شماره ۱۶۰/۱/۲۹۲۶ – ۱۴۰۲/۸/۱
«….در دفاع، ملّت ما یکپارچگی کامل دارد و هیچ چیز دیگری تاثیر نمی‌گذارد، این یک و جمهوری اسلامی خود را آماده نگه می دارد و آمادگی خود را حفظ می کند این هم نکته دوم، همه دستگاه های جمهوری اسلامی از وزارت دفاع، سازمان های ارتش و سپاه و دیگر دستگاه های مختلف باید این را بعنوان یک دستورالعمل بشناسند و آمادگی ها را روز به روز افزایش دهند.»
مقام معظّم رهبری و فرماندهی کل قوا (مدظلّه العالی) در دیدار با فرماندهان و مسئولین ارتش جمهوری اسلامی ایران ۱۳۹۴/۱/۳۰
«کارگروه (کمیته) دائمی پدافند غیرعامل کشور به ریاست رئیس ستاد کل نیروهای مسلح بالاترین مرجع تصمیم گیری در حوزه پدافند غیرعامل کشور است که تصمیمات آن با ابلاغ رئیس کارگروه مزبور، برای همه دستگاه های لشکری، کشوری، بخش دولتی و عمومی غیردولتی لازم الاجراست….»
قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور (۰۶/۱۲/ ۱۴۰۲)
به استناد تبصره ۱ قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوب ۱۴۰۲/۰۶/۱۲ مجلس شورای اسلامی و ماده ۸ اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوّب مقام معظّم رهبری (مدظله العالی) هفتاد و هفتمین جلسه کارگروه (کمیته) دائمی پدافند غیرعامل کشور در تاریخ ۱۴۰۲/۰۶/۲۸ تشکیل گردید و در جهت تسرّی الزامات قانون فوق الذکر، پیشنهاد آن سازمـان مبنی بر ابلاغ مجدد نظام آمادگی و رزمایش دستگاه های اجرایی در برابر تهدیدات ـ مصوبه شماره ۱۶۰/۱/۲۰۸۸ مورخ ۱۳۹۹/۰۷/۰۵ـ را بررسی و به شرح زیر تصویب نمود:
نظام آمادگی و رزمایش دستگاه های اجرایی در برابر تهدیدات
مقدمه
با توجه به مجموعه تهدیداتی که کشور را احاطه نموده و دامنه آن متناسب با تغییر ماهیت جنگ ها از مستقیم به نیابتی در حال افزایش است، لزوم افزایش آمادگی و پایداری ملی و دفاع همه جانبه در برابر تهدیدات دشمن بیش از پیش نمایان می گردد؛ درک چنین شرایطی نیازمند آن است که افراد کلیدی هر دستگاه یا سازمان از نظر ذهنی بتوانند به واقعیّت پیامدهای ناشی از تهدیدات، نزدیک شده و با تحلیل و ارزیابی شرایط حاکم بر صحنه، ضمن اتخاد تصمیمات لازم و به موقع از اجرایی شدن آن اطمینان حاصل نمایند.به منظور ارزیابی میزان اثربخشی و کارآیی برنامه آمادگی، پاسخ و مقابله دستگاه اجرایی و جامعه در شرایط جنگ، ضروری است با برنامه‌ریزی، آموزش، تمرین و برگزاری رزمایش های تخصّصی با بهره گیری از تجربیات داخلی و خارجی این سطح آمادگی ها را ارتقاء داده و سطح آسیب پذیری کشور را به حداقل رساند؛ از این رو اجرای رزمایش های پدافند غیرعامل با بهره گیری از استانداردها، آموزش و ابتکارات تخصّصی و مدیریتی و تجارب حاصله از رزمایش های گذشته می تواند باعث افزایش توانمندی، آمادگی و مقابله هوشمندانه کشور در برابر انواع تهدیدات گردد.در این نظام نامه با هدف ارتقاء سطح آمادگی و قدرت پاسخگویی دستگاه های اجرایی کشور در شرایط بحرانی، ایجاد درک مشترک برای مسئولین از وضعیّت های غیرعادی، افزایش سرعت عمل و قدرت پاسخگویی به حوادث و سوانح و تمرین مدیریت و فرماندهی شرایط اضطراری مورد انتظار است .
ماده ۱ـ تعاریف و اختصارات
۱) سازمان: سازمان پدافند غیرعامل کشور
۲) کمیته دائمی: کارگروه (کمیته) دائمی پدافند غیرعامل کشور
۳) آمادگی: مجموعه تدابیر و اقداماتی است که ظرفیّت جامعه، زیرساخت و دستگاه های اجرایی مسئول را برای پاسخ موثّر به حوادث و سوانح ناشی از تهدیدات سایبری، شیمیایی، زیستی، پرتوی و نظامی افزایش می دهد بطوری که خسارات انسانی و مادی ناشی از آن را به حداقل می رساند.
