شماره ۲۹۲۱/۱/۱۶۰ – ۱/۸/۱۴۰۲
« هر ملتی هم که به فکر دفاع از خود نباشد و خود را آماده نکند در واقع زنده نیست، هر ملتی هم که اهمیت دفاع را درک نکند به یک معنا زنده نیست، ما نمی توانیم چشم و قدرت تحلیل داشته باشیم توطئه عمیق عناد آمیز استکبار علیه اسلام و انقلاب و نظام اسلامی را ببینیم در عین حال به فکر دفاع نباشیم خدا آن روز را نیاورد که این ملت و برگزیدگانش از تهاجم عنودانه خباثت آمیز استکبار جهانی و در رأس آنها آمریکا دچار غفلت بشود.»
مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا (مدظله‌العالی) ـ ۰۶/۰۸/۱۳۹۷
کارگروه (کمیته) دائمی پدافند غیرعامل کشور به ریاست رئیس ستاد کل نیروهای مسلح بالاترین مرجع تصمیم‌گیری در حوزه پدافند غیرعامل کشور است که تصمیمات آن با ابلاغ رئیس کارگروه مزبور، برای همه دستگاه های لشکری، کشوری، بخش دولتی و عمومی غیردولتی الزم االجراست…»
قانون تشکیل پدافند غیرعامل کشور ( ۱۲/۶/۱۴۰۲)
تصویب‌نامه
به استناد تبصره ۱ قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوب ۱۲/۰۶/۱۴۰۲ و ماده ۸ اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوب مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) هفتاد و هفتمین جلسه کارگروه (کمیته) دائمی پدافند غیرعامل کشور در تاریخ ۱۴۰۲/۶/۲۸ تشکیل گردید و در جهت تسری الزامات قانون فوق الذکر، پیشنهاد آن سازمـان مبنی بر ابالغ مجدد نظام عملیاتی پدافند مردم محور (صیانت و حفاظت از مردم در شرایط اضطرارِی بحران ناشی از تهدید و جنگ) ـ مصوبه شماره ۲۰۶۰/۱/۱۶۰ مورخ ۲۵/۰۳/۱۳۹۹ـ را بررسی و به‌شرح زیر تصویب نمود:
مقدمه
مردم (نیروی انسانی) هر کشوری با ارزش ترین سرمایه و اصلی‌ترین مولفه اقتدار هر کشوری محسوب می‌شوند که صیانت و حفاظت از جان و مال آن ها از اصول اولیه و اهداف اصلی نظام پدافند غیرعامل است. یکی از راهبردهای اساسی دشمنان انقلاب اسلامی تاثیرگذاری بر مردم در جهت کاهش تاب آوری است تا با تقابل مردم در برابر حکومت، موجب کاهش قدرت ملی و واگرایی ملت و دولت شوند لذا صیانت از مردم، اداره آنها و خدمات رسانی مناسب در شرایط اضطراری، امری اجتناب ناپذیر جهت حفظ و ارتقاء پایداری ملی خواهد بود.
پدافند غیرعامل مجموعه اقدامات غیرمسلحانه‌ای است که موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب‌پذیری، تداوم فعالیت‌های ضروری، ارتقای پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران و در نهایت ایجاد امنیت ملی می‌شود، بکارگیری تمهیدات و مالحظات پدافند غیرعامل که قبل از وقوع بحران و در زمان عادی تهیه و اجرا می‌شوند طراحی برای تمامی گام های مدیریت بحران را در بر می‌گیرند و کارایی دفاعی طرح ها و پروژه ها را در زمان بحران افزایش خواهند داد، در واقع، اقدامات زیرساختی، مدیریتی و ساختاری پدافند غیرعامل تسهیل‌کننده مدیریت بحران هاست.
هماهنگی برنامه‌ها و تمهیدات ستادهای مدیریت بحران، مهمترین عامل در کنترل و مهار بحران هاست، تشریح وظایف و مسئولیت‌ها در هر یک از سازمان ها و نهادهای عهده دار مسئولیت در مدیریت بحران، ارتباطات میان بخشی سازمان ها و ُارگان های موثر در سازوکار مدیریت‌بحران، سلسله مراتب مدیریت بحران و همچنین ارزیابی سازوکار هماهنگی مدیریت‌بحران در وضع موجود از مواردی است که می‌تواند موجب تسهیل در فرایند مدیریت بحران شود و البته برنامه‌های آموزشی و ارتقاء سطح آگاهی مدیران در زمینه مفاهیم اصلی پدافند غیرعامل و مدیریت بحران می‌تواند موجب تسهیل در روند اجرای برنامه‌ها شود؛ بنابراین و به‌منظور حفِظ آرامِش جامعه در شرایط اضطراری، صیانت و حفاظت از جان و مال مردم و اداره و سازماندهی آنان جهت تسهیل در مدیریت‌بحران وکاهش آسیب‌های احتمالی ناشی از وقوع تهدیدات غیرمتعارف(نوین) و اقدامات خصمانه دشمن در شرایط اضطراری، تدوین نظام عملیاتی پدافند مردم محور (صیانت و حفاظت از مردم در شرایط اضطرارِی بحران ناشی از تهدید و جنگ) در دستور سازمان پدافند غیرعامل کشور قرار گرفت.
