‌الغای قرارداد نفت با کنسرسیوم مصوب سال ۱۳۳۳ و اجازه اجرای قرارداد فروش و خرید نفت بین دولت شاهنشاهی‌ ایران و شرکتهای خارجی

ماده واحده
قرارداد دولت ایران با کنسرسیوم نفت مصوب آبان ماه ۱۳۳۳ و ملحقات آن [لایحه قانون راجع به اجازه مبادله قرارداد فروش نفت و گاز و طرز اداره عملیات آن] لغو می‌گردد و به دولت اجازه داده می‌شود قرارداد ضمیمه‌ مربوط به فروش و خرید نفت را که بین دولت شاهنشاهی ایران و شرکت ملی نفت ایران از یک سو و شرکتهای خارجی نامبرده در قرارداد مزبور از‌طرف دیگر منعقد و امضاء شده است به موقع اجراء بگذارد.

‌قانون فوق مشتمل بر یک ماده و متن قرارداد ضمیمه پس از تصویب مجلس شورای ملی در جلسه فوق‌العاده روز سه‌شنبه ۱۳۵۲.۵.۲ در جلسه‌ فوق‌العاده روز دوشنبه هشتم مرداد ماه یک هزار و سیصد و پنجاه و دو شمسی به تصویب مجلس سنا رسید.

‌رییس مجلس سنا – جعفر شریف‌امامی

---

قرارداد الغای نفت با کنسرسیوم مصوب سال ۱۳۳۳ و اجازه اجرای قرارداد فروش و خرید نفت
بین دولت شاهنشاهی ایران و شرکتهای خارجی

‌این قرارداد بین ایران (‌از طرف دولت شاهنشاهی ایران) و شرکت ملی نفت ایران (‌شرکتی که طبق قوانین ایران تشکیل یافته و وجود دارد) به عنوان‌ طرفهای اول و شرکتهای زیر به عنوان طرفهای دوم منعقد می‌گردد:
‌گالف اویل کورپوریشن Gulf Oil Corporation
(‌شرکتی که طبق قوانین پنسیلوانیای ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌موبیل اویل کورپوریشن Mobil Oil Corporation
(‌شرکتی که طبق قوانین نیویورک ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌اکزون کورپوریشن Eexxon Corporation
(‌شرکتی که طبق قوانین نیوجرزی ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌استاندارد اویل کمپانی اف کالیفرنیا Standard Oil Company of California
(‌شرکتی که طبق قوانین دلاوار ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌تکزاکو اینکورپوریتد Texaco inc
(‌شرکتی که طبق قوانین دلاوار ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌دی بریتیش پترولیوم کمپانی لیمیتد The British Pertoleum Company Limited
(‌شرکتی به به موجب قوانین انگلستان تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌شل پترولیوم ن. و. Shell Petroleum N. V.
(‌شرکتی که به موجب قوانین هلند تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌کمپانی فرانسزده پترول Compagine Francaise des Petroles
(‌شرکتی که به موجب قوانین فرانسه تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی American Independent Oil Company
(‌شرکتی که طبق قوانین دلاوار ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌آتلانتیک ریچفیلد کمپانی Atlantic Richfield Company
(‌شرکتی که طبق قوانین پنسیلوانیای ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌کانتیننتال اویل کمپانی Continental Oil Company
(‌شرکتی که طبق قوانین دلاوار ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌گتی اویل کمپانی Getty Oil Company
(‌شرکتی که طبق قوانین دلاوار ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌چارتر اویل Charter Oil company
(‌شرکتی که طبق قوانین فلوریدای ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌دی استاندارد اویل کمپانی The Standard Oil company (Ohio)
(‌شرکتی که طبق قوانین اوهایوی ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و گالف اینترنشنال کمپانی Gulf International Company
(‌شرکتی که طبق قوانین دلاوار ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌موبیل اویل ایران اینکورپوریتد Mobil Oil Iran Inc
(‌شرکتی که طبق قوانین دلاوار ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌اسو تریدینگ کمپانی اف. ایران Esso Trading Company Of Iran
(‌شرکتی که طبق قوانین دلاوار ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌ایران کالیفرنیا اویل کمپانی Iran California Oil Company
(‌شرکتی که طبق قوانین دلاوار ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌تکزاکو ایران لیمیتد Texaco Iran Limited
(‌شرکتی که طبق قوانین دلاوار ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌کالتکس (‌ایران) لیمیتد Caltex (Iran) Limited
(‌شرکتی که طبق قوانین جزایر باهاما تشکیل شده و وجود دارد)
‌و
‌اویل تریدینگ کمپانی (‌ایران) لیمیتد Oil Trading Company (Iran) Limited
(‌شرکتی که طبق قوانین انگلستان تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌ندرلندز ایرانسر اردولی هندل – ماتشاپای (‌ندرلندز ایرانین اویل تریدینگ کمپانی)
ن. و.
Netherlands – Iraanse Aardolie Handel – Maatschappij
(Netherlandes – Iranian Oil Trading Company) N. V.
(‌شرکتی که طبق قوانین دلاوار ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی اف ایران American Independent Oil Company of
Iran
(‌شرکتی که طبق قوانین دلاوار ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌ارکو ایران اینکورپوریتد Arco Inan Inc
(‌شرکتی که طبق قوانین دلاوار ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌سن‌جاسینتو ایسترن کورپوریشن San Jacinto Eastern Corporation
(‌شرکتی که طبق قوانین دلاوار ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌گتی ایران لیمیتد Getty Iran Limited
(‌شرکتی که طبق قوانین دلاوار ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌چارتر (‌ایران) پترولیوم کمپانی Charter (Iran) Petroleum Company
(‌شرکتی که طبق قوانین کالیفرنیای ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)
‌و
‌سوهایو ایران تریدینگ اینکورپوریتد Sohio – Iran Trading Incorporated
(‌شرکتی که طبق قوانین دلاوار ایالات متحده آمریکا تشکیل یافته و وجود دارد)

‌نظر به این که دولت ایران و شرکت ملی نفت ایران علاقه دارند که ذخایر هیدرو کربور
کشور را به بهترین وجه مورد گسترش و بهره‌برداری قرار دهند و‌بدین وسیله منافع و
رفاه ملت ایران را که از آن حاصل می‌شود به حداکثر افزایش دهند.
‌نظر به این که ایران در اجرای هدف بالا تصمیم گرفته است که حق تمام و کامل مالکیت
و تصدی و کنترل کلیه ذخایر هیدروکربور و داراییها و اداره‌صنعت نفت به شرکت ملی
نفت ایران اعمال شود.
‌نظر به این شرکتهای بین‌المللی نفت که در بالا به عنوان طرفهای دوم این قرارداد
از آنها نام برده شده است با دست داشتن به تأسیسات حمل و نقل و‌پالایش و فروش که
در سراسر جهان ایجاد شده در ۱۳۳۳ با ایران و شرکت ملی نفت ایران قراردادی منعقد
کرده‌اند (‌از این پس به عنوان قرارداد‌کنسرسیوم یاد خواهد شد) و به موجب آن
مقادیر معتنابهی نفت خام ایران و فرآورده‌های حاصل از آن را در قسمتهای وسیعی از
جهان به فروش‌رسانیده‌اند.
‌نظر به این که دولت ایران و شرکت ملی نفت ایران علاقه دارند که دستیابی
مصرف‌کنندگان سراسر جهان به عرضه نفت خام و فرآورده‌های ایران ادامه‌داشته باشد و
قادر هستند که این نفت خام و فرآورده‌ها را به مقادیر بیشتر در دسترس مصرف‌کنندگان
مزبور قرار دهند.
‌نظر به این که شرکتهای مذکور در بالا علاقه و توانایی آن را دارند که با اعتماد
به عرضه مطمئن و امید دریافت اجرت معقول جریان مداوم این نفت خام‌و فرآورده‌ها را
به سوی مصرف‌کنندگان مزبور تأمین نمایند.
‌نظر به این که طرفین این قرارداد توافق دارند که رابطه کلی ایران و شرکت ملی نفت
ایران با شرکتهای نفتی مذکور در بالا به منظور تحقق کامل هدفهای‌مشروح بالا و به
ترتیب مقرر در این قرارداد مورد تجدید نظر و تعدیل قرار گیرد.
‌نظر به این که هر یک از طرفین به طیب خاطر در مذاکراتی که به عقد این قرارداد
منتهی گردید شرکت جسته‌اند و مذاکرات مزبور به طور دوستانه ادامه‌یافته و منجر به
عقد این قرارداد و فروش و خرید به جای قرارداد کنسرسیوم گردیده است تا نیل به هدفهای مذکور در بالا را میسر سازد اینکه بدین‌وسیله میان طرفین توافق می‌شود:

‌ماده ۱ – جز در مواردی که سیاق عبارت به نحو دیگری اقتضا کند اصطلاحات زیر که در این قرارداد و ضمائم آن به کار برده شده‌اند معانی را که در زیر‌برای آنها بیان شده است خواهد داشت:
“‌پالایشگاه آبادان” یا “‌پالایشگاه” به معنی املاک زیر است که در ایران واقع شده
و مالکیت آنها متعلق به شرکت ملی نفت ایران می‌باشد.
1 – کلیه کارخانه‌ها و دستگاههای عمل‌آورنده برای تصفیه نفت خام و کلیه تأسیسات و
تجهیزات متعلقه به آنها که در آبادان واقع شده‌اند.
2 – محوطه مخزنها در باوارده و نیز اسکله‌های باوارده که برای محوطه مخزنهای مزبور
مورد استفاده قرار گرفته است و انبار نفت که در شاخاب‌بریم‌واقع شده‌اند.
3 – خطوط لوله مربوط به تأسیسات انتهایی بارگیری و مخازن نفت خام و فرآورده‌های
حاصل از آن و همچنین اسکله‌ها و لوله‌های بارگیری مربوط به‌بندر ماهشهر که مورد
استفاده تأسیسات انتهایی و مخازن مزبور است به استثنای مخازن فرآورده‌های گاز مایع
طبیعی و لوله‌های بارگیری پروپان و بوتان‌تا اسکله شماره ۶.

۴ – شبکه خطوط لوله مربوط به اقلام (۱) و (۲) و (۳) در بالا.
“‌وابسته” در مورد هر “‌عضو کنسرسیوم” یا هر “‌شرکت بازرگانی” که توسط آن “‌عضو
کنسرسیوم” معین شود عبارت خواهد بود از شرکتی که:
1 – مالک پنجاه درصد یا بیشتر از سهام دارای حق رأی آن “‌عضو کنسرسیوم” یا باشد یا
2 – پنجاه درصد یا بیشتر از سهام دارای حق رأی آن در مالکیت آن “‌عضو کنسرسیوم” یا
“‌شرکت اصلی” آن “‌عضو کنسرسیوم” یا هر کدام از این دو به‌اتفاق یک یا چند شخص
دیگر باشد که هر یک از آنها خود “‌عضو کنسرسیوم” یا “‌شرکت اصلی” باشد.
“‌ناحیه” (‌که در این قرارداد و ضمائم آن ذکر شده) به معنی ناحیه‌ای است که در
جدول ۱ شرح داده شده است.
“‌بهای اعلان شده مربوطه” در مورد هر یک از نفت خامهای ایران عبارت است از بهایی
که بر طبق تعریف این قرارداد هر یک از شرکتهای بازرگانی یا‌وابسته به آن به طور
جداگانه برای آن نفت خام در تاریخ صدور یا در موقع تحویل به پالایشگاه بر حسب مورد
اعلان کرده باشند.
“‌تصفیه‌خانه بندر ماهشهر” عبارت است از تأسیسات تفکیک گاز مایع (‌به استثنای برج
جداکننده اتان) و مخزنهای انبار فرآورده‌های گاز مایع طبیعی و‌شبکه بارگیری پروپان
و بوتان (‌به استثنای اسکله‌ها) که همه آنها در بندر ماهشهر واقع شده‌اند.
“‌بشکه” یعنی یک بشکه معادل ۴۲ گالن آمریکایی در ۶۰ درجه حرارت فارنهایت و فشار
معمولی جو “‌حسابدار خبره” یعنی حسابدار شاغلی که در یکی‌از کشورهایی که یکی از
طرفهای قرارداد در آن به تأسیس رسیده عالیترین شرایط لازم برای این حرفه را دارا
باشد و یا حسابدار واجد عالیترین درجه در‌یکی از کشورهای مزبور که درجه او به
تصدیق دولت رسیده باشد.
“‌اعضای کنسرسیوم” به معنی تمام یا هر یک از شرکتهای مذکور در جدول ۲ این قرارداد می‌باشد.
“‌نفت خام” عبارت است از نفت خام طبیعی، آسفالت و کلیه هیدر کربورهای مایع به حالت
طبیعی یا آن چه از طریق فشردن گاز یا سوا کردن از گاز‌طبیعی به دست آمده باشد (‌به
استثنای متان و اتان که چه به حالت مایع باشند و چه به صورت گاز از هر لحاظ گاز
طبیعی محسوب می‌شوند). در‌مواردی که نفت خام به نحو دیگری جز از طریق پالایش عمل
آورده شود و قسمتی از آن به جریان نفت خام بازگشت داده شود، “‌نفت خام” شامل‌قسمتی
که به این طریق بازگشت داده شود نیز می‌باشد.
“‌تاریخ تصویب قانونی” یعنی تاریخی که این قرارداد به موجب ماده ۳۰ این قرارداد قوت قانونی می‌یابد.
“‌هزینه‌های استهلاک” یعنی هزینه فرسودگی و استهلاک کلیه داراییهای ثابت و منقول و
کلیه هزینه‌های دیگر سرمایه‌ای که منجمله شامل هزینه‌های‌انجام شده به موجب مقررات
ماده ۸ از بابت استفاده از اراضی و هزینه‌های اکتشاف و حفاری که به حساب سرمایه
منظور شده باشند نیز می‌شود.
“‌تاریخ اجراء” یعنی اول فروردین ماه ۱۳۵۲.

“‌مجموع ظرفیت ویژه دایر برآورد شده” در مورد هر سال عبارت است از برآورد شرکت ملی
نفت ایران برای مجموع حجم نفت خام از هر درجه که تولید‌و تحویل آن از ناحیه با
وسایل موجود یا طرح شده در آن سال ممکن باشد و در این برآورد، وقفه‌هایی که در
نتیجه سرویس منظم دستگاهها یا به علل‌پیش‌بینی نشده در کلیه وسایل (‌از جمله
چاههای نفت) و کارخانه‌ها و تجهیزات پیش می‌آید نیز مورد توجه قرار خواهد گرفت.
برآورد مزبور در مورد هر‌سال و برای هر درجه نفت خام به صورت تعداد متوسط بشکه در
روز نشان داده خواهد شد.
“‌مصرف داخلی” عبارت است از مصرف فرآورده‌ها یا ماده مربوطه در ایران یا به کار
بردن نفت خام برای ساختن فرآورده‌های مصرف شده به طریق‌مزبور، نه آن چه از ایران
صادر می‌شود.
“‌گاز طبیعی” یعنی گاز تر و گاز خشک و کلیه هیدرکربورهای گازی دیگر که از چاههای
نفت یا گاز تولید شود و تتمه گازی که پس از سوا کردن‌ هیدروکربورهای مایع از این
قبیل گازهای تر باقی بماند. این اصطلاح شامل متان و اتان در حالت مایع نیز می‌باشد.
“‌گاز مایع طبیعی” یعنی هیدروکربورهای مایع گاز طبیعی که از گاز طبیعی تفکیک شود.
“‌فرآورده گاز مایع طبیعی” یعنی هر فرآورده هیدروکربور که به هر شیوه عمل (‌خواه
تاکنون شناخته شده باشد و یا نباشد) از گاز مایع طبیعی ساخته شود.
“‌شرکت اصلی” یعنی شرکت یا شرکتهایی که کلیه سهام یا حق رأی یکی از اعضای کنسرسیوم
را مالک باشند.
“‌شخص” یعنی شخص حقیقی یا حقوقی و شامل مشارکت، مؤسسه، شرکت، انجمن ثبت‌نشده و
شرکت ثبت شده می‌باشد.
“‌بهای اعلان شده” نفت خام ایران:
1 – در مورد نفت خام که برای صدور از ایران، بار کشتی نفتکش شده باشد عبارت است از
قیمت فوب کشتی نفتکش در نقطه بارگیری ساحلی، و آن‌قیمتی است که شرکت بازرگانی یا
وابسته آن، نفت خام برابر آن را چه از حیث کیفیت و چه از لحاظ وزن مخصوص به منظور
فروش و تحویل به‌خریداران عموماً تحت شرایط مشابه و در همان نقطه بارگیری ساحلی
عرضه می‌دارد. و
2 – در مورد نفت خام تحویلی به پالایشگاه عبارت است از قیمت نفت خام مشابه آن چه
از حیث کیفیت و چه از لحاظ وزن مخصوص که به شرح فوق‌فوب کشتی در بندر پالایشگاه
برای فروش عرضه شود منهای هزینه انتقالی که مورد توافق قرار گیرد. هر گونه بهای
اعلان شده مادام که قرارداد تهران و‌قرارداد ژنو (‌با اصلاحیه مورخ اول ژوئن ۱۹۷۳
آن) به اعتبار خود باقی می‌باشند و بر طبق آنها و یا بر طبق هر قرارداد مربوطه
دیگر در آینده خواهد بود.
“‌فرآورده” یعنی هر فرآورده تمام شده و یا نیمه‌تمام که از نفت خام یا گاز طبیعی
از طریق فشرده شدن یا تصفیه عملیات شیمیایی یا هر نوع اسلوب یا‌عمل دیگر (‌خواه
فعلاً شناخته باشد یا نه) ساخته شود یا به دست آید.
“‌شرکت خدمات” یعنی شرکت مذکور در ماده ۱۷.
“‌پرداخت مشخص” یعنی مبلغی معادل دوازده و نیم درصد بهای اعلان شده مربوطه.
“‌مقدار مشخص” به معنی مقرر در ماده ۲ خواهد بود.
“‌فرعی” در مورد عضو کنسرسیوم عبارت است از هر نوع شرکت ثبت شده‌ای که کلیه سهام
با رأی آن (‌مگر تعداد حداقل سهامی که ممکن است به‌موجب قانون مالکیت اشخاص ثالث
بر آنها لازم باشد) متعلق به عضو کنسرسیوم یا متعلق به شرکت اصلی عضو کنسرسیوم
بوده یا سهام مزبور به هر‌یک از آنها به اتفاق یک یا چند شخص ثالث دیگر (‌که هر یک
از اشخاص مزبور عضو کنسرسیوم یا شرکت اصلی باشد) تعلق داشته باشد و “‌ تعلق‌داشتن”
که در این تعریف و در تعریفهای “‌وابسته” و “‌شرکت اصلی” به کار برده شده است یعنی
تعلق داشتن منافع خواه به طور مستقیم از طریق یک یا‌چند شرکت ثبت شده می‌باشد.
“‌این قرارداد” یعنی قرارداد حاضر و ضمائم آن.
“‌تن” یعنی تن بلند معادل ۲۲۴۰ پوند آوار دوپوا (avoirdupois)
“‌شرکتهای بازرگانی) دارای معنایی است که در ماده ۲ مقرر شده است و شامل طرفهای
دوم جز اعضای کنسرسیوم می‌باشد لیکن هر عضو کنسرسیوم که‌خریدها و فروشهای مجدد
موضوع جمله اخیر جزء بند ۱ ه ماده ۲ را انجام می‌دهد مشمول این تعریف خواهد بود.
‌دوره‌های زمانی مذکور در این قرارداد بر مبنای تقویم خورشیدی منظور خواهد شد.
“‌سال” یعنی یک سال تقویمی که از اول ژانویه آغاز می‌شود. “‌دوره سه‌ماهه ” یعنی
دوره‌ای که به مدت سه ماه که آغاز آن اول ژانویه یا اول آوریل یا اول‌ژوئیه یا اول
اکتبر در هر مورد بر طبق تقویم گرگوری باشد.

‌ماده ۲ –

الف – شرکت ملی نفت ایران در هر سال پس از وضع مقدار مورد احتیاج خود
برای مصرف داخلی و پس از وضع مقدار مشخص نفت خام‌صادراتی خود در سال مزبور (‌به
نحوی که در جزء ب این ماده تصریح گردیده است) بقیه مقدار نفت خام ناحیه را که جهت
صدور آماده فروش به‌اعضای کنسرسیوم می‌باشد با تعیین درجه به اطلاع اعضای مزبور
خواهد رسانید.

ب – مقادیر مشخص نفت خام صادراتی خود شرکت ملی نفت ایران مورد اشاره در فوق که به
صورت نفت خام یا فرآورده‌ها صادر خواهد شد از‌ درجه‌های مختلف نفت خام آماده صدور
به همان نسبت که برای فروش به عضو کنسرسیوم عرضه می‌شود تشکیل خواهد شد به این شرح:
1 – در سال ۱۹۷۳ ۲۰۰۰۰۰ بشکه در روز از تاریخ ۲۱ مارس ۱۹۷۳ تا ۳۱ دسامبر ۱۹۷۳).
‌در ۱۹۷۴ ۳۰۰۰۰۰ بشکه در روز.
‌در ۱۹۷۵ ۴۵۰۰۰۰ بشکه در روز.
‌در ۱۹۷۶ ۶۰۰۰۰۰ بشکه در روز.
‌در ۱۹۷۷ ۷۵۰۰۰۰ بشکه در روز.
‌در ۱۹۷۸ ۹۰۰۰۰۰ بشکه در روز.
‌در ۱۹۷۹ ۱۱۰۰۰۰۰ بشکه در روز.
‌در ۱۹۸۰ ۱۳۰۰۰۰۰ بشکه در روز.
‌در ۱۹۸۱ ۱۵۰۰۰۰۰ بشکه در روز.
2 – از آن پس نسبت مقادیر مشخص نفت خام صادراتی خود شرکت ملی نفت ایران در هر سال
به کل مقدار نفت خام آماده صدور در سال مزبور معادل‌نسبت یک میلیون و پانصد هزار
بشکه در روز به کل مقدار نفت خام آماده صدور در سال ۱۹۸۱ خواهد بود. هر گاه مجموع
نفت خام آماده صدور در‌سال ۱۹۸۱ به علت قوه قهریه کاهش یابد مجموع مقدار نفت خامی
که در صورت نبودن علت مزبور آماده صدور می‌بود مبنای محاسبه مقادیر مشخص‌نفت خام
صادراتی خود شرکت ملی نفت ایران قرار خواهد گرفت مشروط بر آن که:

‌الف – هر گاه شرکت ملی نفت ایران قبل از ۱۹۸۱ به موجب قراردادی، تعهداتی جهت
تحویل نفت خام به پالایشگاه یا تأسیسات پایین‌دستی دیگر بر‌عهده گرفته باشد که ۵۰
درصد یا بیشتر آن پالایشگاه یا تأسیسات متعلق به شرکت ملی نفت ایران باشد.
ب – هر گاه در طول هر یک از سالهای بعد از ۱۹۸۱ مقدار مشخص مربوط به سال مزبور که
به نحو مذکور در فوق محاسبه می‌گردد کمتر از مقداری‌باشد که شرکت ملی نفت ایران
برای ایفای چنان تعهداتی لازم دارد، در آن صورت مقدار مشخص مربوط به سال مزبور
چندان افزایش خواهد یافت که‌شرکت ملی نفت ایران بتواند تعهدات پائین‌دستی مشروح در
بالا را ایفا نماید نهایت حد مقدار مشخص عبارت خواهد بود از یک میلیون و پانصد
هزار‌بشکه در روز یا ۵۰ درصد نفت خام آماده صدور در سال مورد بحث هر کدام که کمتر
باشد.
ج – شرکت ملی نفت ایران در هر سال مقادیر نفت خامی را که اعضای کنسرسیوم احتیاج
داشته و بر طبق ماده ۳ اعلام کرده باشند تولید و جهت صدور‌به آنها خواهد فروخت.
‌د – اعضای کنسرسیوم بر طبق شرایط این قرارداد مواد زیر را در ایران به منظور صدور
به فروش خواهند رساند.
1 – نفت خامی که به موجب این قرارداد خریداری می‌شود به استثنای مقداری از آن که
طبق مقررات این قرارداد به پالایشگاههای آبادان یا بندر ماهشهر‌تحویل می‌گردد.
2 – فرآورده‌های ساخته شده در ایران از نفت خامی که به موجب مقررات این قرارداد تحویل گردیده است.

ه – ۱ – ممکن است حقوق و تعهداتی که اعضای کنسرسیوم به موجب مقررات این قرارداد از
لحاظ خرید و فروش نفت خام دارند توسط شرکتهای‌بازرگانی اجراء و اعمال گردد. هر یک
از اعضای کنسرسیوم همواره می‌تواند تمام یا قسمتی از از حقوق و تعهدات خود را که
مربوط به خرید و فروشهای‌مذکور در این ماده باشد به یک یا چند شرکت فرعی که بر طبق
این قرارداد به عنوان شرکت بازرگانی تعیین خواهد نمود واگذار کند ولی این
گونه‌واگذاریها هیچ عضو کنسرسیوم را از تعهداتی که به موجب این قرارداد دارد بری
نخواهد کرد. هر شرکت بازرگانی که طرف این گونه واگذاری قرار گرفته‌باشد در حکم یکی
از طرفهای این قرارداد شناخته خواهد شد. هر یک از اعضای کنسرسیوم ممکن است خرید و
فروشهای مندرج در این ماده را خود یا‌به وسیله شعبه‌ای در ایران انجام دهد در این
صورت عنوان شرکت بازرگانی شامل آن عضو کنسرسیوم که این خرید و فروشها را انجام
می‌دهد نیز‌خواهد بود.
2 – هر یک از شرکتهای بازرگانی در ایران به ثبت خواهد رسید و باید دارای همان ملیت
عضو کنسرسیوم که آن را تعیین کرده است باشد مگر آن که‌عضو کنسرسیوم مذکور تشخیص
دهد که احتیاجات مالیاتی یا ارزی خارج از ایران ملیت دیگری را اقتضاء می‌کند که در
این صورت عضو کنسرسیوم‌می‌تواند آن ملیت را برای شرکتهای بازرگانی مورد بحث انتخاب
کند.
2 – شرکتهای بازرگانی که از سابق شناخته شده و در تاریخ اجراء در ایران به ثبت
رسیده باشند می‌توانند طبق مقررات این قرارداد به عنوان شرکت‌بازرگانی به کار خود
ادامه دهند.
‌و – مالکیت نفت خام که متعلق به شرکت ملی نفت ایران می‌باشد در نتیجه فروش به
موجب مقررات این قرارداد در سر چاه به شرکتهای بازرگانی منتقل‌خواهد شد.
‌ز – با وجود تعریفی که در ماده ۱ برای نفت خام ذکر شده است از لحاظ جزء‌های الف،
ب، و ج بالا ماده ۳ چنین تلقی خواهد شد که اصطلاح نفت خام‌شامل گاز مایع طبیعی نمی‌باشد.

‌ماده ۳ –

الف – شرکت ملی نفت ایران تا اول سپتامبر هر سال مجموع ظرفیت دایر خالص
برآورد شده را برای سال بعد و همچنین مقدار هر یک از‌درجه‌های نفت خام آماده فروش
به اعضای کنسرسیوم برای سال بعد را به نحوی که در ماده ۲ ذکر گردیده به اطلاع
اعضای کنسرسیوم خواهد رسانید.
ب – تا اول اکتبر هر سال شرکتهای بازرگانی احتیاجات سال بعد خود را برای نفت خامی
که به همان صورت نفت خام می‌خواهند صادر کنند (‌با ذکر‌درجه آن) و همچنین احتیاجات
خود را برای نفت خامی که به حساب آنها باید در ظرف سال بعد در پالایشگاه آبادان
تصفیه گردد اعلام خواهند کرد و به‌اطلاع شرکت ملی نفت ایران خواهند رسانید.

ج – ۱ – نفت خامی که طبق این قرارداد به وسیله شرکت ملی نفت ایران به شرکتهای
بازرگانی فروخته می‌شود توسط شرکت ملی نفت ایران فوب‌کشتی یا در پالایشگاه آبادان
یا در هر نقطه صدور دیگر که شرکت بازرگانی خریداران نفت درخواست نمایند تحویل
خواهد شد.
2 – برداشت نفت خام جهت صدور به وسیله شرکت ملی نفت ایران و شرکتهای بازرگانی بر
طبق دستورالعمل مشروحی که در مواقع لازم باید مورد‌ توافق طرفین قرار گیرد به عمل
خواهد آمد دستورالعمل مزبور متضمن اصولی خواهد بود که در جدول ۵ ضمیمه قید گردیده است.

‌د – هر گاه در سالی مقدار نفت خام آماده فروش به شرکتهای بازرگانی به نحو مذکور
در جزء الف فوق بیش از مقداری باشد که بر وفق جزء ب توسط‌شرکتهای بازرگانی اعلام
گردیده است مقدار اضافی مزبور در اختیار شرکت ملی نفت ایران قرار خواهد گرفت تا در
ظرف آن سال به حساب خود صادر‌نماید مقدار اضافی مذکور همچنین ممکن است تا جایی که
شرکت ملی نفت ایران تعهدی نسبت به صدور آن ننموده باشد جهت خرید به
شرکتهای‌بازرگانی عرضه شود. اعلام راجع به مقدار اضافی مذکور بعداً از طرف شرکتهای
بازرگانی مطابق دستورالعملی که با موافقت شرکت ملی نفت ایران مقرر‌گردد داده خواهد
شد.

ه – ۱ – هر گاه در سالی بر اثر دقیق نبودن برآورد موضوع جزء الف فوق مجموع ظرفیت
دایر خالص واقعی بیش از مجموع ظرفیت دایر خالص‌برآورد شده باشد که مطابق جزء الف
فوق توسط شرکت ملی نفت ایران به شرکتهای بازرگانی اعلام گردیده است در این صورت
شرکتهای بازرگانی حق‌خواهند داشت مقادیری را که طبق جزء ب اعلام کرده‌اند تا میزان
اضافی مذکور افزایش دهند.
2 – هر گاه در سالی بر اثر دقیق نبودن برآورد موضوع جزء الف فوق مجموع ظرفیت دایر
خالص واقعی کمتر از مجموع ظرفیت دایر خالص برآورد شده‌باشد که مطابق جزء الف فوق
توسط شرکت ملی نفت ایران به شرکتهای بازرگانی اعلام شده است در چنین صورت مقادیر
آماده شده برای شرکت ملی‌نفت ایران و شرکتهای بازرگانی به شرح جزء د فوق به نسبت
واحد تقلیل خواهد یافت.
‌در صورتی که تقلیل مزبور برای جبران تفاوت بین مجموع طرفیت دایر خالص برآورد شده
و مجموع ظرفیت دایر خالص واقعی کافی نباشد اعلام مقرر‌در جزء ب بالا که توسط
شرکتهای بازرگانی داده شده است به همان نسبت تقلیل خواهد یافت.
‌و – هر گاه در سالی به علت قوه قهریه شرکت ملی نفت ایران نتواند کل مقدار نفت
خامی را که جهت تأمین مقدار کل احتیاجات شرکت ملی نفت ایران‌شرکتهای بازرگانی برای
صدور به صورت نفت خام و یا فرآورده‌ها به نحو مقرر در فوق لازم می‌باشد آماده
نماید در این صورت مقدار مشخص شرکت‌ملی نفت ایران و مقادیری که باید توسط شرکتهای
بازرگانی خریداری گردد به نسبت واحد تقلیل داده خواهد شد.

