شماره ۱۶۰/۱/۲۹۲۳ – ۱۴۰۲/۸/۱
«مسئله پدافند غیرعامل مسئله بسیار مهمی است هر روزی که می گذرد بر اهمّیت پدافند غیرعامل افزوده می شود، یعنی شیوه های تهاجم دشمنان به نحوی است که پدافند در مقابل آنها در قالب پدافند غیرعامل کاملاً پیچیده و مهم و علمی و همه جانبه ست.»
مقام معظّم رهبری و فرماندهی کل قوا (مدظلّه العالی) _ ۱۳۹۷/۰۸/۰۶
کارگروه (کمیته) دائمی پدافند غیرعامل کشور به ریاست رئیس ستاد کل نیروهای مسلح بالاترین مرجع تصمیم گیری در حوزه پدافند غیرعامل کشور است که تصمیمات آن با ابلاغ رئیس کارگروه مزبور، برای همه دستگاه های لشکری، کشوری، بخش دولتی و عمومی غیردولتی لازم الاجراست…»
قانون تشکیل پدافند غیرعامل کشور ( ۱۴۰۲/۶/۱۲)
تصویب‌نامه
به استناد تبصره ۱ قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوب ۱۴۰۲/۰۶/۱۲ و ماده ۸ اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوّب مقام معظّم رهبری (مدظله العالی) هفتاد و هفتمین جلسه کارگروه (کمیته) دائمی پدافند غیرعامل کشور در تاریخ ۱۴۰۲/۰۶/۲۸ تشکیل گردید و در جهت تسرّی الزامات قانون فوق الذکر، پیشنهاد آن سازمـان مبنی بر ابلاغ مجدد نظام مصون سازی و عملیّات پدافند شیمیایی کشور ـ مصوبه شماره ۱۶۰/۱/۲۱۲۱ مورخ ۱۳۹۹/۱۱/۲۱ـ را بررسی و به شرح زیر تصویب نمود:
نظام مصون سازی و عملیّات پدافند شیمیایی کشور
مقدّمه
استحصال، فرآوری و استفاده از مواد شیمیایی به موازات رفاه و آسایشی که برای بشر به ارمغان آورده به همان نسبت او را با حوادث و خطرات شیمیایی مواجه کرده است، ساخت انواع سلاح های منفجره و شیمیایی در حوزه نظامی و شیوه های ناایمن و ناصحیح بهره‌وری در حوزه ی صنعت و خدمات به حوادث مرگبار ناشی از انفجار، آتش سوزی، انتشار مواد سمّی، آلودگی و تخریبِ محیط زیست و منابع طبیعی و تهدید حیات بسیاری از گونه های گیاهی و جانوری، منجر شده است؛پدیده ای که از آن به تهدیدات و مخاطرات شیمیایی یاد می شود؛ بروز حوادث متعدّد شیمیایی یکی از مهم ترین پیامدهای سوء کاربرد مواد شیمیایی محسوب شده و این دسته از حوادث علاوه بر تحمیل خسارات اقتصادی شدید بر جوامع انسانی، ممکن است امنیّت مردم را نیز در گستره محلی، منطقه ای، ملی و حتی بین المللی تهدید نماید؛ ماهیت صدمات و آسیب های ناشی از حوادث شیمیایی ایجاب می نماید که دستگاه های اجرایی دارای تاسیسات و مراکز شیمیایی نسبت به مصون سازی و کاهش آسیب پذیری زیرساخت های خود اهتمام داشته و با ارائه طرح‌های پاسخ و مقابله و رزمایش آنها، آمادگی خود را در برابر تهدیدات شیمیایی ارتقاء دهند.نظام مصون سازی و عملیات پدافند شیمیایی کشور، نمایانگر نحوه تحقق پدافند شیمیایی و مصون سازی در سطح عملیاتی، در نتیجه ی انجام ماموریت های عملیاتی توسط نیروهای پدافند شیمیایی در وضعیّت های مختلف مواجهه با سناریوهای محتمل تهاجم دشمن علیه زیرساخت ها و مراکز شیمیایی کشور می باشد؛ این نظام، تفکّر، اصول، رویکرد، خط مشی، اهداف و راهبردهای عملیّاتی پدافند شیمیایی، تدبیر عملیات پدافند شیمیایی، نحوه انجام این ماموریت ها (طرح اقدام) و تقسیم کار (نگاشت نهادی) را برای هریک از وضعیّت های عملیاتی ترسیم می کند.
ماده ۱ـ تعاریف و اختصارات
۱) کمیته دائمی: کمیته ی دائمی (شورای عالی) پدافند غیرعامل کشور
۲) سازمان: سازمان پدافند غیرعامل کشور
۳) قرارگاه: قرارگاه پدافند شیمیایی کشور
۴) پدافند شیمیایی: به مجموعه ای از تدابیر و اقدامات اعم از؛ رصد و پایش تهدیدات، حوادث و مخاطرات شیمیایی، تشخیص و اعلام وضعیّت های شیمیایی، تعیین دارایی ها و سرمایه های شیمیایی کشور، سطح بندی و طبقه بندی آنها، کشف و شناسایی نقاط ضعف و آسیب پذیری زیرساخت های شیمیایی، تعیین حریم زیرساخت ها، صنایع و مراکز شیمیایی، آموزش، تمرین و رزمایش های شیمیایی، مدیریت، پشتیبانی، تامین تجهیزات مناسب جهت مقابله و انجام اقدامات در حوادث شیمیایی اعم از تحدید منطقه، رفع آلودگی، امداد، نجات و درمان مصدومین شیمیایی، پاکسازی و بازیابی منطقه آلوده، تخلیه و اسکان اطلاق می شود.
۵) نظام عملیاتی پدافند شیمیایی: مجموعه ای متشکل از تعیین نقش ها و وظایف و روابط و نحوه تعاملات بخش های مختلف عملیات پدافند شیمیایی، مسئولیت های دستگاه های اجرایی ذی‌ربط، چگونگی تحقق اهداف و اجرای مأموریت درحوزه پدافند شیمیایی در سطوح مختلف عملیاتی می باشد.
۶) واحد صنعتی: مکان صنعتی مانند کارگاه یا کارخانه یا مجتمع که در آن به تولید یا مصرف مواد شیمیایی صنعتی می پردازد.
۷ ) منطقه/شهرک صنعتی: مکانی است دارای محدوده و مساحت معین که مجموعه ای ساماندهی شده از واحدهای صنعتی در آن مستقر می باشند و خدمات ضروری با توجه به وسعت منطقه و واحدهای صنعتی موجود ارایه می گردد.
۸) منطقه ویژه: به مجموعه ای از زیرساخت ها و تاسیسات پالایشگاهی، نیروگاهی ، پتروشیمی و پخش فرآورده های صنعت نفت و گاز که در یک محدوده جغرافیایی مستقر بوده و دارای ساختار متمرکز اداری می باشد اطلاق می شود؛ مانند منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی.
۹) مراکز و تاسیسات شیمیایی: به مراکز و صنایعی (فعّال یا غیرفعّال) که در آنها مواد شیمیایی تولید، نگهداری، انبارش، خرید و فروش یا مورد استفاده قرار می گیرد، اعم از یک کارگاه، کارخانه، مجتمع، منطقه یا شهرک صنعتی و یا مراکز تحقیقاتی و دانشی در این سند به اختصار تاسیسات شیمیایی گفته می شود.
