ماده واحده – اصلاحیه موافقتنامه همکاری بین دولت کشورهای متحده آمریکا و دولت شاهنشاهی ایران راجع به استفاده‌های غیر نظامی از انرژی اتمی” را که مشتمل بر یک مقدمه و شش ماده بوده و در تاریخ ۱۸ خرداد ماه ۱۳۴۳ در واشنگتن به امضاء رسیده و همچنین “موافقتنامه بین آژانس بین‌المللی انرژی و دولت شاهنشاهی ایران و دولت کشورهای متحده آمریکا برای انجام اقدامات تأمینی” را که مشتمل بر یک مقدمه و هشت ماده و یک الحاقیه است و در تاریخ ۱۳ آذر ۱۳۴۳ در وین به امضاء رسیده است تصویب و به دولت اجازه داده می‌شود اسناد تصویب مربوطه را مبادله نماید.
قانون بالا مشتمل بر ماده واحده و متن دو موافقتنامه ضمیمه پس از تصویب مجلس سنا در تاریخ بیست و هفتم مهر ماه ۱۳۴۵ در جلسه روز سه‌شنبه بیست و نهم آذر ماه یکهزار و سیصد و چهل و پنج شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی – مهندس عبداله ریاضی
اصلاحیه موافقتنامه همکاری بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت کشورهای متحده امریکا
راجع به استفاد‌های غیر نظامی از انرژی اتمی
دولت ایران و دولت کشورهای متحده امریکا بمنظور اصلاح موافقتنامه همکاری بین دولت ایران و دولت کشورهای متحده امریکا راجع به استفاده‌های غیر نظامی از انرژی اتمی که در تاریخ پنجم مارس ۱۹۵۷ در واشنگتن به امضاء رسیده و از این پس “موافقتنامه همکاری” خوانده می‌شود بشرح زیر موافقت مینمایند:
ماده ۱ )
ماده چهارم موافقتنامه همکاری بشرح زیر اصلاح گردیده است:
الف – در بندهای ۱ و ۴ هر کجا کلمه اجاره ذکر شده است بجای آن کلمه انتقال گذاشته شود.
ب – جمله جدید زیر به آخر بند ۲ اضافه می‌شود.
قبول شده است و موافقت حاصل است که گرچه دولت ایران میتواند اورانیوم غنی شده از یو ۲۳۵ را بین مصرف‌کنندگان مجاز در ایران توزیع نماید حق دولت ایران نسبت به اورانیوم غنی شده از ایزوتوپ یو ۲۳۵ که از کمیسیون خریداری شده است لااقل تا زمانی که مصرف کنندگان خصوصی در‌کشورهای متحده امریکا مجاز بتحصیل این حق در کشورهای متحده امریکا نسبت به اورانیوم غنی شده از ایزوتوپ‌یو ۲۳۵ میباشند محفوظ خواهد بود.
ج – بند ۳ بکلی حذف و بجای آن بند زیر اضافه می‌شود:
3 – کمیسیون ممکن است در برابر درخواست و بنا بمیل خود تمام یا قسمتی از اورانیوم غنی شده را (که طبق این موافقتنامه بعنوان ماده بیش از‌بیست درصد غنی شده ازیو ۲۳۵ عرضه میگردد) برای مصرف در راکتورهای تحقیقاتی (که میتوانند با بار سوختی که محتوی بیش از ۶ کیلوگرم ایزوتوپ‌یو ۲۳۵ در اورانیوم مزبور نباشد کار نمایند) در دسترس قرار دهد.
د – بندهای جدید ۵ و ۶ و ۷ و ۸ زیر بماده ۴ اضافه می‌شود
5 – موافقت حاصل است که هرگاه چشمه تشعشع یا ماده هسته‌ای مخصوص که از ایالات متحده امریکا دریافت می‌شود احتیاج بعمل آوردن مجدد داشته باشد این عمل آوردن مجدد بایستی بنا بمیل کمیسیون در تاسیسات کمیسیون یا در تأسیساتی که مورد قبول کمیسیون باشد با قیود و شرایطی که‌بعداً موافقت خواهد شد انجام گیرد. بدیهی است باستثنای مواردیکه بطریق دیگری توافق شود در شکل و محتویات هر سوختی که تحت تشعشع واقع شده است نبایستی بعد از برداشتن آن از راکتور و قبل از آن که برای عمل آوردن مجدد بکمیسیون و یا به تاسیسات قابل قبول کمیسیون تحویل گردد تغییر داده شود.
6 – ماده هسته‌ای مخصوصی که در نتیجه تحت تشعشع قرار گرفتن در هر قسمت از سوختی که بموجب این قرارداد اجازه داده می‌شود تولید گردد‌متعلق بدولت ایران بوده و پس از عمل آوردن مجدد مقرر در بند ۵ این ماده بدولت ایران پس داده خواهد شد و در آن موقع حقوق نسبت بماده مزبور بدولت ایران منتقل خواهد شد مگر آن که دولت ایالات متحده آمریکا از اختیاری که بموجب این ماده باو داده می‌شود استفاده نموده وبا دادن‌امتیاز مناسب بدولت ایران هر ماده هسته‌ای مخصوصی را که زائد بر احتیاجات دولت ایران نسبت باین ماده در برنامه خود برای استفاد ه‌صلح جویانه از انرژی اتمی میباشد برای خود نگاه دارد.
7 – در مورد هر نوع ماده هسته‌ای مخصوصی که مشمول اختیار مذکور در بند ۶ این ماده نمیباشد و در راکتورهائی تولید می‌شود که سوخت آنها از‌موادی است که از کشورهای متحده آمریکا تحصیل شده است و مازاد احتیاج برنامه ایران نسبت باین ماده برای استفاده صلحجویانه از انرژی اتمی میباشد دولت کشورهای متحده آمریکا بدین وسیله:
الف – در درجه اول اختیار دارد ماده مزبور را خریداری کند. نرخ ماده‌ای که دولت آمریکا خریداری مینماید عبارت خواهد بود از نرخ روز ماده هسته‌ای مخصوصی در کشورهای متحده آمریکا که بوسیله راکتورهائی تولید می‌شود که بموجب مقررات موافقت نامه همکاری با دولت کشورهای متحده آمریکا سوخت دریافت میدارند.
