضر در باره قسمتی از میراث فرهنگی و طبیعی واقع در قلمرو آنها تنظیم شده و در فهرستهای مندرج در بندهای ۲ و ۴ ماده ۱۱ منظور گردیده یا در خور گنجانیدن است حمایت، حفاظت، شناساندن یا احیای این اموال باشد.
۲ – تقاضاهای کمک بین‌المللی مذکور در بند ۱ این ماده همچنین ممکن است به منظور تشخیص قسمتی از میراث فرهنگی و طبیعی به نحوی که در مواد ۱ و ۲ تعریف شده و هنگامی که بررسیهای مقدماتی لزوم ادامه تحقیقات بیشتری را تأیید کند، باشد.
۳ – کمیته درباره ترتیب اثر دادن به این تقاضاها تصمیم می‌گیرد و در صورت اقتضاء نوع و میزان کمک خود را تعیین می‌کند و از جانب خویش ترتیبات لازم را با دولت ذینفع می‌دهد.
۴ – کمیته ترتیب اولویت عملیات خود را مشخص می‌کند و در این امر اهمیت نسبی نجات قسمتی از میراث فرهنگی و طبیعی جهان، لزوم تأمین مساعدت بین‌المللی نسبت به اموال فرهنگی که مظهر کامل‌تر طبیعت یا نبوغ و تاریخ ملل جهان است و فوریت اقداماتی که باید انجام گیرد، اهمیت منابع کشورها که در قلمرو آنها اموال مورد تهدید قرار دارند و به ویژه حدودی که این کشورها می‌توانند نجات این اموال را با وسایل خاص خود تأمین‌کنند، در نظر گیرد.
۵ – کمیته فهرست اموالی را که برای آنها کمک بین‌المللی فراهم آمده تنظیم، تکمیل و منتشر می‌کند.
۶ – کمیته در مورد استفاده از منابع صندوق که به موجب ماده ۱۵ کنوانسیون حاضر تأسیس تصمیم می‌گیرد و وسایلی را برای افزایش منابع صندوق تأمین می‌کند و در این مورد، کلیه تدابیر سودمند را اتخاذ می‌نماید.
۷ – کمیته با سازمانهای بین‌المللی و ملی، دولتی و غیر دولتی، که دارای مقاصد مشابهی با هدفهای کنوانسیون حاضر هستند، همکاری می‌کند. کمیته می‌تواند به منظور اجرای برنامه‌ها و طرح‌های خود از این سازمانها به ویژه مرکز بین‌المللی مطالعات برای حفاظت و مرمت اموال فرهنگی (مرکز رم)، شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌ها (Icomos) و اتحادیه بین‌المللی حفظ طبیعت و منابع آن (Iucn) و همچنین از دستگاههای عمومی یا خصوصی و اشخاص استمداد کند.
۸ – تصمیمات کمیته با اکثریت دو سوم اعضاء حاضر که در اخذ رأی شرکت می‌کنند، اتخاذ می‌گردد. جلسه با حضور اکثریت اعضاء رسمیت می‌یابد.
ماده ۱۴ –
۱ – یک دبیرخانه که توسط مدیر کل سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد، معین خواهد شد به کمیته میراث جهانی کمک می‌کند.
۲ – مدیر کل سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد با حداکثر استفاده ممکن از خدمات مرکز بین‌المللی تحقیقات برای حفاظت و مرمت اموال فرهنگی (مرکز رم) و شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌ها (Icomos) و اتحادیه بین‌المللی برای حفظ طبیعت و منابع آن (Iucn) در حدود صلاحیت و امکانات هر یک، اسناد کمیته، دستور جلسات آن را تنظیم می‌کند و اجرای تصمیمات کمیته را تأمین می‌نماید.
۴) صندوق حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان:
ماده ۱۵ –
۱ – به موجب این کنوانسیون صندوقی برای حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان که دارای اهمیت استثنایی هستند، به نام “صندوق میراث جهانی” تأسیس می‌شود.
۲ – این صندوق بر طبق مقررات آیین‌نامه مالی سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد از وجوه سپرده شده، تشکیل می‌گردد.
۳ – منابع صندوق عبارت خواهد بود از:
(الف) – سهمیه‌های اجباری و سهمیه‌های داوطلبانه دولتهای متعاهد کنوانسیون حاضر.