ماده ۱ـ تعاریف و اختصارات
۱) سازمان: سازمان پدافند غیرعامل کشور
۲) قرارگاه پدافند مردم محور: قرارگاه پدافند مردم محور (لشکری و کشوری) که برای هدایت، راهبری و مدیریت پیامدهای ناشی از جنگ در حوزه حفاظت و صیانت از مردم تشکیل می‌شود و اجرای اقدامات عملیاتی پدافند مردم محور را در استان ها، شهرستان ها و دستگاه های اجرایی و نیروهای مسلح راهبری، هدایت و نظارت می‌کند.
۳) بحران ناشی از جنگ: پیامدهای جدی ناشی از وقوع مخاطره نظامی یا تهدید از طرف دشمن در بخش غیرنظامی و در حوزه های زیستی، سایبری، شیمیایی، پرتوی، تروریستی، نظامی و یا ترکیبی است که منجر به خسارات و اثرات منفی گسترده انسانی و زیرساخت‌ها می‌شود.
۴) مخاطره نظامی: به هر نوع تهدید، پیامد، حادثه یا اقدام با منشاء پیدایش از طرف دشمن در حوزه های زیستی، سایبری، شیمیایی، پرتوی، تروریستی، نظامی و یا ترکیبی از آنها که با هدف ضربه‌زدن به منافع ملی باشد، اطالق می‌گردد.
۵) تهدید: هر عنصر یا وضعیتی که پیش شرط وقوع یک حادثه یا رویداد ناگوار باشد و موجودیت منافع، امنیت ملی و یا ارزش های حیاتی کشور را به خطر اندازد، تهدید محسوب می‌گردد.
۶ ) شرایط اضطراری: وضعیتی است که در پی وقوع تهدید یا مخاطره و قریب‌الوقوع بودن یا بعد از وقوع آن ایجاد می‌شود و نیاز به اقدامات فوق العاده برای پاسخ دارد.
۷) صیانت از سرمایه‌های انسانی: ایجاِد ساز وکار الزم بمنظور حفظ‌کردن سرمایه‌های انسانی و بصورت عام، جمعیت یک منطقه می‌باشد که جزء منافع ملی حیاتی هر کشوری محسوب می‌شود و در راهبرد تهاجمی دشمن از محوری ترین اهداف آنها می‌باشد و با سه رویکرد؛ مردم داری، مردم یاری و مردم بانی موردنظر است.
۸) آسیب پذیری: ضعف و کمبودهای مادی و غیرمادی شامل فیزیکی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی در جامعه که باعث می‌شود وقوع تهدیدات منجر به بحران شود.
۹) پاسخ: مجموعه فعالیت‌ها و اقداماتی است که با وقوع حادثه آغاز شده و شامل هشدار سریع، تخلیه، جستجو، نجات و امداد، تامین امنیت و نظیر آن، متناسب با ویژگی‌های هر بحران می‌باشد.
۱۰) مقابله: اقداماتی است که برای توقف تهدید، حمله یا حادثه و ممانعت از توسعه، رفع یا کاهش خسارات ناشی از آن ها انجام می‌شود.
۱۱) بازسازی و بازتوانی: به مجموعه تدابیر و اقداماتی گفته می‌شود که برای ترمیم و بهبود خدمات و ساختارها، معیشت، توانمندی و شرایط زندگی جوامع متاثر از حوادث و سوانح انجام می‌شود؛ به‌نحوی که موجب ارتقای توانایی و ظرفیت آنها در جهت کاهش خطر حوادث آتی شود.
۱۲) تاب آوری: به توانایی یک نظام یا جامعه در معرض مخاطرات، برای ایستادگی، تحمل و سازگاری در برابر حوادث و سوانح و بازتوانی و بازسازی موثر و به موقع جامعه آسیب‌دیده گفته می‌شود.
۱۳) آمادگی: مجموعه تدابیر و اقداماتی است که ظرفیت جامعه و دستگاه های مسئول را برای پاسخ موثر به حوادث و سوانح افزایش می‌دهد بطوری که خسارات انسانی و مادی ناشی از آن را به حداقل می‌رساند.