۴) رزمایش: تمرین میدانی (با بکارگیری تجهیزات) یا ستادی (دورمیزی) است که براساس سناریوهای احتمالی شبیه سازی و با روش های گوناگون اجرا می گردد و باعث کشف آسیب پذیری و ارتقاء آمادگی های دستگاهی و انفرادی و ارزیابی کارآیی اقدامات برای مقابله با تهدیدات می شود.
۵) سطوح رزمایش
۵ ـ۱ـ رزمایش فراملی: رزمایشی که بصورت مشترک بین دو یا چند کشور براساس توافق نامه ها یا پیمان های بین المللی و منطقه ای برای ارزیابی آمادگی و مهارت های راهبردی و ارتقاء هماهنگی با دیگر کشورها انجام می شود.
۵ ـ۲ـ رزمایش ملی: سطحی از رزمایش است که برای ارزیابی و ارتقاء سطح آمادگی و مهارت های راهبردی و عملیاتی بین چندین دستگاه و چند استان در موضوعات مشترک برای مقابله با حوادث و تهدیدات اجرا می گردد.
۵ ـ۳ـ رزمایش منطقه ای: سطحی از رزمایش است که برای ارزیابی و ارتقاء سطح آمادگی و مهارت های راهبردی، عملیاتی و تاکتیکی در حداکثر ۵ استان در موضوعات مشترک برای مقابله با حوادث و تهدیدات اجرا می گردد.
۵ ـ۴ـ رزمایش استانی: سطحی از رزمایش است که برای ارزیابی و ارتقاء سطح آمادگی و مهارت های راهبردی، عملیاتی و تاکتیکی در یک استان در موضوعات مختلف برای مقابله با حوادث و تهدیدات اجرا می گردد.
۵ ـ ۵ ـ رزمایش محلی: سطحی از رزمایش است که برای ارزیابی و ارتقاء سطح آمادگی و مهارت های عملیاتی و تاکتیکی یک شهرستان در موضوعات مختلف برای مقابله با حوادث و تهدیدات اجرا می گردد.
۵ ـ۶ ـ رزمایش دستگاهی: سطحی از رزمایش است که برای ارزیابی و ارتقاء سطح آمادگی و مهارت های راهبردی و عملیاتی در یک دستگاه برای مقابله با حوادث و تهدیدات اجرا می گردد.
۶) انواع رزمایش
۶ ـ۱ـ رزمایش ستادی(دورمیزی): در این رزمایش، هریک از شرکت کنندگان در محیط ستادی و بدون استفاده از تجهیزات، کارکردهای مربوط به نقش خود را در شرایط اضطراری با فرض وقوع حادثه و یا تهدید تمرین کرده و به مدیر رزمایش پاسخ می دهند.
۶ ـ۲ـ رزمایش شبیه سازی(بازی جنگ): نوعی از رزمایش و تمرین است که با استفاده از تجهیزات، نرم افزارها یا جعبه شنی برنامه رزمایش واحدها و اقدامات و مراحل و تاکتیک ها و اقدامات خودی و دشمن بررسی و تمرین می شود.
۶ ـ۳ـ رزمایش میدانی: رزمایشی که برای بررسی مهارت های میدانی افراد و ارزیابی میزان آمادگی سازمانی و تجهیزاتی و هماهنگی و همکاری بین بخشی در صحنه عملیات انجام می شود، در این رزمایش، نیروها وارد تمرینی می شوند که شبیه حادثه واقعی است.
۶ ـ۴ـ رزمایش کنترل شده: نوعی از رزمایش است که وظایف، نقش ها و اقدامات از قبل طراحی و بر اساس زمان بندی و تنظیم اجرا می گردد و تغییر در برنامه یا وضعیّت های رزمایش انجام نمی شود.
۶ ـ ۵ ـ رزمایش آزاد: نوعی از رزمایش است که اقدامات بر اساس وضعیت های مختلفی که تیم هدایت کننده اعلام می نماید انجام می شود، در این نوع رزمایش، تیم هدایت کننده، آزادیِ عمل داشته و نتایج عملکرد سازمان یا زیرساخت در وضعیّت های متعدد، ارزیابی می گردد.
۷) حوزه های رزمایش پدافند غیرعامل
۷ـ۱ـ رزمایش پدافند زیستی: رزمایش هایی که برای بررسی، ارزیابی و ارتقاء توانایی های پدافند زیستی در برابر حوادث و تهدیدات زیستی و آزمون اثربخشی اقدامات و برنامه ها در زیرساخت ها، دستگاه های اجرایی یا استان ها بصورت میدانی یا ستادی، شبیه سازی، کنترل شده یا آزاد انجام می شود.