۱۰) حوادث و مخاطرات شیمیایی: به رخدادهای عمدی ناشی از اقدامات امنیّتی و جنگی دشمن و یا خرابکاری صنعتی و غیرعمدی ناشی از خطا و سهل انگاری ایمنی در فرایند صنعتی که در زیرساخت ها، صنایع، مراکز خدماتی مانند تصفیه خانه های آب و مراکز نگهداری، انبارش و فروش مواد شیمیایی یا در فرایندهای تولید، بهره برداری، حمل و نقل و انبارش مواد و کالاهای شیمیایی خطرناک بوجود می آید و موجب آسیب به سرمایه های انسانی، آلودگی، اختلال، تغییر وضعیّت یا نابودی محیط زیست، سرمایه ها و دارایی ها می گردد، گفته می شود.
۱۱) تهدید شیمیایی: به هرگونه احتمال یا اقدام عامدانه با کاربرد مواد شیمیایی یا اقدام نظامی یا امنیتی علیه زیرساخت های شیمیایی که موجب نشت مواد شیمیایی و آسیب به منابع انسانی، سرمایه های اقتصادی یا محیط زیست گردد، تهدید شیمیایی گفته می شود.
۱۲) تروریسم شیمیایی: استفاده عامدانه از مواد و تسلیحات شیمیایی توسط افراد یا گروه های تروریستی که موجب نا اَمنی، ایجاد رعب و وحشت و یا تلفات انسانی در جامعه می گردد.
۱۳) مواد شیمیایی پرخطر: موادی هستند که بدلیل خواص فیزیکی و شیمیایی نظیر سمیّت، انفجار، سریع الاشتعال، خورندگی، خواص ترکیبی و دیگر ویژگی ها، به انسان و سایر سرمایه ها آسیب جدّی وارد می نماید و به طبقات زیر، دسته بندی می شوند:
کلاس ۱: مواد منفجره
کلاس ۲: گازها
کلاس ۳: مایعات قابل اشتعال
کلاس ۴: جامدات قابل اشتعال
کلاس ۵: اکسیدکننده ها و مواد شیمیایی
کلاس ۶: سم ها و مواد عفونی
کلاس ۷: مواد رادیو اکتیو
کلاس ۸: مواد خورنده
کلاس ۹: سایر موادی که باعث ایجاد خطر در طول زمان حمل و نقل می شوند ولی در طبقه بندی های بالا به آن ها اشاره نشده مانند ضایعات و پسماندها مواد مغناطیسی شدید، باطری های لیتیمی، آزبست قهوه ای، سفید و آبی. (شرح کلی دسته بندی مواد خطرناک ـ پیوست ۱)
۱۴) جنگ شیمیایی: استفاده آشکار یا پنهان یک کشور از تسلیحات و مواد شیمیایی علیه منابع انسانی، سرمایه ها، دارایی ها و زیرساخت های کشور دیگر که پیامد آن آلودگی شیمیایی باشد.
۱۵) دستگاه اجرایی: وفق ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری، کلیه وزارتخانه ها، مؤسّسات دولتی، مؤسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی، شرکت های دولتی و کلیه دستگاه هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم تصریح و یا ذکر نام است از قبیل شرکت ملی نفت ایران، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، بانک مرکزی، بانک ها و بیمه های دولتی، دستگاه اجرایی نامیده می شوند.
ماده ۲ـ اسناد بالادستی
۱) تدابیر و رهنمودهای مقام معظّم رهبری و فرماندهی کل قوا (مدظلّه العالی)
صنایع دفاع در مقابل حمله ی شیمیایی را هرچه می توانید توسعه بدهید، امّا صنایع تهاجمی ممنوع، در تمام دستگاه هایمان ممنوع کردیم، صنایع هسته ای را هم، صریحاً ما ممنوع کردیم.
اِمکان پدافندِ حداکثر در ش.م. ه [شیمیایی، میکروبی، هسته ای] بوجود آید.
موضوع پدافند شیمیایی را در دستور کار قرار دهید. [خطاب به ستادکل نیروهای مسلح]
۲) سیاست های کلی نظام در موضوع پدافندغیرعامل ابلاغی مقام معظّم رهبری (مدظلّه العالی)
۳) قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور ـ ماده ۵۸
۴) قوانین برنامه پنج ساله توسعه جمهوری اسلامی ایران
۵) اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور ـ ماده ۱۰
۶) سند راهبردی پدافند شیمیایی کشور
ماده ۳ـ حوزه شمول
کلیه دستگاه های اجرایی ـ موضوع ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری ـ کلیه سازمان ها، نهادها و شرکت های خصوصی و آحاد مردم را در برمی گیرد.
ماده ۴ـ اهداف
۱) مصونیت بخشی، اَمن سازی، کاهش آسیب پذیری و مخاطرات زیرساخت ها، مراکز و صنایع شیمیایی کشور،
۲) پاسخ پدافندی به پیامد تهدیدات، حوادث و مخاطرات شیمیایی،
۳) حفاظت از مردم، سرمایه های انسانی و محیط زیست در برابر تهدیدات شیمیایی،
۴) ارتقاء آمادگی و تاب آوری زیرساخت ها و تاسیسات شیمیایی کشور،
۵) استمرار کارکرد و تداوم خدمات ضروری وابسته به حوزه شیمیایی،
ماده ۵ ـ منظور
۱) تدوین نظام تصمیم گیری، فرماندهی، مدیریت عملیاتی و اجرایی پدافند شیمیایی در سطوح عملیاتی،
۲) تعیین نقش ها و وظایف دستگاه های اجرایی ذی‌ربط و تبیین نحوه ارتباطات و تعامل آنها در عملیات پدافند شیمیایی،
۳) هماهنگی و هم افزایی در استفاده از منابع ملی و استانی و شهرستانی در شرایط اضطراری ناشی از تهدیدات و مخاطرات شیمیایی،
۴ ) حصول اطمینان از مصونیت،امنیّت، ایمنی و آمادگی مراکز و تاسیسات شیمیایی کشور در برابر تهدیدات ومخاطرات شیمیایی،
ماده۶ ـ اصول پدافند شیمیاییاصول نظام عملیاتی پدافند شیمیایی عبارتند از:
۱) ایمنی ذاتی
۲) برتری ایمنی بر خطر
۳) بسیج منابع مقابله ای
۴) شناسایی و قابلیت رهگیری و کنترل مواد خطرناک
۵) رعایت حرایم ایمنی و امنیّتی
۶) تخلیه و اسکان اضطراری
۷) تحدید منطقه آلوده
۸) آگاهی وضعیّتی
۹) آمادگی پاسخ پدافندی
۱۰) واکنش سریع
۱۱) کنترل خطر و هم افزایی آن
۱۲) محدودسازی پیامدها
۱۳) روزآمدی فناورانه
۱۴) درمان تخصّصی
تبصره ـ اصول و ارزش های عمومی و فراگیر پدافند غیرعامل از قبیل؛ تاب آوری، مصون سازی، پراکندگی، مکانیابی، مردم یاری و حفظ محیط زیست در این نظام نامه نیز مورد تاکید است.