ب – در صورتی که از اختیار خرید استفاده ننماید حق دارد با انتقال ماده مزبور بیک کشور یا گروهی از کشورها موافقت نماید.
8 – پاره‌ای از مواد مربوط به انرژی اتمی که ممکن است کمیسیون بموجب این موافقتنامه در اختیار گذارد برای اشخاص و اموال زیان‌آور است مگر اینکه با دقت کامل نسبت بآنها عمل شده و یا مورد استفاده قرار گیرد. دولت ایران پس از تحویل گرفتن این مواد مسئولیت نحوه عمل و استعمال بی‌خطر مواد مزبور را تا آنجا که بدولت کشورهای متحده آمریکا مربوط می‌شود عهده‌دار خواهد بود. در مورد هر چشمه تشعشع یا هر ماده هسته‌ای مخصوص یا مواد راکتوری دیگری که ممکن است کمیسیون بموجب این موافقتنامه بدولت ایران یا هر فرد خصوصی یا مؤسسه خصوصی که تحت اختیار قانونی آن دولت است اجازه دهد پس از آنکه کمیسیون مواد مزبور را بدولت ایران یا باشخاص مجاز و یا سازمان خصوصی تحت اختیار قانونی آن دولت تحویل داد دولت ایران دولت ایالات متحده آمریکا را از هر گونه و از تمام مسئولیت (از جمله مسئولیت در برابر طرف ثالث) مربوط بهر گونه علت (ناشی از تولید یا ساختن – مالکیت – اجاره – و تصرف و استفاده از چشمه یا مواد هسته‌ای مخصوص مزبور یا سایر مواد‌راکتوری) بری مینماید و از آن دولت رفع مزاحمت میکند.
ماده ۲ )
ماده ۵ موافقتنامه همکاری بشرح زیر اصلاح میگردد:
مواد مورد توجه مربوط به طرح‌های تحقیقاتی معینی که دولت ایران در زمینه استفاده‌های صلحجویانه از انرژی اتمی بعهده میگیرد از جمله ماده چشمه‌ای – ماده هسته‌ای مخصوص – ماده محصول فرعی – سایر رادیو ایزوتوپها و ایزوتوپهای پایدار در صورتی که از طریق تجاری در دسترس نباشد به مقادیر و تحت قیود و شرایطی که ممکن است مورد توافق قرار گیرد برای مقاصد تحقیقاتی مبادله خواهد شد.
ماده ۳ )
ماده ۸ موافقتنامه همکاری بشرح زیر اصلاح می‌شود:
1 – دولت ایران و دولت کشورهای متحده آمریکا موکداً علاقه مشترک دارند که مطمئناً هر ماده وسیله یا ابزاری که طبق این موافقتنامه در اختیار دولت ایران گذاشته می‌شود منحصراً برای مقاصد غیر نظامی مورد استفاده قرار گیرد.
2 – جز تا حدودیکه اقدامات تأمینی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (بطریق مذکور در ماده ۹ الف) جانشین اقدامات تأمینی منظور شده در این موافقتنامه گردیده است. دولت ایالات متحده آمریکا با وجود کلیه مقررات این موافقتنامه حقوق زیر را خواهد داشت:
الف – بمنظور اینکه از طرح و کار کردن برای مقاصد غیر نظامی اطمینان حاصل شود و اجرای مؤثر اقدامات تأمینی ممکن گردد هر یک از وسائل زیر را بررسی نماید.
یک – راکتور
دو – سایر وسائل و اسبابهائی که به تشخیص کمیسیون طرح آنها مرتبط با اجرای مؤثر اقدامات تأمینی بوده و میبایستی از طرف دولت کشورهای متحده آمریکا یا هر شخصی تحت اختیار قانونی این دولت در دسترس دولت ایران یا هر شخص تحت اختیار قانونی آن گذارده شود با وسائل و اسبابهائی که میبایستی مواد زیر را (که بطریق بالا در اختیار گذارده شده است) مورد استفاده قرار دهند یا بسازند و یا عمل آورند:
-ماده چشمه تشعشع- ماده هسته‌ای مخصوص – ماده اعتدال دهنده یا ماده دیگری که از طرف کمیسیون تعیین میگردد.
ب – نسبت به هر چشمه یا هر ماده هسته‌ای مخصوصی که از دولت کشورهای متحده امریکا یا هر شخص تحت اختیار قانونی آن دولت در دسترس دولت ایران یا هر شخصی تحت اختیار قانونی آن قرار گیرد و هر چشمه یا ماده هسته‌ای مخصوصی که در مواد و وسائل و اسبابهای زیر (که بطریق بالا در دسترس گذارده شده است) بکار رود یا از آنها بدست آید یا نتیجه استفاده از آنها تولید گردد.
یک – ماده چشمه تشعشع – ماده هسته‌ای مخصوص – ماده اعتدال دهنده یا ماده دیگری که از طرف کمیسیون تعیین شده است.
دو – راکتورها
سه – هر نوع وسیله یا اسباب دیگری که کمیسیون آنرا از اقلامی تعیین کرده باشد که بدست آوردن آن مشروط بر اینست که مقررات این جزء بند ۲(ب) رعایت گردد:
الف – تهیه و نگاهداری اطلاعات مربوط بعملیات را خواستار شود برای اینکه نگاهداری حساب این مواد تأمین گردد گزارشات مربوط را مطالبه و دریافت نماید.
ب – خواستار شود که هر نوع مواد مزبور که در اختیار دولت ایران یا هر شخصی که تحت اختیار قانونی آن دولت است مشمول کلیه اقدامات تأمینی پیش‌بینی شده در این ماده و تضمینات مقرر در ماده ۹ گردد.
ج – خواستار شود که هر ماده هسته‌ای مخصوص مذکور در جزء بند (۲) ب این ماده که بطور جاری مورد استفاده مقاصد غیر نظامی در ایران نیست و بموجب ماده ۴ (بند ۶ و بند ۷ الف) این موافقتنامه بوسیله دولت امریکا خریداری یا نگاهداری نشده باشد یا بموجب بند ۷ ب ماده ۴ این موافقتنامه انتقال داده شده باشد یا بموجب قرار دیگری که مورد قبول طرفین است ترتیبی برای آن داده نشده باشد در دستگاههای نگاهداری که از طرف کمیسیون تعیین شده است به امانت سپرده شود.