۷ـ۲ـ رزمایش پدافند شیمیایی: رزمایش هایی که برای بررسی، ارزیابی و ارتقاء توانایی های پدافند شیمیایی در برابر حوادث و تهدیدات شیمیایی و آزمون اثربخشی اقدامات و برنامه ها در زیرساخت ها، دستگاه های اجرایی یا استان ها بصورت میدانی یا ستادی، شبیه سازی، کنترل شده یا آزاد انجام می شود.
۷ـ۳ـ رزمایش پدافند پرتوی: رزمایش هایی که برای بررسی، ارزیابی و ارتقاء توانایی های پدافند پرتوی در برابر حوادث و تهدیدات هسته ای و پرتوی و آزمون اثربخشی اقدامات و برنامه ها در زیرساخت ها، دستگاه های اجرایی یا استان ها بصورت میدانی یا ستادی، شبیه سازی، کنترل شده یا آزاد انجام می شود.
۷ـ۴ـ رزمایش پدافند سایبری: رزمایش هایی که برای بررسی، ارزیابی و ارتقاء توانایی های پدافند سایبری در برابر حوادث و تهدیدات سایبری و آزمون اثربخشی اقدامات و برنامه ها در زیرساخت ها، دستگاه های اجرایی یا استان ها بصورت میدانی یا ستادی، شبیه سازی، کنترل شده یا آزاد انجام می شود.
۷ـ ۵ ـ رزمایش پدافند ترکیبی (نظامی): رزمایش هایی که با فرض وقوع بسته ای از تهدیدات نظامی (محدود یا گسترده، تروریستی، خرابکارانه) سایبری، شیمیایی، زیستی و پرتوی، طرح ریزی گردیده و بصورت میدانی یا ستادی، شبیه سازی، کنترل شده یا آزاد انجام می شود.
۸) رزمایش مشترک: تمرینی است که برای بررسی، ارزیابی و ارتقاء سطح آمادگی و مهارت های تکنیکی و تاکتیکی بین دو یا چند دستگاه اجرایی و یا بصورت مشترک بین بخش های کشوری و لشکری در راستای دستیابی به توان مشترک مقابله و پاسخ به تهدیدات طراحی و اجرا می گردد.
۹) تهدید: هر عنصر یا وضعیّتی که پیش شرط وقوع یک حادثه یا رویداد ناگوار باشد و موجودیّت منافع، امنیّت ملی یا ارزش های حیاتی کشور را به خطر اندازد، تهدید محسوب می گردد.
۱۰) پاسخ (واکنش): مجموعه فعالیّت ها و اقدامات طرح ریزی شده از قبیل؛ هشدار سریع، تخلیه، جستجو، نجات و امداد، تامین امنیّت و نظیر آن است که به منظور پیشگیری، مقابله و کنترل پیامدهای حادثه آغاز شده و متناسب با ویژگی های هر بحران اجرا می شود.
۱۱) تهدیدات ترکیبی: به تهدیداتی که ترکیبی از دو یا چند تهدید از حوزه های مختلف تهدیدات نظامی، زیستی، پرتوی، شیمیایی، سایبری و فناورانه و سایر حوزه ها به صورت همزمان باشد، اطلاق می گردد.
۱۲) سناریو: سناریو تصویری از آینده ممکن و محتمل است، سناریو ابزاری برای تحلیل سیاست ها و شناخت شرایط، تهدیدات، فرصت ها، نقاط ضعف و قوت و نیازمندی هاست، برنامه‌ریزی در سطوح مختلف از کارکردهای موثّر سناریوهاست.
۱۳) تاب آوری: به توانایی یک نظام، جامعه، دستگاه اجرایی و یا زیرساخت در معرض مخاطرات، برای ایستادگی، تحمّل، سازگاری و حفظ کارکرد، تطبیق و برگشت پذیری در برابر حوادث و تهدیدات گفته می شود.
۱۴ ) دستگاه اجرایی: وفق ماده۵ قانون مدیریت خدمات کشوری، کلیه وزارتخانه ها، مؤسسات دولتی، مؤسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی، شرکت های دولتی و کلیه دستگاه هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم تصریح و یا ذکر نام است از قبیل شرکت ملی نفت ایران، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، بانک مرکزی، بانک ها و بیمه های دولتی، دستگاه های اجرایی نامیده می شوند.
ماده ۲ـ اسناد بالادستی
۱) رهنمودها، احکام، منویّات و تدابیر مقام معظّم رهبری(مدظله العالی)
۲ ) سیاست های کلی نظام در موضوع پدافند غیرعامل ابلاغی مقام معظّم رهبری (مدظله العالی)
۳) قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور
۴) قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور
۵) قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران
۶) اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور
۷) سند تقسیم کار ستادکل نیروهای مسلح و قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء(ص) برای شرایط جنگ (بخش پدافند غیرعامل)
ماده ۳ـ دامنه شمولدستگاه های اجرایی موضوع ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری، نیروهای مسلح و آحاد مردم مشمول این نظام نامه می باشند.