‌ماده ۴ –

الف – شرکت ملی نفت ایران روزانه تا ۳۰۰۰۰۰ بشکه نفت خام خریداری شده به
موجب این قرارداد را بر طبق یک قرارداد پالایش برای‌شرکتهای بازرگانی تصفیه خواهد
کرد. مدت قرارداد پالایش مزبور که به موجب این ماده باید بین شرکت ملی نفت ایران و
اعضای کنسرسیوم و شرکتهای‌بازرگانی منعقد شود بیست سال از تاریخ اجراء خواهد بود.

ب – قرارداد پالایش مطالب زیر را به طور مشروح‌تر مشتمل خواهد بود:
1 – تصفیه نفت خام برای شرکتهای بازرگانی منوط به رعایت حق تقدم شرکت ملی نفت
ایران در مورد برداشت فرآورده‌های لازم جهت مصرف داخلی‌خواهد بود.
2 – در انتخاب نفت خامهایی که باید به پالایشگاه جریان یابد ملاحظه کیفیت و انواع
فرآورده‌ای مورد نیاز شرکت ملی نفت ایران برای مصرف داخلی در‌درجه اول خواهد بود و
شرکتهای بازرگانی به شرط رعایت اولویت مزبور حق انتخاب ترکیب نفت خام وارده به
پالایشگاه را خواهند داشت.‌شرکتهای‌بازرگانی حق خواهند داشت فرآورده‌های مختلف را
به انواع و کیفیاتی که با توانایی موجود پالایشگاه سازگار باشد دریافت دارند.
3 – اجرت پالایش که شرکتهای بازرگانی به شرکت ملی نفت ایران خواهند پرداخت با
هزینه‌های گردانیدن پالایشگاه مرتبط خواهد بود.
4 -‌شرکتهای بازرگانی می‌توانند به شرکت ملی نفت ایران اعلام کنند که مایلند کمتر
از روزی ۳۰۰۰۰۰ بشکه نفت خام به موجب قرارداد پالایش برای‌آنها تصفیه شود. در این
صورت مقدار نفت خامی که به موجب قرارداد مزبور حق دارند تصفیه آن را از شرکت ملی
نفت ایران بخواهند از آن پس به همان‌میزان تقلیل خواهد یافت.
5 – هر گاه مقدار نفت خامی که شرکتهای بازرگانی به پالایشگاه تحویل می‌دهند در طی
سالی کمتر از ۹۵ درصد مقدار کل نفت خامی باشد که به موجب‌قرارداد پالایش حق دارند
در آن سال برای آنها تصفیه شود باید اجرت پالایش ۹۵ درصد آن مقدار کل را به شرکت
ملی نفت ایران بپردازند مگر این که‌اوضاع و احوالی خارج از اختیار آنها مانع از
تحویل نفت خام به پالایشگاه شده باشد.
6 – در طول مدت قرارداد پالایش باید ظرفیت و توانایی کنونی پالایشگاه حفظ شود و
شرکتهای بازرگانی باید علاوه بر اجرت پالایش، بهره‌سرمایه‌گذاریهای لازم برای این
منظور (‌از جمله سرمایه در گردش) را نیز به شرکت ملی نفت ایران بپردازند. شرکت ملی
نفت ایران در مورد این گونه‌سرمایه‌گذاریها که باید بر مبنای اقتصادی و کارآیی
انجام گیرد نظریات شرکتهای بازرگانی را ملحوظ قرار خواهد داد.
7 -‌شرکتهای بازرگانی در برابر اجرت پالایش از شرکت ملی نفت ایران یک اعتبار غیر
نقدی معادل صددرصد هزینه استهلاک سالانه تأسیسات که مبنای‌باقیمانده بهای دفتری در
29 اسفند ۱۳۵۱ (‌بیستم مارس ۱۹۷۳) محاسبه خواهد شد دریافت خواهند کرد و اجرت
پالایش را پس از کسر این اعتبار نقداً‌به شرکت ملی نفت ایران خواهند پرداخت.

۸ – هر گاه شرکت ملی نفت ایران، پس از آن که فرآورده‌های مورد نیاز خود را برای
مصرف داخلی و همچنین احتیاجات شرکتهای بازرگانی را برای‌صادرات تأمین نمود، بخواهد
از ظرفیت اضافی پالایش برای منظور صادرات استفاده کند مراتب را به شرکتهای
بازرگانی اطلاع خواهد داد تا ترتیبات‌مرضی‌الطرفینی در این باره برقرار گردد.

ج – ۱ – مجموع درآمد ناویژه شرکتهای بازرگانی در هر سال از فروش فرآورده‌ها در
ایران که به موجب قرارداد پالایش برای آنها ساخته می‌شود بر طبق‌جزء ب ماده ۵
محاسبه خواهد شد.
2 – برای محاسبه بدهی شرکتهای بازرگانی از بابت مالیات بر درآمد ایران:
‌الف – اجرت پالایشی که شرکت ملی نفت ایران از شرکتهای بازرگانی دریافت می‌دارد
جزء هزینه‌های قابل کسر پذیرفته خواهد گردید و از جهت این‌محاسبه اعتبار غیر نقدی
مذکور در بند ۷ جزء ب بالا از مبلغ اجرت پالایش کسر نخواهد شد.
ب – بهره‌ای که شرکتهای بازرگانی بر طبق بند ۶ جزء ب بالا به شرکت ملی نفت ایران
می‌دهند به عنوان هزینه قابل کسر پذیرفته نخواهد شد.

‌ماده ۵ –

الف – هر شرکت بازرگانی مکلف است که خود یا توسط دیگری بهای اعلان شده
نفت خام را برای هر نقطه صدور از ایران و برای هر نوع و یا‌وزن مخصوصی منتشر کند و
به اطلاع شرکت ملی نفت ایران برساند. قیمتهای مزبور بر وفق قرارداد تهران قرارداد
ژنو (‌با اصلاحیه مورخ اول ژوئن ۱۹۷۳ آن) مادام که قراردادهای مذکور به اعتبار خود
باقی است خواهد بود.
ب – هر شرکت بازرگانی باید نفت خام و فرآورده‌ها را در ایران به نرخهایی بفروشد که در هر سال مجموع عواید ناویژه آن از این فروشها کمتر از آن چه‌ ذیلاً شرح داده شده است نباشد:
1 – مبلغی معادل قیمت کلیه نفت خامی که در آن سال آن شرکت بازرگانی و مشتریان او از ایران صادر نموده‌اند به نرخ بهای اعلان شده مربوطه.
‌به علاوه
2 – مجموع اقلام زیر:
‌الف – مبلغی معادل قیمت کلیه نفت خامی که در آن سال به حساب آن شرکتهای بازرگانی
تحویل پالایشگاه آبادان شده و قیمت نفت خام مزبور به نرخ‌ بهای اعلان شده مربوطه می‌باشد و
ب – مبلغی که بابت اجرت پالایش در پالایشگاه آبادان که توسط شرکت ملی نفت ایران به
حساب آن شرکتهای بازرگانی منظور گردیده و
ج – سود فروش فرآورده‌ها (‌به استثنای فرآورده‌های گاز مایع طبیعی) که به وسیله
شرکت ملی نفت ایران در پالایشگاه آبادان برای شرکتهای بازرگانی‌ساخته شده و سود
مزبور بر طبق جدول ۴ محاسبه خواهد شد.
‌به علاوه
3 – عواید ناویژه آن شرکت بازرگانی از فروش فرآورده‌های گاز مایع طبیعی که بر طبق
ماده ۱۳ محاسبه خواهد شد.
ج – شرکتهای بازرگانی می‌توانند نفت خام و فرآورده‌ها را به هر قیمتی با یکدیگر
معامله کنند و در این موارد فقط آن شرکت بازرگانی که عنوان خریدار را‌داشته است
مکلف خواهد بود نفت خام یا فرآورده‌هایی را که بدین طریق تحصیل نموده به چنان
قیمتهایی بفروشد که مجموع عوائد ناویژه آن منطبق با‌مقررات جزء ب باشد.

‌ماده ۶ –

الف – هر یک از شرکتهای بازرگانی از بابت نفت خامی که در هر سال به آن
فروخته و در کشتی یا در پالایشگاه آبادان تحویل آن داده شده است‌باید بهایی معادل
با مجموع اقلام زیر به شرکت ملی نفت ایران بپردازد.
1 – هزینه‌های جاری مربوط به نفت خام مزبور که طبق ماده ۸ محاسبه خواهد شد.
2 – پرداخت مشخص.
3 – رقم تعدیلی که طبق مقررات بخش دوم جدول ۳ این قرارداد محاسبه خواهد شد. رقم
مزبور به میزانی خواهد بود که با در نظر گرفتن کلیه مزایای‌مالی و مالیاتی دیگر که
عاید ایران و شرکت ملی نفت ایران می‌شود برای ایران اطمینان حاصل شود که مجموع
مزایا و منافع مالی ایران و شرکت ملی‌نفت ایران به موجب این قرارداد از آن چه به
میزان مقررات قرارداد عمومی و توافقهای مربوطه (‌در حال حاضر یا در آینده) به سایر
کشورهای خلیج‌فارس عاید می‌شود نامساعدتر نباشد.
4 – بهره بر طبق آن چه در بخش پنجم جدول ۳ این قرارداد مقرر شده است.

ب – ۱ – رقم تعدیلی برای دوره ۲۱ مارس ۱۹۷۳ تا ۳۱ دسامبر ۱۹۷۳ و نیز برای سالهای
1974 و ۱۹۷۵ از قرار بشکه‌ای شش و نیم سنت آمریکایی‌برآورد می‌شود.
2 – برای هر یک از سالهای پس از آن، شرکت ملی نفت ایران و شرکتهای بازرگانی پیش از
آغاز سال با توافق یکدیگر و بر مبنای برآورد اقلام مذکور در‌بخش دوم جدول ۳ این
قرارداد رقم تعدیلی را برآورد خواهند کرد. در صورت عدم توافق، رقم تعدیلی که در
پایان سال پیش معتبر بوده موقتاً و تا آن گاه‌که به نحو دیگری تثبیت گردد به عنوان
رقم تعدیلی برآوردی آن سال تلقی خواهد شد.
ج – ۱ – برای دوره ۲۱ مارس ۱۹۷۳ تا ۳۱ دسامبر ۱۹۷۳ بهره از قرار بشکه‌ای ۰.۴۱۸ سنت
آمریکایی برآورد شده است.
2 – برای هر یک از سالهای بعد، شرکت ملی نفت ایران و شرکتهای بازرگانی تا اول مارس
آن سال با توافق یکدیگر مبلغ بهره را مطابق بخش پنجم‌جدول ۳ این قرارداد و بر حسب
سنت آمریکایی در بشکه برآورد خواهند کرد. در صورت عدم توافق، مبلغ برآوردی بهره که
در پایان سال پیش معتبر‌بوده موقتاً و تا آن گاه که به نحو دیگری تثبیت گردد به
عنوان مبلغ برآوردی بهره آن سال تلقی خواهد شد.

‌ماده ۷ –

الف – هر یک از شرکتهای بازرگانی قیمت نفت خامی را که به موجب این
قرارداد خریداری می‌کند به شرح زیر به شرکت ملی نفت ایران‌خواهد پرداخت:
1 – در طی هر سال، مبلغ برآورد شده قابل پرداخت به قرار زیر تأدیه خواهد شد:
‌الف – مبلغی معادل با برآورد هزینه‌های جای از بابت نفت خام تحویل شده در هر ماه
تا روز پانزدهم ماه بعد پرداخت خواهد شد.

ب –

۱ – مبلغی معادل با برآورد پرداخت مشخص.
2 – مبلغی معادل با برآورد رقم تعدیلی.
3 – مبلغی معادل با برآورد بهره.
‌نسبت به نفت خامی که در هر ماه تحویل شود هر یک تا روز پانزدهم دومین ماه پس از
ماه تحویل و پرداخت خواهد شد.
2 – محاسبه نهایی و تسویه هر قسمت از مانده بهای قابل پرداخت بابت نفت خام تحویل
شده در هر سال به ترتیب زیر صورت خواهد گرفت:
‌الف – هزینه‌های جاری و پرداخت مشخص در مورد هر سال هر کدام به طور نهایی تا ۱۵
مارس سال بعد محاسبه و هر مانده‌ای که باقی باشد طبق بند۴ زیر تسویه خواهد شد.
ب – رقم تعدیلی و بهره در مورد هر سال هر کدام به طور نهایی تا ۱۵ آوریل سال بعد
محاسبه و طبق مقررات ماده ۹ حسابرسی خواهد شد و هر‌مانده‌ای که باقی باشد طبق بند
4 تسویه خواهد شد.
3 – هر شرکت بازرگانی در مقابل بدهیهایی که باید طبق جزء‌های بالا بپردازد اقلام زیر را پایاپای خواهد کرد:
‌الف – قسمتی از مساعده‌ها که پایاپای کردن آن به وسیله شرکت بازرگانی مزبور به
موجب مقررات ماده ۱۱ در تاریخ سررسید پرداخت تجویز شده باشد‌و

ب – مبلغی که به موجب مقررات ماده ۱۰ پایاپای کردن آن به وسیله شرکت بازرگانی
مزبور در طی آن ماه تجویز شده باشد.
ج – تمام یا هر قسمت از مبلغی که آن شرکتهای بازرگانی در سال پیش از بابت اضافه
پرداخت خود به موجب مقررات بند ۴ این ماده ممکن است‌طلبکار باشد و
(‌د) مبلغ بهره‌ای که ممکن است شرکت بازرگانی مزبور به موجب جزء ب این ماده طلبکار
باشد.
4 – در مورد هر مانده‌ای که در نتیجه کسر یا اضافه‌پرداخت ممکن است یکی از شرکتهای
بازرگانی به شرکت ملی نفت ایران، یا شرکت ملی نفت ایران‌به یکی از شرکتهای
بازرگانی بدهکار شود، در صورتی که شرکت بازرگانی به شرکت ملی نفت ایران بدهکار
باشد، به طور یک جا طبق بند ۵ پائین و در‌صورتی که شرکت ملی نفت ایران به شرکت
بازرگانی بدهکار باشد با پایاپای کردن آن در برابر اولین مبالغی که پس از آن تاریخ
به موجب این ماده به‌شرکت ملی نفت ایران قابل پرداخت گردد تسویه خواهد شد.
5 – هر مبلغ مانده که هر یک از شرکتهای بازرگانی بر طبق این مقررات از بابت
هزینه‌های جاری و پرداخت مشخص به شرکت ملی نفت ایران بدهکار‌شود تا ۳۱ مارس و هر
مانده‌ای که از بابت رقم تعدیلی و بهره باقی باشد تا ۳۰ آوریل سال بعد و یا در هر
دو مورد در ظرف ۱۵ روز از تاریخ دریافت‌صورتحساب آن (‌هر کدام دیرتر باشد) پرداخت
خواهد شد.
6 – مبالغی که به موجب بند ۳ بالا در برابر مبالغ قابل پرداخت به شرکت ملی نفت
ایران پایاپای می‌شود جز آن چه که در شق (ج) بند ۳ بالا مقرر شده‌است موجب کاهش
قیمت نفت خام که از نظر محاسبه درآمد مشمول مالیات شرکتهای بازرگانی در ایران جزء
اقلام قابل کسر می‌باشد نخواهد بود.

ب –

۱ – هر گاه تفاوت مجموع مبلغی که از بابت رقم تعدیلی و هزینه‌های جاری باید به
شرکت ملی نفت ایران پرداخته شود (‌بر حسب آن چه که برای‌هر سال به طور نهایی مشخص
می‌گردد) با مجموع مبلغی که شرکتهای بازرگانی از آن بابت بر طبق شق‌های(‌الف) و
(ب) از بند ۱ – جزء الف این ماده‌پرداخته‌اند (‌مشروط بر آن که تفاوت مزبور در
مابه‌التفاوت بین رقم صددرصد و رقم درصد نرخ مالیات بر درآمد ایران که در آن سال
ناظر بر شرکتهای‌بازرگانی بوده ضرب شود) “‌مبلغ ویژه” معادل با پنج میلیون دلار یا
بیشتر باشد شرکتهای بازرگانی به شرکت ملی نفت ایران (‌در صورتی که کسر پرداخت‌از
جانب شرکتهای بازرگانی باشد) و شرکت ملی نفت ایران به شرکتهای بازرگانی (‌در صورتی
که شرکتهای بازرگانی اضافه پرداخت کرده باشند) روی‌مبلغ ویژه مزبور بهره‌ای برای
ده ماه پرداخت و بهره مزبور به نرخ سالانه یک درصد بالاتر از متوسط ساده ریاضی
نرخهای عرضه شده در معاملات بین‌بانکهای لندن برای سپرده‌های شش‌ماهه دلاری آمریکا
در هر روز کاری خواهد بود و این نرخ باید توسط نشنال وست‌مینیستر بانک لیمیتد لندن
inister National Westminister Bank Ltd.‌برای هر ماه از سال مورد بحث و برای
سه‌ماهه
اول سال بعد گواهی شده باشد.
2 – بهره‌ای که شرکتهای بازرگانی به موجب این ماده به شرکت ملی نفت ایران بدهکار
شوند به طور یکجا و در هر مورد در ظرف پانزده روز از تاریخ‌ رسید صورتحسابهای آن
پرداخت خواهد شد. بهره‌ای که شرکتهای بازرگانی بستانکار شوند در برابر اولین
مبالغی که پس از آن تاریخ از بابت نفت خام به‌موجب این قرارداد به شرکت ملی نفت
ایران قابل پرداخت باشد پایاپای خواهد شد.

۳ – بهره‌ای که شرکتهای بازرگانی به موجب این ماده به شرکت ملی نفت ایران
می‌پردازند از لحاظ محاسبه بدهی مالیات بر درآمد شرکتهای بازرگانی در‌ایران جزء
اقلام قابل کسر نبوده و بهره‌ای که شرکت ملی نفت ایران به موجب این ماده به
شرکتهای بازرگانی جزء درآمد مشمول مالیات نخواهد بود.

‌ماده ۸ –

الف – محاسبه هزینه‌های جاری مربوط به عملیات مقرر در این قرارداد بر طبق اصول و دستورالعمل حسابداری صورت خواهد گرفت که‌ بلافاصله پیش از تاریخ اجراء
در مورد عملیات مزبور معمول بوده و کمافی‌السابق بر مبنای اصول متداول حسابداری
صنعت نفت که به طرز یکنواخت‌اعمال شود باقی خواهد ماند.
‌هزینه‌های جاری مزبور مشتمل بر هزینه‌های استهلاک و هزینه‌های حمل تا محل تحویل و
محدود به مخارجی خواهد بود که شرکت ملی نفت ایران‌متحمل شده باشد و بتوان آنها را
صحیحاً به عملیات مربوط نسبت داد. این عملیات طبق برنامه‌ها و بودجه‌های هزینه‌های
سرمایه‌ای و جاری خواهد‌بود که شرکت ملی نفت ایران به موجب ماده ۱۶ برای عملیات
نفت خام و تأسیسات تصفیه‌خانه گاز مایع طبیعی تصویب و صادر نموده باشد و از
این‌لحاظ هزینه‌های مزبور شامل سهم معقولی از هزینه‌های عمومی شرکت ملی نفت ایران
نیز خواهد بود.
2 – هزینه‌های جاری مربوط به نفت خام تولید شده به موجب این قرارداد و هزینه‌های
عمل آوردن نفت خام در پالایشگاه آبادان و هزینه‌های عمل‌آوردن گاز مایع طبیعی در
تصفیه‌خانه ماهشهر و هزینه هر گونه عملیات دیگر هر کدام مجزا خواهد بود و جداگانه احتساب خواهد شد.

ب –

۱ – هزینه‌های استهلاک که در ضمن هزینه‌های مذکور در بند ۲ جزء الف منظور
می‌شود برای کلیه داراییهایی که بلافاصله پیش از تاریخ اجراء‌مورد استفاده
بوده‌اند بر طبق ترتیباتی محاسبه خواهد شد که پس از تاریخ اجراء درباره آن عملیات
رعایت می‌شده و برای داراییهایی که پس از تاریخ‌اجراء شروع به استفاده از آنها شده
است هزینه‌های استهلاک بر طبق اصول متداول حسابداری صنعت نفت که به طرز یکنواخت
اعمال شود محاسبه‌خواهد شد.

۲ – در اجرای مقررات بند ۱ بالا:
‌الف – هزینه‌های استهلاک مربوط به داراییهای موجود در تاریخ اجراء بر مأخذ بهای دفتری ویژه آنها در تاریخ مزبور محاسبه خواهد شد و
ب – هزینه‌های استهلاک مربوط به داراییهایی که در مدت این قرارداد ایجاد شود با
مراجعه به هزینه‌های سرمایه‌ای که از بابت آنها انجام گرفته باشد‌محاسبه خواهند
شد. در مورد عملیات نفت خام و تأسیسات تصفیه‌خانه گاز مایع طبیعی هزینه‌های
سرمایه‌ای مربوطه عبارت خواهد بود از آن چه به‌موجب بودجه‌های سرمایه‌ای (‌و
بودجه‌های تجدیدنظر شده مزبور) که شرکت ملی نفت ایران بر طبق ماده ۱۶ تصویب و صادر
کند صورت گرفته باشد.

۳ – کلیه مبالغ دریافتی از اشخاص ثالث از بابت خدمات منظور شده به بدهکار عملیات
موضوع این قرارداد یا از بابت استفاده از تأسیسات مورد‌استفاده در عملیات مزبور به
حساب بستانکار هزینه‌های جاری منظور خواهد شد.

۴ – هزینه‌های مربوط به گاز مایع طبیعی که از تأسیسات موجود گاز مایع طبیعی به دست
آید و هزینه‌های تحویل آن به تصفیه‌خانه بندر ماهشهر در‌حکم هزینه‌های مربوط به
نفت خام تلقی خواهند شد. هزینه‌های مربوط به هر گونه تأسیسات جدید گاز مایع طبیعی
تابع توافق طرفین خواهد بود.

۵ – هزینه‌ها و حق‌الزحمه‌های حسابداران ذخیره که به موجب جزء الف ماده ۹ و جزء ب
ماده ۱۳ و جزء ح بخش سوم جدول ۳ این قرارداد تعیین‌شوند به وسیله شرکت ملی نفت
ایران پرداخت خواهد شد و جزء هزینه‌های جاری منظور خواهد گردید.
ج – شرکت ملی نفت ایران در طول مدت این قرارداد برای رعایت صرفه‌جویی در مورد
اجرای عملیات موضوع این قرارداد از حقوق و معافیتها و‌مزایایی که در هر موقع ممکن
است از آنها برخوردار باشد استفاده خواهد کرد و به غیر از حقوق و مالیاتها و
اجرتهای معقول و خالی از تبعیض که‌صحیحاً بتوان آنها را به عملیات مربوط به اکتشاف
و تولید و حمل و نقل و فروش نفت خام به موجب این قرارداد (‌به طوری که در جزء ماده
19 ذکر شده است) نسبت داد، هیچ گونه حقوق وارداتی یا عوارض دیگر یا هیچ گونه اجرت
از هر قبیل که باشد جزء هزینه‌های جاری که شرکتهای بازرگانی‌باید بپردازند منظور
نخواهد شد.
‌د – نسبت آن قسمت از هزینه‌های جاری هر سال که از بابت فروش نفت خام به شرکتهای
بازرگانی می‌توان به بدهکار حساب آنها منظور کرد مساوی‌است با نسبت نفت خامی خواهد
بود که در آن سال به شرکتهای بازرگانی فروخته شده در مقابل مجموع نفت خامی که در
آن سال از ناحیه تولید و‌تحویل شده باشد.
ه – شرکت ملی نفت ایران تا ۱۵ مارس هر سال صورتحسابی از هزینه‌های جاری سال قبل را
به هر یک از شرکتهای بازرگانی خواهد داد. حسابداران‌خبره مستقلی که از طرف شرکت
ملی نفت ایران تعیین خواهند شد صحت صورتحسابهای مزبور و انطباق آنها را با اصول
صحیح حسابداری و مقررات‌قرارداد گواهی خواهند نمود.

‌ماده ۹ –

الف – شرکت ملی نفت ایران و اعضای کنسرسیوم مشترکاً یک مؤسسه حسابداران
خبره را که اعتبار بین‌المللی داشته باشد تعیین خواهند کرد‌تا هر سال رقم تعدیلی و
بهره قابل پرداخت به وسیله شرکتهای بازرگانی به شرکت ملی نفت بر طبق مقررات بندهای
3 و ۴ جزء الف ماده ۶ را برای سال‌گذشته محاسبه کند.

ب – شرکت ملی نفت ایران و اعضای کنسرسیوم حداکثر تا سی و یکم مارس هر سال کلیه
اطلاعات مربوطه و مطالب مؤید آنها را که حسابداران خبره‌برای محاسبات خود بر طبق
روشهای مقرر در بخشهای دوم و پنجم جداول ۳ این قرارداد لازم دارند به آنها خواهند
داد. صحت اطلاعاتی که طبق این‌جزء به وسیله شرکت ملی نفت ایران و هر یک از شرکتهای
بازرگانی داده می‌شود و انطباق آن اطلاعات با اصول صحیح حسابداری باید
توسط‌حسابداران خبره مستقل هر کدام از آنها گواهی شده باشد.

ج – حسابداران خبره مذکور در جزء الف بالا، ضمن محاسبه رقم تعدیلی باید “‌مبلغ قابل کسر” به موجب بخش چهارم جدول ۳ این قرارداد را نیز‌محاسبه و گواهی نمایند.

‌د – حسابداران خبره حداکثر تا ۱۵ آوریل هر سال نتیجه محاسبات خود را برای شرکت
ملی نفت ایران و هر یک از اعضای کنسرسیوم و شرکتهای‌بازرگانی گواهی خواهند داد تا
به منظور تعیین بهای قابل پرداخت به موجب ماده ۶ از بابت نفت خامی که در طی سال
گذشته به شرکتهای بازرگانی‌فروخته شده و تحویل شده است به کار برده شود.

‌ماده ۱۰ – شرکتهای بازرگانی در برابر بدهیهایی که به موجب بند ۱ جزء الف ماده ۷
به شرکت ملی نفت ایران پیدا می‌کنند ماهانه به عنوان هزینه‌های‌ استهلاک کلیه
داراییهایی که توسط شرکت اکتشاف و تولید و شرکت تصفیه در روز پیش از تاریخ اجراء
در عملیات مربوط به تولید نفت خام و ساختن‌فرآورده‌های گاز مایع طبیعی مورد
استفاده و یا در حال ساختمان بوده پایاپای خواهند کرد. هزینه‌های استهلاک مزبور
نسبت به صددرصد بهای دفتری‌ویژه آن قسمت از داراییها که هزینه استهلاک و فرسودگی
نسبت به آنها منظور نگردیده باشد احتساب خواهد شد و مبلغ مربوطه هزینه‌های
استهلاک‌برای هر ماه از هر دوره محاسباتی متعاقب تاریخ اجراء با تقسیم مبلغ
هزینه‌های مزبور بر تعداد ماههای آن دوره محاسباتی معین خواهد شد.

‌ماده ۱۱ –

الف – شرکت ملی نفت ایران تمام سرمایه و وجوه لازم برای کلیه عملیات مذکور در این قرارداد را فراهم خواهد کرد.

ب – شرکتهای بازرگانی به عنوان پیش‌پرداخت بهای نفت خامی که قرار است خریداری کنند
در هر سال قسمتی از وجوهی را که شرکت ملی نفت ایران‌برای هزینه‌های سرمایه‌ای
سالانه لازم دارد بر وفق دستورالعملی که بین شرکتهای بازرگانی و شرکت ملی نفت
ایران توافق شود به شرکت ملی نفت‌ایران مساعده خواهند داد. هزینه‌های سرمایه‌ای
سالانه مزبور باید در بودجه سالانه مربوط به عملیات موضوع این قرارداد (‌و یا در
هر گونه تجدید نظر‌مربوط به آن بودجه‌ها) که بر طبق ماده ۱۶ این قرارداد توسط شرکت
ملی نفت ایران تصویب و صادر می‌شود منظور شده باشد.

ج – مبلغ مساعده که در هر سال توسط شرکتهای بازرگانی پرداخت می‌شود چهل درصد وجوهی
خواهد بود که شرکت ملی نفت ایران برای تأمین‌هزینه‌های سرمایه‌ای مزبور احتیاج
دارد. شرکتهای بازرگانی مخیر خواهند بود که این نسبت را گاه به گاه با دادن اخطار
کتبی دوساله به شرکت ملی نفت‌ایران تغییر دهند ولی هیچ گونه اخطاری برای تغییر
نسبت مزبور تا پنج سال پس از تاریخ اجراء منشاء اثر نخواهد بود.

‌د – هر مساعده سالانه‌ای که به موجب جزء ب بالا به وسیله شرکتهای بازرگانی پرداخت
شود در مقابل بدهیهای شرکتهای مزبور از بابت نفت خامی که‌بعداً از طرف شرکت ملی نفت
ایران به آنان فروخته می‌شود منظور خواهد شد و به اقساط مساوی سالانه در ظرف یک
دوره ده‌ساله از سال پس از‌پرداخت مساعده مزبور بر طبق دستورالعملی که بین شرکت
ملی نفت ایران و شرکتهای بازرگانی توافق شود پایاپای خواهد گردید.

ه – هر مساعده سالانه‌ای که در ظرف ده سال آخر قرارداد توسط شرکتهای بازرگانی
پرداخت شود به اقساط مساوی سالانه در مقابل بدهیهای آنان بابت‌نفت خامی که در
باقیمانده مدت قرارداد به ایشان فروخته شود پایاپای خواهد شد.

‌ماده ۱۲ –

الف – پس از وضع مقادیر گاز مایع طبیعی که شرکت ملی نفت ایران برای
مصرف داخلی لازم دارد شرکتهای بازرگانی کلیه گاز مایع طبیعی را‌که از تأسیسات
احداث شده جهت تأمین گاز طبیعی برای طرح خط لوله گاز سراسری ایران به دست می‌آید
از شرکت ملی نفت ایران که مالک و متصدی‌عملیات است خواهند خرید.

ب – گاز مایع طبیعی که شرکتهای بازرگانی به موجب جزء الف بالا می‌خرند به
تصفیه‌خانه در بندر ماهشهر تحویل و به وسیله شرکت ملی نفت ایران‌برای شرکتهای
بازرگانی عمل آورده خواهد شد. این کار بر وفق پیمانی صورت خواهد گرفت که میان شرکت
ملی نفت ایران و شرکتهای بازرگانی منعقد‌و به موجب آن دستورالعمل مربوط به طرحریزی
روشهای تصفیه و تحویل فرآورده‌ها که بلافاصله پیش از تاریخ اجراء در تصفیه‌خانه
بندر ماهشهر‌موجود بوده است به مرحله اجراء گذارده خواهد شد.