د – پس از مشاوره با دولت ایران کارمندانی تعیین نماید که با کارمندانی که بنا به درخواست هر یک از طرفین دولت ایران تعیین مینماید در ایران بکلیه محلها اطلاعات و مدارک لازم برای بررسی درباره مواد چشمه تشعشع و مواد هسته‌ای مخصوصی مشمول جزء بند ب (۲) این ماده و تشخیص اینکه آیا مقررات این موافقتنامه رعایت گردیده است دسترسی داشته باشند و اندازه‌گیریهای مستقلی را که ممکن است ضرورت داشته باشد انجام دهند.
هـ- در صورت عدم رعایت مقررات این ماده یا تضمیناتی که در ماده ۹ مقرر است در صورتی که دولت ایران نتواند مقررات این ماده را ظرف مدت معقولی اجرا نماید این موافقتنامه را متوقف سازد یا خاتمه دهد و خواستار شود که هر یک از مواد وسائل و اسبابهای مذکور در جزء بند (۲) ب این‌ماده عودت داده شود.
و – با دولت ایران درباره مسائل مربوط بسلامتی و ایمنی مشاوره نماید.
3 – دولت ایران تعهد مینماید که اعمال اقدامات تامینی مقرر در این ماده را تسهیل کند.
ماده ۴ )
ماده جدید زیر به فاصله پس از ماده ۹ موافقتنامه همکاری اضافه میگردد.
-ماده ۹ (ا)
1- دولت کشورهای متحده امریکا و دولت ایران با قبول مطلوب بودن استفاده از تسهیلات و خدمات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موافقت مینمایند که بلافاصله از آژانس مزبور خدمات تقاضا شود که مسئولیت اجرای اقدامات تأمینی مربوط بمواد و وسائل مشمول اقدامات تأمینی مقرر در موافقتنامه همکاری را عهده‌دار شود. انتظار میرود بدون آنکه تغییری در این موافقتنامه داده شود از طریق موافقتنامه دیگری که مورد بحث طرفین و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار خواهد گرفت ترتیبات لازم داده شود.
این ترتیبات ممکن است شامل مقرراتی باشد که بموجب آن حقوق مربوط به اقدامات تامینی که بموجب ماده ۸ این موافقتنامه بکمیسیون داده شده است در مدت و حدودی که اقدامات تأمینی آژانس مزبور درباره‌این مواد و وسائل اجرا می‌شود گردد.
2 – در صورتی که طرفین نسبت به ترتیبات سه جانبه مقرر در بند ۱ این ماده موفق بانعقاد موافقتنامه رضایت بخشی که مورد قبول طرفین باشد نگردند هر یک از طرفین میتواند با دادن اعلامیه به این موافقتنامه خاتمه دهد.
در صورت خاتمه این موافقتنامه بوسیله هر یک از طرفین دولت ایران بنا بتقاضای دولت کشورهای متحده آمریکا کلیه مواد هسته‌ای مخصوصی را که بموجب این موافقتنامه دریافت داشته است و در اختیار آن دولت یا اشخاصی که تحت اختیار قانونی آن دولت میباشند به دولت کشورهای متحده آمریکا پس خواهد داد دولت کشورهای متحده آمریکا قیمت مواد عودت داده شده را طبق نرخهای جاری جدول کمیسیون ایالات متحده که در آنموقع در داخل کشور رایج است بدولت ایران خواهد داد.
ماده ۵ )
اولین جمله بند ۱ ماده ۱۱ موافقتنامه همکاری به این طریق اصلاح می‌شود که عبارت پنج سال حذف و در همانجا عبارت ده سال جانشین آن میگردد.
ماده ۶ )
این اصلاحیه از تاریخی اعتبار مییابد که هر یک از دو دولت از دولت دیگر اعلامیه کتبی دریافت نماید مبنی بر اینکه تمام شرایط قانونی و قانون اساسی که برای اعتبار یافتن چنین اصلاحیه‌ای ضروری است رعایت گردیده است و تا زمان اعتبار موافقتنامه همکاری بنحوی که اصلاح شده است بقوت خود باقی خواهد بود.
بنا به مراتب فوق امضاکنندگان زیر که دارای اختیارات لازم میباشند این اصلاحیه را امضاء نموده‌اند، در دو نسخه در‌تاریخ هشت ژوئن ۱۹۶۴ در واشنگتن تنظیم شده است.
از طرف دولت ایران
از طرف دولت کشورهای متحده آمریکا
اصلاحیه موافقتنامه فوق که مشتمل بر یک مقدمه و شش ماده میباشد ضمیمه لایحه قانون اصلاحیه موافقتنامه همکاری بین دولت کشورهای متحده امریکا و دولت شاهنشاهی ایران راجع به استفاده‌های غیر نظامی از انرژی اتمی و موافقتنامه بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دولت شاهنشاهی ایران و دولت کشورهای متحده امریکا برای انجام اقدامات تأمینی میباشد.
رئیس مجلس شورای ملی – مهندس عبداله ریاضی
موافقتنامه بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دولت شاهنشاهی ایران و دولت کشورهای متحده امریکا
برای انجام اقدامات تأمینی
از آنجا که دولت کشورهای متحده امریکا (که از این پس در این متن امریکا خوانده می‌شود) و دولت شاهنشاهی ایران (که از این پس در این متن ایران خوانده می‌شود) طبق موافقتنامه همکاری مورخ پنجم مارس ۱۹۵۷ و تمدید پنجساله آن (که از این پس در این متن موافقتنامه همکاری خوانده می‌شود) در زمینه استفاده غیر نظامی از انرژی اتمی همکاری داشته‌اند و بنا بموافقتنامه همکاری مزبور تجهیزات و وسائل و موادی که آمریکا در اختیار ایران میگذارد میبایست صرفاً جهت مقاصد صلح‌آمیز بمصرف برسد و بدین منظور یک ترتیب اقدامات تأمینی در آن موافقتنامه برقرار شده است.