ماده ۴ـ هدف
ارزیابی آمادگی دستگاه های اجرایی موضوع ماده ۳ این نظام نامه در برابر حوادث، تهدیدات و اقدامات خصمانه دشمن در راستای ارتقاء پایداری، تاب آوری و تداوم کارکردهای ضروری کشور و صیانت از مردم با تاکید بر اجرای رزمایش های پدافند غیرعامل
ماده ۵ ـ منظور
۱) ارتقای آمادگی های سازمانی، مدیریتی، تجهیزاتی، نیروی انسانی و برنامه ای در تمام ابعاد (بخشی، گروهی، موضوعی)
۲) الزام دستگاه های اجرایی مشمول این نظام نامه به تدوین طرح‌های پاسخ به تهدیدات و حوادث
۳) شناسایی آسیب پذیری ها و نقاط ضعف و اقدام برای رفع آنها با اصلاح و بروزرسانی طرح‌ها و دستورالعمل های آمادگی
۴) ارزیابی میزان اثربخشی و کارآیی برنامه آمادگی مقابله دستگاه های اجرایی برای شرایط بحران ناشی از جنگ
ماده ۶ ـ تهدیدات محتمل
در این نظام نامه، تهدیدات زیر در چارچوب اساسنامه سازمان بعنوان تهدیدات پایه معرفی می شوند؛
الف) تهدیدات شیمیایی
ب) تهدیدات پرتوی
ج) تهدیدات زیستی
د) تهدیدات سایبری/ الکترونیک و الکترومغناطیس
ه) تهدیدات نظامی و امنیّتی
و) تهدیدات ترکیبی
ماده ۷ـ چرخه آمادگی
گام های چرخه آمادگی عبارتند از؛
۱ ) طراحی: شامل تهیه طرح‌های آمادگی اعم از؛ طرح‌های پاسخ به حوادث و تهدیدات ، طرح‌های تداوم کارکردهای ضروری طرح‌های تاب آوری و حفظ پایداری، طرح حفاظت از زیرساخت ، طرح صیانت از مردم و مدیریت افکار عمومی و سایر
۲) سازماندهی: سازماندهی ساختارها، ظرفیت ها، نیروی انسانی، تجهیزات در دستگاه های اجرایی برابر طرح مصوّب و تقسیم وظایف انجام شده،
۳) آموزش: آموزش عمومی، تخصّصی و دستگاهی برابر مفاد طرح شامل: نقش ها و وظایف، راهبرد و تاکتیک مقابله، تجهیزات تخصّصی و هماهنگی های لازم به عناصر و ساختارهای مشارکت کننده در طرح،
۴) تجهیز: تامین تجهیزات عمومی و تخصّصی لازم برای اجرا در طرح‌های مقابله و تداوم کارکرد و حصول اطمینان از آماده بکار بودن تجهیزات،
۵) تمرین: کاربرد راهبردها و تاکتیک ها، تجهیزات و ابزار و تکرار نقش ها و وظایف (گروهی و انفرادی) تا کسب مهارت و افزایش سرعت عمل،
۶) رزمایش (اجرا): تمرین میدانی (با بکارگیری تجهیزات) یا ستادی(دورمیزی) طرح‌های پاسخ و تداوم کارکرد در مقیاس های گروهی، بخشی یا موضوعی که در انواع مختلف و سطوح متفاوت با الزامات ضروری آن انجام می شود.
۷) ارزیابی و مستندسازی: با سازماندهی تیم های تخصّصی ارزیاب و بازبینه (چک لیست)های لازم مبتنی بر اهداف آمادگی نسبت به کشف اشکالات، ضعف ها و نواقص و تجربیّات و نقاط قوت اقدام نموده و ضمن مستندسازی نسبت به برطرف نمودن اشکالات و نواقص در قالب برنامه های اجرایی دستگاه اقدام می شود.
۸) بازخورد و اصلاح: اشکالات، نواقص و ضعف های کشف شده در ارزیابی ها پس از برگزاری جلسات خبرگی نقد و بررسی در قالب اصلاح برنامه (اصلاح طرح، بازنگری وظایف و نقش ها، ارتقاء راهبردها، تکمیل آموزش ها، اصلاح تاکتیک ها، هماهنگی ها و ارتقاء تجهیزات) در برنامه سالانه و جاری قرار می گیرند.
۹) به روز رسانی طرح‌ها: طرح‌ها مجدداً بررسی و نسبت به کفایت پاسخ گویی به تهدیدات بروزرسانی شوند، بررسی و رصد شرایط تهیّه طرح شامل ظرفیّت ها و قابلیّت های دستگاه و تغییر در ماهیّت تهدیدات در به روز رسانی طرح‌ها موثّر هستند.