ج – بهایی که شرکتهای بازرگانی باید بابت گاز مایع طبیعی خریداری به موجب جزء الف
بالا به شرکت ملی نفت ایران بپردازند بر طبق جزء الف ماده ۶(‌بدون در نظر گرفتن
اقلام ۳ و ۴ مذکور در آن جزء) محاسبه خواهد شد.

‌د – شرکتهای بازرگانی هزینه‌های عمل آوردن و تصفیه گاز مایع طبیعی تحویل شده به
تصفیه‌خانه بندر ماهشهر (‌از جمله هزینه استهلاک) و همچنین‌هزینه تحویل
فرآورده‌های گاز مایع طبیعی حاصل را تا روی کشتی به شرکت ملی نفت ایران خواهند
پرداخت و این جمله محدود به هزینه‌هایی خواهد‌بود که شرکت ملی نفت ایران متحمل شده
و به عملیات تصفیه گاز مایع طبیعی مزبور و تحویل فرآورده‌های حاصل از آن به کشتی
بر طبق برنامه‌ها و‌بودجه‌های مصوب هزینه‌های سرمایه‌ای و جاری صحیحاً مرتبط باشد و
از این لحاظ شامل سهم معقولی از هزینه‌های عمومی شرکت ملی نفت ایران‌نیز خواهد بود.

ه – هزینه‌های قابل پرداخت به موجب جزء د بالا بر طبق مقررات ماده ۸ محاسبه خواهد شد.

‌و – مبالغی که به موجب جزء د بالا باید به شرکت ملی نفت ایران پرداخت شود طبق بندهای ۱ (‌الف) و (۲) (‌الف) جزء الف ماده ۷ تأدیه خواهد شد.

‌ز – کلیه گاز مایع طبیعی که به حساب شرکتهای بازرگانی به تصفیه‌خانه بندر ماهشهر
تحویل می‌شود و کلیه فرآورده‌هایی که از آن ساخته می‌شود در‌ مالکیت شرکتهای بازرگانی خواهد بود.

‌ماده ۱۳ –

الف – هدف طرفین آن است که اطمینان حاصل کنند که شرایط و مقررات این
ماده توأم با شرایط و مقررات کلی مربوط به ساختن و صدور‌فرآورده‌های گاز مایع
طبیعی از ایران موجب حصول مزایای اقتصادی جهت ایران بشود از آن چه اکنون در مورد
ساختن و صدور فرآورده‌های مشابه‌توسط اعضای کنسرسیوم در سایر کشورهای منطقه خلیج
فارس متداول است نامساعدتر نباشد.
‌بنا بر هدف مزبور مقررات زیر تضمین می‌کند که ۵۵ درصد سود ویژه‌ای که شرکتهای
بازرگانی به دست آورند و بر طبق مقررات جزء ب زیر محاسبه‌شود به ایران و شرکت ملی
نفت ایران عاید خواهد شد.

ب –

۱ – هر یک از شرکتهای بازرگانی ۵۵ درصد عواید فروش فرآورده‌های گاز مایع طبیعی
را (‌که طبق بند ۲ زیر محاسبه خواهد شد) منهای مجموع‌مبالغی که باید به شرکت ملی
نفت ایران از بابت گاز مایع طبیعی طبق جزء‌های ج و د ماده ۱۲ بدون درنظرگرفتن قلم
2 مذکور در جزء الف ماده ۶‌بپردازد به ایران و شرکت ملی نفت ایران خواهد پرداخت.
2 – محاسبه وجوه حاصله از فروش فرآورده‌های گاز مایع طبیعی تابع مقررات زیر خواهد بود:
‌الف – عواید هر شرکت بازرگانی یا شرکت وابسته آن از هر فرآورده گاز مایع طبیعی که
به اشخاص ثالث فروخته شده باشد بر مأخذ بهای واقعی فروش‌مزبور محاسبه خواهد شد.
منظور از فروش به اشخاص ثالث فروشهای شرکت بازرگانی مزبور یا شرکت وابسته به آن به
خریدارانی است که پنجاه درصد‌یا بیشتر از سرمایه آنها به مؤسساتی غیر از عضو
کنسرسیوم تعلق داشته باشد. عواید مزبور به طور سالانه محاسبه و به وسیله یک مؤسسه
مستقل‌حسابداران خبره که مورد قبول وزارت دارایی و شرکت بازرگانی مربوطه باشند
گواهی خواهد شد.
ب – عواید هر شرکت بازرگانی از بابت فروش به خریدارانی که مشمول عنوان اشخاص ثالث
نمی‌شوند به شرح زیر بر مبنای قیمتهای پیشنهاد شده‌برای عموم محاسبه خواهد شد:
1 – در صورتی که هر یک از شرکتهای بازرگانی یا شرکت وابسته به آنها برای هر
فرآورده گاز مایع طبیعی که در یکی از بنادر بارگیری در ایران به صورت‌یک محموله
کامل کشتی عرضه می‌شود قیمت یا قیمتهای فوب برای عموم مشتریان معین کرده باشد کلیه
آن فرآورده گاز مایع طبیعی که توسط آن‌شرکت بازرگانی به ترتیب مزبور فروخته شود به
قیمتهای پیشنهاد شده برای عموم که در تاریخ آغاز بارگیری رایج بوده است محاسبه خواهد شد.
2 – در صورتی که یکی از شرکتهای بازرگانی یا شرکت وابسته آن برای یک فرآورده گاز
مایع طبیعی قیمت یا قیمتهایی برای عموم معین نکرده باشد کلیه‌چنین فرآورده‌هایی که
شرکت بازرگانی مزبور فروخته باشد بر مأخذ متوسط ریاضی قیمتهای پیشنهادی برای عموم
(‌به وسیله آن شرکتهای بازرگانی که‌چنین قیمتهایی تعیین کرده‌اند) در تاریخ آغاز
بارگیری محاسبه خواهد شد.
3 – منظور از قیمت پیشنهاد شده برای عموم مذکور در این جزء قیمتی است که برای یک
فرآورده گاز مایع طبیعی از طرف شرکت بازرگانی مربوطه یا‌شرکت وابسته به آن به
اطلاع عموم خریداران رسیده باشد (‌خواه به وسیله درج در یکی از نشریات شناخته شده
در این رشته و خواه به هر وسیله مؤثر‌دیگر) به این عنوان که حاضر است فرآورده
مزبور را فوب بندر بارگیری در ایران به آن قیمت بفروشد.

ج – هر یک از فرآورده‌های گاز مایع طبیعی که ممکن است در هر موقع با فرآورده‌های
آماده یا نیمه‌تمام ساخت پالایشگاه آبادان ممزوج شود در مورد‌فروش‌های مشمول بند ۲
(ب) بالا طبق مقررات آن بند به وسیله شرکتهای بازرگانی به حساب منظور خواهد شد.
‌د – اگر عواید هر یک از شرکتهای بازرگانی از بابت مجموع فرآورده‌های گاز مایع
طبیعی که به اشخاص ثالث می‌فروشد در چهارمین سال کامل پس از‌آغاز صدور فرآورده‌های
گاز مایع طبیعی ایران یا در هر سال کامل پس از آن در هر بشکه به طور متوسط کمتر از
نه‌دهم عواید متوسطی باشد که همه‌شرکتهای بازرگانی بابت مجموع فروش آن فرآورده به
اشخاص ثالث در سومین سال کامل پس از آغاز صادرات مزبور به دست آورده‌اند آن
شرکت‌بازرگانی باید ارزش کل مقادیری از فرآورده مزبور را که در آن سال به اشخاص
ثالث فروخته است تا معادل نه‌دهم عواید متوسط همه شرکتهای بازرگانی‌ بابت مجموع
فروش آن فرآورده به اشخاص ثالث در سومین سال کامل مزبور تعدیل کند.

ج – عواید ناویژه هر شرکت بازرگانی در هر سال از بابت فروش فرآورده‌های گاز مایع طبیعی عبارت خواهد بود از:
1 – مجموع اقلام زیر:
‌الف – مبلغی معادل ارزش کلیه گاز مایع طبیعی که در آن سال به حساب آن شرکت
بازرگانی به تصفیه‌خانه بندر ماهشهر تحویل داده شده بر مأخذ بهای‌اعلان شده مربوطه.
‌به علاوه
ب – مبلغ هزینه‌هایی که شرکت ملی نفت ایران در آن سال طبق جزء د ماده ۱۲ به حساب آن شرکت بازرگانی منظور کرده است.
‌به علاوه
ج – (۱) سودی که از فروش فرآورده‌های گاز مایع طبیعی ساخته شده در تصفیه‌خانه بندر
ماهشهر به آن شرکت بازرگانی عاید شده است این سود معادل‌مابه‌التفاوت عواید آن
شرکت بابت فروش فرآورده مزبور در آن سال (‌که طبق جزء ب بالا حساب خواهد شد) و
مجموع مبالغ موضوع بند ۱ (‌الف) و بند۱ (ب) بالا.
‌یا
(۲) پنج درصد مبلغ مورد اشاره در بند ۱ (‌الف) بالا هر کدام که بیشتر باشد خواهد بود.
‌منهای
2 – مبلغی معادل با مجموع اقلام زیر:
‌الف – مازاد احتمالی پنج درصد مبلغ محاسبه شده به موجب بند ۱ (‌الف) بالا نسبت به
مبلغی که به موجب بند ۱ (ج) (۱) بالا محاسبه شده است و
ب – قلم ۲ قیمت مذکور در جزء الف که در آن سال بابت گاز مایع طبیعی به حساب آن
شرکت بازرگانی منظور گردیده ضربدر تفاوت بین صد درصد با‌درصد نرخ مالیات تقسیم بر درصد نرخ مالیات بر درآمد.

‌ماده ۱۴ –

الف – شرکت ملی نفت ایران هر طرحی را که برای احداث تأسیسات تازه به
منظور تهیه گاز مایع طبیعی داشته باشد به اطلاع اعضای‌کنسرسیوم خواهد رسانید و در
هر گونه طرحی که برای عمل آوردن گاز مایع طبیعی مزبور داشته باشد به اعضای
کنسرسیوم تا میزان پنجاه درصد‌فرصت مشارکت خواهد داد.
‌همچنین شرکت ملی نفت ایران و اعضای کنسرسیوم هر گونه پیشنهاد مربوط به طرح‌های
بهره‌برداری از گاز مایع طبیعی را به اطلاع یکدیگر خواهند‌رسانید. هر یک از طرفین
می‌تواند تا میزان پنجاه درصد در هر یک از طرحها سهیم شود و اگر تصمیم به مشارکت
نگیرد طرف دیگر می‌تواند برای اجرای‌طرح اقدام کند.

ب – امور مربوط به سازمان، تأمین سرمایه، ساختمان، عملکرد کارخانه‌های تصفیه و حمل
گاز مایع طبیعی یا فرآورده‌های گاز مایع طبیعی که در آن جا‌ساخته می‌شود به نقطه
صدور و همچنین شرایط مالیاتی ناظر بر این گونه طرحها در هر مورد باید بین شرکت ملی
نفت ایران و اعضای کنسرسیوم مورد‌بحث و توافق واقع شود.

ج – شرکتهای بازرگانی حق خواهند داشت تا پنجاه درصد از گاز مایع طبیعی به دست آمده
از تأسیساتی را که طبق جزء الف بالا احداث شده است‌خریداری کنند.
‌د – شرکتهای بازرگانی بهای گاز مایع طبیعی را که به موجب جزء ج بالا می‌خرند به
قیمت تجارتی آن منهای تخفیفهایی که به شرکت ملی نفت ایران‌خواهند پرداخت.
‌تخفیفهای مزبور طوری خواهند بود که قیمت را با هزینه تولید مساوی کنند.
‌ترتیبات مالیاتی باید به توافق طرفین برسد.

‌ماده ۱۵ –

الف – پس از وضع مقادیر گاز طبیعی که شرکت ملی نفت ایران برای مصرف
داخلی و استفاده در عملیات موضوع این قرارداد (‌از جمله‌بازیافت ثانوی و غیره)
لازم دارد و پس از تأمین احتیاجات شرکت ملی نفت ایران برای صدور گاز طبیعی به حالت
گاز به وسیله خطوط لوله به خارج از‌ایران و نیز پس از تأمین آن مقدار گازی که شرکت
ملی نفت ایران به موجب تذکاریه به مورخ (۲۳ دسامبر ۱۹۶۶) در مراحل مختلف قبل از
تاریخ اجرای‌ قرارداد محفوظ نگهداشته است (‌مادام که مقدار گاز مزبور طبق بند ۶ آن
تذکاریه همچنان محفوظ نگاه داشته شود) بقیه گاز طبیعی ناحیه در اختیار‌شرکت ملی
نفت ایران خواهد بود.
‌شرکت ملی نفت ایران این مقدار گاز را برای فروش به اعضای کنسرسیوم (‌یا شرکتهای
مختلطی که اعضای کنسرسیوم در آنها سهیم باشند) عرضه‌ خواهد کرد تا جهت صدور به صورت
گاز یا فرآورده‌ها در کارخانه‌هایی که به موجب طرح‌های قابل قبول ایران احداث شود عمل آورده شود.

ب – اگر شرکت ملی نفت ایران یا اعضای کنسرسیوم پیشنهادی برای تأسیس کارخانه‌ای جهت
عمل آوردن گاز طبیعی داشته باشند باید این پیشنهاد را‌در طی اخطاری به طرف دیگر
اطلاع دهند و طرف مزبور مخیر خواهد بود در آن طرح تا پنجاه درصد سهیم گردد.

ج – پس از فرستادن و دریافت اخطار مذکور در جزء ب بالا بی‌درنگ مذاکره برای مقاصد زیر آغاز خواهد شد:
1 – حصول اطمینان از این که طرح پیشنهادی اعضای کنسرسیوم برای صدور گاز طبیعی یا
فرآورده‌های آن به طور کلی قابل قبول ایران است یا نه.
2 – تعیین این که آیا شرکت ملی نفت ایران و اعضای کنسرسیوم مایلند در آن طرح
مشارکت نمایند و سهم هر کدام چه میزان خواهد بود.
3 – تعیین شرایط مالی و مالیاتی ناظر بر عمل آوردن گاز و شرایط مالیاتی ناظر بر
فروش فرآورده‌ها به طوری که این شرایط در مورد اعضای کنسرسیوم از‌جهت عمل آوردن
گاز نامساعدتر از آن چه درباره اشخاص ثالث اجرا می‌شود نباشد.
‌د – هر گاه طرفی که پیشنهاد مزبور را دریافت می‌کند در ظرف شش ماه از وصول اخطار
تصمیم به مشارکت نگیرد طرف دیگر با رعایت بند ۱ جزء ج بالا‌می‌تواند نسبت به اجرای
طرح پیشنهادی اقدام کند.
ه – در صورتی که شرکت ملی نفت ایران و اعضای کنسرسیوم مایل به مشارکت در طرح باشند
باید قراردادی منعقد کنند که ضمن سایر مسائل مطالب‌زیر را در نظر بگیرد:
‌الف – مقادیر و کیفیت گازی که باید تحویل شود و تداوم عرضه آن.
ب – ترتیب گاز از نفت خام و تحویل آن به کارخانه در مورد گازی که توأم با نفت
تولید می‌شود.
ج – تفکیک گاز از نفت خام و تحویل آن به کارخانه در مورد گازی که توأم با نفت
تولید می‌شود.
‌د – امور سازمانی و مالی طرح، ساختمان و اداره کارخانه و حمل فرآورده‌های ساخته
شده در آن.
ه – ترتیبات بازرگانی در ایران و شرایط و مالیاتی مربوطه که طبق بند ۳ جزء ج بالا تعیین شده است.
2 – اگر شرکت ملی نفت ایران نخواهد در طرحی که اعضای کنسرسیوم پیشنهاد کرده‌اند
مشارکت کند اعضای کنسرسیوم با شرکت ملی نفت ایران‌قراردادی منعقد خواهند کرد که
مطالب مورد اشاره در شقوق (‌الف) و (ب) و (ج) و (ه) بند ۱ بالا و همچنین ترتیبات
مربوط به عملیات در کارخانه را در‌بر داشته باشد.
‌و – اگر اقدام مؤثری در محل کارگاه برای اجرای طرح در ظرف ۲۴ ماه از تاریخ
پیشنهاد آغاز نشود حقوق طرف پیشنهادکننده در مورد طرح مزبور ساقط‌خواهد شد لیکن حق
او برای دادن پیشنهادهایی در آینده از میان نخواهد رفت.
‌ز – در هر طرح مشترک، مشارکت‌کنندگان هزینه‌های ساختمان و عملیات کارخانه را به
نسبت سهم خود بر عهده داشته و در تولید کارخانه به همان‌نسبت ذیحق خواهند بود.
ح – شرکت ملی نفت ایران به عنوان مالک و متصدی عملیات گاز طبیعی لازم برای
کارخانه‌هایی را که به شرح بالا تأسیس می‌شود تولید کرده و به‌قیمتهای زیر خواهد
فروخت:
1 – تا آن جایی که مربوط به شرکتهای مختلط میان شرکت ملی نفت ایران و اعضای
کنسرسیوم باشد بهایی که شرکت مختلط بابت گاز طبیعی خرید‌شده است به موجب این ماده
باید به شرکت ملی نفت ایران بپردازد عبارت خواهد بود از بهای تجارتی گاز تحویل شده
به کارخانه منهای هر تخفیفی که‌مورد توافق واقع شود.
2 – در مورد شرکتهایی که فقط اعضای کنسرسیوم در آنها ذینفع هستند و نیز در مورد
شرکتهای مختلطی که بین شرکت ملی نفت ایران و اعضای‌کنسرسیوم به وجود آمده و اشخاص
ثالث نیز در آن سهیم باشند، و همچنین در مورد شرکتهای مختلطی که بین اعضای
کنسرسیوم و اشخاص ثالث‌بدون مشارکت شرکت ملی نفت ایران تشکیل شده باشد بهایی که
این شرکتها بابت گاز طبیعی خریده شده به موجب این ماده باید به شرکت ملی نفت‌ایران
بپردازند عبارت خواهد بود از بهای تجارتی گاز تحویل شده به کارخانه منهای تخفیفهای
مورد توافق که با در نظر گرفتن درصد سهم اعضای‌کنسرسیوم محاسبه خواهد شد (‌و سهم
اشخاص ثالث که توسط اعضای کنسرسیوم معرفی شده باشند نیز جزء درصد مزبور محسوب
خواهد گردید)‌لیکن تخفیف مذکور به بیش از ۵۰ درصد گاز تعلق نخواهد گرفت.
3 – اعضای کنسرسیوم حق خواهند داشت که از کلیه تخفیفهای مورد اشاره در بند ۲ بالا
بهره‌مند شوند و برای تأمین این منظور در صورت لزوم ترتیباتی‌که مورد قبول طرفین
باشد بین شرکت ملی نفت ایران و اعضای کنسرسیوم داده خواهد شد مشروط بر آن که
ترتیبات مزبور موجب نشود که در عواید‌ایران نسبت به آن چه در غیر این صورت از
درآمد مشمول مالیات طرح وصول می‌کرد نقصانی حاصل گردد.
ط – هر گاه در آینده شرکت ملی نفت ایران در نظر داشته باشد گاز طبیعی را به حالت
گاز به وسیله خط لوله از ایران صادر کند امکان مشارکت تا میزان۵۰% در شرکتهای
مختلط مربوط به طرح‌های بازیافت گاز مایع طبیعی را به اعضای کنسرسیوم خواهد داد.
ی – بی آن که به مقررات بند ۱ جزء ج بالا خللی وارد آید و با رعایت مواد و شرایطی
که ممکن است بر طبق مقررات این ماده مورد توافق قرار گیرد (‌و‌مواد و شرایط مزبور
در قراردادی که برای اجرای هر طرح منعقد می‌شود گنجانیده خواهد شد) هر یک از اعضای
کنسرسیوم و شرکتهای بازرگانی و‌همچنین شرکتهای وابسته و خریداران هر کدام از آنها
آزادی کامل خواهد داشت که فرآورده‌های گاز طبیعی را برای صدور و مصرف در خارج از
ایران به‌هر کس و به هر قیمت که هر کدام از آنها شخصاً تصمیم بگیرد واگذار نماید و
همچنین آزادی کامل خواهد داشت که درباره وسایل و شرایط حمل گاز‌طبیعی و
فرآورده‌های مزبور از ایران (‌منجمله شرایط مربوط به بیمه) تصمیم بگیرد.

‌ماده ۱۶ –

الف – به منظور تهیه برنامه‌ها و بودجه‌های مربوط به عملیاتی که باید
به موجب این قرارداد انجام شود اقدامات زیر به عمل خواهد آمد:
1 – اعضای کنسرسیوم در نوامبر هر سال صورت احتیاجات خود را از بابت مقدار نفت خام
از هر درجه که در دومین سال آینده برداشت خواهند کرد و‌همچنین برآورد احتیاجات خود
را از بابت نفت خام از هر درجه که در طی هر یک از چهار سال بعد برداشت خواهند کرد
به شرکت ملی نفت ایران‌تسلیم خواهند کرد.
2 – در دسامبر هر سال شرکت ملی نفت ایران و اعضای کنسرسیوم جهت مشورت درباره طرح
موقت اکتشاف و گسترش ظرفیت برای پنج سال مورد‌اشاره در بند ۱ بالا تشکیل جلسه
خواهند داد.
3 – شرکت ملی نفت ایران احتیاجات نفت خام اعضای کنسرسیوم را طبق بند ۱ بالا به آن
شرکت اطلاع داده شده است و همچنین احتیاجات خود را از‌بابت نفت خام برای همان
سال‌ها بررسی خواهد کرد و بر اساس آخرین بودجه و با توجه لازم به مشورت با اعضای
کنسرسیوم که در بند ۲ بالا به آن‌اشاره شد طرحی موقت برای برنامه پنج‌ساله اکتشاف
و گسترش ظرفیت تهیه خواهد کرد.
4 – شرکت ملی نفت ایران در سپتامبر هر سال بودجه سرمایه‌ای سال بعد را تنظیم خواهد
کرد و رونوشتهای آن را برای اعضای کنسرسیوم خواهد‌فرستاد. در همان وقت شرکت ملی
نفت ایران رونوشتهای آخرین طرح برنامه پنج‌ساله گسترش ظرفیت و نیز برآوردی (‌با
دقت تقریبی ۲۵%) از‌هزینه‌های سرمایه‌ای سالانه مربوط به آن را برای اعضای
کنسرسیوم خواهد فرستاد.
5 – در دسامبر هر سال شرکت ملی نفت ایران رونوشتهای بودجه تهیه شده مربوط به
برآورد هزینه‌های جاری را برای سال بعد (‌که بر حسب سنت در‌بشکه نشان داده خواهد
شد) همراه با پیش‌بینی هزینه‌های جاری را برای دومین سال آینده (‌که آن هم بر حسب
سنت در بشکه نشان داده خواهد شد)‌جهت اعضای کنسرسیوم خواهد فرستاد.
6 – در آوریل یا مه سال بعد شرکت ملی نفت ایران و اعضای کنسرسیوم برای بررسی
برنامه‌های موقت اکتشاف و گسترش ظرفیت که بر طبق بند ۳ بالا‌به وسیله شرکت ملی نفت
ایران تهیه شده است تشکیل جلسه خواهند داد. شرکت ملی نفت ایران با توجه به نظریات
اعضای کنسرسیوم اساس برنامه‌تفصیلی اکتشاف و گسترش ظرفیت و بودجه‌های سرمایه‌ای و
جاری سال بعد را بر وفق روش خوب صنعت نفت و اصول صحیح مهندسی معین‌خواهد کرد.
7 – تغییر مواعد مقرر در این جزء به هر ترتیب که مناسب تشخیص داده شود با توافق
شرکت ملی نفت ایران و اعضای کنسرسیوم میسر خواهد بود.
8 – علاوه بر آن چه در این بند صریحاً مقرر شده است ممکن است جلسات دیگری هم برای
بحث مطالب عمده میان شرکت ملی نفت ایران و اعضای‌کنسرسیوم به تقاضای هر یک از
طرفین تشکیل گردد.
ب – برنامه‌های گسترش ظرفیت که بر طبق مقررات این ماده تهیه می‌شود مقرر خواهد
داشت که مجموع ظرفیت دایر تأسیسات تولید نفت خام تا اول‌اکتبر ۱۹۷۶ به روزی هشت
میلیون بشکه برسد مشروط بر آن که این کار از جهت فنی میسر و از نظر اقتصادی قابل
توجیه باشد.
ج – به موجب ترتیبات مورد توافق:
1 – شرکت ملی نفت ایران اطلاعات مربوط به جنبه‌هایی از عملیات را که مورد درخواست
اعضای کنسرسیوم باشد در اختیار آنان قرار خواهد داد.
2 – اعضای کنسرسیوم متعهد خواهند بود هر گونه اطلاعات مربوط به عملیات در ایران را
محرمانه تلقی کرده و بدون رضایت قبلی شرکت ملی نفت‌ایران این گونه اطلاعات را به
هیچ شخص ثالثی افشاء ننمایند. شرکت ملی نفت ایران نیز متعهد خواهد بود هیچ گونه
اطلاعات محرمانه‌ای را که توسط‌اعضای کنسرسیوم در اختیار شرکت ملی نفت ایران
گذارده شده باشد بدون رضایت قبلی آنان به هیچ شخص ثالثی افشا نکند.
‌د – شرکت ملی نفت ایران در مدت اعتبار پیمان خدمات وظیفه تهیه برنامه‌ها و
بودجه‌های تفصیلی مقرر در این ماده را تحت راهنمایی و کنترل خود به‌شرکت خدمات
محول خواهد کرد. برنامه‌ها و بودجه‌های مزبور برای تصویب نهایی به شرکت ملی نفت
ایران تسلیم خواهد شد و پس از تصویب مزبور‌قابل اجرا خواهد بود.

‌ماده ۱۷ –

الف – اعضای کنسرسیوم ترتیب تأسیس شرکت خدماتی را در ایران به صورت یک
شرکت سهامی خاص غیر انتفاعی خواهند داد تا عملیات‌محوله از طرف شرکت ملی نفت ایران
را به موجب پیمان خدماتی که قرار است با شرکت ملی نفت ایران منعقد شود انجام دهد.
مدت اولیه پیمان‌خدماتی پنج سال خواهد بود و از آن پس نیز تا زمانی که یکی از
طرفین برای پایان دادن به آن اخطار کتبی و قبلی دوساله بدهد معتبر خواهد ماند.

ب – شرکت ملی نفت تمام سرمایه و سایر وجوهی را که برای انجام عملیات محوله به شرکت خدمات لازم باشد طبق مقررات پیمان خدمات در اختیار‌ شرکت خدمات خواهد گذارد.

‌ماده ۱۸ –

الف – نفت خام و فرآورده‌ها (‌از جمله فرآورده‌های گاز مایع طبیعی) که
برای صدور تحویل می‌شود در اسکله و نفت خامی که به پالایشگاه‌تحویل می‌شود در
پالایشگاه اندازه‌گیری خواهد شد.
‌اندازه‌گیری در هر دو مورد بر طبق روش صحیح صنعت نفت صورت خواهد گرفت.
ب – گاز طبیعی که مطابق ماده ۱۵ این قرارداد به صورت گاز یا مایع برای عمل آوردن
یا صدور تحویل می‌شود در نقطه مناسب تحویل بر وفق روش‌ صحیح صنعت اندازه‌گیری خواهد شد.
ج – به شرکتهای بازرگانی به عنوان خریدار فرصت کافی داده خواهد شد که از دقت این
اندازه‌گیریها اطمینان حاصل کنند.

‌ماده ۱۹ –

الف – مالیات بر درآمد شرکتهای بازرگانی بر مبنای مجموع درآمد ویژه
آنان بر طبق مواد ۱۳۴ و ۱۷۳ قانون مالیات مستقیم مصوب ۲۸‌اسفند ماه ۱۳۴۵ و به نحوی
که در ۱۱ دی ماه ۱۳۵۱ مجری بوده است پرداخت خواهد شد.
ب – در محاسبه درآمد مشمول مالیات شرکتهای بازرگانی از نظر قانون مالیات بر درآمد
ایران و همان طور که در مواد ۶ و ۵ و ۴ و ۱۳ این قرارداد‌پیش‌بینی شده است بهایی
که از بابت خرید نفت خام به شرکت ملی نفت ایران پرداخته می‌شود و همچنین پرداختهای
شرکتهای بازرگانی به یکدیگر از‌بابت خرید نفت خام و فرآورده‌ها و نیز اجرت قابل
پرداخت به شرکت ملی نفت ایران برای تصفیه در آبادان (‌منجمله هزینه‌های دستگاههای
ویژه) و‌همچنین هزینه عمل آوردن و تصفیه گاز مایع طبیعی و هزینه تحویل فرآورده‌های
گاز مزبور جزو هزینه‌های قابل کسر منظور خواهد شد.
ج – در صورتی که فروشها و دریافتهای شرکتهای بازرگانی با مقررات ماده ۵ قرارداد
منطبق باشد از نظر مالیات بر درآمد ایران چنین تلقی خواهد شد که‌شرکتهای مزبور از
فروشهای خود هیچ گونه درآمد و دریافت دیگری ندارند.
‌د – جز مالیات بر درآمد به شرح مذکور در جزء الف بالا و سایر پرداختهایی که بر
طبق مقررات این قرارداد باید صورت گیرد و آن چه به طور معقول و‌بدون تبعیض به
عنوان عوارض و مالیات و حق‌الزحمه به هر کیفیت از بابت خدمات انجام شده (‌چه بر
حسب درخواست و چه به عنوان خدماتی که‌برای عموم انجام می‌شود به طور کلی) از قبیل
عوارض شهرداری و بهداشتی و حق تمبر اسناد و حق‌الثبت امور حقوق و بازرگانی و
حق‌الثبت‌اختراعات و تألیفات وصول می‌شود هیچ گونه مالیات و حقوق و عوارض از هیچ
قبیل در ایران به اعضای کنسرسیوم و شرکتهای بازرگانی و شرکتهای‌وابسته آنها و
مشتریان آنها و یا به هیچ یک از شرکتهای حمل و نقل یا بر سود سهامی که هر کدام از
آنها از بابت درآمد حاصله از معاملاتی که به موجب‌این قرارداد انجام می‌شود دریافت
می‌دارند تعلق نخواهد گرفت.
‌صدور نفت خام و فرآورده‌ها مشمول هیچ گونه حقوق و مالیات و یا پروانه و جواز یا
تشریفات خاصی نخواهد بود.
ه – شرکت خدمات که منحصراً به عنوان پیمانکار شرکت ملی نفت ایران و به صورت غیر
انتفاعی کار می‌کند مشمول مالیات پیمانکاری یا مالیات بر‌درآمد نخواهد بود.