(ب) وجوه پرداختی، عطاء یا و هبه‌های:
(۱) – سایر دولتها،
(۲) – سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد و دیگر سازمانهای ملل متحد، به ویژه برنامه توسعه ملل متحد و دیگر سازمانهای بین‌الدول،
(۳) – دستگاههای عمومی یا خصوصی یا اشخاص،
(ج) – هر گونه بهره‌ای که به منابع صندوق تعلق گیرد،
(د) – حاصل وجوه جمع‌آوری شده و درآمدهایی که از نمایش‌ها به نفع صندوق تربیت می‌یابد.
(ه) – کلیه منابع دیگر که تحصیل آن، به موجب آیین‌نامه‌ای که کمیته میراث جهانی تنظیم، خواهد کرد، مجاز است.
۴ – وجوه پرداختی به صندوق و سایر اشکال کمک نسبت به کمیته مذکور، فقط در مقاصدی که به وسیله کمیته تعیین می‌شود، صرف می‌گردد. کمیته می‌تواند وجوهی را که برای یک برنامه یا یک طرح ویژه، اختصاص یافته بپذیرد، مشروط بر آنکه کمیته نسبت به تحقق یافتن این برنامه یا اجرای این‌طرح تصمیم اتخاذ کرده باشد. وجوه پرداختی به صندوق متضمن تحمیل هیچ شرط سیاسی نمی‌تواند بود.
ماده ۱۶ –
۱ – دولتهای عضو کنوانسیون حاضر، بدون لطمه زدن به سهمیه‌های اضافی داوطلبانه، ملزم می‌شوند که هر دو سال یک بار، سهمیه‌ها را، که مبلغ آنها بر حسب درصد یکسانی که درباره همه کشورها قابل اجرا است، محاسبه خواهد شد، به طور منظم به پردازند. مجمع عمومی کشورهای عضو این کنوانسیون که طی اجلاسیه کنفرانس عمومی سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد تشکیل خواهد شد، درباره میزان سهمیه‌ها تصمیم اتخاذ خواهد کرد. این تصمیم مجمع عمومی با اکثریت آراء دولتهای عضو که در جلسه حاضرند و در رأی دادن شرکت می‌کنند و موضوع بند ۲ این ماده را اعلام نکرده‌اند، اتخاذ خواهد گردید. سهمیه اجباری دولتهای عضو کنوانسیون حاضر در هیچ مورد نمی‌تواند از یک‌درصد سهمیه این دولتها در بودجه عادی سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد، تجاوز کند.
۲ – معهذا، هر یک از دولتهای مذکور در ماده ۳۱ یا ۳۲ کنوانسیون حاضر می‌تواند، هنگام تسلیم اسناد تصویب، قبولی یا الحاق، اعلام کند که خود را ملزم به اجرای مقررات بند (۱) ماده حاضر نمی‌داند.
۳ – هر دولت عضو این کمیسیون که اعلامیه مذکور در بند (۲) این ماده را صادر کرده باشد، می‌تواند در هر زمان با ارسال یادداشتی برای مدیر کل سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد، آن را پس بگیرد. با وجود این، استرداد اعلامیه، در باره سهمیه اجباری دین آن دولت، از تاریخ تشکیل مجمع عمومی بعدی دولتهای متعاهد این کنوانسیون، نافذ خواهد بود.
۴ – برای آن که کمیته بتواند انجام مؤثر اقدامات خود را پیش‌بینی کند، سهمیه‌های دولتهای عضو کنوانسیون حاضر که اعلامیه مذکور در بند ۲ این ماده را صادر کرده‌اند، باید بر پایه منظمی و لااقل هر دو سال یک بار پرداخته گردد و میزان آن کمتر از سهمیه‌هایی که در صوت قبول مقررات بند ۱ ماده حاضر می‌بایستی ملزم به پرداخت آن باشند، نخواهد بود.
۵ – هر دولت عضو کنوانسیون که در پرداخت سهمیه اجباری یا داوطلبانه خود در سال جاری و سال قبل از آن تأخیر کرده باشد، نمی‌تواند در کمیته میراث جهانی انتخاب گردد. لیکن این قاعده در نخستین دوره انتخابات مجری نخواهد بود. در صورتی که چنین دولتی قبلاً عضو کمیته بوده، دوره عضویت آن هنگام انتخابات مذکور در بند ۱ ماده ۸ کنوانسیون حاضر خاتمه خواهد یافت.