و از آنجا که موافقتنامه همکاری منعکس کننده قبول این نکته است که‌دو دولت مایلند هر چه زودتر انجام اقدامات تأمینی را بعهده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (که از این پس در این متن آژانس خوانده می‌شود) گذارند
از آنجا که آژانس طبق اساسنامه و تصمیم شورای مدیران خود اینک در موقعیتی قرار دارد که میتواند اقدامات تأمینی را نسبت به بعضی مواد و تجهیزات و تسهیلات اعمال نماید و این اقدامات را طبق رویه‌های تأمینی خود به قراری که در سند اقدامات تأمینی و همچنین در سند بازرسان پیش‌بینی شده انجام دهد.
از آنجا که دو دولت تمایل خود را نسبت باین امر تاکید کرده‌اند که تجهیزات و وسائل و موادی که تحت موافقتنامه همکاری توسط آمریکا داده می‌شود یا ضمن استعمال آنها تولید شده یا به قرار دیگری طبق موافقتنامه همکاری مشمول اقدامات تأمینی میگردد نباید برای هر گونه مقاصد نظامی مورد استفاده قرار گیرد و دو دولت از آژانس تقاضا کرده‌اند تا آنجا که وسائل مقتضی در اختیار دارد نسبت به مواد و تجهیزات و تسهیلاتی که مشمول این موافقتنامه میگردد اقدامات تأمینی بعمل آورد.
و از آنجا که شورای مدیران آژانس در مورد تقاضای مزبور اقدام مساعد نموده است لذا دو دولت و آژانس به قرار زیر توافق حاصل میکنند:
ماده اول- استفاده از مواد و وسائل و تسهیلات برای مقاصد صلح‌آمیز
بخش ۱ – ایران بدینوسیله متعهد می‌شود که در مدت اعتبارنامه موافقتنامه حاضر هر گونه مواد و تجهیزات و تسهیلات مذکور در فهرست مربوط به ایران را که در بند ۱ و ۲ الحاقیه پیش‌بینی شده است بطریقی مورد استفاده قرار ندهد که موجب پیشرفت مقاصد نظامی گردد.
بخش ۲ – آمریکا بدین وسیله متعهد می‌شود که در مدت اعتبار موافقتنامه حاضر هر گونه مواد شکافتنی ویژه مذکور در فهرست مربوط به آمریکا را که‌در بند ۳ الحاقیه پیش‌بینی شده است بهیچوجه بطریقی مورد استفاده قرار ندهد که موجب پیشرفت مقاصد نظامی گردد.
بخش ۳ – آژانس بدینوسیله توافق میکند که در مدت اعتبار این موافقتنامه و بر طبق مفاد آن نسبت بمواد و تجهیزات و تسهیلات مادامی که نام آنها در فهرست های پیش‌بینی شده در الحاقیه ذکر شده است اقدامات تامینی بعمل آورد تا اطمینان حاصل گردد که از آنها بهیچوجه بطریقی استفاده نخواهد شد که موجب پیشرفت مقاصد نظامی گردد. بهر حال در موارد زیر انجام اقدامات تامینی لازم نیست:
الف) – مواد هسته‌ای – مگر آنکه آن نوع مواد بحدی برسد که مقدار پ.آن – (منجمله آنکه در فهرست الحاقیه ذکر شده است) از مقادیر مشروحه زیر تجاوز نماید.
1 – ۱۰ تن متری – در مورد اورانیوم طبیعی یا تهی شده‌ای که محتوی پنج دهم درصد یا بیشتر اورانیوم ۲۳۵ باشد
2 – ۲۰ تن متری – در مورد اورانیوم تهی شده‌ای که محتوی کمتر از پنج دهم درصد اورانیوم ۲۳۵ باشد.
3 – ۲۰ تن متری – در مورد توریوم.
4 – ۱۰۰۰ گرم در مورد مواد شکافتنی ویژه یعنی پلوتونیوم یا اورانیوم ۲۳۳ یا اورانیوم کاملا غنی شده یا معادل آن در مورد اورانیوم نیمه غنی شده.
ب – راکتورهائی که بنا باظهار ایران و تشخیص آژانس حداکثر نیروی حساب شده آنها برای عمل مداوم کمتر از سه مگاوات حرارتی است مشروط بر اینکه مجموع اینگونه نیروی راکتورها که بدین ترتیب توسط ایران (طبق این موافقتنامه و کلیه موافقتنامه‌های دیگر مربوط بانجام اقدامات تامینی آژانس در ایران) تعیین می‌شود بیش از ۶ مگاوات حرارتی نباشد.
ج – معادن یا تجهیزات معدن یا کارخانه‌هائیکه سنگ معدن را آماده برای استفاده میکنند.
بخش ۴ – ایران و آمریکا متعهد می‌شوند انجام اینگونه اقدامات تامینی را تسهیل کرده و بدین منظور با آژانس و همچنین با یکدیگر همکاری کنند.
بخش ۵ – در مورد مواد و تجهیزات و تسهیلات مادامیکه نامشان در فهرست مربوط بایران که در الحاقیه آمده است ذکر شده آمریکا موافقت میکند حقوقی را که تحت ماده هشت موافقتنامه دارد معلق گذارد.
بدیهی است موافقتنامه حاضر تأثیری در هیچیک از سایر حقوق و تعهدات بین آمریکا و ایران (طبق ماده ۸ مربوط باقدامات تأمینی و طبق سایر مقررات موافقتنامه همکاری منجمله حقوق و تعهدات ناشی از بند ب ماده نه مربوط به تضمین‌ها) نخواهد داشت.
چنانچه شورای مدیران آژانس بر طبق بخش ۱۵ الف یا بقرار دیگری تصمیم بگیرد که آژانس نمیتواند در مورد هر یک از اینگونه مواد یا تجهیزات یا تسهیلات بانجام اقدامات تأمینی مبادرت کند تا زمانی که شورای مدیران آژانس تصمیم میگیرد که آژانس قادر است نسبت به آن قلم از مواد یا تجهیزات یا تسهیلات اقدامات تأمینی بکار برد نام آن مواد یا تجهیزات یا تسهیلات از فهرست حذف خواهد شد.