تبصره: در این نظام نامه به اجرای رزمایش های پدافند غیرعامل پرداخته شده است؛ سایر گام های آمادگی در قالب دستورالعمل های جداگانه تهیّه و ابلاغ می شوند.
ماده ۸ ـ گام های رزمایش
گام های رزمایش که برای اجرای رزمایش پدافند غیرعامل لازم و ضروری هستند، عبارتند از:
۱) تهیه برنامه و تعیین اعتبارات رزمایش
۲) برآورد تهدیدات و تعیین سناریو پایه
۳) طراحی (طرح پاسخ)
۴) بررسی، تائید و تصویب طرح رزمایش
۵) آموزش عمومی و تخصّصی نیروهای رزمایش۶) تجهیز ابزار و تجهیزات طرح رزمایش۷) تمرین و مهارت افزایی
۸) اجرای رزمایش میدانی
۹) نظارت، ارزیابی و بازخورد۱۰) اصلاح و تکمیل و بروز رسانی طرح‌هاگام های رزمایش در پیوست (الف) تشریح شده است.
ماده ۹ـ الزامات آمادگی و اجرای رزمایش
۱) مدیریت و فرماندهی: رئیس دستگاه اجرایی موظف به رصد، کنترل، هدایت، برنامه‌ریزی، نظارت و ارتقاء مولفه (گام )های آمادگی و رزمایش های پدافند غیرعامل است و برنامه ی اجرا، تمرین و رزمایش طرح‌های پاسخ، تداوم کارکرد، حفاظت از زیرساخت و صیانت از مردم را پیاده سازی می کند. فرماندهی، هدایت، کنترل و ایمنی رزمایش بعهده فرمانده رزمایش است که توسط رئیس دستگاه اجرایی تعیین می شود، فرمانده رزمایش پاسخگوی اُمور رزمایش بوده و باید تدابیر، سیاست ها، خط مشی ها و اصول ایمنی رزمایش را از طریق سلسله مراتب، دریافت و اجرا کند. فرمانده صحنه توسط فرمانده رزمایش تعیین می شود و مسئول هدایت و راهبری تیم های عملیاتی رزمایش و اجرای اقدامات در صحنه است.
۲) سازماندهی: رئیس دستگاه اجرایی موظف است با مشارکت مسئول حراست دستگاه، فرمانده بسیج دستگاه و مسئول پدافند غیرعامل دستگاه نسبت به سازماندهی عملیاتی اقدام نموده، ساختار و سازمان موردنیاز برای طرح‌های آمادگی را تهیّه و آنها را در رزمایش های پدافند غیرعامل ارزیابی کند و از آمادگی در برابر هرنوع حادثه، اطمینان حاصل کرده و به مراجع ذی‌ربط پاسخگو باشد.
۳) طرح ریزی: کلیه مراکز و دستگاه های اجرایی مشمول این نظام نامه متناسب با ماموریت خود موظّف به تهیّه و تدوین طرح‌های پاسخ، تداوم کارکرد، تاب آوری، حفاظت از زیرساخت ، صیانت از مردم، مدیریت افکار عمومی و سایر طرح‌ها، آیین‌نامه ها و دستورالعمل های موردنیاز بوده و پس از تمرین و رزمایش، آنها را متناسب با نتایج ارزیابی و تهدیدات بروز رسانی نمایند.
۴ ) زیرساخت: بمنظور ارتقاء سطح آمادگی دستگاه اجرایی لازم است زیرساخت های فرماندهی، ارتباطات و زیربنایی اعم از اسکان، حمل ونقل، بهداشت و درمان، غذا و دارو، آب و انرژی (سوخت و برق) و سایر، برابر طرح های مصوّب آمادگی پیش بینی و در دستگاه اجرایی ایجاد گردند.
۵) تجهیزات: کلیه مراکز و دستگاه های اجرایی مشمول موظفند نسبت به تامین تجهیزات عمومی و تخصّصی موردنیاز برای اجرای طرح‌های مصوّب آمادگی و رزمایش اقدام کرده و از آماده بکاربودن و کفایت تجهیزاتی اطمینان حاصل کنند.نیروی انسانی مشارکت کننده در رزمایش ها و تجهیزاتی که در طرح‌های رزمایش هر دستگاه و استان پیش بینی شده است توسط دستگاه مسئول اجرای رزمایش، تامین می شوند.
۶ ) مهارت: بمنظور افزایش سطح بهره‌وری و کارآیی انفرادی و گروهی تیم های عملیاتی جهت پاسخ بموقع و موثّر به تهدیدات و حوادث رئیس دستگاه اجرایی موظّف است نسبت به ارتقاء مهارت های نیروی انسانی اقدام نماید؛ راهبردها، تاکتیک ها، وظایف، نقش های اساسی و روش های بکارگیری تجهیزات و سایر موارد موردنیاز متناسب با هر طرح آمادگی باید در دوره های عمومی و تخصصی آموزش داده شوند، کارگروه های موردنیاز برای آن تعیین شده و آموزش های کافی تا حصول اطمینان از فراگیری انجام شود.