ماده ۷ـ تهدیدات و مخاطرات در این نظام تهدیدات و مخاطرات شیمیایی زیر مفروض می باشند:
الف) حمله شیمیایی دشمن به کشور،
ب) حمله نظامی دشمن به زیرساخت ها، صنایع و مراکز شیمیایی با پیامد شیمیایی،
پ) اقدامات ضد امنیّتی/ تروریستی/ خرابکارانه علیه زیرساخت ها، صنایع و مراکز شیمیایی با پیامد نشت مواد شیمیایی،
ت) حمله سایبری به زیرساخت ها، صنایع و مراکز شیمیایی با پیامد نشت مواد شیمیایی،
ث) اقدامات تروریستی شیمیایی (کموتروریسم)،
ج) مخاطرات غیرعامدانه طبیعی یا فرایندی در زیرساخت ها، صنایع و مراکز شیمیایی و هسته ای با پیامد شیمیایی،
چ) مخاطرات ناشی از حمل و نقل یا انبارش غیرایمن مواد شیمیایی با پیامد شیمیایی،
ماده ۸ ـ ماموریت عملیاتی پدافند شیمیایی
ساختارهای عملیاتی پدافند شیمیایی کشور با سازماندهی و بکارگیری ظرفیّت های عملیاتی شهری، استانی و دستگاهی و با مشارکت و هماهنگی دستگاه های اجرایی در جهت مصون سازی و مقابله با پیامدها و تبعات شیمیایی ماموریت های زیر را راهبری و اجرا می کنند؛
۱) فرماندهی، مدیریت وکنترل، هدایت، نظارت و بازرسی بر عملیات پدافند شیمیایی در سطوح مختلف،
۲) رصد و پایش تهدیدات، مخاطرات و ریسک شیمیایی و مدیریت کاهش آن،
۳) ارزیابی وضعیّت ایمنی/ امنیّت/ پدافند مراکز و زیرساخت های شیمیایی کشور، احصاء آسیب پذیری ها و راهبری و هدایت طرح‌های کاهش آسیب پذیری و مصون سازی،
۴) هدایت و راهبری نظام ایمن و مصون سازی و حفاظت از زیرساخت های شیمیایی براساس میزان تولید خطر، شامل؛ طرح‌های پاسخ اضطراری، تداوم کارکرد، تاب آوری و مانند آن،
۵) نهادینه سازی نظام عملیاتی پدافند شیمیایی با رویکرد طراحی، آموزش، تجهیز، تمرین، رزمایش تا حصول آمادگی،
۶) ساماندهی و طراحی نظام بهداشت و درمان درحوادث شیمیایی،
۷ ) تعیین سطح وضعیّت های عملیاتی برای زیرساخت ها و مراکز شیمیایی کشور در زمان وقوع تهدیدات یا مخاطرات،
۸) نظارت و بازرسی عملیاتی به منظور حصول اطمینان از رعایت ضوابط و مقررات ایمنی/ امنیّت/ پدافند شیمیایی در مراکز و زیرساخت های شیمیایی کشور،
۹) حصول اطمینان از مصونیت، امنیّت، ایمنی مراکز و تاسیسات شیمیایی کشور،
۱۰) هدایت و راهبری و اجرای عملیات پدافند شیمیایی برابر چرخه عملیاتی پدافند شیمیایی ـ (برابر چرخه عملیاتی ـ پیوست ۲)
۱۱) تعامل دیپلماسی دفاع حقوقی شیمیایی،
۱۲) هدایت، راهبری، پیگیری طرح‌های کاهش مخاطرات شیمیایی مراکز جمعیّتی،
ماده ۹ ـ سطوح عملیاتی و حوادث پدافند شیمیایی
سطوح عملیاتی و حوادث پدافند شیمیایی
الف ـ واحد صنعتی ب ـ منطقه صنعتی پ ـ شهری ت ـ استانی ث ـ ملی به شرح زیر دسته بندی می شود:
۱) واحد صنعتی: حادثه شیمیایی که در یک کارگاه، کارخانه یا مجتمع شیمیایی از یک دستگاه اجرایی رخ دهد و پیامدها و تبعات شیمیایی آن محدود بوده و با بسیج منابع وامکانات داخلی همان مرکز یادستگاه اجرایی قابل کنترل و مدیریت باشد.
۲) منطقه صنعتی: حادثه شیمیایی که در یک منطقه ویژه یا شهرک صنعتی و مشابه با آن رخ دهد و پیامدها و تبعات شیمیایی آن محدود به همان منطقه یا شهرک بوده و با بسیج منابع و امکانات داخلی همان منطقه یا شهرک قابل کنترل و مدیریت باشد.
۳) شهری: حوادثی که تبعات شیمیایی آنها فراتر از یک واحد صنعتی یا در محدوده یک شهر باشد و پیامدهای آن در محدوده همان شهر با بسیج منابع شهری در همان محدوده قابل کنترل و مدیریت می باشند.
۴) استانی: حوادث شیمیایی که پیامد آنها بیشتر از یک شهرستان بوده و با بسیج منابع استانی کنترل و مدیریت گردند.
۵) ملی: گستره و پیامد حوادث شیمیایی معمولاً از سطوح فوق بیشتر نمی شود ولی محتمل است مدیریت برخی از حوادث و رخدادهای شیمیایی و کنترل پیامدهای آن نیازمند بسیج منابع ملی باشد؛ این سطح از اقدام، ملی تلقی می گردد.
۶ ) تبصره ـ اگر حوادث و رخدادهای شیمیایی به لحاظ گستره و پیامد بین چند کشور همسایه توسعه یابد یا احتمال آن داده شود در چارچوب راهبردهای دیپلماسی دفاعی کشور اقدام می شود.
ماده ۱۰ـ وضعیّت های عملیاتی حوادث شیمیایی
وضعیّت عملیاتی شیمیایی کشور در حوادث و مخاطرات شیمیایی با محوریت کنترل پیامدهای شیمیایی بسته به میزان تلفات انسانی، تأثیر بر محیط زیست و زیرساخت های حیاتی و اثرات اقتصادی در ۴ سطح زیر دسته بندی می شوند:
جدول تعیین وضعیت های عملیاتی حوادث شیمیایی
| سطح خطر | درجه | وضعیت | احتمال تعداد کشته شدگان | احتمال تعداد مصدومین | دامنه اثر /پیامد بر زیرساخت | اثرات زیست محیطی | اثرات اقتصادی | مرجع تعیین وضعیت |
| فاجعه | ۴ | قرمز | ۲۰۰ به بالا | بیش از ۱۰۰۰ | قطع ارائه خدمات تا یک هفته | خسارت غیرقابل جبران | شدید (بیشتر از ۱۰۰ میلیارد تومان) | شورای عالی امنیت ملی |
| بحران | ۳ | نارنجی | بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ | ۵۰۰ تا۱۰۰۰ | قطع ارائه خدمات تا چند روز | خسارت وارده شدید | زیاد تا ۱۰۰ میلیارد تومان | شورای امنیت کشور |
| اضطرار | ۲ | زرد | بین ۱۰ تا ۱۰۰ | ۵۰۰ -۱۰۰ | قطع ارائه خدمات تا یک روز | خسارت وارده متوسط | متوسط (تا ۵۰ میلیارد تومان) | شورای تامین استان |
| کم خطر | ۱ | سفید | کمتر از ۱۰ نفر | ۰ – ۱۰۰ | قطع موقت خدمات تا چند ساعت | کوتاه مدت |
تبصره ۱ـ تعیین وضعیّت درحین حادثه، براساس شاخص ها، تشخیص و تعیین می شود، همچنین قبل از وقوع حادثه و تهدید براساس تحلیل اطلاعاتی شواهد، قراین و سوابق تهدیدات و حوادث، توسط مرجع تعیین وضعیّت، تصمیم گیری می شود.