‌ماده ۲۰ – اعضای کنسرسیوم و شرکتهای بازرگانی (‌فقط به شرط رعایت مفاد جزء ب ماده
5 این قرارداد) و همچنین شرکتهای وابسته و خریداران هر‌یک از آنها آزادی کامل
خواهند داشت که نفت خام خریداری شده به موجب این قرارداد و فرآورده‌های ساخته شده
از آن را برای صدور و مصرف در‌خارج از ایران به هر کس و به هر قیمت که هر کدام از
آنها شخصاً تصمیم بگیرد واگذار کنند و همچنین آزادی کامل خواهند داشت که درباره
وسایل و‌شرایط حمل نفت خام و فرآورده‌های مزبور از ایران (‌از جمله شرایط مربوط به
بیمه) تصمیم بگیرند.

‌ماده ۲۱ – سوختگیری کشتیها در بنادر ایران با فرآورده‌های تهیه شده از نفت خامی
که به موجب این قرارداد تولید می‌شود بر طبق ترتیباتی که مورد‌توافق قرار گرفته
است انجام خواهد شد.

‌ماده ۲۲ –

الف – کلیه پرداختهای شرکتهای بازرگانی به ایران و شرکت ملی نفت ایران
از جمله مساعده‌هایی که در برابر قیمت خرید نفت خام‌می‌پردازند به دلار آمریکا
خواهد بود.
ب – دفاتر و حسابهای اصلی شرکت ملی نفت ایران و شرکتهای بازرگانی که به عملیات
موضوع این قرارداد مربوط می‌شوند به دلار آمریکا نگهداری‌خواهد شد.
ج – هزینه‌هایی که شرکت ملی نفت ایران در هر ماه بر حسب ریال ایران از بابت عملیات
موضوع این قرارداد متحمل می‌شود بر اساس متوسط ریاضی‌ماهانه نرخ خرید روزانه دلار
در آن ماه به وسیله بانک مرکزی ایران به دلار تسعیر خواهد شد.
‌د – هزینه‌هایی که شرکت ملی نفت ایران در هر ماه به ارزهایی غیر از دلار امریکا
یا ریال ایران از بابت عملیات موضوع این قرارداد متحمل می‌شود به‌دلار آمریکا
تسعیر خواهد شد.
‌ملاک تسعیر عبارت خواهد بود از متوسط ریاضی ماهانه میانگین نرخهای خرید و فروش
روزانه ارز مورد بحث در آن ماه به موجب حواله‌های تلگرافی‌در ساعت ده و نیم به وقت
گرینویچ طبق آن چه نشنال وست مینستر بانک لیمیتد (National Westminster Bank
Limited) لندن صورت‌دهد.
ه – دریافتهای شرکت ملی نفت ایران که بر حسب ریال ایران از بابت عملیات موضوع این
قرارداد صورت گرفته باشد در هر ماه بر اساس متوسط ریاضی‌نرخ فروش روزانه دلار در
آن ماه به وسیله بانک مرکزی ایران به دلار آمریکا تسعیر خواهد شد.
‌و – تفاوتهای ارزی ناشی از تغییرات نرخ ارز در هر سال به اقتضای مورد از
هزینه‌های جاری آن سال کسر یا به آن اضافه خواهد شد.
‌ز – به منظور تعیین هم‌ارز دلاری هزینه‌های استهلاکی که در بند ۷ جزء ب ماده ۴ و
شق (‌الف) بند ۲ جزء ب ماده ۸ و ماده ۱۰ در قرارداد پالایش‌موضوع ماده ۴ ذکر شده است:
1 – هزینه‌های انجام شده از بابت داراییهای ثابتی که در بیست و یکم مارس ۱۹۷۳ در
حال ساختمان بوده و بر مبنای میانگین نرخهای خرید و فروش‌دلار آمریکا که به موجب
حواله‌های تلگرافی در ساعت ده و نیم به وقت گرینویچ در بیست و یکم مارس ۱۹۷۳ صورت
گرفته است (‌طبق گواهی نشنال‌وست مینستر بانک لیمیتد) National Westminster Bank
limited لندن) به دلار آمریکا تسعیر خواهد شد.
2 – الف – در مورد سایر داراییهایی که بلافاصله پیش از تاریخ اجراء در عملیات
تولید نفت خام و تهیه فرآورده‌های گاز مایع طبیعی و تصفیه در‌پالایشگاه آبادان
مورد استفاده بوده بهای دفتری خالص آنها در حسابهای انتظامی جداگانه به لیره
یادداشت خواهد شد. مبالغی که در مورد این داراییها به‌عنوان هزینه‌های استهلاک به
لیره منظور می‌شود به دلار آمریکا تسعیر خواهد شد و نرخ تسعیر (‌برای دوره بیست و
یکم مارس ۱۹۷۳ تا ۳۱ دسامبر۱۹۷۳ و هر یک از سالهای پس از آن) عبارت خواهد بود از
متوسط ریاضی میانگین نرخهای خرید و فروش روزانه به موجب حواله‌های تلگرافی دلار‌در
ساعت ده و نیم به وقت گرینویچ (‌طبق گواهی نشنال وست مینستر بانک لیمیتد national
Westminster Bank Ltd لندن).
ب – به منظور تشخیص نرخهایی که موقتاً باید برای دوره بیست و یکم مارس ۱۹۷۳ تا ۳۱
دسامبر ۱۹۷۳ به کار برده شود متوسط ریاضی میانگین‌نرخهای روزانه خرید و فروش
حواله‌های تلگرافی دلار در ساعت ده و نیم به وقت گرینویچ (‌طبق گواهی نشنال وست
مینستر بانک لیمیتد national Westminster Bank Ltd لندن) برای ماه آوریل ۱۹۷۳ مورد
عمل خواهد بود از اول ۱۹۷۴ برای هر سال تقویمی متوسط ریاضی نرخهای ماه‌دسامبر سال
قبل که به طریق مشابهی تعیین شده باشد مورد عمل قرار خواهد گرفت و در هر موقع که
تغییر مهمی در نرخهای ارز رخ دهد طرفین‌بی‌درنگ نسبت به تعدیل مقتضی و اجرای آن
توافق خواهند کرد.
ج – علیرغم مقررات جزء (‌و) بالا هر گاه تغییرات ارز در آینده موجب شود که در
پایان دوره استهلاک در حسابهای مربوط به اقلام یادداشت شده به لیره‌که در این ماده
اشاره شد مانده‌ای به دلار باقی باشد برای آن که حسابهای مزبور بسته شود آن
مانده‌ها بین دو حساب به هم انتقال داده خواهد شد.
‌د – علیرغم مقررات جزء (‌ز) بالا درباره تبدیل بهای دفتری خالص پیش از بیست و یکم
مارس ۱۹۷۳ روش تشخیص مبالغ قابل کسر برای دوره‌های پس‌از بیست و یکم مارس ۱۹۷۳ طبق
مقررات بخش چهارم جدول ۳ خواهد بود تا با مقتضیات تغییر حسابها به دلار وفق داده شود.

‌ماده ۲۳ –

الف – اعضای کنسرسیوم و شرکتهای بازرگانی در ایران کلیه معاملات بانکی
خود را تا آن جا که به این قرارداد مربوط می‌شود منحصراً از‌طریق بانک مرکزی ایران
یا هر بانک دیگری که بانک مرکزی ایران به عنوان نماینده خود تعیین نماید انجام
خواهند داد.
ب – در حدود مقررات این قرارداد:
1 – اعضای کنسرسیوم و شرکتهای بازرگانی حق خواهند داشت که ریال را آزادانه و بدون
آن که تبعیضی بر علیه آنها اعمال شود خریداری کنند و‌می‌توانند ریالهایی را که
بدین ترتیب خریده‌اند و زاید بر احتیاجات آنها می‌باشد در ظرف مدت معقولی آزادانه
برای انتقال به خارج ایران به ارز خارجی‌تبدیل کنند ولی ملزم نخواهند بود که هیچ
قسمت از وجوه خود را به ریال تبدیل کنند. هیچ گونه نرخ استثنایی راجع به تبدیل ارز
در مورد اعضای‌کنسرسیوم و شرکتهای بازرگانی اعمال نخواهد شد.
2 – هیچ یک از اعضای کنسرسیوم و شرکتهای بازرگانی ممنوع نخواهد بود از این که در
خارج از ایران وجوه یا داراییهای پولی داشته باشد یا وجوه و‌دارایی‌های مزبور را
(‌منجمله وجوه و داراییهایی که ممکن است در نتیجه فعالیتهای خود در ایران به دست
آورده باشد) در خارج از ایران به مصرف‌برساند. همچنین ممنوع نخواهد بود از این که
در ایران نزد بانک مرکزی ایران به ارز خارجی حساب داشته باشد و موجودی بستانکار
این حسابها را‌آزادانه نگهداری و یا مصرف کند و یا به خارج از ایران انتقال دهد.

‌ماده ۲۴ – داراییها و وسائل مورد استفاده در عملیات موضوع این قرارداد و همچنین
ذخایر هیدروکربور در مالکیت انحصاری شرکت ملی نفت ایران‌است و هیچ تعبیری از
مقررات این قرارداد جایز نخواهد بود که به وجهی از وجوه موهم اعطای حقی به اعضای
کنسرسیوم یا شرکتهای بازرگانی باشد‌که با مالکیت انحصاری شرکت ملی نفت ایران نسبت
به داراییها و وسایل و ذخائر مزبور مغایرت داشته است.

‌ماده ۲۵ –

الف – هر عضو کنسرسیوم حق خواهد داشت که تمام یا قسمتی از حقوق و
تعهداتی را که به موجب این قرارداد به غیر واگذار کند مشروط بر‌این که رضایت کتبی
شرکت ملی نفت ایران را بر وفق ترتیباتی که مورد موافقت قرار گرفته است تحصیل کرده
باشد.
ب – شرکت ملی نفت ایران بدین وسیله رضایت می‌دهد که هر یک از اعضای کنسرسیوم تمام
یا هر قسمت از حقوق و تعهداتی را که به موجب این‌قرارداد به یک شرکت فرعی خود
واگذار کند و در این صورت مسئولیت آن عضو کنسرسیوم در مورد اجرای صحیح تعهداتی که
بر عهده دارد کماکان به‌جای خود باقی خواهد بود.

‌ماده ۲۶ –

الف – وزارت دارایی یا هر سازمان دیگری که در هر موقع از طرف ایران
معین شود قدرت و اختیار تمام و کامل برای اجرا و اعمال این‌قرارداد و دست زدن به
هر گونه اقدام و دادن هر گونه رضایت از طرف ایران را که به موجب این قرارداد یا
درباره آن یا برای اجرای بهتر آن لازم یا مقتضی‌باشد خواهد داشت.
ب – ایران بدین وسیله تضمین می‌نماید که شرکت ملی نفت ایران تعهداتی را که به موجب
این قرارداد و ترتیبات مربوط به آن دارد به نحو شایسته ایفا‌نماید.

‌ماده ۲۷ – هر گونه قصور هر یک از طرفها در رعایت مقررات این قرارداد که تنها
مستند به قوه قهریه باشد به عنوان قصور در انجام تعهدات آن طرف‌تلقی خواهد شد. از
لحاظ این ماده قوه قهریه شامل اتفاقاتی منجمله جنگ، شورش، آشوب، اعتصاب، طوفان،
موج، سیل، بیماریهای واگیر، انفجار،‌آتش‌سوزی، رعد و برق و یا زلزله خواهد بود که
به طور معقول از حیطه اختیار هر کدام از طرفها خارج باشد.

‌ماده ۲۸ –

الف – هر اختلافی که از این قرارداد یا هر گونه ترتیبات مربوط به آن
ناشی شود باید توسط یک هیأت داوری مرکب از سه نفر داور حل و‌فصل شود. جریان داوری
با اخطار کتبی که شاکی به خوانده خواهد داد آغاز می‌گردد. هر یک از طرفین یک داور
تعیین خواهد کرد و این دو داور پیش از‌آغاز داوری داور سوم را که رییس هیأت داوری
خواهد بود تعیین خواهند کرد.
ب – اگر یکی از طرفین در ظرف دو ماه از آغاز جریان داوری داور خود را انتخاب نکند
یا انتخاب خود را به طرف دیگر اطلاع ندهد طرف دیگر حق‌خواهد داشت از رییس اتاق
بازرگانی بین‌المللی بخواهد که داور دوم را معین نماید.
ج – اگر دو داور نتوانند در ظرف دو ماه از تاریخ تعیین داور دوم نسبت به تعیین
داور سوم توافق کنند و طرفین هم به ترتیب دیگری توافق ننمایند داور‌سوم به تقاضای
هر یک از طرفین توسط رییس اتاق بازرگانی بین‌المللی تعیین خواهد شد.
‌د – هر داوری که بدین ترتیب توسط رییس مزبور و به موجب جزء‌های ب، ج و ک این ماده
تعیین می‌شود باید کسی باشد دارای شهرت بین‌المللی و‌حتی‌الامکان دارای تجربه در
زمینه‌های داوری و قراردادهای نفتی و نباید در خدمت رسمی ایران یا هیچ یک از
کشورهایی باشد که یکی از اعضای‌کنسرسیوم و یا شرکتهای بازرگانی تبعه آن کشور است و
نباید با ایران یا هیچ یک از کشورهای مزبور ارتباط داشته باشد.
ه – داوران باید در ظرف سی روز از تاریخ دریافت اعلام نامزدی، قبولی خود را به هر
دو طرف و همچنین به رییس اتاق بازرگانی بین‌المللی (‌در صورتی‌که توسط مشارالیه
انتخاب شده باشند) اطلاع دهند. در صورتی که این اطلاع را ندهند چنین تلقی خواهد شد
که نامزدی خود را نپذیرفته‌اند و انتخاب‌ جدیدی مطابق همان تشریفات به عمل خواهد آمد.
‌و – رأی داوران قطعی و الزام‌آور خواهد بود. رأی ممکن است توسط اکثریت هیأت داوری
صادر شود. طرفین متعهدند که رأی داوری را با حسن نیت به‌موقع به اجرا بگذارند و هر
یک از طرفین می‌تواند اجرای آن را از دادگاهی که صلاحیت آن شامل طرفی می‌گردد که
اجرا علیه آن طرف مزبور خواسته‌شده بخواهد.
‌ز – محل داوری و آن چه از تشریفات آن که در این ماده مقرر نگردیده است به وسیله
طرفین معین خواهد شد. در صورتی که طرفین نتوانند توافق کنند‌محل و تشریفات مزبور
به تصمیم اکثریت داوران تعیین خواهد شد.
ح – طرفین همه تسهیلات (‌از جمله دسترسی به عملیات نفتی) را جهت هیأت داوری به
منظور به دست آوردن هر گونه اطلاع که برای تشخیص‌صحیح موضوع اختلاف لازم باشد
فراهم خواهند آورد. عدم حضور یا تخلف هیچ یک از طرفین داوری مانع یا مخل انجام
تشریفات داوری در هیچ یک‌از مراحل آن نخواهد بود.
ط – مادام که تصمیم یا رأی داوری صادر نشده باشد متوقف ساختن عملیات یا فعالیتهایی
که جریان داوری را موجب گردیده است ضرورت نخواهد‌داشت. در صورتی که بر طبق تصمیم
یا رأی داوری شکایت موجه تشخیص داده شود ممکن است در ضمن آن ترتیب مقتضی برای
جبران خسارت‌ شاکی مقرر گردد.
ی – تشخیص مسئولیت پرداخت هزینه‌های داوری با هیأت داوری خواهد بود.
ک – هر گاه یکی از داوران پس از پذیرفتن وظایفی که به او محول گردیده است به هر
علت نتواند یا نخواهد شروع به حل و فصل اختلاف بکند و یا این‌کار را به پایان
برساند طرف ذینفع یا به اقتضای مورد دو داور دیگر در ظرف دو ماه داور دیگری را به
جانشینی او تعیین خواهند کرد و در غیر این صورت‌هر یک از طرفین می‌تواند از رییس
اتاق بازرگانی بین‌المللی درخواست کند که بر طبق مقررات این ماده جانشینی برای
داور مزبور تعیین نماید.
ل – داورها تصمیم یا رأی خود را بر حقوق و تعهدات طرفین که در این قرارداد و
ترتیبات مربوط به آن مقرر شده است مبتنی خواهند نمود. تصمیم یا‌رأی مزبور تحت
حکومت قوانین ایران خواهد بود و اجرای آن بر وفق قوانین ایران صورت خواهد گرفت.
م – در ضمن تصمیمات و آراء داوری که به موجب این ماده اعلام می‌شوند در هر مورد که
مقتضی باشد، مهلت اجراء تعیین خواهد شد.
ن – در ظرف پانزده روز از تاریخ ابلاغ تصمیم یا رأی داوری به طرفین هر یک از آنها
می‌تواند از هیأت داوری که تصمیم یا رأی اصلی را صادر نموده‌است تقاضای تفسیر آن
را بنماید. این تقاضا در اعتبار تصمیم و یا رأی تأثیری نخواهد داشت و تفسیر مزبور
باید در ظرف یک ماه از تاریخ تقاضای آن‌صادر شود و اجرای تصمیم یا رأی تا صدور
تفسیر یا انقضای یک ماه مزبور (‌هر کدام که زودتر اتفاق بیفتد) معوق خواهد ماند.
س – مقررات این قرارداد درباره داوری پس از خاتمه یافتن قرارداد هم معتبر خواهد بود.
ع – هر گاه طرفین درباره موضوعی که به داوری ارجاع شده است قبل از صدور رأی هیأت
داوری به توافق برسند، توافق مزبور در ضمن سندی به‌صورت “‌رأی داور مبتنی بر سازش
طرفین” درج خواهد شد و مأموریت هیأت داوری خاتمه خواهد یافت.

‌ماده ۲۹ – این قرارداد بر وفق قوانین ایران تفسیر خواهد شد. حقوق و تعهدات طرفین
مطابق مقررات این قرارداد و تابع آن خواهد بود. هر گونه تغییر‌این قرارداد یا
خاتمه دادن به آن پیش از تاریخ انقضاء منوط به توافق طرفین خواهد بود.

‌ماده ۳۰ –

الف – مدت این قرارداد بیست سال از تاریخ اجرای آن است.
ب – این قرارداد به محض آن که به امضاء یا مهرهای طرفهای اول و دوم آن برسد و با تصویب مجلسین شورا و سنا و توشیح اعلیحضرت همایون‌ شاهنشاه آریامهر به صورت جزئی از قانون ایران درآید اعتبار خواهد یافت.

‌ماده ۳۱ – بدین وسیله به قرارداد کنسرسیوم که تاریخ اجرای آن هفتم آبان ماه ۱۳۳۳
بوده با الحاقیه‌ها و اصلاحات و ترتیبات مربوطه خاتمه داده‌ می‌شود و قرارداد حاضر
با ترتیبات مربوط به خود از تاریخ تصویب جایگزین آن می‌گردد.
‌ایران و شرکت ملی نفت ایران از یک طرف و اعضای کنسرسیوم و شرکتهای بازرگانی، از
طرف دیگر توافق دارند که این قرارداد به منزله تسویه منصفانه‌و مناسب و قطعی کلیه
دعاوی و مطالبات و مسائل حل‌نشده میان آنان در تاریخ تصویب این قرارداد می‌باشد.

‌ماده ۳۲ – متون فارسی و انگلیسی این قرارداد متساویاً معتبر هستند. در صورت بروز
اختلافی که به داوری ارجاع شود هر دو متن به هیأت داوری‌تسلیم خواهد شد تا نیت
طرفین را از روی هر دو متن تفسیر نماید.

‌ماده ۳۳ – هر اخطاری که به موجب این قرارداد صدور آن به عنوان یکی از طرفها مجاز
یا لازم باشد در صورتی که کتباً و به شرح زیر تسلیم شود ابلاغ شده تلقی خواهد شد:
1 – اخطار به ایران باید به دفتر مرکزی وزارت دارایی یا هر سازمان دیگری که ایران
در مواقع مختلف ممکن است به موجب ماده ۲۶ این قرارداد به‌نمایندگی خود معین کند ارسال گردد.
2 – در مورد شرکت ملی نفت ایران اخطار باید به اداره مرکزی شرکت ملی نفت ایران
ارسال شود.
3 – در مورد هر یک از طرفهای دوم اخطار باید به نشانی اداره مرکزی آن که در پایین
ذکر شده ارسال شود و یا به نشانی دیگری که ممکن است در مواقع‌ مختلف برای این منظور
به وسیله اخطار کتبی به اطلاع ایران و شرکت ملی نفت ایران رسانیده باشند.
Gulf Oil Corporation
Gulf Building,
P. O . Box 1166
Pittsburgh,
Pennsylania 15230, U.S.A.

Mobil Oil Corporation,
150 East 42nd Street,
NewYork,
N.Y. 10017. U.S.A.

Exxon Corporation,
1251 Avenue of the Americans
N.Y. 10020. U.S.A.

Standard Oil Company of California,
Standard Oil Building,
225 Bush Street
SanFrancisco
California 94120, U.S.A.

Texaco Inc.,
135 East 42nd Street,
NewYork,
N.Y. 10019, U.S.A.

The British Petroleum Company Limited,
Britannic House,
Moor Lane,
London EC2Y 9BU

Shell Pertoleum N.V.
30 Carel Van Bylandtlaan,
The Hague,
Netherlands,

Compagnie Francaise des Petroles,
5Rue Michel Ange,
73781 Paris Cedex XVI,
France.

American Independent Oil Company,
50 Rockefeller Plaza,
NewYork,
N.Y. 10020 , U.S.A.

Atlantic Richfield Company,
515 south Flower street,
Los Angeles,
California 90071, U.S.A.

Continental Oil Company,
High Ridgc Park,
Stamford
Connecticut 06904, U.S.A.

Getty Oil Company,
3810, Wilshire Boulevard,
LosAngeles,
California 90010, U.S.A.

Charter Oil Company,
208 N. Laura Street,
Jacksonville,
Florida 32202, U.S.A.

The Standard Oil Company (Ohio),
Midland Building,
Cleveland,
Ohio 44115 U.S.A.

۴ – اخطار به هر یک از شرکتهای بازرگانی باید به نشانی ثبت شده آن شرکت در ایران ارسال شود.
‌اینک طرفهای اول و دوم این قرارداد را در تاریخ و محل مذکور در ذیل امضاء یا مهر کردند.
‌تهران تیر ماه ۱۳۵۲
ژوئیه ۱۹۷۳
‌از طرف دولت ایران

‌تهران تیر ماه ۱۳۵۲
ژوییه ۱۹۷۳
‌از طرف شرکت ملی نفت ایران

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده
‌آمریکا به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌گالف اویل کورپوریشن
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده
‌آمریکا به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌موبیل اویل کورپوریشن
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده
‌آمریکا به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌اکزون کورپوریشن
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده
‌آمریکا به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌استاندارد اویل کمپانی اف کالیفرنیا
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده
‌آمریکا به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌شرکت ملی نفت ایران‌کواینکورپوریتد
‌تکزاکوانیکورپوریتد
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء
‌به مهر رسمی

‌دی بریتیش پترولیوم کمپانی لیمیتد
‌ممهور شد در حضور
‌مدیر
‌دبیر
‌لندن تیر ماه ۱۳۵۲
‌امضاء‌کننده زیر در شهر لندن صحیحاً به سمت سردفتر اسناد رسمی پذیرفته شده و سوگند خورده و شاغل هستم بدین وسیله تصدیق و گواهی می‌نمایم‌ که قرارداد سابق‌الذکر در این تاریخ به مهر رسمی دی بریتیش پترولیوم کمپانی لیمیتد به نشانی بریتانیک هاوس، مورلین، لندن EC2Y9BU در حضور‌این جانب و مدیر شرکت مذکور ممهور گردید و نامبردگان در حضور این جانب با امضاء ذیل قرارداد مزبور ممهور شدن آن را به مهر مزبور گواهی نمودند‌ اینجانب به عنوان گواهی مراتب فوق در تاریخ تیر ماه هزار و سیصد و پنجاه و دو این ورقه را امضاء و با مهر دفترخانه خود ممهور کردم:

‌شل پترولیوم ن. و.
‌لاهه به تاریخ تیر ماه هزار و سیصد و پنجاه و دو
‌از طرف کمپانی فرانسزده پترول توسط
‌در حضور
‌امضاء و ممهور و تسلیم گردید.

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده
‌آمریکا به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده
‌امریکا به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌آتلانتیک ریچفیلد کمپانی
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده
‌امریکا به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌کانتیننتال اویل کمپانی
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده
‌امریکا به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌گتی اویل کمپانی
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده
‌آمریکا به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌چاتر اویل کمپانی
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده
‌آمریکا به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌دی استاندارد اویل کمپانی (‌اوهایو)
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده
‌آمریکا به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌گالف اینترنشنال کمپانی
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده
‌آمریکا به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌موبیل اویل ایران اینکورپوریتد
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده
‌آمریکا به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌اسوتریدینگ کمپانی اف ایران
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده
‌آمریکا به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌ایران کالیفرنیا اویل کمپانی
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده
‌آمریکا به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌تکزاکو ایران لیمیتد
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده
‌آمریکا به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌کالتکس (‌ایران) لیمیتد
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء
‌به مهر رسمی

‌اویل تریدینگ کمپانی (‌ایران) لیمیتد
‌با حضور:
‌مدیر:
‌دبیر
‌ممهور گردید.
‌لندن به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌امضاء‌کننده زیر در شهر لندن صحیحاً به سمت سردفتر اسناد رسمی پذیرفته شده و سوگند
خورده و شاغل هستم بدین وسیله تصدیق و گواهی می‌نمایم‌که قرارداد سابق‌الذکر در
این تاریخ به مهر رسمی اویل تریدینگ کمپانی (‌ایران) لیمیتد به نشانی بریتانیک
هاوس، مورلین، لندن EC2Y9BU در حضور‌این جانب و مدیر شرکت مذکور ممهور گردید و
نامبردگان در حضور این جانب ذیل قرارداد مزبور ممهور شدن آن را به مهر مزبور امضاء
کردند اینجانب‌به عنوان گواهی مراتب فوق در تاریخ تیر ماه هزار و سیصد و پنجاه و
دو این ورقه را امضاء و با مهر دفترخانه خود ممهور کردم:
‌ندرلندز – ایرانیس آرد ولی هندل ماتشاپای (‌ندرلندز ایرانین اویل تریدینگ کمپانی)
ن. و.
‌لاهه به تاریخ تیر ماه هزار و سیصد و پنجاه دو.

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده آمریکا
‌به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی اف ایران
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده آمریکا
‌به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌آرکو ایران اینکورپوریتد
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده آمریکا
‌به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌سن‌جاسینتو ایسترن کورپوریشن
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده آمریکا
‌به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌گتی ایران لیمیتد
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده آمریکا
‌به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌چارتر (‌ایران) پترولیوم کمپانی
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

‌در شهر نیویورک، ایالت نیویورک، ایالات متحده آمریکا
‌به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌سوهایو – ایران تریدینگ اینکورپوریتد
‌به وسیله:
‌گواهی امضاء