۷) هماهنگی و ارتباطات: بمنظور هم افزایی و پاسخ سریع و مناسب و کسب موفقیّت در عملیات، ضروری است برابر طرح‌های مصوّب، هماهنگی های درون و برون سازمانی صورت گرفته و بسترهای موردنیاز پیش بینی و ایجاد گردد.دستگاه اجرایی مسئول اجرای رزمایش موظف است هماهنگی و ارتباطات لازم برای اجرای رزمایش را با سطوح بالاتر، همجوار و دستگاه های تحت کنترل و مشارکت کننده در رزمایش تامین و ایجاد نموده و از رعایت اصول ایمنی رزمایش اطمینان حاصل نماید.
۸) نظارت، ارزیابی و مستندسازی: رئیس دستگاه اجرایی مسئولیت ارزیابی، تجزیه و تحلیل و کشف نواقص و اشکالات و مستندسازی رخدادها، حوادث و پیامدهای آنها را برعهده دارد و گزارش آمادگی و اجرای رزمایش های پدافند غیرعامل در برابر تهدیدات و مخاطرات مبتنی بر طرح‌های پاسخ و مقابله را به سازمان ارائه می کند.مسئول نظارت و ارزیابی رزمایش نسبت به تشکیل تیم های ارزیاب و مستندساز بمنظور تحلیل، ارزیابی، بررسی و کشف اشکالات و نواقص، متناسب با اهداف رزمایش اقدام می کند .
۹) بودجه و اعتبارات: تامین اعتبارات موردنیاز تهیه طرح‌های آمادگی و رزمایش، آموزش ها، تمرینات و اجرای رزمایش ها بعهده رئیس دستگاه اجرایی است که در قالب برنامه های سالانه آن دستگاه، پیش بینی و تامین می شود.اعتبارات مازاد اجرای رزمایش های بین دستگاهی که در سطح ملی یا منطقه ای طرح ریزی می شوند، در برنامه سالانه سازمان برآورد، پیش بینی و تامین می شود.
ماده ۱۰ـ نقش ها و مسئولیت ها
مسئولیت اجرا، هدایت و راهبری، نظارت و ارزیابی و تصویب طرح‌های رزمایش در سطوح مختلف آن، برابر جدول زیر تعیین می گردد؛
ماده ۱۱ـ تکالیف و وظایف
۱) دستگاه های اجرایی مشمول این نظام نامه که دارای زیرساخت ها و مراکز ویژه، حیاتی، حساس، مهم و قابل حفاظت هستند بطور سالانه موظّف به اجرای حداقل یک رزمایش تخصّصی پدافند غیرعامل در هریک از انواع ستادی(دورمیزی) و میدانی هستند.
۲ ) استانداران و دستگاه های اجرایی استانی موظّفند نسبت به انجام رزمایش های پدافند شیمیایی، پدافند پرتوی، پدافند زیستی و پدافند مردم محور بصورت سالانه ـ حداقل یکبار ـ برابر چرخه رزمایش و آمادگی اقدام نمایند.
۳) دستگاه های اجرایی موظفند تقویم رزمایش های سالانه پدافند غیرعامل خود را به سازمان ارسال نمایند، رزمایش های سالانه پدافند غیرعامل در سطوح ملی و منطقه ای برای مراکز ویژه، حیاتی و حساس، پس از تصویب در کمیته دائمی جهت اجرا به دستگاه های اجرایی ابلاغ می گردد .تبصره: تقویم رزمایش های سالانه پدافند غیرعامل در سایر سطوح و مراکز توسط سازمان تصویب و ابلاغ می گردد.
۴) سازمان ضمن ارزیابی، هدایت و کنترل رزمایش های پدافند غیرعامل در کشور، گزارشی از میزان آمادگی دستگاه های اجرایی در برابر تهدیدات و تعیین نقاط ضعف و قوت آنها بصورت نوبه ای به کمیته دائمی، ستاد کل نیروهای مسلح و شورای عالی امنیّت ملی ارسال کرده و برنامه ی اجرایی رفع اشکالات و نواقص را به دستگاه اجرایی ذی‌ربط ارائه نماید.گزارش میزان آمادگی استان ها و شهرستان ها و دستگاه های اجرایی مستقر در آنها، به روسای کمیته پدافند غیرعامل استان و دستگاه اجرایی نیز ارائه می گردد.
۵ ) سازمان موظف است دستورالعمل ها و ضوابط اجرایی رزمایش های پدافند غیرعامل در انواع و سطوح مختلف و شیوه نامه طراحی و سناریونویسی رزمایش های تخصّصی پدافند غیرعامل را تدوین و ابلاغ کند.