تبصره ۲ـ درصورت وقوع تهدیدات شیمیایی در شرایط جنگی، تعیین وضعیّت‌های عملیاتی توسط شورای عالی امنیّت ملی انجام می شود.
ماده ۱۱ـ تدبیر عملیاتی
ساختارهای عملیاتی پدافند شیمیایی کشور در سطوح مختلف (واحد صنعتی/ منطقه صنعتی/ شهری/ استانی/ ملی) در راستای سیاست‌ها و راهبردهای پدافند غیرعامل کشور با بسیج و سازماندهی ظرفیّت های دستگاه های اجرایی، ساختارهای مردم نهاد و ظرفیّت های کمکی نیروهای مسلّح در جهت مصون سازی و مقابله با تهدیدات و مخاطرات شیمیایی و کاهش و مدیریت پیامدهای آن اقدامات در سه وضعیّت قبل ،حین و بعد از حادثه را به شرح زیر هدایت، راهبری، پشتیبانی، اجرا و نظارت می نمایند:
الف ـ قبل از حادثه شیمیایی
۱) فعّال سازی و راه اندازی مرکز فرماندهی و کنترل تهدیدات و مخاطرات شیمیایی(DOC ـ Ch )[۱]،
۲) رصد، پایش، تشخیص و هشدار تهدیدات و مخاطرات شیمیایی (برآورد اطلاعاتی)،
۳) تشکیل و بروز رسانی بانک اطلاعاتی مراکز و زیرساخت های شیمیایی با تعیین شدّت و نوع خطر،
۴) ارزیابی مخاطرات و تعیین میزان خطرپذیری و هشدار به زیرساخت ها توسط مرکز مخاطرات (ریسک) شیمیایی،
۵) ارزیابی میزان آمادگی زیرساخت ها و مردم برای مقابله با حوادث و تهدیدات،
۶) ایجاد هماهنگی و ارتباطات لازم فیمابین دستگاه های اجرایی نظامی و غیرنظامی در سطوح مختلف،
۷) فرهنگ سازی و اجرای آموزش های تخصّصی و عمومی عملیاتی و انجام تمرین و رزمایش موردنیاز،
۸) برآورد و تامین اقلام موردنیاز اعم از تجهیزات و سایر برای مقابله با حوادث شیمیایی،
۹) ارتقاء زیرساخت های امدادی، بهداشتی، درمانی مصدومین شیمیایی در سطوح عملیاتی و مصون سازی،
۱۰) سازماندهی تیم های مقابله و پاسخ به حوادث شیمیایی از دستگاه هایی مانند سازمان بسیج، هلال احمر، سازمان فوریت های پزشکی (اورژانس)، نیروی انتظامی، سازمان آتش نشانی و سایر،
۱۱) طرح ریزی و انجام تمرین و رزمایش های تخصّصی و مشترک،
۱۲) تهیه و اجرای طرح‌های مصون سازی و عملیات از قبیل طرح حفاظت از زیرساختها (CIP)طرح کاهش آسیب پذیری (VRP) طرح پاسخ به شرایط اضطراری ( (ERP طرح کاهش مخاطرات RRP) (طرح بازگشت پذیری در شرایط بحران (DRP) طرح تداوم کارکرد (BCP) خودحفاظتی (SPP) و طرح رزمایش و حصول اطمینان از اجرای آن ها[۲] (برابر چرخه مصون سازی ـ پیوست ۳)
ب ـ حین حادثه شیمیایی
۱ ) هشدار پیش دستانه و سریع و افزایش سرعت عمل در اطلاع رسانی عمومی،
۲ ) تعیین و اعلام وضعیّت شیمیایی،
۳ ) هدایت، راهبری و کنترل فرماندهی عملیات،
۴ ) برقراری نظم و امنیّت،
۵ ) آرامش بخشی و مقابله با عملیات روانی،
۶ ) محدودسازی و کنترل و کاهش پیامدها،
۷ ) کشف و شناسایی عوامل یا مواد شیمیایی و نمونه برداری،
۸ ) محدودسازی، قرنطینه، کنترل منطقه آلوده،
۹ ) تخلیه، انتقال و اسکان (استقرار در منطقه اَمن)
۱۰ ) مهار یا حذف منشاء خطر،
۱۱ ) رفع آلودگی اولیه (فردی، تجهیزاتی و محیطی)
۱۲ ) جستجو و آواربرداری، بهداشت، امداد و نجات و درمان،
پ ـ بعد از حادثه شیمیایی
۱ ) آرامش بخشی و مقابله با عملیات روانی،
۲ ) رفع آلودگی پیش بیمارستانی و درمان تکمیلی و تخصّصی مصدومین،
۳ ) رفع آلودگی تکمیلی از زمین، اماکن و تجهیزات و پاکسازی منطقه آسیب،
۴ ) ارزیابی میزان خسارت،
۵ ) بازتوانی و بازسازی تیم های عملیاتی و زیرساخت ها،
۶ ) دفاع حقوقی از مصدومین شیمیایی،
۷ ) پسماندداری و امحاء،
۸ ) مستندسازی ثبت سوابق و درس آموخته ها (گزارش گیری، احصاء نقاط قوت و ضعف، تجزیه و تحلیل)،
۹ ) اصلاح و روزآمدکردن ضوابط و مقررات،
ماده ۱۲ـ راهبردهای مصون سازی و عملیاتی
۱ ) کاهش آسیب پذیری و مصون سازی واحدها و مناطق صنعتی و مراکز حیاتی و حساس و مهم شیمیایی کشور در برابر تهدیدات و مخاطرات از طریق پیاده سازی و اجرای طرح‌های مصون سازی برابر چرخه مصون سازی؛
۲ ) پیاده سازی و استقرار نظام ایمنی/ امنیّتی/ دفاعی شیمیایی کشور و کنترل هم افزایی مخاطرات از طریق ساماندهی ساختارهای عملیاتی شیمیایی در سطح واحد صنعتی، منطقه صنعتی، شهرستان، استان و ملی با استفاده از ظرفیّت های لشکری و کشوری و ایجاد هماهنگی و هم افزایی با متولیان اقدام در لایه های ایمنی و امنیّت؛
۳) طراحی و فعّال سازی اتاق مرکز عملیات پدافند شیمیایی کشور ( DOC ـ Ch ) و هماهنگی و هم افزایی لایه های ایمنی، امنیّت و دفاع با استفاده از ظرفیّت مراکز مدیریت مخاطرات شیمیایی دستگاه های ذی‌ربط از طریق پیاده سازی سامانه های رصد، پایش و تشخیص و هشدار؛