ماده ۱۷ – دولتهای عضو کنوانسیون حاضر، ایجاد بنیادها یا انجمنهای ملی عمومی و خصوصی را که هدف آنها جلب کمکهای بلاعوض برای حمایت از میراثهای فرهنگی و طبیعی مذکور در مواد ۱ و ۲ این کنوانسیون است، در نظر گرفته یا تسهیل خواهند کرد.
ماده ۱۸ – دولتهای عضو کنوانسیون حاضر در تلاشهای بین‌المللی که برای جمع‌آوری وجوه به نفع صندوق میراث جهانی زیر نظر سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد تنظیم می‌گردد، همکاری می‌کنند.
این دولتها، جمع‌آوری وجوهی را که توسط سازمانهای مذکور در بند ۳ ماده ۱۵ بدین منظور صورت می‌گیرد، تسهیل می‌کنند.
۵) شرایط و چگونگی کمک بین‌المللی:
ماده ۱۹ – هر دولت عضو کنوانسیون حاضر می‌تواند برای حفظ قسمتی از میراث فرهنگی و طبیعی واقع در قلمرو خود که دارای ارزش استثنایی جهانی است، تقاضای کمک بین‌المللی نماید. دولت مذکور باید اطلاعات و اسناد پیش‌بینی شده در ماده ۲۱ را که در اختیار دارد و برای اخذ تصمیم مورد نیاز کمیته است، به درخواست خود ضمیمه کند.
ماده ۲۰ – کمکهای بین‌المللی پیش‌بینی شده در کنوانسیون حاضر با رعایت مقررات بند ۲ ماده ۱۳ و بند (ج) مواد ۲۲ و ۲۳ فقط به آن دسته از میراث فرهنگی و طبیعی اختصاص می‌یابد که کمیته میراث جهانی تصمیم به درج آنها در فهرستهای مذکور در بندهای ۲ و۴ ماده ۱۱ گرفته و یا ممکن است چنین تصمیمی اتخاذ کند.
ماده ۲۱ –
۱ – کمیته میراث جهانی نحوه رسیدگی به تقاضاهای کمک بین‌المللی را تعیین و به ویژه نکاتی را که باید در تقاضا منظور شود، مشخص می‌کند در تقاضای مزبور باید عملیات مورد نظر، اقدامات لازم، برآورد مخارج آنها، فوریت و دلایلی که به موجب آن، منابع دولت درخواست‌کننده به آن امکان مواجهه با مجموع مخارج را نمی‌دهد، ذکر گردد. درخواستها، در صورت امکان باید متکی بر نظر کارشناسان باشد.
۲ – تقاضاهایی که بر مبنای وقوع مصائب طبیعی و سوانح، اعلام می‌گردند، به علت آن که مستلزم عملیات فوری هستند، باید سریعاً و با اولویت در کمیته مورد بررسی قرار گیرند. کمیته باید برای مقابله با این گونه احتمالات، وجوه ذخیره در اختیار داشته باشد.
۳ – کمیته قبل از اخذ تصمیم، به مطالعات و مشاوره‌هایی که لازم تشخیص دهد، مبادرت خواهد جست.
ماده ۲۲ – کمکی که از جانب کمیته میراث جهانی اعطاء می‌گردد ممکن است صورتهای زیر باشد:
(الف) مطالعات درباره مسایل هنری، علمی و فنی ناشی از حمایت، حفاظت، شناساندن و احیای میراث فرهنگی و طبیعی، به نحوی که در بندهای ۲ و ۴ ماده ۱۱ این کنوانسیون تعریف شده است،
(ب) در اختیار گذاردن کارشناسان، تکنیسین‌ها و نیروی انسانی واجد صلاحیت به منظور مراقبت در حسن اجرای طرح مصوب.
ج – تربیت کارشناسان در کلیه سطوح در زمینه تشخیص حمایت، حفاظت شناساندن و احیای میراث فرهنگی و طبیعی.
د – تهیه تجهیزاتی که دولت مربوط در اختیار ندارد و تهیه آنها نیز برای آن دولت مقدور نیست.
ه – اعطای وامهای دراز مدت با بهره کم یا بدون بهره.
و – اختصاص کمکهای بلاعوض در موارد استثنایی و برای مقاصد خاص.
ماده ۲۳ – کمیته میراث جهانی همچنین می‌تواند به مراکز ملی یا منطقه‌ای تربیت کارشناسان در کلیه سطوح در زمینه تشخیص، حمایت، حفاظت، شناساندن و احیای میراث فرهنگی، کمک بین‌المللی مبذول دارد.