---

‌ضمیمه ۱
‌جدول ۱
‌ناحیه
‌ناحیه شامل دو قطعه یعنی قطعه یک و قطعه دو و جزایر خارک و خارکو می‌باشد که تعریف همه آنها از این قرار است:
‌قطعه یک
‌همه ناحیه محدوده به وسیله خطی است که آغاز می‌شود از:
‌نقطه ۱ عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۲۹ دقیقه و ۵۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۴۵ درجه و ۵۹ دقیقه و ۵۷ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۰ عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۱۵ دقیقه و ۳۶ ثانیه طول
جغرافیایی ۴۶ درجه و ۳۱ دقیقه و ۲ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۱ عرض جغرافیایی ۳۴ درجه و ۲ دقیقه و ۶ ثانیه طول
جغرافیایی۴۶ درجه و ۵۶ دقیقه و ۱۴ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۵ عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۲۹ دقیقه و ۵۱ ثانیه طول
جغرافیایی ۴۷ درجه و ۵۹ دقیقه و ۵۷ ثانیه از آنجا
در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۶ عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۱۹ دقیقه و ۵۱ ثانیه طول
جغرافیایی ۴۸ درجه و ۵۹ دقیقه و ۵۷ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۰۱ عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۱۲ دقیقه و ۰۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۴۸ درجه و ۵۹ دقیقه و ۵۷ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۰۰ عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۱۴ دقیقه و ۳۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۴۸ درجه و ۳۹ دقیقه و ۲۰ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۰۳ عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۰۹ دقیقه و ۱۵ ثانیه طول
جغرافیایی ۴۸ درجه و ۳۶ دقیقه و ۲۰ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۰۲ عرض جغرافیایی ۳۳ درجه و ۰۰ دقیقه و ۱۵ ثانیه طول
جغرافیایی ۴۸ درجه و ۳۶ دقیقه و ۳۰ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۷ عرض جغرافیایی ۳۲ درجه و ۴۴ دقیقه و ۵۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۴۸ درجه و ۵۹ دقیقه و ۵۷ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۸ عرض جغرافیایی ۳۲ درجه و ۴۴ دقیقه و ۵۱ ثانیه طول
جغرافیایی ۴۹ درجه و ۲۹ دقیقه و ۵۷ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۹ عرض جغرافیایی ۳۲ درجه و ۲۴ دقیقه و ۵۱ ثانیه طول
جغرافیایی ۴۹ درجه و ۵۹ دقیقه و ۵۷ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۱۰ عرض جغرافیایی ۳۱ درجه و ۳۴ دقیقه و ۵۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۴۹ درجه و ۵۹ دقیقه و ۵۷ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۱۱ عرض جغرافیایی ۳۰ درجه و ۴۴ دقیقه و ۵۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۰ درجه و ۵۹ دقیقه و ۵۶ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۰۶ عرض جغرافیایی ۳۰ درجه و ۳۴ دقیقه و ۳۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۱ درجه و ۱۱ دقیقه و ۰۰ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۰۵ عرض جغرافیایی ۳۰ درجه و ۳۹ دقیقه و ۴۵ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۱ درجه و ۱۶ دقیقه و ۰۰ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۰۴ عرض جغرافیایی ۳۰ درجه و ۴۴ دقیقه و ۵۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۱ درجه و ۰۸ دقیقه و ۰۰ ثانیه از آنجا
در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۱۲ عرض جغرافیایی ۳۰ درجه و ۴۴ دقیقه و ۵۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۱ درجه و ۲۹ دقیقه و ۵۱ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۱۳ عرض جغرافیایی ۳۰ درجه و ۲۹ دقیقه و ۵۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۱ درجه و ۵۹ دقیقه و ۵۶ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۲ عرض جغرافیایی ۲۸ درجه و ۴۶ دقیقه و ۰۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۱ درجه و ۵۹ دقیقه و ۵۶ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۳ عرض جغرافیایی ۲۸ درجه و ۱۸ دقیقه و ۳۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۲ درجه و ۳۸ دقیقه و ۳۰ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۴ عرض جغرافیایی ۲۷ درجه و ۵۰ دقیقه و ۲۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۱ درجه و ۲۳ دقیقه و ۳۰ ثانیه
‌واقعه در حد سمت دریا و از آن جا در امتداد حد سمت دریا تا نقطه‌ای که این حد سمت
دریا مرز کنونی بین‌المللی ایران و عراق را در نزدیکی دهانه‌اروندرود (‌شط) قطع
می‌کند و از آن جا این مرز بین‌المللی تا تقاطع آن با نصف‌النهار طول جغرافیایی ۴۵
درجه و ۵۹ دقیقه و ۵۷ ثانیه و از آن جا در‌امتداد این نصف‌النهار به طرف شمال تا
نقطه ۱ که در بالا تعریف شد:
‌به استثنای دو ناحیه زیر:
‌الف – رازی: همه ناحیه به وسیله خطی که آغاز می‌شود از:
‌نقطه ۲۰۷ عرض جغرافیایی ۳۰ درجه و ۲۶ دقیقه و ۱۵ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۱ درجه و ۰۱ دقیقه و ۱۴ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۰۸ عرض جغرافیایی ۳۰ درجه و ۲۹ دقیقه و ۳۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۱ درجه و ۰۵ دقیقه و ۰۰ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۰۹ عرض جغرافیایی ۳۰ درجه و ۱۸ دقیقه و ۴۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۱ درجه و ۱۷ دقیقه و ۲۰ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۱۰ عرض جغرافیایی ۳۰ درجه و۱۵ دقیقه و ۵۲ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۱ درجه و ۱۴ دقیقه و ۲۴ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۰۷ که در بالا تعریف شد.
ب – دشت آبادان همه ناحیه محدوده به وسیله خطی که آغاز می‌شود از:
‌نقطه ۲۱۱ عرض جغرافیایی ۳۱ درجه و ۳۱ دقیقه و ۱۲ ثانیه طول
جغرافیایی ۴۸ درجه و ۰۱ دقیقه و ۵۷ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۱۲ عرض جغرافیایی ۳۰ درجه و ۲۶ دقیقه و ۳۶ ثانیه طول
جغرافیایی ۴۹ درجه و ۱۱ دقیقه و ۰۰ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۱۳ عرض جغرافیایی ۳۰ درجه و ۰۱ دقیقه و ۵۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۴۹ درجه و ۱۱ دقیقه و ۰۰ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌که عبارت است از محل تقاطع نصف‌النهار طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۱۱ دقیقه و ۰۰
ثانیه شرق گرینویچ با حد سمت دریا. از آن جا در امتداد حد دریا‌تا نقطه‌ای که این
حد سمت دریا مرز کنونی بین‌المللی ایران و عراق را در نزدیکی دهانه اروندرود (‌شط)
قطع می‌کند و از آن جا در امتداد مرز بین‌المللی‌مزبور تا
‌نقطه ۲۱۴ واقعه در محل تقاطع نصف‌النهار طول جغرافیایی ۴۸ درجه و ۲۳ دقیقه و ۰۶
ثانیه با خط مرزی کنونی بین‌المللی ایران و عراق و از آن جا در‌امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۱۵ عرض جغرافیایی ۳۰ درجه و ۵۰ دقیقه و ۰۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۴۸ درجه و ۱۹ دقیقه و ۳۶ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۱۶ عرض جغرافیایی ۳۰ درجه و ۵۰ دقیقه و ۰۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۴۸ درجه و ۰۱ دقیقه و ۵۷ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۱۱ که در بالا تعریف شده است
‌قطعه دو همه ناحیه محدوده به وسیله خطی که آغاز می‌شود از:
‌نقطه ۲۲۰ عرض جغرافیایی ۲۷ درجه و ۱۳ دقیقه و ۳۴ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۵ درجه و ۲۹ دقیقه و ۰۶ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۸ عرض جغرافیایی ۲۷ درجه و ۱۱ دقیقه و ۰۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۵ درجه و ۴۱ دقیقه و ۳۰ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۹ عرض جغرافیایی ۲۷ درجه و ۲۷ دقیقه و ۴۵ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۶ درجه و ۴۳ دقیقه و ۳۰ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۲۱ عرض جغرافیایی ۲۷ درجه و ۲۴ دقیقه و ۱۶ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۶ درجه و ۵۴ دقیقه و ۲۲ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۲۲ عرض جغرافیایی ۲۶ درجه و ۵۱ دقیقه و ۲۸ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۶ درجه و ۵۴ دقیقه و ۲۲ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌که عبارت است از محل تقاطع نصف‌النهار طول جغرافیایی ۵۶ درجه و ۵۴ دقیقه و ۲۲
ثانیه با حد سمت دریا و از آن جا در امتداد حد ستم دریا تا
‌نقطه ۲۲۳ عرض جغرافیایی ۲۷ درجه و ۰۶ دقیقه و ۰۷ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۶ درجه و ۳۲ دقیقه و ۱۲ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۲۴ عرض جغرافیایی ۲۷ درجه و ۰۷ دقیقه و ۳۴ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۶ درجه و ۲۸ دقیقه و ۰۲ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۲۵ عرض جغرافیایی ۲۷ درجه و ۰۶ دقیقه و ۲۸ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۶ درجه و ۲۳ دقیقه و ۳۵ ثانیه
واقعه روی حد سمت دریا
از آن جا در امتداد حد سمت دریا تا
‌نقطه ۲۲۶ عرض جغرافیایی ۲۷ درجه و ۰۰ دقیقه و ۰۳ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۶ درجه و ۰۰ دقیقه و ۱۴ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۲۷ عرض جغرافیایی ۲۶ درجه و ۵۷ دقیقه و ۰۱ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۵ درجه و ۵۲ دقیقه و ۴۴ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۲۸ عرض جغرافیایی ۲۶ درجه و ۵۸ دقیقه و ۱۵ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۵ درجه و ۴۸ دقیقه و ۱۳ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۲۹ عرض جغرافیایی ۲۶ درجه و ۵۸ دقیقه و ۰۲ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۵ درجه و ۴۸ دقیقه و ۳۵ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۳۰ عرض جغرافیایی ۲۶ درجه و ۵۷ دقیقه و ۳۶ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۵ درجه و ۴۴ دقیقه و ۵۲ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۳۱ عرض جغرافیایی ۲۶ درجه و ۵۶ دقیقه و ۵۸ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۵ درجه و ۳۹ دقیقه و ۵۶ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۳۲ عرض جغرافیایی ۲۶ درجه و ۵۲ دقیقه و ۵۵ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۵ درجه و ۳۵ دقیقه و ۵۴ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۳۳ عرض جغرافیایی ۲۶ درجه و ۵۱ دقیقه و ۰۴ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۵ درجه و ۳۶ دقیقه و ۳۲ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۳۴ عرض جغرافیایی ۲۶ درجه و ۴۶ دقیقه و ۴۲ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۵ درجه و ۳۵ دقیقه و ۳۶ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۳۵ عرض جغرافیایی ۲۶ درجه و ۴۳ دقیقه و ۴۸ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۵ درجه و ۳۰ دقیقه و ۱۵ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۱۷ عرض جغرافیایی ۲۶ درجه و ۴۲ دقیقه و ۰۹ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۵ درجه و ۲۳ دقیقه و ۰۰ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۱۸ عرض جغرافیایی ۲۷ درجه و ۰۸ دقیقه و ۰۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۵ درجه و ۲۳ دقیقه و ۰۰ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۱۹ عرض جغرافیایی ۲۷ درجه و ۰۸ دقیقه و ۰۰ ثانیه طول
جغرافیایی ۵۵ درجه و ۲۹ دقیقه و ۰۶ ثانیه از آن
جا در امتداد ژئودزیک تا
‌نقطه ۲۲۰ که در بالا تعریف شده است.
‌جزیره خارک و خارکو
‌جزایر خارک و خارکو و ناحیه واقعه در حد سمت دریای “‌ناحیه” در مورد جزایر مزبور
‌یادداشتها:
1 – در این جدول کلیه نقاط بر طبق مختصات ژئودزیک روی بیضوی ۱۸۸۰ کلارک منیور
آخرین اطلاعات ۱۹۵۸ تعریف شده است.
2 – اصطلاح “‌حد سمت دریا” که در این جا به کار برده شده است به معنی حدی است که
تحت این عنوان روی نقشه‌ها و موزائیکهای شماره ۶۴ تا ۱۱۱‌در پیوست شماره ۳ قرارداد
مورخ اول ژانویه ۱۹۶۶ بین دولت ایران و شرکت ملی نفت ایران و اعضای کنسرسیوم و
وابسته‌های آنها مشخص گردیده‌است.
‌جدول ۲
‌اعضای کنسرسیوم
‌گالف اویل کورپوریشن Gulf Oil corporation
‌موبیل اویل کورپوریشن Mobil Oil corporation
‌اکزون کورپوریشن Exxon Corporation
‌استاندارد اویل اف کالیفرنیا
Standard Oil Company of California
‌تکزاکو انیکور پوریتد Texaco Inc.
‌دی بریتیش پترولیوم کمپانی لیمیتد
The British Petorleum Company Limited
ش پترولیوم ن. و Shell Petroleum N. V.
‌کمپانی فرانسزده پترولCompagnie Francaise Des Petroles
‌آمریکن ایندیپندنت اویل کمپانی
American Independent Oil Company
‌آتلانتیک ریچفیلد کمپانی Atlantic Richfield Company
‌کانتیننتال اویل کمپانی Continental Oil Company
‌گتی اویل کمپانی Getty Oil Company
‌چارتر اویل کمپانی Charter Oil Company
‌دی استاندارد اویل کمپانی (‌اوهایو)
The Standard Oil Company (Ohio)
‌جدول ۳
‌فهرست مندرجات

‌بخش یکم تعاریف
‌بخش دوم محاسبه رقم تعدیلی
‌بخش سوم تشخیص بهای بازار و سود بازار نفت خام
و فرآورده‌های گاز مایع طبیعی
‌بخش چهارم محاسبه مبلغ قابل کسر
‌بخش پنجم محاسبه بهره

‌تبصره – این فهرست مندرجات و عناوینی که در ضمن این جدول آمده است جزو خود جدول
محسوب نخواهد شد.
‌بخش یکم
‌تعاریف
‌در این جدول اصطلاحات زیر جز در مواردی که سیاق عبارت به نحو دیگر اقتضا کند
دارای معانی مشروحه ذیل خواهد بود:
“‌مبلغ قابل کسر” به مفهومی خواهد بود که در بخش چهارم این جدول بیان شده است.
“‌فروش آزاد” یعنی فروش در برابر پول بدون این که یک یا بعضی از خصوصیتهای پایین
را (‌که ارزش آنها بیش از ۵ درصد مجموع بهای قراردادی جنس‌مربوطه باشد) در بر
داشته باشد:
1 – ترتیبات دایر بر خرید یا بازخرید خواه برای نفت خام یا فرآورده‌ها یا هر گونه
کالاها یا خدمات دیگر.
2 – ترتیبات مربوط به قراردادهای پایاپای.
3 – ترتیبات دایر بر مبادله یا وام یا اجاره.
4 – هر ترتیبات دیگری درباره فروشهای مزبور که در قیمت فروش مؤثر بوده و از بابت
آن تعدیلی به موجب شق ( ج) بند ۲ جزء ط از بخش سوم این‌جدول منظور نشده باشد.
‌لیکن فروشهایی که بر طبق مقررات خرید و فروش به موجب ترتیبات مربوط به تولید
مشترک یا عملیات پایین‌دستی مشترک صورت گرفته باشد‌مشمول عنوان “‌فروش آزاد”
نخواهد بود.
“‌ماده” به معنی ماده این قرارداد خواهد بود
“‌شرکت اکتشاف و تولید” عبارت است از شرکت اکتشاف و تولید نفت ایران.
(Iraanse Aradolie Exploratie en productie Maatschappij) N.V.
“‌سود بازار” به معنی قیمت بازار منهای هزینه تمام شده پس از مالیات می‌باشد.
“‌بهای بازار” یعنی قیمت متوسط بازار بر مبنای فوب ایران برای فروش آزاد به اشخاص
ثالث که طبق بخش سوم این جدول محاسبه می‌شود.
“‌طرفها” به معنی شرکت ملی نفت ایران و اعضای کنسرسیوم “‌طرف” به معنی هر کدام از
آنها است به نحوی که سیاق عبارت اقتضا کند.
“‌بهای ربع راه” در مورد نفت خام از هر درجه عبارت است از مجموع هزینه تمام شده پس
از مالیات برای نفت خام و از آن درجه به اضافه ۲۵ درصد‌تفاوت بهای اعلان شده
مربوطه با هزینه تمام شده پس از مالیات نفت خام آن درجه.
“‌شرکت تصفیه” عبارت است از شرکت تصفیه ایران.
(Iraanse Aardolie Raffinage Maatschappij) N.V.
“‌درصد مربوطه” برای هر سال به معنی درصدی است که به شرح زیر به آن سال مربوط
باشد:

‌سال درصد سال درصد
—————————————
1973 ۲۵% ۱۹۷۸ ۳۰%
1974 ۲۵% ۱۹۷۹ ۳۵%
1975 ۲۵% ۱۹۸۰ ۴۰%
1976 ۲۵% ۱۹۸۱ ۴۵%
1977 ۲۵% ۱۹۸۲ ۵۱%
‌هر یک از سالهای پس از ۱۹۸۲ – ۵۱%

“‌هزینه تمام شده پس از مالیات” به معنی مبلغی به ازاء هر بشکه برای نفت خام از هر
درجه در هر سال معادل اقلام زیر خواهد بود:
1 – هزینه‌های جاری هر بشکه که طبق ماده ۶ در هر سال به بدهکار حساب شرکتهای
بازرگانی منظور می‌شود به علاوه
2 – پرداخت مشخص به علاوه
3 – مبلغی که به عنوان مالیات بر درآمد یا دریافتهای دیگر دولت در آن سال به ازاء
هر بشکه روی مابه‌التفاوت بهای اعلان شده و مجموع اقلام ۱ و ۲‌بالا باید پرداخته
شود.
“‌اشخاص ثالث” عبارت است از:
1 – در مورد فروش نفت خام خریداران نفت خام جز آنهایی که مالکیت یا کنترل مستقیم
یا غیر مستقیم آنها به میزان لااقل پنجاه درصد متعلق به یک یا‌عده بیشتری از طرفها
باشد و
2 – در مورد فروش فرآورده‌های گاز مایع طبیعی خریداران فرآورده‌های مزبور جز
آنهایی که مالکیت یا کنترل مستقیم و یا غیر مستقیم آنها به میزان بیش‌از پنجاه
درصد با یک یا عده بیشتری از طرفها باشد.
‌بخش دوم
‌محاسبه رقم تعدیلی
‌الف – رقم تعدیلی برای هر سال برابر خواهد بود با مبلغی که به موجب جزء ب زیر
حساب شده تقسیم بر مجموع تعداد بشکه‌های نفت خام که در آن‌سال به شرکتهای بازرگانی
فروخته و تحویل شده باشد.
ب – مبلغ مورد اشاره در جزء الف بالا معادل خواهد بود با:
1 – مبلغی زائد بر هزینه تمام شده پس از مالیات که شرکت ملی نفت ایران می‌توانست
از بابت فروش مقادیر مختلف از هر درجه نفت خام به شرکتهای‌بازرگانی در هر سال بر
اساس محاسبه مشروح در جزء ج زیر و به قیمتهای مذکور در پایین با تعدیلات مقرر در
جزء د ذیل دریافت کند:
قیمت هر بشکه
‌الف – مقدار نفت سبک ایران که
‌با مراجعه به ستون ۱ معین می‌شود. بهای ربع راه به علاوه ۲۰ سنت
ب – مقدار نفت سنگین ایران که با
‌مراجعه به ستون ۱ جزء ج معین می‌شود بهای ربع راه به علاوه ۱۷ سنت
ج – مقدار نفت سبک ایران که با
‌مراجعه به ستون ۲ جزء ج معین می‌شود. هزینه تمام شده پس از مالیات
به علاوه ۳۶ سنت
‌د – مقدار نفت سنگین ایران که با
‌مراجعه به ستون ۲ جزء ج معین می‌شود. هزینه تمام شده پس از مالیات
به علاوه ۳۳ سنت
ه – مقادیر نفت خام‌های دیگر که از رشته
‌نفتهایی که ممکن است بعد از تاریخ اجرا
‌به جریان افتد و با مراجعه به ستونهای ۱
‌و ۲ جزء ج (‌به ترتیب ذکر) تعیین خواهد شد. قیمتها بعداً تعیین خواهد شد.
‌و – مقادیر نفت خام ایران از هر
‌درجه که طبق بندهای ۲ و ۳ جزء ج قیمت بازار که طبق بخش سوم
‌محاسبه خواهد شد. این جدول معین خواهد شد.
‌به اضافه،
2 – سود بازار فرآورده‌های گاز مایع طبیعی که در تصفیه‌خانه بندر ماهشهر ساخته و
در آن سال از ایران صادر شده باشد طبق جزء و بخش سوم تعیین و‌با درصد مربوطه حجم
کل فرآورده‌های مزبور ضرب می‌شود.
‌به اضافه،
3 – درصد مربوطه آن سال از مبلغی که به موجب ماده ۱۰ برای سال مزبور محاسبه شده
است.
‌منهای
4 – مجموع اقلام زیر با تقسیم بر مابه‌التفاوت بین صددرصد و درصد نرخ مالیات بر
درآمد ایران که شرکتهای بازرگانی در آن سال مشمول آن بوده‌اند:
‌الف – مبلغ قابل کسر در آن سال که طبق بخش چهارم این جدول محاسبه خواهد شد.
‌به علاوه
(ب) – سود بازار برای هر درجه از نفت خام که طبق بند ۱ (‌و) بالا محاسبه شده ضربدر
مقدار مشخص شرکت ملی نفت ایران از همان درجه نفت خام‌در آن سال (‌مقادیر نفت خامی
که به وسیله شرکت ملی نفت ایران طبق مقررات جزء د ماده ۳ صادر شده باشد در این
محاسبه منظور نخواهد گردید.
‌به علاوه
(ج) – هر گونه مزایای اضافی دیگر که ایران و شرکت ملی نفت ایران ممکن است به موجب
این قرارداد دریافت کنند ولی به موجب قرارداد عمومی و‌نامه‌های مربوطه که با سایر
کشورهای خلیج فارس منعقد شده است عاید نمی‌شود.
ج – مقدار سالیانه هر درجه نفت خام که قیمتهای مقرر در بند ۱ جزء ب بالا ناظر بر
آن است به ترتیب زیر محاسبه خواهد شد:
1 – مجموع مقدار نفت خام از کلیه درجات که باید بابت هر یک از سالهای مذکور در
پایین با مراجعه به درصدهای مشروحه در ستونهای ۱ و ۲ زیر (‌به‌ترتیب ذکر) و به
قیمتهای ناظر بر مقادیر تعیین شده به موجب این جزء ارزیابی شود بدین نحو محاسبه
می‌شود. درصدهای مشروحه در “‌روی هم رفته‌مقادیر” مصرف داخلی و مقدار مشخص شرکت
ملی نفت ایران و مقادیری که به وسیله شرکتهای بازرگانی در آن سال اعلام شده (‌با
رعایت تعدیلهای‌انجام شده طبق مقررات جزء‌های ه – و – ز پایین) ضرب می‌شود. برای
سالهای پس از ۱۹۷۵ درصدی که در ستون ۲ برای آن سالها نشان داده در “‌روی‌هم رفته
مقادیر” مربوط به سال ۱۹۷۵ ضرب خواهد شد.
‌درصد رقم کل

‌سال ستون ۱ ستون ۲
———————————————-
1973 ۱۸.۷۵ ۳.۷۵
1974 ۱۲.۵۰ ۷.۵۰
1975 ۶.۲۵ ۱۲.۵۰
1976 ۱۷.۵۰
1977 ۱۳.۱۲۵
1978 ۸.۷۵
1979 ۴.۳۷۵