۴) حفظ و ارتقاء آمادگی های عملیاتی دستگاه های اجرایی، نهادهای عمومی و ساختارهای مردم نهاد از طریق آموزش های عمومی و تخصّصی، تجهیز، تقویت و توسعه سامانه ها و شبکه های موردنیاز (فرماندهی وکنترل، تشخیص و کشف و شناسایی، رفع آلودگی شیمیایی و سایر) و بروز رسانی دستورالعمل ها و طرح‌ها با تاکید بر ساماندهی تیم های عملیاتی و اجرای تمرین ها و رزمایش ها؛
۵ ) طراحی و پیاده سازی طرح پاسخ به حوادث و تهدیدات شیمیایی با سازماندهی، راهبری تیم های عملیاتی پدافند شیمیایی در سطوح واحدها و مناطق صنعتی شیمیایی، ساختارهای عملیاتی شهری، استانی، ملی و ظرفیّت های بسیج مردمی براساس چرخه عملیات پدافند شیمیایی؛۶ ) پیاده سازی و استقرار نظام سلسله مراتبی بهداشت و درمان حوادث شیمیایی در سطوح ملی، استانی، مناطق و واحدهای صنعتی شیمیایی کشور؛
۷) ارتقاء ایمنی و امنیّت و پدافند مراکز جمعیّتی در برابر تهدیدات و مخاطرات شیمیایی از طریق خروج مراکز پرخطر از شهرها، ایمن سازی مراکز شیمیایی موجود در مراکز جمعیّتی و ارتقاء آمادگی های عملیاتی پاسخ پدافند شیمیایی در سطوح شهری و استانی؛
۸ ) ایجاد ذخایر راهبردی مطمئن تجهیزات و لوازم موردنیاز پدافند شیمیایی برای سازمان های مسئول و مردم در سبد ذخایر راهبردی شهرستانی و استانی و ملی؛
۹) حصول اطمینان از ساماندهی و حسابرسی مواد شیمیایی (خرید، فروش، ذخیره سازی، حمل و نقل، انبارش و سایر) با رویکرد امنیّتی از طریق اصلاح مقررات موجود و تعیین متولی تنظیم مقررات لایه امنیّت مواد شیمیایی خطرناک و نظارت بر اجرای آن؛
ماده ۱۳ـ روابط و مسئولیت ها
۱ ) راهبری و مدیریت حوادث شیمیایی و پیامدهای ناشی از آن در سطح ملی برعهده رئیس جمهور/ معاون اول/ وزیر کشور می باشد.
تبصره ـ سازمان، مسئول هماهنگ کننده/ دبیر ستاد ملی مقابله با تهدیدات و حوادث شیمیایی در سطح ملی می باشد.
۲ ) کنترل، راهبری و مدیریت حوادث جنگی شامل حملات شیمیایی دشمن به مردم در مناطق نظامی برعهده سلسله مراتب نظامی کشور می باشد.
۳ ) قرارگاه مسئولیت راهبری، طرح ریزی، ارتقاء آمادگی، آموزش، نظارت، رزمایش و حصول اطمینان از آمادگی های عملیاتی پدافند شیمیایی کشور و مصونیت زیرساخت های شیمیایی کشور را برعهده دارد.
۴ ) استاندار، فرمانده قرارگاه پدافند شیمیایی در استان بوده و مدیریت، کنترل، پشتیبانی، راهبریِ مصون سازی و مدیریت حوادث شیمیایی در سطح استان را برعهده دارد.
۵ ) جانشین فرماندهی قرارگاه پدافند شیمیایی و فرماندهی عملیات صحنه (طرح ریزی، سازماندهی، بکارگیری، هدایت عملیات پدافند شیمیایی) در استان برعهده سپاه استان است و با ابلاغ ستادکل سایر ظرفیت های نیروهای مسلح را بکارگیری می نماید.
تبصره ـ مدیرکل پدافند غیرعامل هر استان، معاون هماهنگ کننده قرارگاه پدافند شیمیایی استان می باشد.
۶ ) فرماندار، فرمانده قرارگاه پدافند شیمیایی در شهرستان بوده و مدیریت، کنترل، پشتیبانی، راهبریِ مصون سازی و مدیریت حوادث شیمیایی در سطح شهرستان را برعهده دارد.
۷ ) سپاه شهرستان، بعنوان جانشین فرماندهی قرارگاه پدافند شیمیایی و فرماندهی عملیات صحنه (طرح ریزی، سازماندهی، بکارگیری، هدایت عملیات پدافند شیمیایی) شهرستان اقدام می کند و با ابلاغ ستادکل سایر ظرفیّت های نیروهای مسلح را بکارگیری می نماید.
تبصره ـ معاون امنیّتی سیاسی فرماندار، معاون هماهنگ کننده قرارگاه پدافند شیمیایی شهرستان می باشد.
۸ ) مسئولیت کنترل و نظارت بر ایمنی و امنیّت و آمادگی عملیاتی و هماهنگی بین واحدهای صنعتی و منطقه برعهده رئیس آن مجموعه / فرمانده ارشد است.
تبصره ۱ـ فرماندهان ارشد مناطق ویژه و شهرک های صنعتی شیمیایی توسط وزارت خانه ذی‌ربط و با هماهنگی و تعامل با سازمان منصوب می گردند.
تبصره ۲ـ فرمانده ارشد پدافند غیرعامل منطقه ویژه/ مدیر شهرک های صنعتی درصورت عدم توانایی مقابله و پاسخ حادثه در سطح منطقه صنعتی و گسترش پیامدهای حادثه در کنترل عملیاتی قرارگاه های پدافند شیمیایی استانی و شهرستانی قرار گرفته و اقدام می نمایند.
۹ ) مسئولیت مصون سازی و حفظ و ارتقاء ایمنی و امنیّت، آمادگی عملیاتی در سطح واحد صنعتی برعهده رئیس واحد صنعتی است.
تبصره ـ رئیس واحد صنعتی درصورت عدم توانایی مقابله و پاسخ حادثه در سطح واحد صنعتی و گسترش پیامدهای حادثه در کنترل عملیاتی فرمانده ارشد پدافند غیرعامل منطقه ویژه/ مدیر شهرک های صنعتی یا قرارگاه های پدافند شیمیایی استانی و شهرستانی قرار گرفته و اقدام می کنند.