ماده دوم- انجام اقدامات تامینی آژانس
بخش ۶ – از کلیه مواد و تجهیزات و تسهیلاتی که تحت حاکمیت ایران و مشمول موافقتنامه همکاری هستند و در محوطه نفوذ ترتیب اقدامات تأمینی آژانس میباشند فهرست اولیه‌ای توسط دو دولت تهیه و تسلیم آژانس خواهد شد بمجرد اینکه موافقتنامه حاضر اعتبار یابد آژانس کار خود‌را در مورد انجام اقدامات تأمینی نسبت به اینگونه مواد و تجهیزات و تسهیلات شروع خواهد کرد. از آن به بعد ایران و آمریکا مشترکا مراتب زیر را باطلاع آژانس خواهند رسانید:
الف – هر گونه انتقال از آمریکا بایران طبق موافقتنامه همکاری در مورد مواد یا تجهیزات یا تسهیلاتی که در حیطه نفوذ ترتیب تأمینی آژانس است.
ب – هر گونه انتقال از ایران بامریکا در مورد هر گونه مواد شکافتنی ویژه مذکور در فهرستی که بر طبق بخش ۸ تشکیل میگردد
آژانس ظرف سی روز پس از دریافت اطلاعیه اینگونه مواد و تجهیزات و تسهیلات را در فهرست مربوط مذکور در الحاقیه ثبت خواهد کرد و بدین ترتیب مواد و تجهیزات و تسهیلات مزبور مشمول اقدامات تأمینی آژانس خواهند شد. مگر در صورتی که آژانس به اطلاع دو دولت برساند که قادر نیست در آن مورد اقدامات تأمینی بعمل آورد.
بخش ۷ – ارسال اطلاعیه دو دولت (مذکور در بخش ۶ بالا) به آژانس معمولا بیش از دو هفته پس از ورود مواد یا تجهیزات یا تسهیلات مربوط به کشور دریافت‌کننده بطول نخواهد انجامید.
محموله‌های اورانیوم طبیعی یا اورانیوم تهی شده یا توریوم چنانچه مقدار آنها از یک تن تجاوز نکند مشمول الزام فوق‌الذکر (ارسال اطلاعیه ظرف دو هفته) نخواهند بود لیکن موضوع هر سه ماه یکبار به آژانس گزارش داده خواهد شد.
نکات زیر از جمله مطالبی است که در این اطلاعیه باید ذکر شود:
نوع و شکل و مقدار و یا نوع و ظرفیت تجهیزات و یا تسهیلات مربوطه و تاریخ حمل و تاریخ دریافت و مشخصات شخصی دریافت‌کننده و هر گونه اطلاعات مربوط دیگر.
دو دولت همچنین تعهد میکنند که در مورد انتقال مواد هسته‌ای بمقدار زیاد و در مورد تسهیلات مهم و تجهیزات بزرگ موضوع را هر چه زودتر ممکن باشد قبلا به آژانس اطلاع دهند. در مورد تسهیلات مذکور در بند یک الف و بند ۲ الحاقیه دولت مربوط بنا بتقاضای آژانس اطلاعات مربوط به طرحهائی را که با اقدامات تأمینی بستگی دارد در اختیار آژانس خواهد گذاشت.
بخش ۸ – ایران با ارسال گزارشهای معمولی خود در مورد اقدامات تامینی آژانس را مطلع خواهد ساخت که در ظرف مدت مربوط به آن گزارش در تسهیلاتی که نامشان در قسمت اصلی مربوط بایران (پیش‌بینی شده در الحاقیه) ذکر شده یا با استفاده از این تسهیلات چه مواد شکافتنی ویژه تولید گردیده است.
بمجرد این اطلاعیه به آژانس نام اینگونه مواد تولید شده در فهرست مزبور نوشته خواهد شد مشروط بر اینکه ذکر نام هر ماده‌ای که بدینگونه تولید می‌شود لازم شناخته شود و بالنتیجه از زمان تولید مشمول اقدامات تأمینی آژانس باشد.
آژانس میتواند محاسبات مربوط به مقدار اینگونه مواد را رسیدگی کند.
اصلاحات مقتضی در فهرست پیش‌بینی شده در الحاقیه با موافقت طرفهای این موافقتنامه که در این امر ذیعلاقه باشند انجام خواهد گرفت. تا هنگامی که توافق نهائی طرفهای ذیعلاقه صورت نگرفته محاسبات آژانس نافذ خواهد بود.
بخش ۹ – چنانچه هر گونه مواد یا تجهیزات یا تسهیلات مذکور در فهرست مربوط به ایران (پیش‌بینی شده در الحاقیه) به امریکا اعاده شود موضوع مشترکا توسط ایران و آمریکا باطلاع آژانس خواهد رسید.
هنگامی که آمریکا مواد یا تجهیزات یا تسهیلات مزبور را دریافت میکند اقدامات زیر بعمل خواهد آمد:
الف – نام مواد مذکور در بخش ۶ ب از فهرست مربوط بایران به فهرست مربوط به امریکا انتقال خواهد یافت.
ب – نام سایر مواد یا تجهیزات یا تسهیلات از فهرست پیش‌بینی شده در الحاقیه حذف خواهد شد.
بخش ۱۰ – هر گونه انتقال مواد یا تجهیزات یا تسهیلات مذکور در فهرست پیش‌بینی شده در الحاقیه به دریافت کننده‌ای که تابع صلاحیت قضائی ایران یا آمریکا نباشد مشترکاً توسط ایران و آمریکا باطلاع آژانس خواهد رسید. پس از این اطلاع نام اینگونه مواد یا تجهیزات یا تسهیلات از فهرست مزبور‌حذف خواهد شد مشروط بر آنکه:
الف – اقدامات تأمینی توسط آژانس نسبت باین مواد یا تجهیزات یا تسهیلات ادامه یابد.
ب – یا آنکه سایر اقدامات تامینی که بطور کلی یا اقدامات تامینی آژانس منطبق بوده و مورد قبول ایران و آمریکا باشد نسبت به اینگونه مواد یا تجهیزات یا تسهیلات انجام شود به شرط آنکه در مورد موادی که طبق بخش ۶ ب یا بخش ۸ نام آنها در فهرست ذکر شده سایر اقدامات تأمینی دیگر از طرف آژانس نیز قابل قبول باشد.
بخش ۱۱ – اطلاعیه‌های دو دولت که در بخشهای ۹ و ۱۰ پیش‌بینی شده است لااقل دو هفته پیش از آنکه مواد یا تجهیزات مربوطه انتقال یابد به آژانس ارسال خواهد شد.
از سایر جهات این اطلاعیه‌ها تا آنجا که اقتضا کند مطابق شرایط مذکور در بخش ۷ خواهد بود.