۲ – برای محاسبه مجموع نفت خامی که در هر سال به موجب شق (‌و) بند ۱ جزء ب بالا
ارزش آن باید به قیمت بازار معین شود مابه‌التفاوت اقلام زیر‌محاسبه خواهد شد:
(‌الف) – درصد مربوطه “‌رویهمرفته مقادیر” مزبور و
(ب) – (۱) درصد مربوطه مقدار نفت خامی که شرکت ملی نفت ایران برای مصرف داخلی در
آن سال احتیاج دارد به علاوه
2 – مقدار کل نفت خام آن سال که به موجب بند ۱ بالا تعیین شود.
3 – مقادیر سه‌گانه مربوطه نفت خام که به موجب بندهای ۱ و ۲ بالا محاسبه شده بر
حسب درجه‌های مختلف نفت خام آماده برای صدور تفکیک‌خواهد شد و این تفکیک به همان
نسبتهایی خواهد بود که درجه‌های مزبور در مقدار کل نفت خام اعلام شده به وسیله
شرکتهای بازرگانی برای صدور و‌تعدیل شده به موجب بندهای ه – و زیر منظور گردیده
است.
‌د – از بهای هر درجه از نفت خام مشخص شده طی شق‌های (‌الف) تا (ه) بند ۱ جزء بالا
هزینه اعتبار ۹۰ روزه کسر خواهد شد. برای محاسبه این هزینه‌قیمت مزبور در نرخ
بهره‌ای معادل با متوسط سالانه میانگین نرخ بهره یورودولار (Eauro dollar) که در
معاملات بین بانکها جهت حواله‌های دلاری‌سه‌ماهه در پانزدهم هر ماه میلادی متداول
باشد به اضافه یک درصد ضرب خواهد شد.
ه – به منظور انجام محاسبه موضوع جزء ب بالا مقدار مشخص شرکت ملی نفت ایران در هر
سال و مقداری که شرکتهای بازرگانی به موجب جزء ب‌ماده ۳ برای آن سال اعلام
کرده‌اند با رعایت تعدیلهای موضوع جزء‌های و – ز پایین به کار برده خواهد شد. این
تعدیلها برای هر درجه از نفت خام‌صادراتی جداگانه انجام خواهد شد.
‌و – مقدار نفت خامی که شرکتهای بازرگانی برای هر سال به موجب جزء ب ماده ۳ اعلام
می‌کنند به قرار زیر افزایش یا کاهش خواهد یافت:
1 – هر گاه در آن سال علاوه بر مقداری که به شرح مذکور اعلام کرده‌اند مقداری نفت
خام هم به موجب جزء‌های د – ه (‌بند ۱) ماده ۳ برداشت کرده‌باشند این مقدار بر آن
چه اعلام کرده بودند افزوده خواهد شد.
2 – هر گاه در آن سال شرکتهای بازرگانی علاوه بر مقداری که اعلام کرده‌اند مقادیر
دیگری هم به موجب مقررات ماده ۳ برداشت کرده باشند این‌برداشتها نیز بر مقدار معین
مزبور افزوده خواهد شد.
3 – هر گاه شرکتهای بازرگانی در آن سال به یکی از علل زیر کمتر از مقداری که اعلام
کرده‌اند برداشت کرده باشند مقدار اعلام شده به همان اندازه کاسته‌خواهد شد:
(‌الف) – عوامل مربوط به عملیات تا میزان پنج درصد مقدار اعلام شده مزبور.
(ب) – اوضاع و احوال خارج از اختیار شرکتهای بازرگانی از جمله قوه قهریه که موجب
کاهش نفت خام آماده صدور آنها گردد یا مانع شود از این که‌تمام مقداری را که اعلام
کرده‌اند برداشت کنند.
(ج) – اضافه برداشتهای شرکت ملی نفت ایران به موجب بند ۵ جزء و پایین که از مقادیر
کسر شده به موجب شق (‌الف) و (ب) بالا تجاوز کند.
‌ز – مقدار مشخص شرکت ملی نفت ایران در هر سال به قرار زیر افزایش یا کاهش خواهد
یافت:
1 – در هر سال که اوضاع و احوال خارج از اختیار شرکت ملی نفت ایران (‌از جمله قوه
قهریه) موجب شود که مقدار نفت خام موجود کمتر از مقدار‌مشخص باشد و یا مانع شود از
این که شرکت ملی نفت ایران تمام مقدار مشخص خود را برداشت نماید مقدار مشخص به
همان اندازه کاهش خواهد‌یافت.
2 – در هر سال که مجموع برداشتهای شرکت ملی نفت ایران به علت عوامل مربوط به
عملیات کمتر از مقدار مشخص آن شرکت باشد، مقدار مشخص‌به همان اندازه کاهش خواهد
یافت، ولی کاهش مزبور برای دوره منتهی به ۳۱ دسامبر ۱۹۷۵ از ۱۰ درصد و از آن به
بعد از ۵ درصد مقدار مشخص‌مزبور تجاوز نخواهد کرد.
3 – علاوه بر اینها در هر سال که شرکتهای بازرگانی به موجب بند ۲ جزء و بالا اضافه
برداشت داشته باشند و این اضافه برداشت از کاهش مقدار‌مشخص مزبور به موجب بندهای ۱
و ۲ بالا زاید باشد به همان میزان زاید از مقدار مشخص کاسته خواهد شد.
4 – در هر سال که برداشتهای شرکت ملی نفت ایران بنا بر توافقهای معموله از مقدار
مشخص تجاوز کرده باشد مقدار مشخص به همان اندازه افزایش‌خواهد یافت. منظور از
توافقهای مزبور توافقهایی است که برای انتقال کسر برداشتهای ناشی از موجبات
عملیاتی از سال قبل به سال جاری صورت‌گرفته باشد ولی این انتقال در دوره منتهی به
سی و یکم دسامبر ۱۹۷۵ از ده درصد و پس از آن از پنج درصد مقدار مشخص شرکت ملی نفت
ایران برای‌آن سال تجاوز نخواهد کرد و این نسبت شامل آن چه در جدول ۵ این قرارداد
راجع به انتقال کسر برداشتهای ناشی از تأخیر نفتکشها مقرر شده است نیز‌خواهد بود.
5 – در هر سال که برداشت‌های شرکت ملی نفت ایران (‌بدون در نظر گرفتن برداشتهایی
که به موجب جزء د ماده ۳ انجام شده است) از مقدار مشخص‌افزایش یافته به موجب بند ۴
بالا بیشتر باشد مقدار مشخص باز هم و به اندازه مابه‌التفاوت مزبور افزایش خواهد
یافت. در هر سال که چنین اضافه‌برداشتی وجود داشته باشد مقدار مشخص شرکت ملی نفت
ایران در سال بعد به اندازه اضافه برداشت مزبور تقلیل خواهد یافت لیکن تقلیل مزبور
از‌مقدار ۴ میلیون بشکه و یا مقدار معادل با ظرفیت ناویژه دو کشتی (‌هر کدام که
بیشتر باشد) تجاوز نخواهد کرد و این ترتیب برای رعایت انعطاف‌پذیری‌از بابت تأخیر
نفتکشها در پایان سال می‌باشد.
ح – شرکتهای بازرگانی تضمین می‌کنند که هر گاه در موقعیتهای اشاره شده در بند ۳
(ب) جزء و اوضاع و احوالی خارج از ایران مانع برداشت تمام نفت‌خام اعلام شده به
وسیله آنها گردد تأثیر این گونه اوضاع و احوال در برداشتهای آنان از ایران و
برداشتهایی که از منابع دیگر خلیج فارس دارند به طور‌منصفانه منعکس خواهد شد.
ط – رقم تعدیلی که طبق مصرحات این جدول محاسبه می‌شود به انضمام کلیه مزایای مالی
و مالیاتی دیگر که در حال حاضر عاید ایران و شرکت ملی‌نفت ایران می‌شود هدف مشترک
طرفین را تأمین می‌کند. هدف مشترک مزبور آن است که مجموع منافع و مزایای مالی
ایران و شرکت ملی نفت ایران به‌موجب قرارداد نامساعدتر از آن چه در حال حاضر به
موجب قرارداد عمومی و توافقهای مربوطه عاید سایر کشورهای خلیج فارس می‌شود
نباشد.‌همین هدف تا آن جا که مربوط به آینده است با اعمال مقررات “‌نامه ضمیمه”
مربوطه تأمین خواهد شد.
‌بخش سوم
‌تشخیص بهای بازار و سود بازار نفت خام و فرآورده‌های گاز مایع طبیعی
‌الف – در مورد هر درجه نفت خام تولید شده از ناحیه و فرآورده‌های گاز مایع طبیعی
که در تصفیه‌خانه بندر ماهشهر ساخته می‌شود رقم اضافی بهای‌بازار آزاد نسبت به
هزینه تمام شده پس از مالیات در هر سال (‌سود بازار) عبارت خواهد بود از تفاوت
میان اقلام زیر:
1 – متوسط بهای هر بشکه نفت خام از درجه مربوطه یا هر بشکه از فرآورده گاز مایع
طبیعی در بازار آزاد بر مأخذ فوب ایران در فروشهای آزاد به‌اشخاص ثالث در آن سال
(‌بهای بازار) و
2 – هزینه تمام شده پس از مالیات آن درجه از نفت خام یا آن فرآورده گاز مایع طبیعی
در آن سال.
‌فروشهای شرکت ملی نفت ایران به هر یک از شرکتهای بازرگانی یا شرکتهای وابسته آن
در مورد نفت خامی که جزء مقدار مشخص شرکت ملی نفت‌ایران باشد از لحاظ مقررات این
جدول فروش به اشخاص ثالث تلقی خواهد شد.
‌نفت خام –
ب – تنها از لحاظ تشخیص رقم تعدیلی به موجب این قرارداد:
1 – “‌بهای بازار” نفت خام از درجه‌های مذکور در پایین برای دوره ۲۱ مارس ۱۹۷۳ تا
31 دسامبر ۱۹۷۵ به قرار زیر منظور خواهد شد:
‌نفت سبک ایران بهای ربع راه به علاوه ۲۵ سنت
‌نفت سنگین ایران بهای ربع راه به علاوه ۲۰ سنت
2 – برای هر درجه دیگر نفت خام تولید شده از ناحیه که توسط طرفین یا شرکتهای
وابسته آنها در این دوره از ایران فروخته شده باشد رقم اضافی که‌برای تشخیص بهای
بازار آن درجه باید بر بهای ربع راه افزوده شود با توافق طرفین و با توجه مقتضی به
قیمتهای مذکور در بند ۱ بالا تعیین خواهد شد.
3 – “‌سود بازار” برای هر سال از دوره مزبور طبق جزء الف بالا محاسبه خواهد شد.
ج – پس از تصویب قانونی این قرارداد بی‌درنگ کمیته‌ای مرکب از چهار نفر عضو اصلی و
(‌چهار نفر عضو علی‌البدل) تشکیل خواهد شد. دو نفر از‌اعضای کمیته به وسیله شرکت
ملی نفت و دو نفر دیگر به وسیله اعضای کنسرسیوم تعیین خواهند شد. این کمیته اصول و
روشهایی را (‌و از جمله‌روش حسابرسی مقرر در این بخش از جدول حاضر) به منظور تعیین
“‌بهای بازار” بر اساس اطلاعات واقعی که از بازار در دسترس باشد بررسی و‌ارزیابی
خواهد کرد و گزارش مشترکی به طرفین خواهد داد تا آنها بتوانند اصول و روشهای مزبور
را جهت تعیین بهای بازار برای دوره پس از ۱۹۷۵ تا‌پایان قرارداد مورد توافق و عمل
قرار دهند.
‌د – روش حسابرسی مقرر در این جدول به عنوان یک وسیله بازبینی به موقع اجرا گذارده
خواهد شد تا معلوم شود که تا چه اندازه در تشخیص قیمتهای‌بازار پس از تاریخ اجرا
مؤثر می‌باشد و هم این که کمیته بتواند آن را ارزیابی کند و پیشنهادهای اصلاحی
درباره آن بدهد لیکن هر نتیجه‌ای که از‌حسابرسی مزبور حاصل شود موجب تغییر
قیمتهایی که در طی جزء ب بالا تصریح شده یا به موجب جزء مزبور توافق نسبت به آنها
به عمل آمده است‌نخواهد شد.
‌تعیین هیأت سه نفری کارشناسان مستقل
ه – ۱ – (‌الف) – هر گاه طرفین تا سی‌ام ژوئن ۱۹۷۶ به طوری که در جزء ج بالا
پیش‌بینی شده درباره اصول و روشها به توافق نرسند یا تا سی‌ام ژوئن‌هر یک از
سالهای بعد درباره اصول و روشهای مذکور توافق ننمایند هیأتی مرکب از سه نفر
کارشناس مستقل به ترتیب مقرر در بند ۲ زیر تعیین خواهد‌شد تا وظایف مقرر در بند ۳
زیر را انجام دهد. تعیین هیأت مزبور همه‌ساله تکرار خواهد شد و روشهای مقرر در این
جزء مادام که طرفین به نحو دیگری‌توافق نکرده باشند به اعتبار خود باقی خواهد بود.
(ب) – هیأت مزبور وظایف مقرر در بند ۳ زیر را فقط یک بار انجام خواهد داد مگر آن
که به موجب توافق طرفین دوباره معین شود. اگر هیأتی که دفعه‌قبل تعیین شده به
ترتیب مزبور دوباره معین نشود، یا هر گاه یکی از اعضاء نتواند یا نخواهد وظایفی را
که به موجب این مقررات به او محول شده است‌انجام دهد به اقتضای مورد، هیأت یا عضو
دیگری طبق روش مقرر در پایین به جایش معین خواهد شد.
(ج) – حق‌الزحمه و هزینه‌های هیأت توسط شرکت ملی نفت ایران پرداخته و جزء
هزینه‌های تولید نفت خام منظور خواهد شد.
2 – الف – تا سی و یکم ژوئیه هر سال مربوطه شرکت ملی نفت ایران یک نفر و اعضای
کنسرسیوم به طور دسته‌جمعی یک نفر کارشناس مستقل دیگر‌تعیین خواهند کرد. ظرف سی
روز از تعیین دومین کارشناس مستقل خواه طبق این شق یا شق (ب) زیر دو کارشناس مستقل
مزبور متفقاً سومین‌کارشناس مستقل را تعیین خواهند کرد.
ب – در صورتی که انتخاب هر کدام از دو کارشناس مذکور در شق (‌الف) بالا عملی نگردد
یا دو کارشناس مستقل نسبت به تعیین سومین کارشناس‌مستقل که حاضر به قبول این سمت
باشد به توافق نرسند، شرکت ملی نفت ایران یا اعضای کنسرسیوم به طور دسته‌جمعی
می‌توانند به رییس اتاق‌بازرگانی بین‌المللی مراجعه نمایند تا در ظرف ۳۰ روز از
مراجعه مزبور آن کارشناس مستقل یا سومین کارشناس مستقل را تعیین کند.
ج – هر یک از کارشناسان مستقل باید حتی‌المقدور از حیث بیطرفی و قضاوت عینی دارای
شهرت بین‌المللی نفت خام تجربه وسیع داشته باشد.
3 – الف – هیأت به درخواست شرکت ملی نفت ایران یا به درخواست دسته‌جمعی اعضای
کنسرسیوم در نخستین فرصت ممکنه، پس از آن که تعیین‌گردید، با مشورت طرفین روشهای
پیشنهادی آنها را مورد بررسی قرار خواهد داد تا وسائل و طرق بهبود یا تعدیل یا
تجدید نظر در مبانی آنها را به طرفین‌توصیه نماید و منظور از این توصیه‌ها آن
خواهد بود که تشخیص درست “‌بهای بازار” برای هر درجه نفت خام از ناحیه با استفاده
از اطلاعات واقعی و‌موجود میسر باشد.
ب – در صورتی که توصیه‌های هیأت مورد توافق طرفین قرار گیرد بلافاصله به مرحله
اجراء گذارده خواهد شد.
ج – هر گاه هیأت تغییر روشها را پیشنهاد نکند یا توصیه‌های آن برای تغییرات مورد
توافق طرفین قرار نگیرد پس از مشورت جداگانه با نمایندگان شرکت‌ملی نفت ایران و هر
یک از اعضای کنسرسیوم، بهای بازار هر درجه از نفت خامهای ناحیه را برای همان سالی
که مأموریت یافته است تا پانزدهم آوریل‌سال بعد مشخص خواهد کرد. تشخیص مزبور بنا
بر رأی اکثریت خواهد بود و در صورت حاصل نشدن اکثریت، سومین کارشناس مستقل این
تشخیص‌را خواهد داد.
4 – بهای بازار که به موجب شق (ج) بند ۳ فوق تعیین می‌شود از کلیه جهات مذکور در
این قرارداد قطعی و نهایی خواهد بود. سود بازار برای آن سال‌طبق جزء الف بالا
محاسبه خواهد شد.
5 – هیأت برای تشخیص بهای بازار طبق شق (ج) بند ۳ بالا اطلاعات زیر را مورد توجه
قرار خواهد داد:
‌الف – نتیجه‌گیریهایی که حسابداران خبره به موجب بند ۴ از جزء ل زیر برای سال
مورد رسیدگی گزارش داده‌اند.
ب – اطلاعاتی که هر یک از طرفین به طور جداگانه در اختیار گذارده باشند.
ج – اطلاعات منتشر شده در:
1 – جراید نفتی از منابع معتبر مربوطه که بهای نفت خامهای خلیج فارس را در فروشهای
آزاد به اشخاص ثالث با تعدیل مقتضی به منظور قرار دادن‌آن‌ها بر مبنای فوب ایران
ذکر می‌کنند.
2 – آمارهایی که از طرف دولتها یا سازمانهای بین‌الدولی در مورد سطح قیمت بازار
برای نفت خامهای خلیج فارس انتشار یافته باشد.
‌د – هر اطلاع دیگری درباره ارزش نسبی نفت خام ایران از هر درجه در فروش آزاد به
اشخاص ثالث بر مأخذ فوب ایران از جمله اطلاعاتی که از طریق‌تجزیه و تحلیل ارتباطات
ارزشهای تاریخی بازار به وسیله دفاتر یا مشاورین شناخته شده بین‌المللی در صنعت
نفت به طور منظم گردآوری شود.
ه – هر گونه اطلاع مربوطه دیگر.
6 – هیأت ضمن ارزیابی اطلاعاتی که از منابع مورد اشاره در جزء ۵ بالا به دست
می‌آید به مطالب زیر نیز توجه لازم مبذول خواهد داشت:
‌الف – حجم و شرایط و فروشهای نفت خام که طرفین اطلاعات مربوط به آن فروشها را
تسلیم داشته‌اند.
ب – ضریب مناسبی که باید به عواید فروشهای متفرقه و فروشهای مدت‌دار جاری و گذشته
با رعایت اوضاع و احوال مشخصه بازرگانی در سال مورد‌بحث داده شود.
ج – تعدیل عواید فروش که باید بر مأخذی یکنواخت و بر اساس فوب مشترکی در ایران به
عمل آید.
7 – هیأت باید همه اطلاعاتی که به موجب این مقررات در اختیارش گذارده می‌شود کاملاً
محرمانه نگهداشته و از افشای آن به هر یک از طرفین یا هر‌شخص دیگر خودداری کند.
‌اطلاعات مزبور به هیچ وجه نباید برای منظوری غیر از تشخیص موضوع شق (ج) بند ۳
بالا مورد استفاده قرار گیرد. پس از تشخیص مزبور هیأت باید‌این اطلاعات را تماماً
به طرفی که آنها را داده بود مسترد سازد.
8 – مقررات جزء‌های ح تا س این بخش از جدول حاضر با وجود تعیین هیأت به اعتبار خود
باقی خواهد ماند و حسابداران خبره که مطابق مقررات‌مزبور تعیین می‌شوند به انجام
وظایفی که به موجب همان مقررات به ایشان محول شده است ادامه خواهند داد ولی نتایج
رسیدگی‌های ایشان صرفاً به‌منظور اطلاع مورد استفاده قرار خواهد گرفت و برای طرفین
الزام‌آور نخواهد بود.
‌فرآورده‌های گاز مایع طبیعی
1 – تشخیص بهای بازار و سود بازار فرآورده‌های گاز مایع طبیعی که در تصفیه‌خانه
بندر ماهشهر ساخته شود و در طی هر سال به وسیله شرکتهای‌بازرگانی یا وابسته‌های
آنان از ایران صادر گردد توسط مؤسسه حسابداران خبره که به موجب جزء ح انتخاب
می‌شوند به عمل خواهد آمد. تشخیص‌مزبور بر وفق اصول و دستورالعمل مقرر در جزء‌های
ط تا ل پایین (‌به استثنای آن چه در بند ۲ ذیل مقرر گردیده است) خواهد بود.
2 – الف – در مورد فرآورده‌های گاز مایع طبیعی ساخت ایران که در طی سال پیش توسط
شرکت ملی نفت ایران و شرکتهای بازرگانی صادر گردیده باشد‌هر یک از طرفین اطلاعات
زیر را از بابت فروشهای آزاد که بر مأخذ فوب ایران با اشخاص ثالث داشته‌اند طبق
مقررات بند ۲ جزء ط تسلیم خواهد نمود.
1 – حجم هر یک از فرآورده‌های گاز مایع طبیعی که در آن سال فروخته شده بر حسب
بشکه.
2 – مقصد تعیین شده هر فرآورده گاز مایع طبیعی که فروخته شده.
3 – مجموع عواید حاصله از فروش هر فرآورده گاز مایع طبیعی بر حسب دلار آمریکایی.
ب – حسابداران خبره برای محاسبه سود بازار به ترتیب زیر عمل خواهند کرد:
1 – عواید فروش که به وسیله شرکت ملی نفت ایران گزارش داده شده باشد بر حسب فاصله
محل بر اساس مشترک فوب بندر ماهشهر تعدیل خواهد‌شد.
2 – مجموع عواید تعدیل شده کلیه فرآورده‌های گاز مایع طبیعی بر حجم کل همه
فرآورده‌های مزبور بر حسب بشکه تقسیم خواهد شد تا بهای متوسط‌هر بشکه برای همه
فرآورده‌های گاز مایع طبیعی به دست آید.
3 – از بهای متوسط هر بشکه از مجموع فرآورده‌های گاز مایع طبیعی، هزینه‌های متوسط
تولید و تصفیه هر بشکه گاز مایع طبیعی در سال پیش (‌که طبق‌این قرارداد به بدهکار
حساب شرکتهای بازرگانی منظور شده و توسط سازمان حسابداری مسئول هزینه‌های
سرمایه‌ای و جاری مربوط به عملیات گاز‌مایع طبیعی به موجب این قرارداد گزارش شده
باشد) کسر خواهد شد. محاسبه هزینه‌های تولید و تصفیه طبق ماده ۸ خواهد بود.
4 – برای محاسبه سود بازار هر بشکه، تفاضل بین بهای متوسط هر بشکه از فرآورده‌های
گاز مایع طبیعی با هزینه‌های متوسط تولید و تصفیه هر بشکه‌تعیین و به نسبتی معادل
با درصد نرخ مالیات بر درآمد که در سال پیش معمول بوده کاهش داده خواهد شد.
3 – حسابداران خبره باید تا اول آوریل سالی که اطلاعات مشروحه در شق (‌الف) بند ۲
در طی آن سال تسلیم شده نتایج محاسباتی را که به موجب بند۲ (ب) بالا انجام
داده‌اند و حجم کل هر فرآورده گاز مایع طبیعی را که در سال پیش به فروش رفته،
گواهی کرده و به اطلاع هر یک از طرفین برسانند و‌این گواهی در هر دو مورد از کلیه
جهات این قرارداد قطعی و نهایی خواهد بود.
‌بکار بردن قیمتهای بازار و سود بازار در سالهای بعد
‌ز – بهای بازار و سود بازار که در هر سال برای هر درجه از نفت خام و برای
فرآورده‌های گاز مایع طبیعی معین شود در هر یک از سالهای بعد نیز مادام که‌بهای
بازار و سود بازار آن سال طبق مقررات این جدول تعیین نشده باشد ملاک عمل خواهد بود
مگر این که طرفین به نحو دیگری توافق نمایند.
‌حسابرسیها – حسابرسی فروشهای نفت خام
‌تعیین حسابدار آن خبره
ح – پس از تصویب قانونی این قرارداد طرفین بی‌درنگ و مشترکاً یک مؤسسه حسابداران
خبره را که مستقل و دارای شهرت بین‌المللی بوده و در انجام‌خدمات حسابداری و
حسابرسی برای صنعت نفت تجربه داشته باشد تعیین خواهند کرد تا وظایف و خدماتی را که
در این قرارداد مشخص شده است‌انجام دهد. هزینه‌ها و حق‌الزحمه‌های حسابداران خبره
را شرکت ملی نفت ایران خواهد پرداخت و مبالغ پرداختی مزبور به صورت قسمتی
از‌هزینه‌های جاری در بهای نفت خام تولید شده به موجب این قرارداد منظور خواهد شد.
‌تسلیم اطلاعات
ط – ۱ – حداکثر تا ۱۵ مارس هر سال هر یک از طرفین جداگانه اطلاعات مذکور در بندهای
2 و ۳ زیر را در مورد فروشهای فوب یا سایر انتقالات نفت‌خامی که در ناحیه تولید
شده و به همان صورت به وسیله آن طرف یا وابسته‌های آن در طی سال پیش در ایران به
فروش رسیده باشد به حسابداران خبره‌تسلیم خواهد کرد. کامل و دقیق بودن این اطلاعات
و همچنین انطباق آنها با مقررات این جدول و با اصول صحیح حسابداری باید توسط
حسابرسان‌طرفی که آنها را تسلیم می‌کند گواهی شده باشد و نیز اطلاعات مزبور باید
متکی به هر گونه معلومات اضافی باشد که حسابداران خبره ممکن است برای‌توجیه آن
گواهی لازم داشته باشند.
2 – در مورد فروش آزاد نفت خام به اشخاص ثالث بر مبنای فوب ایران باید اطلاعات زیر
طبق مقررات بند ۱ بالا تسلیم گردد:
‌الف – حجم بر حسب بشکه و وزن مخصوص بر حسب ۱ – پی – آی برای هر درجه نفت خام که
در آن سال فروخته شده است.
ب – مقصد تعیین شده با ذکر حجم و درجه برای فروشهای مزبور.
ج – مجموع عواید این فروشها برای هر درجه بر حسب دلار آمریکا (‌یا هر گونه
حق‌العمل یا تخفیف یا تنزیل و همچنین تأثیر شرایط راجع به مدت یا‌پیش‌پرداخت از
عواید مزبور کسر خواهد شد).
1 – در مورد فروشهایی که به ارزهای غیر از دلار آمریکایی انجام شده باشد تسعیر به
دلار مطابق نرخی خواهد بود که در تاریخ آغاز بارگیری هر فروش‌معتبر بوده است.
(‌به موجب آن چه بانک چیس منهاتان Chase Manhattan Bank برای آن روز در غیر این
صورت برای یک روز کار پیش از آن منتشر کرده‌باشد).
2 – در فروشهای اعتباری و یا فروشهای مشتمل بر پیش‌پرداخت با قیمت فروش به ترتیب
زیر تعدیل خواهد شد:
‌به ازای هر یک روز کامل که قیمت فروش (‌نسبت به فاصله متوسط زمانی پس از بارگیری
که به موجب قرارداد از برای پرداخت رقم تعدیلی مقرر گردیده‌است) دیرتر یا زودتر
تأدیه شود بهره منظور خواهد شد. نرخ سالانه این بهره یک درصد بیش از متوسط ساده
ریاضی سالانه نرخهایی خواهد بود که در‌آن سال بین بانکهای لندن برای سپرده‌های
دلاری سه‌ماهه در ظهر هر یک از روزهای کار رایج بوده و به نشنال وست مینستر بانک
لیمیتد National Westminster Bank Ltd لندن عرضه شده باشد (‌مطابق گواهی بانک
مزبور)
3 – در مورد کلیه انتقالات دیگر نفت خام تولید شده از ناحیه، اطلاعات زیر بر طبق
بند ۱ بالا تسلیم خواهد شد:
‌الف – مجموع حجم هر درجه از نفت خامی که در آن سال به طرق دیگر انتقال یافته بر
حسب بشکه.
ب – نسبتی از مجموع حجم مورد اشاره در شق (‌الف) بالا که از ایران بر مبنای فروش
آزاد به اشخاص ثالث به طور (‌سی اند اف) و سیف فروخته شده‌باشد.
ج – خصوصیاتی که موجب گردیده است که انتقالات مزبور مشمول عنوان فروش آزاد به شخص
ثالث از ایران بر مبنای فوب نشود.
ی – شرکت ملی نفت ایران اطلاعات مصرح در جزء ط بالا را درباره نفت خامی که در
ایران (‌در داخل ناحیه یا خارج از آن) تولید و از ایران صادر‌می‌شود نیز تسلیم
خواهد کرد مگر آن که اطلاعات مربوط به نفت خامی باشد که وزن مخصوص آن از ۳۰ درجه ۱
– پی – آی از ۴۰ درجه بالاتر است.
ک – حسابداران خبره همه اطلاعاتی را که به موجب این جدول تسلیم می‌شود به کلی
محرمانه نگاه خواهند داشت و آن را به هیچ یک از طرفین یا به‌هیچ شخص دیگری افشاء
نخواهند کرد.
‌حسابداران خبره فقط نتایج محاسباتی را که بر مبنای اطلاعات مزبور انجام داده‌اند
در ضمن استنباطهایی که باید به نحو مقرر در این بخش به طرفین و‌به هیأت تعیین شده
به موجب جزء ه بالا گزارش نمایند فاش خواهند ساخت.
‌محاسبه بهای بازار و سود بازار
ل – ۱ – حسابداران خبره در مورد نفت خامهای تولید شده از ناحیه محاسبات زیر را
انجام خواهند داد:
(‌الف) – مجموع عواید هر درجه نفت خام که بر طبق شق (ج) بند ۲ جزء ط محاسبه شده
باشد بر مجموع حجم آن درجه بر حسب بشکه به طوری که‌توسط هر یک از دو طرف گزارش شده
باشد تقسیم خواهد شد تا بهای متوسط هر بشکه از هر درجه نفت خام که عاید هر یک از
طرفها و وابسته‌های‌آنها شده است به دست آید.
(ب) – تا حدی که متوسط وزن مخصوص ۱ – پی – آی فروشهای آن درجه نفت خام (‌که در
اطلاعات تسلیم شده هر یک از طرفهای گزارش شده باشد)‌با متوسط وزن مخصوص ۱ – پی –
آی کل فروشهای صادراتی آن درجه نفت خام در سال مورد بحث تفاوت داشته باشد بهایی که
به ترتیب فوق برای‌هر درجه به دست آمده است از قرار ۰.۱۵ سنت آمریکایی در بشکه
برای هر ۰.۱ درجه ۱ – پی – آی تعدیل خواهد شد.
(ج) – از بهای متوسط تعدیل شده هر بشکه از هر درجه نفت خام مزبور، هزینه تمام شده
پس از مالیات هر بشکه از آن درجه کسر خواهد شد تا متوسط‌سود بازار نسبت به هزینه
تمام شده پس از مالیات که در هر بشکه نفت از هر درجه عاید هر طرف و وابسته‌های آن
می‌گردد محاسبه شود.
2 – در مورد نفت خامی که شرکت ملی نفت ایران طبق مصرحات جزء ی بالا از منابع خارج
ناحیه صادر می‌کند حسابداران خبره محاسبات زیر را انجام‌خواهند داد:
‌الف – مجموع عواید هر درجه نفت خام که بر طبق شق (ج) بند ۲ جزء ط محاسبه شده باشد
بر مجموع حجم آن درجه بر حسب بشکه به طوری که در‌اطلاعات تسلیم شده توسط شرکت ملی
نفت ایران گزارش شده باشد تقسیم خواهد شد تا بهای متوسط هر بشکه از هر درجه نفت
خام که عاید شرکت‌ملی نفت ایران است به دست آید.
ب – بهایی که به این ترتیب برای هر درجه به دست آمده است بر حسب عوامل زیر تعدیل
خواهد شد:
1 – از بابت محل مابه‌التفاوت کرایه کشتی بر اساس نرخ معیار جهانی (Worldscale)
ناظر بر:
‌الف، نقطه بارگیری برای هر درجه نفت در جزیره قوین و ب، نرخ معیار جهانی
(worldscale) ناظر مسافت بین جزیره خارک و جزیره قوین (‌و این‌نرخ تابع تغییراتی
خواهد بود که بر مبنای متوسط نرخهای کرایه بر مأخذ (LR2 – AFRA)‌در طول سال فروش
مزبور اعلام شود).
2 – از بابت وزن مخصوص، در حدود تفاوت بین متوسط وزن مخصوص ۱ – پی – آی این فروشها
(‌با تفکیک درجات و به موجب آن چه در اطلاعات‌تسلیم شده توسط شرکت ملی نفت ایران
گزارش شده باشد) و متوسط وزن مخصوص ۱ – پی – آی کل فروش صادراتی آن سال از آن درجه
نفت خام‌ناحیه که نزدیکترین وزن مخصوص ۱ – پی – آی را با درجه مزبور دارد به ازاء
هر ۰.۱ کامل هر درجه از تفاوت مزبور ۰.۱۵ سنت آمریکایی در بشکه.
ج – از بهای تعدیل شده برای هر درجه مزبور هزینه تمام شده پس از مالیات برای هر
بشکه از آن درجه کسر خواهد شد تا متوسط سود بازار نسبت به‌هزینه تمام شده پس از
مالیات برای هر بشکه از هر درجه معلوم گردد.
3 – حسابداران خبره:
‌الف – بهای متوسط هر بشکه را با سود بازار نسبت به هزینه تمام شده پس از مالیات
در مورد هر درجه نفت خام بر مبنای متوسط موزون حجم جمع‌خواهند زد. این حجم برای هر
درجه مزبور شامل حجم آن درجه نفت خام خارج ناحیه نیز خواهد بود که بهای آن از بابت
محل بارگیری و وزن‌مخصوص طبق شق (ب) بند ۲ بالا به منظور برابری با آن درجه نفت
خام از ناحیه تعدیل شده باشد.
ب – (۱) بهای متوسط هر بشکه را با سود بازار نسبت به هزینه تمام شده پس از مالیات
که برای هر درجه نفت خام بر مبنای متوسط موزون حجم عاید‌شرکت ملی نفت ایران شده
باشد جمع خواهند زد. این حجم برای هر درجه مزبور شامل حجم آن درجه نفت خام خارج
ناحیه نیز خواهد بود که بهای‌آن از بابت محل بارگیری و وزن مخصوص طبق شق (ب) بند ۲
بالا به منظور برابری با آن درجه نفت خام تعدیل شده باشد.
2 – بهای متوسط هر بشکه را با سود بازار نسبت به هزینه تمام شده پس از مالیات که
برای هر درجه نفت خام بر مبنای متوسط موزون حجم عاید‌اعضای کنسرسیوم و وابسته‌های
مربوطه آنها شده باشد جمع خواهند زد.
3 – درصد مقداری فروشهای آزاد شرکت ملی نفت ایران به اشخاص ثالث را بر مأخذ فوب
ایران برای هر درجه نفت خام نسبت به مجموع صادراتش از‌آن درجه نفت خام (‌از جمله
نفت خام خارج ناحیه که در بند ۲ بالا به آن اشاره شد) مشخص خواهند کرد.
4 – هر گاه فروشهای آزاد شرکت ملی نفت ایران به اشخاص ثالث بر مأخذ فوب ایران برای
هر درجه نفت خام مزبور از ۲۰ درصد مجموع صادراتش از‌آن درجه نفت خام یا ۵۰۰۰۰ بشکه
در روز که به موجب لااقل سه پیمان جداگانه فروخته شده باشد (‌هر کدام بیشتر باشد)
تجاوز کند بهای متوسط هر‌بشکه و رقم اضافی نسبت به هزینه تمام شده پس از مالیات
برای هر درجه را در آن سال با افزودن اقلام زیر به ترتیب محاسبه خواهند کرد.
‌الف – “‌درصد مربوطه” بهای متوسط و رقم اضافی محاسبه شده برای شرکت ملی نفت ایران
طبق شق (ب) (۲) بالا و ب درصدی مساوی با صد درصد‌منهای “‌درصد مربوطه” بهای متوسط
و رقم اضافی محاسبه شده برای اعضای کنسرسیوم و وابسته‌های مربوط به آنها.
4 – حسابداران خبره باید تا اول آوریل سالی که اطلاعات مزبور به آنها داده شده است
استنباطهای خود را درباره مطالب زیر به هر یک از طرفین و‌همچنین به هیأت کارشناسان
مستقل (‌در صورتی که هیأت مزبور تعیین شده باشد) گزارش دهند:
‌الف – نتیجه محاسبات مربوطه طبق بند ۳ بالا درباره بهای بازار و سود بازار برای
هر درجه نفت خام تولید شده در ناحیه که به وسیله طرفها و‌وابسته‌های مربوطه آنها
در سال پیش از ایران فروخته شده باشد و
ب – مجموع حجم نفت خام از هر درجه که بدین ترتیب به فروش رسیده و با تفکیک حجم
آنچه از خارج ناحیه تولید شده است بر حسب درجه.
5 – حسابداران خبره مجموع حجم نفت خامی را که هر طرف و وابسته‌های آن در اطلاعات
تسلیم شده به موجب این قرارداد گزارش داده است با‌مجموع حجم نفت خامی که طرف مزبور
و وابسته‌هایش در سال مورد بحث برداشت کرده‌اند مطابقت خواهند داد و به همین جهت
طرف مزبور هر‌گونه اطلاعات اضافی را که حسابداران خبره برای مطابقه مزبور لازم
داشته باشند به آنها خواهد داد.
‌فروشهای سی اند اف و سیف
م – هر گاه فروشهای سی اند اف و سیف از ایران که به موجب بند ۳ (ب) جزء ط بالا
گزارش می‌شود برای مدت لااقل دو سال از فروشهای فوب که به‌موجب بند ۲ جزء ط گزارش
می‌شود بیشتر باشد طرفین دستورالعملی را به منظور تعدیل عواید حاصله از فروشهای
مزبور بر مبنای فوب ایران مورد‌توافق قرار خواهند داد و عواید تعدیل شده مزبور را
در محاسبه بهای بازار و سود بازار برای درجه‌های مربوطه نفت خام منظور خواهند داشت
‌بررسی مجدد فروشهای نفت خام تولید شده در خارج ناحیه
ن – شرکت ملی نفت ایران یا اعضای کنسرسیوم می‌توانند پس از سه سال از تاریخ اجرا
هر وقت که مایل باشند درخواست کنند که منظور کردن‌اطلاعات راجع به فروشهای نفت خام
تولید شده در خارج ناحیه (‌به شرح مقرر در جزء ط) و همچنین روش تعدیل بهای متوسطی
که از آنها عاید‌می‌شود (‌به شرح مقرر در بند ۲ جزء ل) مورد بررسی مجدد قرار گیرد.
‌اگر در نتیجه بررسی مجدد مزبور طرفین نتوانند درباره منظور کردن اطلاعات راجع به
فروشهای آن نفت خام یا روش تعدیل به توافق برسند منظور کردن‌اطلاعات مربوط به نفت
خام مزبور از آن پس موقوف خواهد شد.
‌حسابرسی فروشهای سایر نفت خامهای خلیج فارس
س – ۱ – هر گاه مجموع فروش آزاد نفت خام به اشخاص ثالث بر مأخذ فوب ایران که در
اطلاعات تسلیم شده به موجب جزء ط بالا منظور شده برای‌هر یک از دو سال پیاپی کمتر
از متوسط روزی پانصد هزار بشکه باشد هر یک از اعضای کنسرسیوم برای آن دو سال و
همچنین برای سال مقدم بر آن دو‌سال همان نوع اطلاعاتی را که در بند ۱ (۲) جزء ط
بالا مشخص شده است در مورد معاملات زیر به حسابداران خبره تسلیم خواهد نمود:
(‌الف) فروشهای آزاد به اشخاص ثالث به تفکیک بر مأخذ فوب نقطه بارگیری صادراتی
نسبت به تعدادی از سایر نفت خامهای منابع دیگر خلیج فارس‌که در آن زمان به موجب
توافق طرفین انتخاب خواهد شد.
(ب) – خریدهای آزاد نفت خامهای توافق شده به موجب شق (‌الف) بالا به تفکیک که به
بهای بازار بر مأخذ فوب نقطه بارگیری صادراتی به وسیله‌وابسته‌های هر یک از
شرکتهای ملی نفت صورت گرفته باشد.
2 – اعضای کنسرسیوم تسلیم اطلاعات مزبور را برای هر یک از سالهای بعد ادامه خواهند
داد تا زمانی که حجم نفت خام فروخته شده به اشخاص ثالث‌که در بند ۱ بالا اشاره شد
در هر یک از دو سال پیاپی از متوسط روزی پانصد هزار بشکه تجاوز کند. حسابداران
خبره در محاسبه متوسط بهای بازار آزاد‌بر مأخذ فوب نقطه بارگیری صادراتی (‌بهای
صادراتی) برای هر درجه مزبور از نفت خامهای غیر ایرانی مقررات بند ۱ جزء ل بالا را
به کار خواهند بست.
3 – حسابداران خبره برای هر درجه نفت خام که فروش آن طبق مقررات این بخش از جدول
حاضر گزارش داده شود شاخصی ترتیب خواهند داد که در‌آن بهای بازار برای هر درجه نفت
خام ایران و بهای صادراتی هر درجه نفت خام غیر ایرانی که در سال پیش از دو سال
پیاپی مذکور در بند ۱ بالا (‌سال‌مبنا) به فروش رفته باشد روی میزان شاخص مساوی
100 باشد. ارزش هر درجه نفت خامی که باید در هر یک از سالهای بعد در شاخص وارد شود
با‌مقایسه بهای بازار یا بهای صادراتی درجه مربوطه در آن سال نسبت به بهای بازار
یا بهای صادراتی آن در سال مبنا محاسبه خواهد شد.
4 – بهای بازار یا بهای صادراتی هر درجه در هر سال به ازاء هر ۰.۱ کامل درجه که
بین متوسط وزن مخصوص ۱ – پی – آی آن درجه در سال جاری و‌وزن مخصوص آن در سال مبنا
تفاوت باشد به اندازه ۰.۱۵ سنت تعدیل خواهد شد.
5 – (‌الف) متوسط ارزش شاخص در هر درجه نفت خام ایران در هر یک از سالهای پس از
سال مبنا و ارزش شاخصهای آن سال در مورد سایر درجات‌نفت خامهای خلیج فارس (‌که به
موجب شق (‌الف) بند ۱ انتخاب می‌شود) طبق اصول و روشهای مورد توافق طرفین تعیین
خواهد شد. انتخاب و‌تعیین متوسط این درجات دیگر بر این مبنا خواهد بود که وزن
مخصوص و ارزش بازار روی هم رفته نفت خامهای غیر ایرانی به طور معقولی با
درجه‌مربوطه نفت خامهای ایرانی معادل باشد.
(ب) – ارزش شاخصی که نسبت به هر درجه نفت خام ایران به دست می‌آید روی میزان شاخص
وارد می‌شود بهای بازار آن درجه نفت خام برای آن‌سال عبارت خواهد بود از بهای
بازار سال مبنا که به نسبت تفاوت ارزش شاخص آن سال با ۱۰۰ در جهت افزایش یا کاهش
تعدیل شده باشد.
(ج) – بهای بازار که بدین ترتیب محاسبه می‌شود و سود بازار که مرتبط با آن محاسبه
می‌شود به وسیله حسابداران خبره به عنوان قسمتی از‌استنباطهای آنان طبق جزء ل بالا
در مورد هر سال به جز نخستین سال پس از سال مبنا برای هر طرف ارسال خواهد شد.
‌بخش چهار
‌محاسبه مبلغ قابل کسر
‌مبلغ قابل کسر هر سال به ترتیب زیر محاسبه خواهد شد:
‌هزینه‌ها
‌الف – هر یک از اقلام زیر برای بیستم مارس ۱۹۷۳ و سی و یکم دسامبر هر یک از
سالهای ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۱ تعیین خواهد شد:
1 – هزینه‌های مشروحه در جزء ب پایین که توسط شرکتهای بازرگانی تأمین و در
دوره‌های زیر پرداخت شده باشد:
‌الف – دوره ۲۹ اکتبر ۱۹۵۴ تا ۳۱ دسامبر ۱۹۵۴.
ب – هر یک از سالهای تقویمی ۱۹۵۵ تا ۱۹۷۲.
ج – دوره اول ژانویه ۱۹۷۳ تا ۲۰ مارس ۱۹۷۳.
2 – هزینه‌های مشروحه در جزء ب پایین که در هر یک از دوره‌های زیر پرداخت شده
باشد:
‌الف – بیست و یکم مارس ۱۹۷۳ تا ۳۱ دسامبر ۱۹۷۷
ب – اول ژانویه ۱۹۷۸ تا ۳۱ دسامبر ۱۹۷۸
ج – اول ژانویه ۱۹۷۹ تا ۳۱ دسامبر ۱۹۷۹
‌د – اول ژانویه ۱۹۸۰ تا ۳۱ دسامبر ۱۹۸۰
ه – اول ژانویه ۱۹۸۱ تا ۳۱ دسامبر ۱۹۸۱
ب – هزینه‌های مذکور در جزء الف بالا عبارت است از همه هزینه‌هایی که از بابت
تأسیسات و اکتشاف و توسعه در ایران (‌از جمله آن چه مربوط به‌نواحی مسترد شده
می‌باشد) در مورد دوره‌های مذکور در بند ۱ جزء الف به وسیله شرکت اکتشاف و تولید
پرداخت شده و همچنین هزینه‌هایی که به‌وسیله شرکت تصفیه از بابت تصفیه‌خانه بندر
ماهشهر و تأسیسات مربوطه آن پرداخت شده باشد و در مورد دوره‌های مذکور در بند ۲
جزء الف بالا آن‌چه به وسیله شرکت ملی نفت ایران پرداخت شده باشد. هزینه‌های مزبور
منطبق خواهد بود با آن چه در دفاتر شرکت مربوطه ثبت شده و شامل اقلام‌زیر خواهد
بود ولی محدود به آنها نمی‌شود:
1 – کلیه داراییهای ثابت و متحرک و تأسیسات کمکی آنها مگر آن چه در هر تاریخ تعیین
مزبور، دیگر مورد استفاده نبوده و برای استفاده در آینده نیز‌نگهداری نشده باشد.
2 – کلیه کارهای مربوط به طرح‌های سرمایه‌ای که در هر تاریخ تعیین مزبور در حال
پیشرفت باشد.
3 – کلیه هزینه‌های مربوط به اکتشاف و حفاری خواه محسوس یا نامحسوس و خواه
پایان‌یافته و یا در حال پیشرفت باشد و اعم از این که به حساب‌سرمایه‌گذاری منظور
شده باشد یا نه و
4 – کلیه هزینه‌ها از هر قبیل که پیش از آغاز تولید انجام شده باشد.
‌کسور
ج – هر یک از اقلام زیر برای بیستم مارس ۱۹۷۳ و سی و یکم دسامبر هر یک از سالهای
1977 تا ۱۹۸۱ تعیین خواهد شد:
1 – مبلغ کاهشی که در هر یک از دوره‌های مشخص در بند ۱ جزء الف بالا در نتیجه
هزینه‌های استهلاک و به حساب خرج گذاردن مربوط به هزینه‌های‌مشروحه در جزء ب بالا
در درآمد ایران و شرکت ملی نفت ایران حاصل شده است و
2 – مبلغ کاهشی که در هر یک از دوره‌های مشخص در بند ۲ جزء الف بالا (‌به فرض آن
که کلیه هزینه‌های مذکور در هر یک از آن دوره‌ها انجام شده‌توسط شرکتهای بازرگانی
تحمل می‌شد) در درآمد ایران و شرکت ملی نفت ایران حاصل می‌گردید.
‌محاسبه بابت تفاوت تاریخ
‌د – ۱ – تفاوت ویژه میان اقلام زیر برای هر سال یا قسمتی از سال تا بیستم مارس
1973 به لیره انگلیسی و برای سالهای پس از آن تفاوت به دلار‌آمریکایی محاسبه خواهد
شد. اقلام مزبور عبارتند از هزینه‌های مذکور در جزء‌های الف و ب بالا برای آن سال
از یک طرف و کاهش درآمد ایران و‌شرکت ملی نفت ایران با محاسبه بر طبق جزء ج بالا
از طرف دیگر.
‌تفاوت مزبور در صورتی که هزینه‌ها متجاوز از کاهش درآمد ایران و شرکت ملی نفت
ایران باشد مثبت و اگر کاهش درآمد ایران و شرکت ملی نفت ایران‌متجاوز از هزینه‌ها
باشد منفی خواهد بود.
2 – برای هر یک از سالهای زیر نرخ تبدیلهای مشروحه پایین نسبت به تفاوت ویژه که به
موجب بند ۱ بالا به لیره محاسبه شده عمل خواهد شد تا‌تفاوت ویژه آن سال به دلار
آمریکایی به دست آید.