۶ ) سازمان موظّف است با همکاری دستگاه های اجرایی ملی و استانی، رزمایش فراملی در زیرساخت های مشترک با کشورهای همسایه را طرح ریزی نماید؛ رزمایش های فراملی در قالب همکاری های مشترک آمادگی و مقابله با تهدیدات و حوادث شیمیایی، پرتوی ، میکروبی و زیستی درچارچوب سیاست های دفاعی با تصویب شورای عالی امنیّت ملی و نظارت کمیته دائمی، توسط سازمان هدایت، طرح ریزی، آموزش و ارزیابی می گردد.
تبصره: وزارت امور خارجه موظف است نسبت به ایجاد هماهنگی با کشورهای مشارکت کننده اقدام نموده و همکاری و مشارکت لازم را با سازمان در اجرای رزمایش های فراملی به انجام رساند.
۷) وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ـ سازمان پژوهش های نوین دفاعی(سپند) ـ بعنوان مرکز اقدام و عمل کلی قرارگاه های تخصّصی پدافند غیرعامل (پدافند پرتوی، پدافند شیمیایی، پدافند زیستی) موظّف است از توانمندی ها و ظرفیّت های تولید تجهیزات و لوازم موردنیاز متناسب با طرح‌های آمادگی و رزمایش، پشتیبانی و حمایت نماید.
۸) وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظّف به ارتقاء آمادگی زیرساخت های بهداشتی و درمانی کشور و افزایش توانمندی و تاب آوری شبکه تجهیزاتی و نیروی انسانی برای مقابله و پاسخ درچارچوب طرح‌های مصوّب آمادگی و رزمایش، متناسب با انواع تهدیدات و مخاطرات شیمیایی، زیستی و پرتوی می باشد.
۹ ) وزارت جهاد کشاورزی موظّف به ارزیابی زیرساخت های رصد و پایش تهدیدات حوزه ماموریت خود، ارتقاء آمادگی تجهیزاتی و نیروی انسانی، افزایش پایداری و تداوم کارکردهای اساسی درچارچوب طرح‌های مقابله و پاسخ، تداوم کارکرد، حفاظت از زیرساخت ، صیانت از مردم و سایر طرح‌ها در حوزه های غذا، دام و نباتات با اجرای رزمایش های تخصّصی پدافند غیرعامل می باشد.
۱۰) وزارت راه و شهرسازی موظّف به ایجاد زیرساخت ها و تجهیزات لازم در حوزه های حمل و نقل، هواشناسی و مانند آن بمنظور ارتقاء آمادگی ها در اجرای رزمایش های پدافند غیرعامل حوزه های پرتوی، شیمیایی، زیستی و نظامی در چارچوب طرح‌های پاسخ و تداوم کارکرد قرارگاه های تخصّصی می باشد.
۱۱) سازمان بسیج مستضعفین موظّف است نسبت به سازماندهی ساختارهای پدافند شیمیایی، زیستی، پرتوی، مردم محور و تامین تجهیزات لازم در سازمان بسیج اقدام کند و ظرفیّت های نیروی بسیج در دستگاه های اجرایی و سایر اقشار را در چارچوب طرح‌های آمادگی و رزمایش پدافندغیرعامل، سازماندهی و آموزش داده و در رزمایش ها بصورت فعّال شرکت نماید.
۱۲ ) نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (ناجا) موظّف است با ایجاد زیرساخت های لازم و تامین تجهیزات موردنیاز، آمادگی های کافی برای مقابله با تهدیدات و مخاطرات شیمیایی، پرتوی و زیستی درچارچوب طرح‌های آمادگی و پاسخ ایجاد نموده و با آموزش ها و تمرینات لازم و تخصّصی در رزمایش های پدافند غیرعامل مشارکت و همکاری نماید.
۱۳) سازمان صدا و سیما و مراکز استانی تابعه، ضمن ارتقاء آمادگی های درون سازمانی در برابر تهدیدات، مسئول آگاهی بخشی، اطلاع رسانی و اجرای آموزش های عمومی موردنیاز و مناسب برای اجرای رزمایش در جامعه مخاطب پیرامون محیط رزمایش هستند. راه اندازی رادیو رزمایش جهت آموزش محدود پدافند غیرعامل در حوزه های تخصّصی (شیمیایی، پرتوی و زیستی) و توجیه افکار عمومی در اجرای رزمایش ها ضرورت داشته و مورد تاکید است.
۱۴) استانداران موظّفند درچارچوب برنامه های امنیّتی ـ دفاعی استان نسبت به سازماندهی قرارگاه های استانی پدافند شیمیایی، پرتوی، زیستی، سایبری و مردم محور و تهیّه طرح‌های پاسخ، تداوم کارکردها، حفاظت از زیرساخت ها، صیانت از مردم و برنامه های آمادگی و رزمایش استانی اقدام نمایند.وزارت کشور مسئول سیاست گذاری امنیّتی، هدایت و پشتیبانی استان ها در اجرای رزمایش ها بوده و هماهنگی بین استان ها در رزمایش های ملی و منطقه ای را ایجاد نماید.