بخش ۱۲ – اقدامات تأمینی که بر طبق موافقتنامه حاضر در مواد هسته‌ای باید بعمل آید تا زمانی معلق گذاشته می‌شود که اینگونه مواد (۱) بکشور دیگر یا گروهی از کشورها یا بیک سازمان بین‌المللی صرفاً بدین منظور انتقال داده می‌شود که طبق موافقتنامه‌ای که به تصویب آژانس رسیده و منطبق با موافقتنامه همکاری باشد روی آنها اعمالی یا آزمایشی صورت گیرد.
(۲) – یا بنا بترتیبی که به تصویب آژانس رسیده باشد به سازمانی در ایران یا آمریکا که مشمول اقدامات تأمینی نیست انتقال داده مشروط بر اینکه:
الف – موافقتنامه یا ترتیبات مزبور مقرر بدارد که از همان نوع ماده هسته‌ای بمقداری لااقل معادل مقدار ماده انتقال یافته در زمانی که مورد توافق قرار گیرد مشمول اقدامات تأمینی آژانس گردد و در این امر میزان نقصان ماده در طی عمل نیز منظور شود.
اینگونه مواد (که از این پس در متن مواد جانشین خوانده می‌شود) قبلاً نبایستی مشمول اقدامات تامینی بوده باشد.
ب – با آنکه مقدار اینگونه مواد انتقالی در هر زمان بیش از مقادیر مشروحه زیر نباشد.
1 – ۱۰ تن متری – در مورد اورانیوم طبیعی یا تهی شده‌ای که محتوی پنج دهم درصد یا بیشتر اورانیوم ۲۳۵ باشد.
2 – ۲۰ تن متری – در مورد اورانیوم تهی شده‌ای که محتوی کمتر از پنج دهم درصد اورانیوم ۲۳۵ باشد.
3 – ۲۰ تن متری – در مورد توریوم.
4 – ۱۰۰۰ گرم – در مورد مواد شکافتنی ویژه یعنی پلوتونیوم یا اورانیوم ۲۳۳ یا اورانیوم کاملا غنی شده یا معادل آن در مورد اورانیوم نیمه غنی شده.
در مورد موادیکه نام آنها بر طبق بخش ۶ ب در فهرست ذکر شده آژانس تعهد میکند هر نوع مقررات مورد لزوم را تصویب کند تا انجام اقدامات تامینی در آمریکا معلق گردد.
بخش ۱۳ – در صورتی که بر طبق مفاد بخش ۱۲ بالا ماده‌ای جانشین ماده دیگر شود نام این ماده جانشین بجای ماده تولید شده در تاریخ تحقق عمل جانشینی در فهرست پیش‌بینی شده در الحاقیه ذکر خواهد شد.
تا وقتیکه ماده جانشین مشمول اقدامات تأمینی آژانس باقی میماند یا مقدار موادی که جانشین برای آن در نظر گرفته نشده از حدود مقرر در بخش ۱۲ب تجاوز نکرده است تعلیق اقدامات تأمینی پیش‌بینی شده در بخش ۱۲ ادامه خواهد یافت. چنانچه ماده اولیه تولید شده به ترتیب اقدامات تأمینی مذکور در این موافقتنامه باز گردد در آن موقع نام آن ماده بجای ماده جانشین در فهرست پیش‌بینی شده در الحاقیه ذکر خواهد شد.
بخش ۱۴ – اقدامات تامینی که میبایست توسط آژانس انجام گیرد عبارتست از روشهائی که در قسمت پنجم سند اقدامات تامینی تعیین شده است مشروط بر آنکه اقدامات راجع به ارسال اطلاعیه مربوط بانتقالات بقراری باشد که در موافقتنامه حاضر آمده است.
بخش ۱۵ – چنانچه شورای مدیران آژانس بر طبق ماده ۱۲ ج اساسنامه خود تشخیص بدهد که مفاد موافقتنامه حاضر در موردی رعایت نشده است آن شورا از کشور مربوطه خواهد خواست که در مورد عدم رعایت وضع را ترمیم کند. در این مورد شورا گزارشهای مقتضی را خواهد داد.
در صورتی که کشور مزبور اقدامات اصلاحی لازم را بطور کامل و در ظرف زمان معقول بعمل نیاورد:
الف – تا وقتی که بنظر شورای مدیران آژانس نتواند اقدامات تأمینی مذکور در این موافقتنامه را بطور مؤثر علمی سازد. آژانس از مسئولیتی که طبق بخش ۳ برای انجام اقدامات تامینی دارد معاف خواهد بود.
ب – در عین حال شورای مدیران میتواند هر اقدام دیگری را که در ماده ۱۲ ج اساسنامه آژانس پیش‌بینی شده است انجام دهد.
هر گونه تصمیم شورای مدیران در مورد بخش حاضر از این موافقتنامه فوراً از طرف آژانس باطلاع طرفهای ذیعلاقه خواهد رسید.
ماده سوم- بازرسان آژانس
بخش ۱۶ – بازرسان آژانس که طبق این موافقتنامه انجام وظیفه میکنند مشمول مفاد بند یک الی ۷ و بند ۹ و ۱۰ و ۱۲ و ۱۴ از سند بازرسان و همچنین مشمول بند ۴۱ از سند اقدامات تأمینی خواهند بود:
بدیهی است هرگاه امریکا در مورد هر گونه ماده مذکور در فهرست مربوط به بخش ۶ ب بخواهد از مفاد بخش ۱۲ الف (در مورد حق بازرسی بازرسان آژانس در داخل امریکا) استفاده کند رعایت الزامات بند ۹ سند بازرسان بدین ترتیب صورت خواهد گرفت که در هر موقع فرصت بازرسی از مواد جانشین به بازرسان آژانس داده شود.
بخش ۱۷ – ایران مقررات موافقتنامه امتیازات و مصونیتهای آژانس را در مورد بازرسان آژانس که طبق موافقتنامه حاضر انجام وظیفه میکند و همچنین در مورد هر گونه اموال آژانس که مورد استفاده ایشان است اجرا خواهد کرد.
بخش ۱۸ – مقررات قانونی کشورهای متحده در مورد مصونیتهای سازمانهای بین‌المللی شامل بازرسان آژانسی که طبق موافقتنامه حاضر در آمریکا کار میکنند و همچنین شامل هر گونه اموال آژانس که مورد استفاده ایشان خواهد بود.