ماده ۱۴ـ وظایف و تکالیف دستگاه های اجرایی
الف) وزارت نفت و صمت
۱ ) ایجاد ساختار عملیاتی قرارگاه های پدافند شیمیایی در مناطق صنعتی حیاتی و حساس و مهم،
۲ ) پیاده سازی الزامات ایمنی و امنیّت و پدافند در ذات طرح‌های جدید و توسعه ای حوزه صنعت شیمیایی،
۳ ) ارتقاء آمادگی عملیاتی پدافند شیمیایی زیرساخت های وزارت با آموزش، تجهیز، تمرین و رزمایش،
۴ ) ارتقاء نظام امداد، نجات و درمان در تاسیسات صنعتی تابعه وزارت،
۵ ) فعّال سازی مرکز کنترل و مدیریت ریسک و مخاطرات شیمیایی وزارت،
۶ ) تهیه و اجرای طرح‌های مصون سازی از قبیل طرح حفاظت از زیرساخت ها (CIP)طرح کاهش آسیب پذیری (VRP) طرح پاسخ به شرایط اضطراری ( (ERP طرح کاهش مخاطرات RRP) (طرح بازگشت پذیری در شرایط بحران (DRP) طرح تداوم کارکرد (BCP) خودحفاظتی (SPP)و طرح رزمایش و حصول اطمینان از اجرای آن ها،
۷ ) سازماندهی فرماندهی ارشد مناطق صنعتی بزرگ با تعامل و هماهنگی سازمان به منظور انجام عملیات مقابله یکپارچه پدافند شیمیایی و پدافند غیرعامل،
۸ ) نصب سیستم هشدار، آموزش، تمرین و رزمایش طرح‌های تخلیه و اسکان مردم ساکن در حاشیه واحدها و مناطق صنعتی شیمیایی وزارت،
۹ ) ساماندهی و ارتقاء کیفی واحدهای [۳]HSE وزارت برای پاسخ در لایه ایمنی،
۱۰ ) طراحی و اجرای سامانه حسابداری و رهگیری مواد شیمیایی پرخطر در وزارت،
۱۱ ) سازماندهی مناسب امورات پدافند غیرعامل و الزامات امنیتی زیرساخت های شیمیایی به منظور مصون سازی زیرساختی و آمادگی مقابله،
۱۲ ) انتصاب ارشد هماهنگ کننده عملیاتی مناطق صنعتی (مناطق ویژه حوزه وزارت) با تعامل و هماهنگی سازمان،
ب) وزارت نیرو
۱ ) راه اندازی مرکز مدیریت مخاطرات شیمیایی وزارت وبرقراری ارتباط بامرکز ملی مخاطرات شیمیایی مستقر درسازمان،
۲ ) پایش و رفع آلودگی شیمیایی سدها، تصفیه خانه ها، مخازن و سایر تاسیسات شبکه تامین آب مصرفی،
۳ ) توجیه و آموزش، نصب سیستم هشدار، تمرین و رزمایشِ طرح‌های تخلیه و اسکان مراکز جمعیتی حاشیه واحدهای صنعتی حوزه وزارت نیرو،
۴ ) جایگزینی فناوری های کم خطر در فرآیندهای صنعتی تصفیه آب آشامیدنی،
۵ ) کاهش مخاطرات شیمیایی واحدهای صنعتی (تاسیسات شبکه تامین برق) مستقر در مراکز جمعیتی،
پ) وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی
۱ ) تهیه و تدوین و پیاده سازی نظام سلسله مراتبی بهداشت و درمان حوادث شیمیایی کشور در سه سطح ملی، استانی و مرکز صنعتی،
۲ ) ارتقاء آموزش ها و تجهیزات و تربیت نیروهای متخصّص برای رسیدگی و انتقال مصدومین حوادث شیمیایی به مراکز درمانی با محوریت سازمان فوریت های پزشکی (اورژانس) کشور،
۳ ) تمرین و رزمایش طرح‌های پاسخ به حوادث شیمیایی در واحدها و مناطق صنعتی شیمیایی،
۴ ) تجهیز و آماده سازی مراکز درمان مصدومین شیمیایی استانی یا شهرستانی متناسب با استعداد و ظرفیت هر استان با رویکرد دومنظوره سازی،
۵) نظارت و کنترل بر میزان آمادگی مراکز و بیمارستان ها در درمان مصدومین شیمیایی،
۶) سازماندهی واحدهای اورژانس و درمان مصدومین شیمیایی بصورت دو یا چندمنظوره به شهرها و استان های دارای زیرساخت های حیاتی، حساس و مهم شیمیایی،
ت) وزارت راه و شهرسازی
۱ ) طراحی و ارتقاء و بروز رسانی نظام ایمنی حمل و نقل مواد شیمیایی خطرناک،
۲) طراحی و اجرای سامانه حسابداری و رهگیری حمل و نقل مواد شیمیایی پرخطر در وزارت،
۳ ) آموزش، تمرین و رزمایش طرح‌های پاسخ به حوادث شیمیایی در بنادر و مرزهای آبی و هوایی،
۴ ) تقویت سامانه های هواشناسی (شبیه سازی و کمک به هدایت عملیات پدافند شیمیایی) متناسب با تهدیدات شیمیایی و پشتیبانی از واحدهای عملیاتی،
۵ ) تهیه و بروز رسانی ضوابط اجرایی حمل ونقل، انبارش (جاده ای، دریایی، هوایی و ریلی) مواد شیمیایی خطرناک در تعامل با سازمان و نظارت بر آن،
ث) وزارت کشور
۱ ) ایجاد هماهنگی و روان سازی اجرای امور بین استان های معین در حوادث و مخاطرات شیمیایی،
۲) مدیریت پیامدهای امنیّتی و اجتماعی ناشی از حوادث شیمیایی در سطوح ملی، منطقه ای و محلی با استفاده از ظرفیّت قرارگاه های پدافند شیمیایی در استان و شهرستان ها،
ج) امور شهرداری ها ـ سازمان آتش نشانی
۱ ) پیش بینی ماموریت مقابله و رفع آلودگی شهرهای دارای واحدهای صنعتی شیمیایی و پاسخ اولیه به حوادث آنها،
۲ ) پیش بینی سامانه رصد و پایش و تشخیص و هشدار آلودگی های شیمیایی شهری،
۳) سازماندهی و اختصاص جان پناه های مجهّز در برابر تهدیدات و مخاطرات شیمیایی در مراکز جمعیّتی مجاور با تاسیسات شیمیایی،
۴ ) طرح ریزی و اجرای عملیات اطفای حریق، رفع آلودگی شیمیایی، مدیریت اجساد و ضایعات و پسمانداری موقّت در حوادث شیمیایی،
۵ ) برنامه‌ریزی و اجرای آموزش تخصّصی و تجهیز و بروزرسانی تجهیزات آتش نشانی و خدمات ایمنی کشور برای مقابله حوادث شیمیایی،
۶ ) تهیه طرح‌های پاسخ پدافندی به حوادث شیمیایی شهری و تمرین و رزمایش،
چ) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
۱ ) تهیه طرح‌های عملیاتی پدافند شیمیایی و فرماندهی صحنه مقابله با حوادث شیمیایی در سطح استان و شهرستان،
۲ ) آموزش، تمرین، رزمایش، و ارتقاء آمادگی های پدافند شیمیایی شهری و استانی و مراکز صنعتی شیمیایی،
۳ ) ایفای نقش قطب درمانی، پژوهشی وآموزشی مصدومیت های شیمیایی کشور ـ دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله(عج)،
۴ ) طرح ریزی و اجرای عملیات پایش، کشف و سنجش، رفع آلودگیِ شیمیایی در صحنه،
۵) تقویت و ارتقاء توانمندی یگان های سوم خرداد و ۲۴ بعثت سپاه پاسداران بعنوان یگان های احتیاط عمل کلی قرارگاه در سطح ملی،
۶) تقویت و ارتقاء توانمندی یگان های جنگ نوین مستقر در استان ها بعنوان یگان های احتیاط عمل کلی قرارگاه استانی،
۷ ) کمک به امداد و نجات مصدومین شیمیایی در حوادث و مخاطرات شیمیایی،
تبصره ـ در شرایط جنگی، نحوه اقدام و امدادرسانی نیروهای مسلح تابع دستورالعملی است که توسط ستادکل تهیه و ابلاغ می شود.