ماده ۲۴ – کمک وسیع و مهم بین‌المللی، وقتی اعطاء می‌شود که یک مطالعه علمی، اقتصادی و فنی مبسوط بدواً انجام گرفته باشد این مطالعه باید به استعانت پیشرفته‌ترین حمایت، حفاظت، شناساندن و احیای میراث فرهنگی و طبیعی انجام شود و به مقاصد کنوانسیون حاضر پاسخ گوید و نیز وسایل استفاده معقول از منابع موجود در کشور مربوط را ارائه دهد.
ماده ۲۵ – اصولاً فقط قسمتی از مخارج عملیات لازم بر عهده جامعه بین‌المللی خواهد بود و مشارکت دولتی که از کمک بین‌المللی بهره‌مند می‌شود، بخش اساسی منابع اختصاص یافته به هر برنامه یا طرح را در بر خواهد گرفت مگر آنکه منابع مذکور برای این منظور کافی نباشد.
ماده ۲۶ – کمیته میراث جهانی و دولت دریافت‌کننده کمک، ضمن موافقتنامه‌ای که بین خود منعقد می‌سازند، شرایطی را که به موجب آن برنامه یا طرح مشمول کمک بین‌المللی با رعایت مقررات کنوانسیون حاضر اجرا خواهد گردید، تعیین خواهند کرد. بر عهده دولت دریافت‌کننده کمک بین‌المللی است‌که بر طبق شرایط مقرر در موافقتنامه مذکور، به حمایت، حفاظت و شناساندن اموالی که بدین ترتیب محافظت می‌گردد، ادامه دهد.
۶ – برنامه‌های آموزشی
ماده ۲۷ –
۱ – دولتهای عضو کنوانسیون حاضر با استفاده از کلیه وسایل ممکن به ویژه به وسیله برنامه‌های آموزشی و اطلاعاتی کوشش می‌کنند که احترام و پیوند ملتهای خود را نسبت به میراث فرهنگی و طبیعی مذکور در مواد ۱ و ۲ کنوانسیون حاضر تقویت نمایند.
۲ – آنها متعهد می‌شوند که به طور وسیع عامه مردم را از خطراتی که متوجه این میراث است و نیز از فعالیتهایی که در قالب کنوانسیون حاضر انجام می‌شود، آگاه سازند.
ماده ۲۸ – دولتهای عضو کنوانسیون حاضر که بر طبق آن کمک بین‌المللی دریافت می‌دارند، تدابیر لازم را برای شناساندن اهمیت اموال موضوع این کمک بین‌المللی و نقشی که کمک مذکور ایفاء می‌کند، اتخاذ می‌نمایند.
۷) گزارشها:
ماده ۲۹ –
۱ – دولتهای عضو کنوانسیون حاضر گزارشهایی به کنفرانس عمومی سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد، در موعدها و به صورتهایی که کنفرانس عمومی مقرر خواهد داشت، ارائه خواهند کرد ضمن این گزارشها، مقررات قانونی و آیین‌نامه‌ای و سایر تدابیری که برای اجرای کنوانسیون حاضر، اتخاذ گردیده، همچنین تجاربی که در این زمینه به دست آمده، تصریح خواهند شد.
۲ – این گزارشها به اطلاع کمیته میراث جهانی خواهد رسید.
۳ – کمیته در هر یک از اجلاسیه‌های عادی کنفرانس عمومی سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد، در مورد فعالیتهای خود گزارشی مطرح خواهد کرد.
۸) مقررات نهایی:
ماده ۳۰ – کنوانسیون حاضر به زبانهای انگلیسی، عربی، اسپانیایی، فرانسه و روسی، که هر پنج متن به طور مساوی معتبرند، تنظیم گردیده است.
ماده ۳۱ –
۱ – کنوانسیون حاضر مورد تصویب یا قبول دولتهای عضو سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد بر حسب قوانین اساسی مربوط آنها قرار خواهد گرفت.
۲ – اسناد تصویب یا قبولی به مدیر کل سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد تسلیم خواهند شد.
ماده ۳۲ –
۱ کنوانسیون حاضر، بنا به دعوت کنفرانس عمومی سازمان، برای الحاق هر دولت غیر عضو سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد، مفتوح است.