ماده چهارم- استفاده از اطلاعات بوسیله آژانس
بخش ۱۹ – آژانس هر گونه اطلاعاتی را (باستثنای اطلاعات خلاصه شده در خصوص فهرست های پیش‌بینی شده در الحاقیه) که طبق این موافقتنامه دریافت میکند منتشر نخواهد کرد و به کشور یا سازمان یا شخصی که کارمند آژانس نباشد نخواهد داد مگر با رضایت دولت کشوری که اطلاعات مزبور مربوط بآن است.
تا آن جائی که برای انجام مسئولیتهای تأمینی آژانس طبق موافقتنامه حاضر ضروری باشد جزئیات اختصاص مربوط بجنبه‌های اقدامات تأمینی برنامه‌های نیروی هسته‌ای امریکا یا ایران را میتوان در اختیار شورای مدیران و اعضای صلاحیت‌دار آژانس قرار داد.
ماده پنجم- امور مالی
بخش ۲۰ – در اجرای موافقتنامه حاضر کلیه هزینه‌هائی که آژانس متحمل می‌شود یا هزینه‌هائی که بنا به تقاضای کتبی یا بنا براهنمائی آژانس یا بازرسان و یا سایر مقامات رسمی آژانس به وجود میآید بعهده آژانس خواهد بود. از هیچیک از دو کشور ایران و امریکا نمیتوان خواست که هیچگونه هزینه‌ای را که طبق بند ۶ سند بازرسان جهت تجهیزات بعمل آمده و یا برای تهیه مسکن و یا حمل و نقل صورت میگیرد بپردازند.
ماده ششم- حل اختلافات
بخش ۲۱ – هر گونه اختلافی که ناشی از تفسیر یا اجرای موافقتنامه حاضر بوده و از طریق مذاکره یا از طریق دیگری که مورد توافق طرفهای ذیعلاقه قرار گیرد حل نشود بنا بتقاضای هر یک از سه طرف بیک محکمه داوری که بطریق زیر تشکیل میگردد محول خواهد شد:
الف – چنانچه اختلاف فقط مربوط به دو طرف موافقتنامه حاضر باشد و هر سه طرف در این امر موافق باشند که طرف سوم در این اختلاف ذینفع نیست هر یک از دو طرف ذینفع یک داور معین خواهد کرد. دو تن داور مزبور داور ثالثی را انتخاب خواهند نمود و ریاست محکمه داوری بعهده داور ثالث خواهد بود.
چنانچه ظرف سی روز از تاریخ تقاضای ارجاع اختلاف به حکمیت هر یک از طرفین اختلاف داور خود را تعیین ننماید هر یک از طرفین اختلاف میتواند از رئیس دیوان بین‌المللی دادگستری تقاضای انتصاب یک حکم را بنماید.
چنانچه ظرف سی روز از تاریخ تعیین یا انتصاب حکم دوم حکم ثالث انتخاب نگردد عین این روش برای انتصاب حکم سوم بکار خواهد رفت.
ب – چنانچه اختلاف مربوط بهر سه طرف موافقتنامه حاضر باشد هر یک از سه طرف یک حکم تعیین خواهد کرد. سه تن داوری که بدین طریق تعیین می‌شود باتفاق آراء چهارمین حکم را که ریاست محکمه داوری را بعهده خواهد داشت و همچنین پنجمین حکم را انتخاب خواهند نمود.
اگر ظرف سی روز از تاریخ ارجاع اختلاف بحکمیت هر یک از سه طرف داور خود را تعیین نکند هر یک از سه طرف میتواند از رئیس دیوان بین‌المللی دادگستری تقاضا کند تعداد لازم از حکم‌ها را منصوب نماید. همین ترتیب در موردی نیز که ظرف سی روز از تاریخ تعیین یا انتصاب سومین داور (از سه داور اول) رئیس محکمه یا حکم پنجم انتخاب نگردد معمول خواهد بود.
جلسه داوری با حضور اکثریت اعضاء رسمیت خواهد یافت و کلیه تصمیم ها باکثریت آراء اخذ خواهد شد. محکمه مورد بحث آئین داوری را تعیین خواهد کرد.
بنا بتقاضای هر طرف دعوی یا در صورتی که از نظر تامین دوام حسن اجرای موافقتنامه حاضر ضروری باشد محکمه داوری میتواند در‌مورد هر گونه اختلاف (بجز مورد مطالبی که مورد بحث بخش ۲۲ میباشد) تا اتخاذ تصمیم نهائی تصمیمات موقت اتخاذ کند و احکام موقت صادر نماید.
تصمیم نهائی و احکام و تصمیمات موقت محکمه داوری منجمله کلیه قرارهای مربوط باساسنامه و آئین داوری و همچنین صلاحیت در داوری و تقسیم مخارج داوری بین اصحاب دعوی برای کلیه طرفها الزام‌آور بوده و توسط آنان بمورد اجرا گذاشته خواهد شد.
حق‌الزحمه داوران بر همان‌اساسی تعیین می‌شود که حق‌الزحمه قضات ویژه دیوان بین‌المللی دادگستری طبق بند ۴ماده ۳۲ اساسنامه آن دیوان معین میگردد.
بخش ۲۲ – طرفهای این موافقتنامه به تصمیماتی که شورای مدیران طبق بخش ۶ یا ۱۵ بالا درباره عجز آژانس از انجام اقدامات تامینی یا در مورد هر‌نوع عدم رعایت مقررات موافقتنامه حاضر اتخاذ کند و در صورتی که تصمیمات مذکور مشعر بر اقدام فوری باشد بلافاصله ترتیب اثر خواهند داد و این تا زمانیست که در مورد اختلاف مربوطه مشاوره یا مذاکره یا داوری) که ترتیب آن داده شده باشد) به نتیجه برسد.
ماده هفتم- ترتیب اقدامات تأمینی اژانس و تعاریف
بخش ۲۳ – اصلاحات زیر در موافقتنامه حاضر و الحاقیه منضم بآن همان معانی را خواهد داشت که در سند اقدامات تأمینی دارد:
“انجام اقدامات تأمینی” “شورای مدیران” – “اورانیوم تهی شده” – “مدیر کل” – “ماده هسته‌ای” – “ماده پ – ان” – “راکتور” – “ماده شکافتنی ویژه” – “اساسنامه” اصلاح ماده جانشین به ماده‌ی اشاره میکند که در بخش ۱۲ الف توصیف شده است.