ح) ارتش
۱ ) تقویت و ارتقاء توانمندی یگان های جنگ نوین مستقر در استان ها بعنوان یگان های احتیاط عمل کلی قرارگاه استانی،
۲ ) کمک به درمان تخصصی مصدومین شیمیایی،
۳ ) کمک به امداد و نجات مصدومین شیمیایی در حوادث و مخاطرات شیمیایی،
خ) وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلّح
۱ ) ایفای نقش مرکز احتیاط راهبردی پدافند شیمیایی کشور،
۲ ) ایجاد، راه اندازی و ارتقاء آزمایشگاه های تخصّصی مرکز اقدام و عمل ِکلی،
۳ ) تولید اقلام اساسی و تجهیزات تخصّصی پدافند شیمیایی،
د) وزارت اطلاعات
۱ ) رصد و پایش تهدیدات شیمیایی و اقدامات خرابکارانه زیرساخت های شیمیایی کشور،
۲) برآورد تهدیداتِ مراکز و تاسیسات شیمیایی و تهدیدات شیمیایی علیه سایر مراکز،
ذ) سازمان بسیج مستضعفین
۱ ) تشکیل گردان های پدافند شیمیایی بسیجی در استان ها،
۲ ) تجهیز و آموزش و آماده بکاری گردان های پدافند شیمیایی بسیجی،
۳ ) مشارکت در امدادرسانی و انتقال مصدومین،
۴ ) کمک به امنیّت و کنترل عبور و مرور،
۵ ) کمک به تخلیه و اسکان مردم در حوادث شیمیایی،
ر) نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (ناجا)
۱ ) ایجاد امنیّت و کنترل عبور و مرور در مناطق حادثه دیده شیمیایی،
۲ ) تحدید منطقه در حوادث شیمیایی ـ قرنطینه انتظامی منطقه آلوده،
۳ ) خود حفاظتی (تجهیز نیروهای عملیاتی به تجهیزات مقابله با حوادث شیمیایی)
۴ ) سازماندهی، آموزش، تجهیز و ارتقاء توان عملیاتی یگانی های عملیاتی و انتظامی ناجا در منطقه آلوده،
ز) سازمان انرژی اتمی
۱ ) پیاده سازی الزامات ایمنی و امنیّت و پدافند شیمیایی در ذات طرح‌های جدید و توسعه ای حوزه صنایع هسته ای،
۲ ) سازماندهی و ارتقاء آمادگی های مقابله با حوادث شیمیایی در صنایع هسته ای،
۳ ) اجرای طرح‌های پاسخ به حوادث شیمیایی، طرح‌های تداوم کارکرد، کاهش آسیب پذیری، پایداری و ارتقاء تاب آوری صنایع هسته ای در برابر تهدیدات و مخاطرات شیمیایی و نظارت بر آن،
۴ ) ایجاد زیرساخت های بهداشتی، درمانی مصدومیت های شیمیایی و ارتقاء نظام امداد، نجات و درمان در مراکز هسته ای،
۵ ) انجام آموزش، تمرین و رزمایش برابر طرح‌های پاسخ به شرایط اضطراری،
ژ) جمعیت هلال احمر
۱ ) جستجو و نجات، جابجایی و اِسکان موقّت مردم در حوادث شیمیایی،
۲ ) مراقبت جمعی و تأمین و توزیع مایحتاج عمومی مردم،
۳ ) کمک به امداد پزشکی و درمان مصدومین شیمیایی،
۴ ) خودحفاظتی (تجهیز نیروهای عملیاتی به تجهیزات مقابله با حوادث شیمیایی)
س) سازمان حفاظت محیط زیست
۱ ) کاهش و مدیریت اثرات ناشی از تهدیدات و مخاطرات شیمیایی بر محیط زیست و زیست بوم های منطقه،
۲) تدوین و اعمال الزامات و استانداردهای موردنیاز محیط زیست در پدافند شیمیایی،
۳ ) رصد زیست بوم های منطقه حادثه دیده از لحاظ مقدار آلودگی شیمیایی و کمک در اقدامات پدافندی به مبادی ذی‌ربط،
۴ ) همکاری و ارائه دستورات فنی در حوزه های تخصّصی مقابله با حادثه شیمیایی با دستگاه های مرتبط،
۵) همکاری با مبادی ذی‌ربط در امر محصورسازی منطقه آلوده در عرصه های محیط زیست،
ش) وزارت امور خارجه
۱ ) جمع آوری ادلّه و پیگیری و دفاع حقوقی پیامد حوادث شیمیایی با منشاء تهدیدات دشمن از طریق مجامع بین المللی،
۲ ) هماهنگی و تعامل بین المللی اطلاع رسانی تبعات حادثه به سایر کشورهای همجوار در حوادث فراملی،۳ ) ایفای نقش موثّر در پیگیری و دفاع حقوق شهروندان آسیب دیده از آسیب های شیمیایی دشمن،
۴) هماهنگی در بهره گیری از ظرفیّت های سازمان های بینالمللی در مقابله با تهدیدات شیمیایی،
ص) سازمان صدا و سیما
۱ ) آموزش عمومی و اطلاع رسانی و آرامش بخشی به مردم برای مقابله و ایجاد آمادگی در برابر تهدیدات و حوادث شیمیایی،
ض) مناطق صنعتی/ واحدهای صنعتی
۱ ) فرمانده ارشد/رئیس منطقه صنعتی(منطقه ویژه یا شهرک صنعتی و مشابه با آن) موظّف به ایجاد و حفظ و کنترل و نظارت بر ایمنی و امنیّت و آمادگی عملیاتی واحدهای صنعتی اعم از حفاظت فیزیکی، خودحفاظتی، تعیین سطح ِخطر واحدهای صنعتی، تعیین وضعیّت منطقه، کنترل پیامدهای ناشی ازحوادث و تهدیدات منطقه صنعتی و هماهنگی بین واحدهای صنعتی مجموعه است.
۲ ) رئیس واحد صنعتی موظّف به ایجاد و حفظ ایمنی و امنیّت و آمادگی عملیاتی واحد صنعتی اعم از حفظ تاسیسات و تجهیزات، نیروی انسانی، حفاظت فیزیکی، کنترل فرایند صنعتی، خودحفاظتی و اقدام مقابله ای، سازماندهی، تجهیز، آموزش، تمرین، رزمایش، فرماندهی، هدایت و راهبری و کنترل پیامد حوادث در سطح واحد صنعتی، پاسخ به حادثه و کنترل پیامدهای آن در محدوده پرخطر واحد صنعتی و اقدام برابر چرخه عملیاتی پدافند شیمیایی و تهیه و اجرای طرح‌های؛ تداوم کارکرد، کاهش آسیب پذیری، پاسخ به حوادث، پایداری و ارتقاء تاب آوری، حصول اطمینان از اجرا در واحد صنعتی است.
۳ ) فرماندهان و مسئولین سطوح مختلف عملیاتی پدافند شیمیایی موظّفند به منظور آمادگی در مقابل گسترش احتمالی حادثه و پیامدهای آن وقوع هر نوع حادثه را به سطوح بالاتر عملیاتی اطلاع رسانی کنند.