۱۵) دستگاه های اجرایی و نهادهای عمومی موظّفند در حوزه وظایف و ماموریت های قانونی خود، نسبت به ارتقاء آمادگی درون سازمانی با اجرای طرح‌های پاسخ، تداوم کارکردها، حفاظت از زیرساخت ها و صیانت از مردم درچارچوب دستورالعمل های سازمان عمل نمایند و با طرح ریزی و برنامه‌ریزی سالانه، رزمایش های پدافند غیرعامل را اجرا کرده و نسبت به اصلاح و رفع اشکالات و نواقص کشف شده از رزمایش ها در قالب برنامه های جاری و سالانه اقدام و گزارش اجرای آن را به سازمان ارائه کنند .
۱۶) دستگاه های اجرایی موظفند هرگونه قصور و کوتاهی در مصون سازی و ایجاد آمادگی و مقابله با تهدیدات و انجام رزمایش های پدافند غیرعامل در قالب این نظام نامه در زیرساخت ها و مراکز حیاتی و حساس و مهم که احتمال وقوع مخاطرات امنیّتی در آن وجود دارد به سازمان پدافند غیرعامل گزارش نمایند.
۱۷ ) سازمان پدافند غیرعامل مکلّف است بعنوان راهبر، هادی و ناظر اجرای مقررّات و ضوابط پدافند غیرعامل گزارش تخلّفات صورت گرفته را به مراجع قضایی ذی‌ربط اعلام نماید.
۱۸) قوه قضاییه هرگونه کوتاهی در انجام اقدامات ایجاد و حفظ آمادگی دستگاه ها که منجر به ایجاد مخاطرات امنیّتی می گردد، به تشخیص سازمان، پیگیری قضایی نموده و وفق مقررّات و قوانین امنیّتی و دفاعی اقدام کند.
تبصره: وفق تبصره ۱ قانون تشکیل سازمان مستنکفان علاوه بر جبران خسارت واردشده، به مجازات موضوع ماده (۵۷۶) کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) مصوب ۱۳۷۵/۳/۰۲ محکوم می شوند و چنانچه خسارتی وارد نشده باشد برابر قانون رسیدگی به تخلفات اداری مصوب ۱۳۷۲/۰۹/۰۷ با مستنکف رفتار خواهد شد.
۱۹) سازمان بازرسی کل کشور اجرای برنامه رزمایش سالانه دستگاه های اجرایی را در برنامه های بازرسی برنامه‌ریزی شده سالانه درج نموده و نتایج آن را به سازمان و کمیته دائمی گزارش نماید.
۲۰) رزمایش های مشترک در قالب برنامه سالانه رزمایش های پدافند غیرعامل کشور با پیشنهاد سازمان یا دستگاه های اجرایی به تصویب رئیس ستادکل نیروهای مسلح و کمیته دائمی می رسد و با هماهنگی کامل فیمابین حوزه های لشکری و کشوری اجرا می شوند.
ماده ۱۲ـ سازمان با همکاری دستگاه های اجرایی ذی‌ربط، اسناد تفصیلی، دستورالعمل ها و طرح‌های عملیاتی موردنیاز برای پیاده سازی سایر گام های آمادگی این نظام را تهیه و به دستگاه های اجرایی ابلاغ می نماید.
ماده ۱۳ـ سازمان مسئول نظارت بر حسن اجرای این نظام نامه بوده و هر نوع اصلاح و بازنگری برای آن، با پیشنهاد سازمان به تصویب کمیته دائمی می رسد.
ماده ۱۴ـ این تصویب‌نامه در چهارده ماده و شصت و سه بند و چهار تبصره در هفتاد و هفتمین جلسه کارگروه (کمیته) دائمی به تاریخ بیست و هشتم شهریورماه سال یکهزار و چهارصد و دو هجری شمسی به تصویب رسید.
نظام آمادگی و رزمایش دستگاه های اجرایی در برابر تهدیدات مشتمل بر چهارده ماده و شصت و سه بند و چهار تبصره که در تاریخ ۱۴۰۲/۰۶/۲۸ در هفتاد و هفتمین جلسه کارگروه (کمیته) دائمی پدافند غیرعامل کشور به تصویب رسید، به استناد تبصره ۱ قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوب ۱۴۰۲/۰۶/۱۲ مجلس شورای اسلامی و ماده ۸ اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوّب مقام معظّم رهبری (مدظله العالی) جهت اجرا ابلاغ می گردد.
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و کارگروه (کمیته) دائمی پدافند غیرعامل کشور
سرلشکر پاسدار محمد باقری