مقدار “معادل” از مواد شکافتنی ویژه در مورد هدفهای بخش ۳ الف و بخش ۱۲ ب (۴) همان تعریفی را خواهد داشت که در معادله مذکور در الحاقیه سند اقدامات تامینی تعریف شده است.
مقدار معادل پلوتونیوم و اورانیوم ۲۳۳ مساوی همان مقداریست که برای اورانیوم کاملاً غنی شده در نظر گرفته شده است. مراد از کلمه طرف آژانس یا ایران یا ایالات متحده میباشد.
بخش ۲۴ – اصطلاحات “ترتیب اقدامات تأمینی آژانس”اقدامات تأمینی آژانس” مربوط است به آئین اقدامات تامینی در مورد (الف) راکتورهائی که کمتر از ۱۰۰ مگاوات محصول حرارتی دارند و (ب) مواد هسته‌ای مربوط و (ج) تسهیلات برای تحقیق و توسعه طبق مندرجات سند اقدامات تامینی (سند شماره INFCIRC/29که در تاریخ ۳۱ ژوئن ۱۹۶۱ به تصویب شورای مدیران رسیده است) و در مورد بازرسان آژانس به قراری که در سند بازرسان (سند شماره GC(V)INF/39که در تاریخ ۲۹ ژوئن ۱۹۶۱ از طرف شورای مدیران دستور اجرای آن صادر شده است) آمده است.
چنانچه آژانس در اسناد مزبور با وسعت عمل ترتیب تأمینی خود را تغییراتی بدهد طرفهای سه گانه این موافقتنامه میتوانند هر تغییر یا کلیه این تغییرات را از نظر مقاصد موافقتنامه حاضر بکار بندند.
ماده هشتم- اصلاح موافقتنامه و تاریخ و مدت آن
بخش ۲۵ – بنا بتقاضای هر کدام از سه طرف مشاوره‌هائی بین آنها در باب اصلاح این موافقتنامه صورت خواهد گرفت.
بخش ۲۶ – موافقتنامه حاضر پس از امضای مدیر کل یا قائم مقام وی و نمایندگان مختار ایران و ایالات متحده و پس از آنکه دول مزبور مدیر کل را‌کتباً از خاتمه تشریفات مقرر در قوانین اساسی آنها برای اعتبار یافتن این موافقتنامه مطلع کرد در تاریخی که فهرست اولین منظور شده در بخش ۶ بوسیله آژانس پذیرفته می‌شود اعتبار خواهد یافت.
بخش ۲۷ – این موافقتنامه تا ۱۹ آوریل ۱۹۶۹ اعتبار خواهد داشت مگر آنکه یکی از طرفهای سه گانه با ابلاغ قطعی ششماهه به طرفهایی دیگر به آن پایان دهد یا بهر ترتیب دیگری که مورد توافق قرار گیرد اعتبار موافقتنامه پایان پذیرد.
این موافقتنامه در وین بتاریخ ۴ دسامبر ۱۹۶۴ به زبان انگلیسی تنظیم و امضاء گردید.
از طرف آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
از طرف دولت شاهنشاهی ایران
از طرف دولت کشورهای متحده آمریکا
الحاقیه
مواد و تجهیزات و تسهیلاتی که مشمول اقدامات تامینی آژانس است
در مورد ایران و در مورد ایالات متحده فهرستهائی از مواد و تجهیزات و تسهیلاتی که طبق این موافقتنامه مشمول اقدامات تامینی آژانس است بطور جاری توسط آژانس نگاهداری خواهد شد.
این فهرستها نمودار آخرین تحولات بوده و بر اساس ابلاغیه‌ها و توافقها و تصمیمات پیش‌بینی شده در ماده دوم موافقتنامه حاضر و همچنین بر اساس گزارشهائی خواهد بود که دو دولت در مورد اقدامات تامینی بر طبق موافقتنامه حاضر به اژانس تسلیم میکنند.
فهرستهای مزبور جزء لایتجزای موافقتنامه حاضر بوده و آژانس معمولا هر سه ماه یکبار و همچنین ظرف دو هفته از تاریخ وصول تقاضای مخصوص یکی از دو دولت فهرستها را بطور جاری به اطلاع ایران و آمریکا خواهد رسانید.
۱ – قسمت اصلی فهرست مربوط بایران لااقل شامل انواع زیر خواهد بود:
الف – تجهیزات و تسهیلاتی که بایران انتقال مییابد.
ب – موادی که بایران انتقال مییابد و هر گونه ماده جانشین.
ج – مواد شکافتنی ویژه که در ایران تولید می‌شود بقراری که در قسمت ۸ موافقتنامه حاضر ذکر شده است و همچنین هر گونه ماده جانشین.
د – مواد هسته‌ای که در هر یک از مواد یا تجهیزات یا تسهیلات مذکور در قسمت اصلی این فهرست بکار میرود یا از آن بدست میآید و هر گونه ماده جانشین.
۲ – قسمت فرعی مربوط به ایران شامل هر گونه تجهیزات یا تسهیلات دیگری میباشد مادام که از این تجهیزات یا تسهیلات برای استعمال یا ساختن یا عمل آوردن یکی از مواد مذکور در قسمت اصلی این فهرست استفاده شود.
۳ – فهرست مربوط به ایالات متحده شامل بر هر گونه مواد شکافتنی ویژه که انتقال آن از ایران بر طبق قسمت ۶ ب موافقتنامه حاضر به اطلاع آژانس رسیده باشد و هر گونه ماده جانشین خواهد بود.
موافقتنامه فوق که مشتمل بر یک مقدمه و هشت ماده و یک الحاقیه میباشد ضمیمه لایحه قانون اصلاحیه موافقتنامه همکاری بین دولت کشورهای متحده آمریکا و دولت شاهنشاهی ایران راجع به استفاده‌های غیر نظامی از انرژی اتمی و موافقتنامه بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دولت شاهنشاهی ایران و دولت کشور متحده آمریکا برای انجام اقدامات تامینی میباشد.
رئیس مجلس شورای ملی – مهندس عبدالله ریاضی