۴ ) آموزش، تجهیز، فرهنگ سازی، هشدار، تمرین و مانور مراکز جمعیتی هم مجاور با مناطق صنعتی یا واحدهای صنعتی برعهده رئیس واحد صنعتی و فرمانده ارشد/رئیس منطقه صنعتی(منطقه ویژه یا شهرک صنعتی و مشابه با آن) است.
ط) سازمان پدافند غیرعامل کشور/قرارگاه پدافند شیمیایی
۱ ) هدایت و راهبری و فعّال سازی قرارگاه پدافند شیمیایی،
۲ ) نظارت و کنترل بر تهیه و اجرای طرح‌های مصون سازی در مراکز و تاسیسات شیمیایی کشور،
۳ ) راهبری و نظارت بر مراکز ملی نظام ایمنی و امنیّتی شیمیایی کشور،
۴ ) طرح ریزی، برنامه‌ریزی، هدایت و راهبری ایجاد آمادگی و تمرینات و آماده سازی زیرساخت های مربوطه در کلیه سطوح و لایه ها در برابر تهدیدات و مخاطرات شیمیایی،
۵ ) ارزیابی و حصول اطمینان از اجرای طرح‌های پاسخ و میزان آمادگی دستگاه های اجرایی در برابر تهدیدات شیمیایی،
۶ ) تهیه برآورد سالانه تهدیدات و مخاطرات شیمیایی کشور و ابلاغ به دستگاه های اجرایی،
۷ ) بررسی، تصویب و ابلاغ برنامه سالانه آمادگی و رزمایش پدافند شیمیایی و نظارت بر اجرای آن،
۸ ) راه اندازی مرکز عملیات دفاع شیمیایی کشور در قالب سامانه فرماندهی وکنترل،
۹ ) راهبری و هدایت برنامه ای اکوسیستم پدافند شیمیایی کشور،
ماده ۱۵ـ اَمن سازی و مصون سازی و وظیفه خودحفاظتی (نظام ایمنی و امنیّتی) از تاسیسات شیمیایی موجود در دستگاه اجرایی در برابر تهدیدات و مخاطرات برعهده رئیس دستگاه اجرایی ذی‌ربط می باشد؛ کلیه دستگاه های اجرایی دارای مراکز و تاسیسات شیمیایی حیاتی، حساس و مهم موظفند نسبت به تهیه طرح‌های مصون سازی و پاسخ به تهدیدات و حوادث شیمیایی اقدام نموده و پس از تائید سازمان آنها را اجرا نمایند.
تبصره ۱ـ رزمایش های پدافند شیمیایی تاسیسات شیمیایی حیاتی و حساس وفق نظام آمادگی و رزمایش دستگاه های اجرایی ـ مصوبه شماره ۱۶۰/۱/۲۰۸۸ مورخ ۱۳۹۹/۷/۵ کمیته دائمی ـ بصورت سالانه حداقل یکبار برگزار می شود.
تبصره ۲ـ وفق مصوبه شماره ۱۶۰/۱/۸۰۴ مورخ ۱۳۹۴/۱۱/۱۴ کمیته دائمی، دستگاه های اجرایی مکلفند تهدیدات و مخاطرات شیمیایی و هرگونه حادثه اعم از نشت و یا انتشار مواد شیمیایی را بی درنگ از طریق سامانه های اَمن به سازمان/ قرارگاه گزارش نمایند.
ماده ۱۶ـ این نظام نامه برای کلیه زیرساخت ها و تاسیسات شیمیایی بخش خصوصی نیز لازم الاجراست، سازمان های یادشده موظفند با نظارت و راهبری قرارگاه ملاحظات پدافند غیرعامل را در کلیه تاسیسات و فرایندهای شیمیایی خود اِعمال نمایند و دستگاه های اجرایی ذی‌ربط موظّف به کنترل و نظارت بر اجرای تکالیف در حوزه شیمیایی برای بخش خصوصی هستند.
ماده ۱۷ـ سازمان با همکاری دستگاه های اجرایی ذی‌ربط، اصول و قواعد، سند تفصیلی نظام عملیاتی پدافند شیمیایی، حاوی جزئیات کافی برای اجرایی نمودن این نظام، طرح‌های عملیاتی مربوط به هریک از مأموریت ها و راهبردها، چارچوب ها و دستورالعمل های عملیاتی و فنّی موردنیاز اجرای این نظام را تهیّه، تدوین و به مسئولین و کنش گران ذی نقش ابلاغ می نماید.
ماده ۱۸ـ دستگاه های اجرایی موظفند هرگونه قصور و کوتاهی در اجرای این نظام نامه در زیرساخت ها و مراکز حیاتی و حساس و مهم که احتمال وقوع تهدیدات و مخاطرات شیمیایی در آن وجود دارد را به سازمان گزارش نمایند؛ سازمان بعنوان راهبر، هادی و ناظر اجرای مقررّات و ضوابط پدافند غیرعامل گزارش تخلّفات صورت گرفته را به مراجع قضایی ذی‌ربط اعلام می نماید.
ماده ۱۹ـ قوه قضائیه مستنکفین از این نظام نامه را به تشخیص سازمان، پیگیری قضایی نموده و وفق مقررّات و قوانین امنیّتی و دفاعی، اقدام قضایی مناسب انجام دهد.
تبصره ـ وفق تبصره ۱ قانون تشکیل سازمان مستنکفان علاوه بر جبران خسارت واردشده، به مجازات موضوع ماده (۵۷۶) کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) مصوب ۱۳۷۵/۳/۰۲ محکوم می شوند و چنانچه خسارتی وارد نشده باشد برابر قانون رسیدگی به تخلفات اداری مصوب ۱۳۷۲/۰۹/۰۷ با مستنکف رفتار خواهد شد.
ماده ۲۰ـ سازمان دستگاه های اجرایی دارای مراکز و تاسیسات شیمیایی را راهبری، هدایت، هماهنگ و کنترل نموده، بر حسن اجرای این نظام نامه نظارت و اجرای آن را سالانه به کمیته ی دائمی گزارش کند.
ماده ۲۱ـ این تصویب‌نامه در بیست و یک ماده و سیزده تبصره و سه پیوست در تاریخ بیست و هشتم شهریور ماه سال یکهزار و چهارصد و دو هجری شمسی در هفتاد و هفتمین جلسه کارگروه (کمیته) دائمی به تصویب رسید.
نظام مصون سازی و عملیات پدافند شیمیایی کشور مشتمل بر بیست و یک ماده و سیزده تبصره و سه پیوست که در تاریخ ۱۴۰۲/۰۶/۲۸ در هفتاد و هفتمین جلسه کارگروه (کمیته) دائمی پدافند غیرعامل کشور به تصویب رسید، به استناد تبصره ۱ قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوب ۱۴۰۲/۰۶/۱۲ و ماده ۸ اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوّب مقام معظّم رهبری (مدظله العالی) جهت اجرا ابلاغ می گردد.
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و کارگروه (کمیته) دائمی پدافند غیرعامل کشور سرلشکر پاسدار محمد باقری
۱ Ch-DOC: Chemical defense operation center۲ CIP: Critical infrastructure protection / VRP:Vulnerability reduction plan / ERP:Emegency response plan RRP: Risk reduction plan / DRP:Disaster recovery plan / SPP: Self protection plan / BCP: Business continuity plan۱ HSE: Health & Safty & Environment