۱۹۵۴ تا ۱۹۶۶ ۲.۸۰ دلار = 1 لیره
1967 ۲.۷۰ دلار = 1 لیره
1968 تا ۱۹۷۰ ۲.۴۰ دلار = 1 لیره
1971 ۲.۴۱ دلار = 1 لیره
1972 ۲.۵۰ دلار = 1 لیره

۱۹۷۳ متوسط ساده نرخهای روزانه در این دوره که به وسیله نشنال وست مینستر بانک
لیمیتد (National Westminster Bank Ltd)‌لندن بر‌طبق بند ۳ (‌الف) (۱) قرارداد ژنو
مورخ بیستم ژانویه ۱۹۷۲ داده شده باشد.
3 – الف – در مورد محاسبه معموله در بیستم مارس ۱۹۷۳ تفاوت ویژه به دلار آمریکایی
برای دوره اول ژانویه ۱۹۷۳ تا بیستم مارس ۱۹۷۳ در عدد(۱) و تفاوت ویژه به دلار
آمریکایی برای هر یک از سالهای پیش از آن در ضریبی که در بند ۴ (‌الف) زیر نشان
داده شده است ضرب خواهد شد.
ب – در مورد محاسبه معموله در سی و یکم دسامبر هر یک از سالهای ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۱ تفاوت
ویژه به دلار آمریکایی برای سال مربوطه و هر یک از‌سالهای پیش از آن در ضریبی که
برای آن سال در جدول تجدیدنظر شده ضرایب نشان داده می‌شود ضرب خواهد شد. جدول
مزبور در سی و یک‌دسامبر سال مربوطه بر طبق بند ۴ (ب) محاسبه خواهد شد.
4 – الف
‌سال شاخص ضریب
——————————
1972 ۱۴۰ ۱.۰۰
1971 ۱۲۶ ۱.۱۱
1970 ۱۱۷ ۱.۲۰
1969 ۱۱۴ ۱.۲۳
1968 ۱۰۸ ۱.۳۰
1967 ۱۰۲ ۱.۳۷
1966 ۱۰۰ ۱.۴۰
1965 ۹۷ ۱.۴۴
1964 ۹۴.۲ ۱.۴۲
1963 ۹۱.۵ ۱.۵۳
1962 ۸۸.۹ ۱.۵۷
1961 ۸۸.۱ ۱.۵۹
1960 ۸۷.۵ ۱.۶۰
1959 ۸۷.۵ ۱.۶۰
1958 ۸۳.۸ ۱.۶۷
1957 ۸۱.۴ ۱.۷۲
1956 ۷۹.۰ ۱.۷۷
1955 ۷۴.۱ ۱.۸۹
1954 ۷۰.۶ ۱.۹۸

(ب) اعداد شاخص مذکور در بند ۴ (‌الف) بالا در مورد سالهای ۱۹۷۳ تا ۱۹۸۱ به موجب
تداوم شاخص ضریب قیمتهای ساختمانی خاورمیانه که‌توسط مؤسسه هاسکینزاندسلز Haskins
and sells (‌یا هر مؤسسه دیگر حسابداران خبره که مورد توافق قرار گیرد) تهیه و
گواهی می‌شود ادامه‌خواهد یافت. در ۳۱ دسامبر هر یک از سالهای ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۱ جدول
تجدیدنظر شده ضرایب برای هر سال از ۱۹۵۴ به بعد محاسبه خواهد شد بدین‌ترتیب که
شاخص آخرین سال بر شاخص هر یک از سالهای پیش تقسیم شود.
5 – (‌الف) مجموع ویژه مبالغی که به موجب بند ۳ (‌الف) بالا برای هر دوره محاسبه
شده با یکدیگر جمع خواهد شد تا “‌مبلغ کل” برای بیستم مارس۱۹۷۳ به دست آید.
(ب) – در سی و یکم مارس ۱۹۷۷ مجموع ویژه مبالغی که به موجب بند ۳ (ب) بالا برای هر
سال محاسبه شده با یکدیگر جمع خواهد شد تا “‌مبلغ‌کل” برای سی و یکم دسامبر به دست
آید. برای سی و یکم دسامبر هر یک از سالهای ۱۹۷۸ تا ۱۹۸۱ نیز “‌مبلغ کل” به همین
ترتیب محاسبه خواهد شد.
1 – مبلغ قابل کسر برای سال ۱۹۷۳ عبارت خواهد بود از مجموع اقلام پایین:
(‌الف) – ۷.۵ درصد “‌مبلغ کل” مربوط به بیستم مارس ۱۹۷۳ و
(ب) بهره ساده نسبت به ۱۷.۵ درصد “‌مبلغ کل” مربوط به بیستم مارس ۱۹۷۳ که به طریق
زیر محاسبه خواهد شد:
(۱) برای دوره بیست و یکم آوریل ۱۹۷۳ تا بیستم اکتبر ۱۹۷۳ به نرخ سالانه ۱ درصد
بیش از نرخی که در تاریخ بیست و یکم آوریل ۱۹۷۳ سپرده‌های‌شش‌ماهه دلاری آمریکا در
بازار سپرده‌های بین بانکها در لندن به آن عرضه شده‌اند طبق گواهی نشنال وست
مینستر بانک لیمیتد (NationalWestminster Bank Ltd) لندن حاکی از آن که سپرده‌های
مزبور در ظهر آن تاریخ با آن نرخ به آن بانک عرضه شده است و
(۲) برای دوره بیست و یکم اکتبر ۱۹۷۳ تا سی و یکم دسامبر ۱۹۷۳ به نرخ سالانه یک
درصد بیش از نرخ مزبور در تاریخ بیست و یکم اکتبر ۱۹۷۳.
2 – مبلغ قابل کسر برای سال ۱۹۷۴ عبارت خواهد بود از مجموع اقلام پایین:
(‌الف) ۸۷.۵ درصد “‌مبلغ کل” مربوط به بیستم مارس ۱۹۷۳ و
(ب) بهره ساده نسبت به ۱۷.۵ درصد “‌مبلغ کل” از اول ژانویه ۱۹۷۴ تا بیستم آوریل
1974 و نسبت به ۸.۷۵ درصد “‌مبلغ کل” مزبور از بیست و یکم‌آوریل ۱۹۷۴ تا سی و یکم
دسامبر ۱۹۷۴ که به طریق زیر محاسبه خواهد شد:
(۱) برای دوره اول ژانویه تا بیستم آوریل به نرخ مذکور در بند ۱ بالا به قراری که
در بیست و یکم اکتبر ۱۹۷۳ معمول باشد و
(۲) برای دوره بیست و یکم آوریل تا بیستم اکتبر و
(۳) برای دوره بیست و یکم اکتبر تا سی و یکم دسامبر و
‌به نرخهای مزبور به قراری که به ترتیب در بیست و یکم آوریل ۱۹۷۴ و بیست و یکم
اکتبر ۱۹۷۴ معمول باشد.
3 – مبلغ قابل کسر برای سال ۱۹۷۵ عبارت خواهد بود از مجموع اقلام پایین:
(‌الف) – ۸.۷۵ درصد “‌مبلغ کل” مربوط به بیستم مارس ۱۹۷۳ و
(ب) بهره ساده نسبت به ۸.۷۵ درصد “‌مبلغ کل” مزبور برای دوره اول ژانویه ۱۹۷۵ تا
بیستم آوریل ۱۹۷۵ به نرخ مذکور در بند ۱ بالا به قراری که در‌بیست و یکم اکتبر
1974 معمول بوده است.
4 – مبلغ قابل کسر برای سال ۱۹۷۶ معادل با صفر خواهد بود.
5 – مبلغ قابل کسر برای سال ۱۹۷۷ عبارت خواهد بود از ۳.۷۵ درصد “‌مبلغ کل” مربوط
به سی و یکم دسامبر ۱۹۷۷.
6 – مبلغ قابل کسر برای سال ۱۹۷۸ عبارت خواهد بود از مجموع اقلام پایین:
(‌الف) ۱.۲۵ درصد “‌مبلغ کل” مربوط به سی و یکم دسامبر ۱۹۷۷ و
(ب) ۳.۷۵ درصد “‌مبلغ کل” مربوط به سی و یکم دسامبر ۱۹۷۸.
7 – مبلغ قابل کسر برای سال ۱۹۷۹ عبارت خواهد بود از مجموع اقلام پایین:
(‌الف) ۱.۲۵ درصد “‌مبلغ کل” مربوط به سی و یکم دسامبر ۱۹۷۸ و
(ب) ۳.۷۵ درصد “‌مبلغ کل” مربوط به سی و یکم دسامبر۱۹۷۹.
8 – مبلغ قابل کسر برای سال ۱۹۸۰ عبارت خواهد بود از مجموع اقلام پایین:
(‌الف) ۱.۲۵ درصد “‌مبلغ کل” مربوط به سی و یکم دسامبر۱۹۷۹ و
(ب) ۳.۷۵ درصد “‌مبلغ کل” مربوط به سی و یکم دسامبر۱۹۸۰.
9 – مبلغ قابل کسر برای سال ۱۹۸۱ عبارت خواهد بود از مجموع اقلام پایین:
(‌الف) ۱.۲۵ درصد “‌مبلغ کل” مربوط به سی و یکم دسامبر۱۹۸۰ و
(ب) ۴.۵ درصد “‌مبلغ کل” مربوط به سی و یکم دسامبر۱۹۸۱.
10 – مبلغ قابل کسر برای سال ۱۹۸۲ عبارت خواهد بود از ۱.۵ درصد “‌مبلغ کل” مربوط
به سی و یکم دسامبر ۱۹۸۱.
‌و – مبلغ قابل کسر برای هر سال باید به وسیله حسابداران خبره بر طبق ماده ۹
محاسبه و گواهی شود و این کار با مراجعه به حسابهای حسابرسی شده‌و جداول و تأییدیه
آنها در مورد شرکت اکتشاف و تولید و شرکت تصفیه (‌نسبت به تصفیه‌خانه بندر ماهشهر
و تأسیسات مربوطه) و همچنین حسابهای‌حسابرسی شده و جداول تأییدیه شرکت ملی نفت
ایران در مورد عملیات موضوع این قرارداد انجام شود.
‌ز – در مورد مبلغ قابل کسر هر سال که بر مبنای “‌مبلغ کل” مربوط به پایان آن سال
محاسبه می‌شود در آغاز آن سال “‌مبلغ کل” مزبور برآورد شده و پس‌از پایان آن سال
در نخستین فرصت ممکنه به طور قطعی تعیین خواهد شد.
‌بخش پنجم
‌محاسبه بهره
‌الف – بهره که در بند ۴ جزء الف ماده ۶ مقرر گردیده برای هر سال به ترتیب زیر
محاسبه خواهد شد:
1 – نرخ بهره که در جزء د معین گردیده بر متوسط ریاضی سالانه از متوسط‌های
نیمه‌ماهه مبلغی که زائد بر “‌ درصد مربوطه” سرمایه خالص انباشته‌شرکت ملی نفت
ایران باشد (‌و بر طبق جزء “ب” زیر محاسبه شود) اعمال خواهد شد. منظور از سرمایه
مزبور سرمایه‌ای است که در مورد تأسیسات و‌عملیات مربوط به تولید کلیه نفت خام و
عمل آوردن گاز مایع طبیعی در بندر ماهشهر به موجب این قرارداد مورد استفاده قرار
گرفته باشد.
2 – نتیجه حاصله بر تفاوت بین صد درصد و درصد نرخ مالیات بر درآمد ایران که در آن
سال به شرکتهای بازرگانی تعلق گیرد تقسیم خواهد شد.
ب – برای محاسبه متوسط نیمه‌ماهه هر ماه از مبلغ سرمایه خالص انباشته مورد اشاره
در بالا که به شرح بالا مورد استفاده قرار گرفته باشد به ترتیب زیر‌عمل خواهد شد:
1 – ارزش اقلام a تا e که در بند ج معین گردیده در اول و آخر ماه با مراجعه به
اطلاعات حسابداری موجود منجمله حسابهای حسابرسی شده مربوط‌به هزینه‌های سرمایه‌ای
و جاری که بر طبق این قرارداد صورت گرفته باشد محاسبه خواهد شد.
2 – محاسبه بالا بر اساس فرمول زیر خواهد آمد:
( (a+b-c)-(d+e)+(a’+b’-c’)-(d’+e’) )/(2)
‌در این فرمول (a) تا (e) نمودار ارزشها در ابتدای ماه و (a) تا (e)‌نمودار ارزشها
در آخر هر ماه است.
ج – اقلامی که در محاسبه مقرر در جزء ب بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد به شرح زیر
است:
a – صددرصد هزینه سرمایه‌ای مصوب انباشته مربوط به تولید نفت خام (‌منجمله تأسیسات
گاز مایع طبیعی و عمل آوردن آن در تصفیه‌خانه بندر‌ماهشهر) که از تاریخ اجراء به
بعد صورت گرفته است.
b – صددرصد سرمایه در گردش که برای عملیات مذکور در (a) بالا مورد احتیاج باشد.
c – صددرصد هزینه استهلاک انباشته مربوط به دارایی‌هایی که در نتیجه هزینه‌های
مذکور در (a) ایجاد شده باشد.
d – “‌درصد مربوطه” مبلغ (a+b+c) برای هر سال.
e – مبلغ انباشته وجوهی که از طرف شرکتهای بازرگانی به موجب ماده ۱۱ مساعده داده
شده منهای وجود انباشته‌ای که آنها در مقابل پرداختهای مقرر‌در ماده ۷ پایاپای
کرده‌اند. مبلغ اولیه سرمایه در گردش که مورد احتیاج خواهد بود با توافق بین شرکت
ملی نفت ایران و اعضای کنسرسیوم معین خواهد‌شد و گاه به گاه در صورت لزوم تغییر
خواهد یافت.
‌تعریف سرمایه در گردش و مدتی که سرمایه مزبور مورد عمل خواهد بود با توافق بین
شرکت ملی نفت ایران و اعضای کنسرسیوم معین خواهد شد.
‌د – ۱ – برای دوره ۲۱ مارس ۱۹۷۳ تا ۳۱ دسامبر ۱۹۷۳ و هر سال بعد از آن نرخ بهره
که به کار بردن آن در محاسبات مذکور در جزء الف بالا مقرر‌گردیده یک درصد در سال
بیش از متوسط ساده ریاضی سالانه نرخهای متداول بین بانکهای لندن برای سپرده‌های
ششماهه دلاری آمریکا در هر یک از‌روزهای کار در سال مورد بحث خواهد بود که بر طبق
مفاد بند (۲) پایین تعیین خواهد گردید.
2 – (‌الف) یک بانک انگلیسی و شعبه لندن یک بانک آمریکایی و شعبه لندن و یک بانک
فرانسوی هر کدام متوسط‌های نرخهای مزبور را به نحوی که‌به آنها عرضه شده است گواهی
خواهند نمود.
(ب) در محاسبات مقرر در جزء الف بالا متوسط ساده ریاضی سال از نرخهای متوسط گواهی
شده به کار برده خواهد شد.
ه – از لحاظ محاسبات مربوط به این بخش:
1 – ماه مارس ۱۹۷۳ از ۲۱ مارس ۱۹۷۳ تا ۳۱ مارس ۱۹۷۳ محسوب خواهد شد.
2 – ماه و سالی که این قرارداد در آن منقضی گردد در همان تاریخ انقضای قرارداد
خاتمه‌یافته تلقی خواهد شد.
‌و – ۱ – برآورد بهره هر سال که در بند ۲ جزء ج ماده ۶ ذکر شده به این طریق به دست
می‌آید که نرخ مقرر در بند ۲ پایین بر مبلغ متوسط برآورد شده‌سرمایه خالص انباشته
زائد بر “‌درصد مربوطه” شرکت ملی نفت ایران که در طی سال جاری به کار برده خواهد
شد اعمال گردد (‌و مبلغ مزبور بر حسب‌فرمول مقرر در بند ب (۲) بالا احتساب شود. که
در این فرمول a تا e مانده‌های انباشته در آغاز سال و ? تا ? صفحه ۴۸۴۹ کتاب”
مانده‌های انباشته‌برآورد شده در آخر سال بر اساس آخرین گزارشهای پیش‌بینی وضع
نقدی است) سپس مبلغ حاصله بر تفاوت بین صددرصد و درصد نرخ مالیات بر‌درآمد ایران
که در آن سال به شرکتهای بازرگانی تعلق می‌گیرد تقسیم خواهد شد.
2 – نرخ بهره مذکور در بند ۱ بالا یک درصد در سال بیش از متوسط ریاضی نرخهای
ششماهه متداول بین بانکهای لندن خواهد بود که برای سپرده‌های‌دلاری آمریکا به
نشنال وست مینستر بانک لیمیتد (National Westminster Bank Ltd)‌لندن در هر روزی از
ماه ژانویه که برآورد باید برای آن‌سال بشود مطابق گواهی بانک مزبور عرضه شود.
‌ز – بهره‌ای که به موجب جزء‌های “‌الف” و “‌و” بالا احتساب یا برآورد می‌شود بر
حسب سنت آمریکایی برای هر بشکه به ترتیب زیر محاسبه خواهد‌شد:
1 – در مورد محاسبه‌ای که به موجب جزء (‌الف) به عمل می‌آید بهره‌ای که به این نحو
محاسبه شده بر مجموع تعداد بشکه‌های نفت خام که در طی‌سال به شرکتهای بازرگانی
فروخته و تحویل گردیده است تقسیم خواهد شد.
2 – در مورد محاسبه‌ای که به موجب جزء (‌و) به عمل می‌آید بهره‌ای که به این نحو
محاسبه شده بر مجموع تعداد برآورد شده بشکه‌های نفت خام که‌در طی سال به شرکتهای
بازرگانی فروخته و تحویل خواهد گردید تقسیم خواهد شد.
‌جدول ۴
‌سود فروش فرآورده‌ها
‌سود حاصله از فروش فرآورده‌ها (‌به استثنای فرآورده‌های گاز مایع طبیعی) که به
وسیله شرکت ملی نفت ایران برای شرکتهای بازرگانی ساخته می‌شود‌و در شق (ج) بند ۲
جزء ب ماده ۵ قرارداد به آن اشاره شده است (‌و ذیلاً سود فروش نامیده خواهد شد) در
مورد همه شرکتهای بازرگانی برای هر سال‌به ترتیبی که ذیلاً مقرر گردیده است معین
خواهد شد:
‌الف – ۱ – مبلغی که معادل ارقام زیر خواهد بود تعیین می‌شود:
‌الف – ارزش فرآورده‌های صادر شده از بندر ماهشهر و آبادان توسط کلیه شرکتهای
بازرگانی که به موجب بند ۲ پایین تعیین خواهد شد منهای.
ب – ۱ – ارزش نفت خام تحویل شده به پالایشگاه آبادان به حساب همه شرکتهای بازرگانی
که طبق مقررات بند ۳ زیر تعیین خواهد شد به اضافه
2 – مبلغ اجرت تصفیه که شرکت ملی نفت ایران طبق بند ۴ زیر به بدهکار حساب شرکتهای
بازرگانی منظور می‌دارد.
2 – از لحاظ مفاد این جدول ارزش کل فرآورده‌های صادر شده به شرح زیر تعیین می‌شود:
‌الف – ارزش فرآورده‌های صادر شده به وسیله هر شرکت بازرگانی در صورتی که آن شرکت
یا وابسته‌های آن بهای آن فرآورده‌ها در بندر ماهشهر را اعلان‌کرده باشد به مأخذ
بهای اعلان شده در روز صدور فرآورده‌های مزبور تعیین خواهد شد.
ب – ارزش فرآورده‌های صادر شده به وسیله هر شرکت بازرگانی در صورتی که بهای آنها
اعلان نشده باشد به قیمت یا قیمتهایی محاسبه خواهد شد که‌شرکت بازرگانی مزبور هر
سه ماه یک بار به منظور تعیین ارزش این گونه فرآورده‌ها که در سه ماه پیش صادر
کرده است معلوم کرده و به شرکت ملی نفت‌ایران اطلاع دهد. شرکت بازرگانی مزبور به
محض درخواست شرکت ملی نفت ایران درباره رابطه آن فرآورده یا فرآورده‌ها با
فرآورده‌هایی که شبیه یا‌حتی‌المقدور نزدیک به آن‌ها بوده و بهای اعلان شده داشته
باشند با شرکت ملی نفت ایران وارد مذاکره خواهد شد تا موجه بودن این رابطه را
توضیح‌دهد یا هر گونه اطلاعات دیگری را که با قیمت اطلاع داده شده مرتبط بوده و
جنبه محرمانه یا رقابت‌آمیز نداشته باشد در اختیار شرکت ملی نفت ایران‌بگذارد.
ج – نظر به این که در خارک برای تحویل فرآورده‌ها یا سوخت کشتیها بهای جداگانه
اعلان نمی‌شود قیمتهای معمول در بندر ماهشهر ملاک عمل خواهد‌بود.
‌د – در هر سال قیمت متوسط موزون هر یک از فرآورده‌های اصلی یا فرعی بر مبنای
مجموع ارزش کلیه این فرآورده‌ها که به وسیله شرکتهای بازرگانی‌صادر شده است تعیین
می‌شود و این قیمتهای متوسط برای کلیه برداشتهای همه شرکتهای بازرگانی بر حسب هر
فرآورده ملاک عمل خواهد بود.
ه – مبلغی که به موجب مقررات (‌د) بالا تعیین می‌شود ارزش کل فرآورده‌های صادر شده
به وسیله شرکتهای بازرگانی یا به حساب آنها در هر سال از‌نفت خامی است که برای
آنها در پالایشگاه آبادان تصفیه شده است.
3 – ارزش نفت خامی که به حساب شرکتهای بازرگانی به پالایشگاه آبادان تحویل می‌شود
بر مبنای قیمتهای اعلان شده فوب بندر ماهشهر منهای ۴.۵۰‌صدم دلار آمریکایی برای هر
بشکه خواهد بود که به عنوان هزینه انتقال مورد توافق قرار گرفته است. مقدار و وزن
مخصوص این نفت خام به ترتیبی‌که در قرارداد پالایش مذکور در ماده ۴ این قرارداد
مقرر گردیده تعیین خواهد شد.
4 – اجرت تصفیه مذکور در این ماده عبارت از اجرتی است که شرکت ملی نفت ایران در هر
سال از بابت تصفیه در پالایشگاه آبادان به حساب شرکتهای‌بازرگانی منظور می‌نماید.
ب – مبلغ سود فروش همه شرکتهای بازرگانی که بر طبق بند ۱ جزء الف بالا تعیین
می‌شود به صورت درصدی از بهای اعلان شده نفت خامی که به‌حساب همه شرکتهای بازرگانی
به پالایشگاه آبادان تحویل شده و به ترتیب مقرر در بند ۳ جزء الف بالا معین می‌شود
نشان داده خواهد شد. درصد‌مزبور در ارزش نفت خام تحویل داده شده به پالایشگاه
آبادان به حساب هر یک از شرکتهای بازرگانی (‌بر مبنای بهای اعلان شده مربوطه) ضرب
خواهد‌شد تا سود فروش آن شرکت معلوم شود.
‌هر گاه درصد مزبور از پنج درصد کمتر باشد مبلغ سود فروش بر مبنای پنج درصد محاسبه
خواهد شد.
ج – چگونگی محاسبه سود فروش شرکتهای بازرگانی در پایین نمایش داده می‌شود:
‌بر مبنای عملیات پالایش در سال جاری هزار لیره هزار لیره
———————————————————————-
1 – ارزش فرآورده‌های صادر شده به وسیله
‌کلیه شرکتهای بازرگانی – ۱۰۴۰۰۰
2 – ارزش نفت خام تحویل شده به پالایشگاه
‌به وسیله شرکتهای بازرگانی به بهای
‌اعلان شده مربوطه ۶۵۰۰۰ –
3 – اجرت تصفیه که مربوط به حساب شرکتهای
‌بازرگانی منظور شده ۳۰۰۰۰ –
95000
——-
‌سود فروش (‌سود پالایش) ۹۰۰۰
4 – نمایش سود فروش به صورت ارزش نفت خام
‌تحویل داده شده به وسیله شرکتهای بازرگانی به
‌پالایشگاه آبادان (‌در صورتی که درصد نشان‌داده شده
‌در شماره ۴ از ۵% بیشتر باشد همان درصد بیشتر در
‌محاسبه به کار برده خواهد شد). ۱۳.۸%