۲ – الحاق به این کنوانسیون با تسلیم سند الحاق به مدیر کل سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد، تحقق خواهد یافت.
ماده ۳۳ – کنوانسیون حاضر سه ماه پس از تاریخ تسلیم بیستمین سند تصویب، قبولی یا الحاق، منحصراً برای دولتهایی که سند تصویب، قبولی یا الحاق خود را در تاریخ مذکور یا قبل از آن تسلیم کرده‌اند، لازم‌الاجراء خواهد شد و در مورد هر دولت دیگر ۳ ماه پس از تسلیم سند تصویب قبولی یا الحاق، لازم‌الاجراء خواهد بود.
ماده ۳۴ – مقررات زیر شامل آن دسته از دولتهای متعاهد کنوانسیون حاضر که دارای یک نظام فدرال یا غیر متمرکز هستند، خواهد گردید:
(الف) – امور راجع به مقررات این کنوانسیون که اجرای آنها مربوط به عمل قانونی قوه مقننه فدرال یا مرکزی است، تعهدات حکومت فدرال یا مرکزی در حکم تعهدات دولتهای عضو که دارای دولت فدرال نیستند، خواهد بود.
(ب) در باره امور راجع به مقررات این کنوانسیون که اجرای آنها مربوط به عمل قانونی هر یک از دولتها، کشورها، ایالات یا ولایات تشکیل دهنده حکومت فدرال، که به موجب نظام اساسی فدراسیون، مکلف به اخذ تدابیر قانونی نیستند، حکومت فدرال ضمن اعلام نظر موافق خود، مقررات مذکور را به اطلاع مقامات صلاحیتدار دولتها، کشورها، ایالات یا ولایات خواهد رساند.
ماده ۳۵ –
۱ – هر یک از دولتهای عضو کنوانسیون حاضر می‌تواند آن را فسخ کند.
۲ – فسخ کنوانسیون به وسیله یک سند کتبی به مدیر کل سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد، اعلام خواهد گردید.
۳ – فسخ کنوانسیون، ۱۲ ماه پس از دریافت سند مربوط، نافذ خواهد بود و بیش از تاریخ نافذ شدن فسخ، تعهدات مالی دولت فسخ‌کننده به قوت خود باقی خواهد ماند.
ماده ۳۶ – مدیر کل سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد، دولتهای عضو سازمان، دولتهای غیر مذکور در ماده ۳۲ و نیز سازمان ملل متحد را از تسلیم کلیه اسناد تصویب، قبولی یا الحاق مندرج در مواد ۳۱ و ۳۲ و همچنین از موارد فسخ مذکور در ماده ۳۵ مطلع خواهد کرد.
ماده ۳۷ –
۱- کنوانسیون حاضر ممکن است به وسیله کنفرانس عمومی سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد، مورد تجدید نظر قرار گیرد. ولی تجدید نظر فوق فقط درباره دولتهایی که متن تجدید نظر شده کنوانسیون را بپذیرند، لازم‌الاجراء خواهد بود.
۲ – در صورتی که کنفرانس عمومی، کنوانسیون جدیدی را تصویب کند که تمام یا قسمتی از کنوانسیون حاضر را مورد تجدید نظر قرار دهد و کنوانسیون جدید ترتیب درگیری را مقر نکرده باشد، کنوانسیون حاضر پس از تاریخ لازم‌الاجراء شدن کنوانسیون جدید، برای تصویب قبولی یا الحاق مفتوح نخواهد بود.
ماده ۳۸ – کنوانسیون حاضر بر طبق ماده ۱۰۳ منشور ملل متحد بنا به تقاضای مدیر کل سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد در دبیر خانه ملل متحد ثبت خواهد شد.
به تاریخ ۲۳ نوامبر ۱۹۷۲ در پاریس، این کنوانسیون در دو نسخه اصلی حاوی امضای رییس هفدهمین اجلاسیه کنفرانس عمومی و مدیر کل سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد در بایگانی سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد ضبط خواهد شد و رونوشت‌های مصدق آن به همه دولتهای مذکور در مواد ۳۱ و ۳۲ و همچنین سازمان ملل متحد ابلاغ خواهد گردید.
کنوانسیون فوق مشتمل بر یک مقدمه و سی و هشت ماده منضم به قانون الحاق ایران به کنوانسیون حمایت میراث فرهنگی و طبیعی جهان می‌باشد.
رییس مجلس شورای ملی – عبدالله ریاضی