‌جدول ۵
‌دستورالعمل اختصاری برنامه‌ریزی در مورد نفت خام صادراتی شرکت ملی نفت ایران
‌شرکت ملی نفت ایران در حدود “‌دستورالعمل برداشت” در مورد صدور نفت خام به نحو
مقرر در زیر عمل خواهد کرد:
‌الف – مقادیر مشخص سالانه
‌مقادیر مشخص سالانه شرکت ملی نفت ایران از نفت خام صادراتی همان است که در ماده ۲
این قرارداد مقرر گردیده است.
ب – مقدار سالیانه آماده صدور و قابلیت انعطاف آن.
1 – مجموع مقدار مشخص صادراتی شرکت ملی نفت ایران از نفت خام برای هر سال به این
طریق محاسبه می‌شود که میزان روزانه مقدار مشخص‌برای آن سال در عدد روزهای مزبور
ضرب شود لیکن در مورد سال ۱۹۷۳ میزان روزانه در تعداد روزهای باقیمانده از تاریخ
اجرا تا ۳۱ دسامبر ضرب‌خواهد شد. مقدار مشخص مزبور بین درجه‌های صادراتی نفت خام
به نسبت موجود بودن آنها در خارک یا نقطه صدور دیگر نفت خام تقسیم خواهد‌شد.
2 – تفاوت مجاز عملیاتی پایان سال برای تأخیر واقعی نفتکش در مورد شرکت ملی نفت
ایران معادل با چهار میلیون بشکه یا ظرفیت ناویژه دو نفتکش(‌هر کدام که بیشتر
باشد) خواهد بود.
‌برداشت این گونه تفاوت مجاز عملیاتی پایان سال در طی سال بعد تا میزان چهار
میلیون بشکه یا ظرفیت ناویژه دو نفتکش (‌هر کدام که بیشتر باشد) با‌حق اولویت شرکت
ملی نفت ایران ممکن خواهد بود از از لحاظ محاسبه کسری برداشت سال مزبور از مجموع
مقادیر نفت خام برداشت شده در آن‌سال موضوع خواهد شد.
3 – برای دوره منتهی به ۳۱ دسامبر ۱۹۷۵ شرکت ملی نفت ایران از باب انعطاف بیشتری
می‌تواند مقادیر برداشت نشده در هر سال را تا میزان ۱۰‌درصد از مجموع مقدار مشخص
آن سال به سال بعد انتقال دهد و مانده این مقادیر را که زائد بر تفاوت مجاز
عملیاتی پایان سال باشد به نحو مقرر در بند(۲) بالا در سال بعد بدون استفاده از حق
اولویت برداشت نماید.
‌نسبت به مدت متعاقب ۳۱ دسامبر ۱۹۷۵ اختیار راجع به انتقال مقادیر برداشت‌نشده به
سال بعد از ۱۰ درصد به ۵ درصد مجموع مقدار مشخص هر‌سال تقلیل خواهد یافت. “‌حق
برداشت در سال بعد بدون رعایت اولویت” به این معنی است که مقدار منتقل شده به
عنوان حقی در سال بعد تلقی‌نمی‌شود بلکه شرکت ملی نفت ایران تنها در صورتی
می‌تواند نفت خام مزبور را برداشت نماید که نفت خام در خارک در طی یک دوره سه‌ماهه
یا‌ماهانه معینی به مقدار زائد بر احتیاجات اعلام شده شرکتهای بازرگانی موجود باشد
و این برداشت در دوره سه‌ماهه یا ماهانه مزبور بر طبق‌دستورالعملهای سه‌ماهه و
ماهیانه که مورد توافق طرفین قرار گرفته است انجام گیرد.
‌مقادیری که از بابت کسر برداشت بدون رعایت اولویت از سال پیش نقل گردیده و در سال
بعد برداشت شده باشد از لحاظ محاسبه کسر برداشت سال‌مزبور از مجموع مقادیر نفت خام
برداشت شده در آن سال موضوع نخواهد شد.
ج – حق برداشت سه‌ماهه و ماهیانه
‌دستورالعملی که خلاصه آن در زیر ذکر شده است تا بالاترین حد مجموع مقدار مشخص
سالانه با تعدیلاتی که به موجب مقررات مربوط به قابلیت‌انعطاف صورت گرفته باشد
مورد عمل خواهد بود.
1 – حق برداشت سه‌ماهه
‌درصد حق برداشت سه‌ماهه شرکت ملی نفت ایران در هر سال بر حسب هر درجه نفت خام
نسبت به مجموع مقدار مشخص آن سال برابر خواهد بود با‌درصد مجموع مقدار برآورد شده
نفت خام آماده برداشت در آن سه‌ماهه بر حسب هر درجه نسبت به مجموع مقدار برآورد
شده نفت خام آماده برداشت‌در آن سه‌ماهه بر حسب هر درجه نسبت به مجموع مقدار
برآورد شده آماده برداشت در آن سال شرکت ملی نفت ایران در پایان هر دوره سه‌ماهه
از‌تفاوت مجاز عملیاتی برابر با ظرفیت یک نفتکش استفاده خواهد کرد که حق اضافی
برداشت آن را در ظرف سه‌ماهه بعد خواهد داشت.
2 – حق بارگیری ماهیانه
‌شرکت ملی نفت ایران تعهد می‌نماید که در هر دوره سه‌ماهه از مدتی که به ۳۱ دسامبر
1975 منتهی می‌شود در تعیین نفتکشها به طور یکنواخت عمل‌نماید به نحوی که به حق
شرکتهای بازرگانی در حمل نفت خام خللی وارد نیاید برای این منظور یک برنامه
بارگیری ماهانه تهیه خواهد شد و در صورتی‌که برنامه تلفیقی شرکت ملی نفت ایران و
شرکتهای بازرگانی برای ماه بعد عملی نباشد هماهنگ‌کنندگان برنامه بارگیری با شرکت
ملی نفت ایران و‌شرکتهای بازرگانی به مشاوره خواهند پرداخت تا برنامه‌های بارگیری
انفرادی آنها را مورد تجدید نظر قرار داده و به نحوی تعدیل نمایند که مؤدی به
یک‌برنامه تلفیقی برای آن ماه بشود که از لحاظ شرکت ملی و شرکتهای بازرگانی
منصفانه بوده و هماهنگ‌کنندگان بارگیری آن را عملی بدانند. برای دوره بعد‌از اول
ژانویه ۱۹۷۶ حق برداشت ماهیانه شرکت ملی نفت ایران برای هر درجه نفت خام به نسبت
حق شرکت مزبور در دوره سه‌ماهه مربوطه خواهد‌بود. شرکت ملی نفت ایران از تفاوت
مجاز عملیاتی پایان ماه برابر با ظرفیت یک نفتکش استفاده خواهد کرد که حق اضافی
برداشت آن را در ظرف ماه‌بعد خواهد داشت.
‌د – اعلام احتیاجات نفت خام و تعیین کشتی
1 – شرکت ملی نفت ایران تا ۲۰ نوامبر، ۲۰ فوریه، ۲۰ مه و ۲۰ اوت احتیاجات صادراتی
نفت خام خود را درجه به درجه برای دوره‌های سه‌ماهه بعد‌اعلام خواهد داشت.
2 – شرکت ملی نفت ایران حداکثر تا ۱۲ هر ماه برنامه انفرادی خود را جهت تعیین
نفتکش برای ماه بعد اطلاع خواهد داد تا ۱۶ هر ماه قبولی برنامه‌پیشنهادی بارگیری
برای ماه بعد به اطلاع شرکت ملی نفت ایران رسانیده خواهد شد. از آن پس شرکت ملی
نفت ایران هر گونه پیشنهاد تغییری را که در‌برنامه بارگیری اعلام شده خود می‌دهد
اطلاع خواهد داد.
ه – مقادیر نفت خام که برنامه حمل آنها از طرف شرکت ملی نفت ایران اعلام شده و به
موجب مقررات ماده ۳ این قرارداد مورد تعهد قرار گرفته باشد بر‌اساس سالانه یا
سه‌ماهه بر حسب مورد و با رعایت مقررات بند (۲) از جزء ه ماده ۳ قرارداد جزو
مقداری که شرکت ملی نفت ایران حق برداشت آن را‌دارد منظور خواهد شد.
‌و – تفاوت مجاز عملیاتی برای جبران تأخیر واقعی نفتکشها به نحوی که در بند ب (۲)
بالا استعمال شده به این معنی است که شرکت ملی نفت ایران‌در نتیجه تأخیر نفتکش حق
خواهد داشت مقدار معین نفت خام را در دوره لاحق حمل کند و تأخیر نفتکش بر حسب
تعریف عبارت است از این که یک‌کشتی بر حسب اعلامی که مورد قبول واقع گردیده و باید
قاعدتاً در آخر دوره سابق بارگیری می‌کرد قبل از ساعت ۲۴ روز دوم دوره لاحق وارد
شود و‌به بندر اعلام کند که حاضر به بارگیری است. تفاوت مجاز عملیاتی به نحوی که
در جزء ج (۱) و (۲) مقرر بالا مقرر گردیده به این معنی است که شرکت‌ملی نفت ایران
حق خواهد داشت که مقدار معین نفت خام را در نتیجه این که شرکت مزبور به هر علتی
اعلام بارگیری را مسترد داشته است در دوره‌لاحق تجدید اعلام کند و بارگیری نماید.
‌ز – مقررات مندرج در این جدول در طول مدت قرارداد معتبر خواهد بود معذالک شرکتهای
بازرگانی و شرکت ملی نفت ایران گاه به گاه تغییراتی را که‌ممکن است در این
دستورالعمل بر حسب اوضاع و احوال روز مورد تراضی طرفین باشد با یکدیگر مورد بحث و
مذاکره قرار خواهند داد.
ح – دستورالعمل تفصیلی برای اجرای دستورالعمل اختصاری بالا بعداً تهیه خواهد شد.
‌ضمیمه ۲
‌یادداشتهای مربوطه
‌یادداشت
‌پرداخت حقوق بندری در جزیره خارک
‌بدین وسیله توافق حاصله بین ایران و اعضای کنسرسیوم را اشعار می‌دارد که با وجود
نرخهایی که ممکن است در هر زمان از باب حقوق و عوارض‌بندری از هر قبیل به کشتیهایی
که از نقطه بارگیری خارک استفاده می‌کنند تعلق گیرد هیچ یک از اعضای کنسرسیوم و
شرکتهای بازرگانی و وابسته‌های‌آنها و مشتریان هیچ یک از آنها و همچنین هیچ یک از
شرکتهایی که در کار حمل و نقل نفت خام و گاز طبیعی یا فرآورده‌های ایران ذینفع
هستند مشمول‌پرداخت حقوق و عوارضی کلاً زاید بر ۹.۵ ریال نسبت به هر تن از ظرفیت
ناویژه ثبت شده کشتیهایی که در مالکیت یا در اجاره آنها باشد نخواهد بود‌مگر آن که
خدمات بندری در نقطه بارگیری جزیره خارک از طرف سازمان بنادر و کشتیرانی تأمین شود
که در آن صورت طرفین با هم مذاکره خواهند کرد‌تا تعدیلی را که مناسب باشد نسبت به
مبلغ ۹.۵ ریال مذکور به عمل آورند.
‌معذلک هر گاه در یکی از سایر کشورهای مجاور خلیج فارس حقوق و عوارض بندری قابل
پرداخت در بنادر بارگیری نفت خام اضافه شود و اضافه‌مزبور از طرف دو یا چند عضو
کنسرسیوم نسبت به امتیازی که در آن مشترکاً ذینفع هستند مورد قبول طرفین قرار گیرد
و میزان آن حقوق و عوارض در‌مقابل خدماتی که انجام می‌گیرد از لحاظ کشور مزبور
مساعدتر از میزان حقوق و عوارض مزبور در ایران نسبت به خدماتی که انجام می‌شود
باشد‌اعضای کنسرسیوم با ایران مشورت خواهند کرد که میزان تغییری که در حقوق و
عوارض مزبور باید داده شود معلوم گردد تا مزایای مقتضی بر اساس‌ترتیبات مشابهی
شامل ایران نیز بشود.
وزیر دارایی
‌گالف اویل کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌موبیل اویل کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌اکزون کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌استاندارد اویل کالیفرنیا،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌تکزاکو اینکورپوریتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌از طرف دی بریتیش پترولیوم کمپانی لیمیتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌از طرف شل پترولیوم ن.‌و.
شاهد ……

‌از طرف کمپانی فرانسز ده پترول
شاهد ……

‌امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌آتلانتیک ریچفیلد کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌کانتیننتال اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌گتی اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌چارتر اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌دی استاندارد اویل کمپانی (‌اوهایو)،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌مورخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌یادداشت
‌اطلاعات محرمانه
‌بدین وسیله ترتیباتی را که بر طبق ماده ۱۶ قرارداد منعقد در همین تاریخ راجع به
مبادله و عدم افشای اطلاعات محرمانه مورد توافق شرکت ملی نفت‌ایران و اعضای
کنسرسیوم قرار گرفته است اشعار می‌دارد:
‌شرکت ملی نفت ایران کلیه اطلاعات مربوط به عملیات موضوع قرارداد را که اعضای
کنسرسیوم درخواست کنند در اختیار آنها قرار خواهد داد. اعضای‌کنسرسیوم متعهد
خواهند بود که هیچ گونه اطلاعات مربوط به عملیات موضوع قرارداد را خواه آن چه در
حال حاضر در اختیار آنان می‌باشد و خواه آن‌چه مستقیماً از شرکت ملی نفت ایران یا
از طریق عاملین مجاز آن تحصیل نمایند بدون رضایت شرکت ملی نفت ایران به اشخاصی غیر
از شرکتهای‌وابسته خود فاش نکنند. این شرکتهای وابسته نیز به نوبه خود ملزم خواهند
بود که مقررات این یادداشت را رعایت کنند.
‌شرکت ملی نفت ایران متعهد می‌شود که هیچ گونه اطلاعات محرمانه‌ای را که از یکی از
اعضای کنسرسیوم دریافت کرده باشد بدون رضایت آنها به‌اشخاص ثالث جز شرکتهای وابسته
خود فاش نکند.
‌علیرغم آن چه که در بالا گفته شد هر یک از طرفین می‌تواند این گونه اطلاعات را تا
آن جا که بر حسب تعهد قانونی یا به موجب درخواست مرجع‌صلاحیتدار دولتی یا بورس
رسمی اوراق بهادار در ایران یا خارج لازم باشد فاش کند. در این صورت اطلاعی که به
ترتیب مذکور فاش شده باشد به‌اقتضای مورد توسط عضو کنسرسیوم به شرکت ملی نفت ایران
یا توسط شرکت ملی نفت ایران به اعضای کنسرسیوم اعلام خواهد شد.
‌هر یک از طرفین اطلاعات مربوط به ذخایر نفتی گاز طبیعی واقع در ناحیه را در زمینه
پیشنهادهای احتمالی راجع به طرح‌هایی که طبق ماده ۱۵ قرارداد‌اجراء خواهد شد به هر
کس که برای مشارکت در چنین طرحی علاقه واقعی نشان داده باشد فاش نماید مشروط بر آن
که پیش از فاش کردن آن اطلاع از‌شخص مزبور تعهد گرفته شود که محرمانه بودن آن را
رعایت کند.
‌از طرف شرکت ملی نفت ایران

‌گالف اویل کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌موبیل اویل کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌اکزون کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌استاندارد اویل کمپانی آف کالیفرنیا،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌تکزاکو اینکورپوریتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌از طرف دی بریتیش پترولیوم کمپانی لیمیتد،
شاهد ……

‌از طرف شل پترولیوم ن.‌و.
شاهد ……

‌از طرف کمپانی فرانسز ده پترول
شاهد ……

‌امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌آتلانتیک ریچفیلد کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌کانتیننتال اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌گتی اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌چارتر اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌دی استاندارد اویل کمپانی (‌اوهایو)،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌مورخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌یادداشت
‌موافقت شرکت ملی نفت با واگذاری
‌در مورد مفاد جزء الف ماده ۲۵ قراردادی که در تاریخ این یادداشت منعقد گردید بدین
وسیله ترتیبات مورد توافق بین شرکت ملی نفت ایران و اعضای‌کنسرسیوم درج می‌شود که
هر گاه یک عضو کنسرسیوم مایل باشد تمام یا قسمتی از حقوق و تعهدات خود به موجب این
قرارداد را واگذار کند باید‌موافقت کتبی شرکت ملی نفت را درخواست نماید و بدون
دلیل معقول از اعطای چنین موافقتی امتناع نخواهد شد.
‌از طرف شرکت ملی نفت ایران

‌گالف اویل کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌موبیل اویل کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌اکزون کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌استاندارد اویل کمپانی اف کالیفرنیا،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌تکزاکو اینکورپوریتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌از طرف دی بریتیش پترولیوم کمپانی لیمیتد،
شاهد ……

‌از طرف شل پترولیوم ن. و.
شاهد ……

‌از طرف کمپانی فرانسزده پترول
شاهد ……

‌امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌آتلانتیک ریچفیلد کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌کانتیننتال اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌گتی اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌چارتر اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌دی استاندارد اویل کمپانی (‌اوهایو)،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌مورخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌یادداشت
‌سوختگیری
‌بدین وسیله ترتیباتی را که به موجب ماده ۲۱ قرارداد منعقد شده در تاریخ این
یادداشت بین شرکت ملی نفت ایران و اعضای کنسرسیوم مورد توافق قرار‌گرفته است اشعار
می‌دارد، این توافق در خصوص سوختگیری کشتیها در بنادر ایران از فرآورده‌هایی است
که از نفت خام تولید شده به موجب قرارداد‌ساخته می‌شود:
‌الف – خدمات سوختگیری در کلیه بنادر ایران توسط شرکت ملی نفت ایران انجام خواهد
شد.
ب – ۱ – در آبادان و بندر ماهشهر و خارک و هر نقطه دیگری که در آینده از برای
بارگیری نفت خام تولید شده به موجب قرارداد ایجاد شود سوخت‌مورد نیاز هر کشتی که
در اجاره یکی از آنها باشد و یا قرارداد سوختگیری با یکی از آنها داشته باشد توسط
اعضای کنسرسیوم از فرآورده‌هایی که از نفت‌خام خریداری شده به موجب قرارداد در
ایران ساخته می‌شود تأمین خواهد گردید و هزینه حمل و نقل از بندر ماهشهر تا بندر
بارگیری بر عهده آن عضو‌کنسرسیوم خواهد بود.
2 – سوخت مورد نیاز کلیه کشتیهای دیگر در بنادر ایران به عنوان جزیی از مصرف داخلی
توسط شرکت ملی نفت ایران تأمین خواهد شد لیکن سوختی‌که شرکت ملی نفت ایران تأمین
خواهد شد لیکن سوختی که شرکت ملی ایران به کشتیهایی که در بازرگانی بین‌المللی
اشتغال دارند (‌به جز کشتیهایی که‌تحت پرچم ایران رفت و آمد می‌کنند) تحویل
می‌دهند از هر جهت جزو فرآورده‌های ساخته شده از نفت خام صادراتی خود شرکت ملی نفت
ایران‌تلقی خواهد شد مگر آن که شرکت ملی نفت ایران سوخت مزبور را از یکی از اعضای
کنسرسیوم خریداری کرده باشد.
ج – اعضای کنسرسیوم برای هر تن سوختی که برای آنها بارگیری می‌شود اجرتی برابر با
63 سنت آمریکایی به شرکت ملی نفت ایران خواهند پرداخت‌و در هر سال مبلغی معادل با
45 درصد اجرت مزبور که در آن سال پرداخت گردد به مبلغی که به موجب بند ۴ جزء ب بخش
دوم از جدول ۳ قرارداد‌محاسبه می‌شود اضافه خواهد شد.
‌از طرف شرکت ملی نفت ایران

‌گالف اویل کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌موبیل اویل کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌اکزون کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌استاندارد اویل کمپانی آف کالیفرنیا،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌تکزاکو اینکورپوریتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌از طرف دی بریتیش پترولیوم کمپانی لیمیتد،
شاهد ……

‌از طرف شل پترولیوم ن. و.
شاهد ……

‌از طرف کمپانی فرانسز ده پترول،
شاهد ……

‌امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌آتلانتیک ریچفیلد کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌کانتیننتال اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌گتی اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌چارتر اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌دی استاندارد اویل کمپانی (‌اوهایو)،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲

‌یادداشت
‌تخفیفات (‌نفت خام)
‌بدین وسیله توافق حاصله میان ایران، شرکت ملی نفت ایران، اعضای کنسرسیوم و
شرکتهای بازرگانی اعلام می‌شود که شرکت ملی نفت ایران می‌تواند‌منحصراً به تشخیص
خود تخفیفهایی را از بهای اعلان شده مربوط به نفت خامی که شرکتهای بازرگانی از
ایران صادر می‌نمایند تصویب کند و این‌تخفیفها از لحاظ مالیات بر درآمد در ایران
از حداقل عوائد ناویژه مذکور در جزء ب ماده ۵ قراردادی که همزمان با این یادداشت
منعقد شده است کسر‌خواهد شد.
‌وزیر دارایی
‌از طرف شرکت ملی نفت ایران

‌گالف اویل کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌موبیل اویل کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌اکزون کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌استاندارد اویل کمپانی آف کالیفرنیا،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌تکزاکو اینکورپوریتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌از طرف دی بریتیش پترولیوم کمپانی لیمیتد،
شاهد ……

‌از طرف شل پترولیوم ن.‌و.
شاهد ……

‌از طرف کمپانی فرانسز ده پترول
شاهد ……

‌امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌آتلانتیک ریچفیلد کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌کانتیننتال اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌گتی اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌چارتر اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌دی استاندارد اویل کمپانی (‌اوهایو)،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌گالف اینترنشنال کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌موبیل اویل ایران اینکورپوریتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌اسو تریدینگ کمپانی آف ایران،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌ایران کالیفرنیا اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌تکزاکو ایران لیمیتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌کالتکس (‌ایران) لیمیتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌از طرف اویل تریدینگ کمپانی (‌ایران) لیمیتد
‌به وسیله …… شاهد ……

‌از طرف ندرلندز – ایرانز آردولی هندل ماتشاپای (‌ندرلندز ایرانین اویل تریدینگ
کمپانی) ن.‌و.
شاهد ……

‌امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی آف ایران،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌آرکو ایران اینکورپوریتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌سن‌جاسینتو ایسترن کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌گتی ایران لیمیتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌چارتر (‌ایران) پترولیوم کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌سوهایو – ایران تریدینگ اینکورپوریتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌به تاریخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌یادداشت
‌تخفیفات (‌گاز طبیعی)
‌بدین وسیله اشعار می‌دارد که به موجب تفاهم مبتنی بر مقررات جزء ح ماده ۱۵
قرارداد که در همین تاریخ بین شرکت ملی نفت ایران و اعضای‌کنسرسیوم منعقد گردیده
در مورد بهای بازرگانی گاز طبیعی که به شرح مقرر در ماده ۱۵ به شرکتهای مختلط
فروخته شود تخفیفاتی به قرار زیر منظور‌خواهد شد:
1 – در مورد گاز طبیعی فروخته شده به شرکت مختلطی که فقط با مشارکت شرکت ملی نفت
ایران و اعضای کنسرسیوم تشکیل یافته باشد بهای‌بازرگانی کلیه گاز مزبور مشمول چنان
تخفیفاتی خواهد بود که در نتیجه اعمال آن بهای قابل پرداخت از طرف آن شرکت مختلط
بتواند با قیمتهایی که گاز‌طبیعی به آن قیمتها در کشورهای همجوار خلیج فارس در
اختیار دارندگان امتیاز قرار می‌گیرد رقابت نماید (‌مقصود از امتیاز در این عبارت
امتیازهایی‌است که دو یا چند عضو کنسرسیوم در آن ذینفع باشند)
2 – در مورد گاز طبیعی فروخته شده به هر شرکت مختلط دیگری که اعضای کنسرسیوم هم در
آن شرکت ذینفع باشند بهای بازرگانی کلیه گاز مزبور‌مشمول چنان تخفیفاتی خواهد بود
که در نتیجه اعمال آن، بهای قابل پرداخت از طرف آن شرکت مختلط معادل باشد با بهای
قابل رقابت مقرر در بند(۱) بالا در مورد قسمتی از گاز مزبور به تناسب درصد کل سهم
اعضای کنسرسیوم و هر شخص ثالث معرفی شده به وسیله آنها (‌به شرطی که قسمت‌مزبور از
پنجاه درصد تجاوز نکند)، و به بهای بازرگانی در مورد بقیه آن گاز.
‌از طرف شرکت ملی نفت ایران

‌گالف اویل کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌موبیل اویل کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌اکزون کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌استاندارد اویل کمپانی آف کالیفرنیا،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌تکزاکو اینکورپوریتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌از طرف دی بریتیش پترولیوم کمپانی لیمیتد،
شاهد ……

‌از طرف شل پترولیوم ن.‌و.
شاهد ……

‌از طرف کمپانی فرانسز ده پترول
شاهد ……

‌امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌آتلانتیک ریچفیلد کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌کانتیننتال اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌گتی اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌چارتر اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌دی استاندارد اویل کمپانی (‌اوهایو)،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌مورخ تیر ماه ۱۳۵۲

‌یادداشت
‌شرکتهای عامل: پایان قرارداد کنسرسیوم و مفاصا
‌حقوق و تعهدات و وظایف شرکت اکتشاف و تولید نفت ایران.
(” Iraanse Aardolie Exploratie en productie Maatschappij)” N.V.)
‌و شرکت تصفیه ایران
(”Iraanse Aardoile Raffinage Maatschappij” N.V.)
‌از تاریخ تصویب قرارداد که مقارن با این یادداشت منعقد می‌شود پایان خواهد یافت.
‌ایران و شرکت ملی نفت ایران از یک طرف و شرکتهای مذکور از طرف دیگر بدین وسیله و
از تاریخ تصویب قرارداد که مقارن این یادداشت منعقد‌می‌شود ذمه یکدیگر را از بابت
کلیه دعاوی و مطالبات و مسائل معوقه از هر قبیل و راجع به هر امری که از قرارداد
کنسرسیوم و ترتیبات مربوطه آن‌ناشی شود و یا به قرارداد و ترتیبات مزبور مرتبط
باشد ابراز می‌نمایند.
‌از طرف دولت ایران
‌از طرف شرکت ملی نفت ایران

‌گالف اویل کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌موبیل اویل کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌اکزون کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌استاندارد اویل کمپانی آف کالیفرنیا،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌تکزاکو اینکورپوریتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌از طرف دی بریتیش پترولیوم کمپانی لیمیتد،
شاهد ……

‌از طرف شل پترولیوم ن. و.
شاهد ……

‌از طرف کمپانی فرانسز ده پترول
شاهد ……

‌امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌آتلانتیک ریچفیلد کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌کانتیننتال اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌گتی اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌چارتر اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌دی استاندارد اویل کمپانی (‌اوهایو)،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌گالف اینترنشنال کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌موبیل اویل ایران اینکورپوریتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌اسو تریدینگ کمپانی اف ایران،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌ایران کالیفرنیا اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌تکزاکو ایران لیمیتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌گالتکس (‌ایران) لیمیتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌از طرف اویل تریدینگ کمپانی (‌ایران) لیمیتد
‌به وسیله …… شاهد ……

‌از طرف ندرلندز ایرانز آردولی هندل ماتشاپای (‌ندرلندز ایرانین اویل تریدینگ
کمپانی) ن.‌و.
شاهد ……

‌امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی اف ایران،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌آرکو ایران اینکورپوریتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌سن‌جاسینتو ایسترن کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌گتی ایران لیمیتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌چارتر (‌ایران) پترولیوم کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌سوهایو – ایران تریدینگ اینکورپوریتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌از طرف “‌ایرانز آردولی اکسپلوراتی آن پروداکتی ماتشاپای” ن. و. (‌شرکت اکتشاف و
تولید نفت ایران)
‌به وسیله …… شاهد ……

‌از طرف “‌ایرانز آردولی رافیناج ماتشاپای” ن.‌و. (‌شرکت تصفیه نفت ایران)
شاهد ……

‌تیر ماه ۱۳۵۲

‌مورخ تیر ماه ۱۳۵۲
‌ضمیمه ۳
‌نامه مربوطه
‌شرکت ملی نفت ایران
‌معامله ملل کامله‌الوداد
‌بدین وسیله اشعار می‌دارد که به موجب تفاهم فیمابین هر گاه در طول مدت قرارداد که
مقارن با تاریخ این نامه منعقد می‌شود، دو یا چند عضو‌کنسرسیوم مشترکاً با یک یا
چند کشور تولیدکننده نفت در حوزه خلیج فارس ترتیبات جدیدی را مورد توافق قرار دهند
که آن ترتیبات مربوط به ناحیه‌ای‌باشد که در تاریخ این نامه مشمول یکی از امتیازات
موجود است و اعضای کنسرسیوم مشترکاً در آن ذینفع هستند و هم اکنون نفت از آن تولید
و صادر‌می‌شود و هر گاه آن ترتیبات (‌با منظور نمودن عوامل متقابل) موجب گردد که
علاوه بر آن چه در قرارداد عمومی مشارکت و ترتیبات مربوطه آن (‌به‌صورتی که در این
تاریخ وجود دارد) مقرر است اثر مالی من‌حیث‌المجموع بهتری برای کشور یا کشورهای
مزبور حاصل شود قرارداد حاضر تا حدود‌لازم با مشورت اعضای کنسرسیوم تغییر خواهد
یافت به نحوی که مزایای مقتضی بر اساس ترتیبات مشابهی شامل ایران گردد مگر آن که
کشور مزبور آن‌مزایا را (‌به موجب قراردادهایی که در اجرای قرارداد مشارکت منعقد
شود یا به هر نحو دیگر) از این باب دریافت کرده باشد که مزایایی را که به
موجب‌قرارداد حاضر شامل ایران گردیده است شامل خود بگرداند.
‌در مشاوره مورد اشاره بالا کلیه عوامل از هر قبیل که به امر تشخیص حدود تغییرات
لازمه مربوط باشد به حساب گرفته خواهد شد.
‌این همان نامه‌ای است که در بند ۱ بخش دوم جدول ۳ قرارداد به آن اشاره شده است.
خواهشمند است در صورتی که موافق باشید که مندرجات بالا‌توافق فیمابین را صحیحاً
منعکس می‌سازد موافقت خود را با امضاء و اعاده نسخه دوم این نامه که لفاً ارسال
می‌شود اعلام فرمایند.
‌با تقدیم احترام

‌گالف اویل کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌موبیل اویل کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌اکزون کورپوریشن،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌استاندارد اویل کمپانی اف کالیفرنیا،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌تکزاکو اینکورپوریتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌از طرف دی بریتیش پترولیوم کمپانی لیمیتد،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌از طرف شل پترولیوم ن. و.
‌به وسیله …… شاهد ……

‌از طرف کمپانی فرانسز ده پترول
‌به وسیله …… شاهد ……

‌امریکن ایندیپندنت اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌آتلانتیک ریچفیلد کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌کانتیننتال اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌گتی اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌چارتر اویل کمپانی،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌دی استاندارد اویل کمپانی (‌اوهایو)،
‌به وسیله …… شاهد ……

‌موافقت می‌شود.
‌شرکت ملی نفت ایران ……

---

‌قرارداد فوق مشتمل بر سی و سه ماده و سه ضمیمه منضم به قانون الغاء قرارداد نفت با کنسرسیوم مصوب ۱۳۳۳ و فروش و خرید نفت بین دولت‌ شاهنشاهی ایران و شرکتهای خارجی می‌باشد.

‌رییس مجلس سنا – جعفر شریف امامی