۱۴) تهدیدات غیرمتعارف(نوین): توانایی و استعداد دشمن در استفاده از سالح غیرمتعارف از جمله زیستی، شیمیایی، هسته‌ای، سایبری، فناورانه و ترکیبی از آنها برای ایجاد خطر و آسیب به جمعیت، محیط زیست و حیات انسانی و موجودات زنده تهدیدات غیرمتعارف(نوین) گفته می‌شود.
۱۵) تاسیسات پرخطر: به مجموعه مراکز و بخش‌های فعال که بطور بالقوه در درون خود دارای خطراتی هستند و می‌توانند
تحِت‌شرایطی سالمت‌و ایمنی انسان و محیط را به مخاطره انداخته و سبب خسارات مادی و معنوی شوند اطالق می‌گردد.
۱۶) مصون سازی: اقداماتی است که سبب می‌شود تاثیر تهدیدات دشمن بر زیرساخت‌ها، جامعه و پیکره کشور کاهشی، در حِد‌صفر و یا بی‌اثر شود.
۱۷) تهدیدات ترکیبی: به تهدیداتی که ترکیبی از دو یا چند تهدید از حوزه های مختلف تهدیدات نظامی، زیستی، پرتوی، شیمیایی، سایبری و فناورانه و سایر حوزه ها به‌صورت همزمان باشد، اطالق می‌گردد.
۱۸ ) دستگاه اجرایی: کلیه وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی، مؤسسات یا نهادهای عمومی غیردولتی، شرکت‌های دولتی و کلیه
دستگاه هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم تصریح و یا ذکر نام است از قبیل شرکت ملی نفت ایران، سازمان گسترش و نوسازی
صنایع ایران، بانک مرکزی، بانک‌ها و بیمه‌های دولتی، دستگاه های اجرایی نامیده می‌شوند.
۱۹) پدافند مردم محور: به مجموعه اقدامات و تدابیر در حوزه مردم و زیرساخت‌های خدمات رسانی و تامین نیازهای اساسی مردم با
هدف صیانت و حفاظت از جان و مال مردم، ارتقاء آستانه تحمل مردم در شرایط اضطرارِی بحران ناشی از جنگ، پایداری و استمرار
تامین نیازمندی های ضروری آن ها، اطمینان بخشی، آرامش‌بخشی و افزایش همگرایی مردم و حاکمیت پدافند مردم محور اطالق می شود.
۲۰ ) اقدامات پدافند مردم محور: اقدامات پدافند مردم محور شامل دو بخش می‌شود؛
الف) اقدامات عملیاتی: مجموعه اقدامات طرح ریزی، سازماندهی، آموزش، تجهیز، تمرین، رزمایش، بازخورد و اصالح و حصول آمادگی
ب) اقدامات زیرساختی: به مجموعه اقداماتی که تداوم کارکردها و حصول به اهداف آمادگی و مقابله را تسهیل و تضمین می‌نماید؛
شامل زیرساخت‌های حیاتی، کلیدی و ضروری شهری از قبیل زیرساخت تخلیه و ِاسکان، پناهگاه، ذخایر غذا و مایحتاج اساسی، زیرساخت آب، برق، گاز، حمل و نقل، بهداشت، امنیت، ارتباطات و امثال آن.
ماده۲ـ اسناد باال دستی
۱) رهنمودها، منویات و تدابیر مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) در تاریخ ۰۶/۰۸/۱۳۹۷ در جمع مسئوالن پدافند غیرعامل
۲) سیاست‌های کلی نظام در موضوع پدافند غیرعامل ابالغی مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) ۲۹/۱۱/۱۳۸۹
۳) قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور
۴) اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور
۵) قانون احکام دائمی برنامه توسعه کشور ـ ماده ۵۸
۶) قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران
۷) مصوبات کمیته دایمی پدافند غیرعامل کشور
ماده ۳ـ قلمرو
قلمرو این سند؛ دستگاه های اجرایی، نیروهای مسلح وکلیه نهادهای دولتی وخصوصی مرتبط با زیرساخت‌های تامین‌کننده نیازهای
اساسی و حیاتی مردم، سرمایه‌های انسانی فعال در مراکز حیاتی، حساس و مهم تعریف شده است.
ماده۴ـ هدف
صیانت و حفاظت از مردم در شرایط اضطرارِی بحران ناشی از جنگ، تهدیدات و اقدامات غیرطبیعی، انسان ساخت و غیرمتعارف (نوین)
ماده۵ ـ منظور
۱) تدوین نظام تصمیم‌گیری، فرماندهی، مدیریت عملیاتی و اجرایی پدافندمردم محور در سطوح ملی، استانی‌و شهرستانی.
۲) تعیین نقش‌ها و وظایف دستگاه های اجرایی ذی ربط و تبیین نحوه تعامل آنها برای صیانت و حفاظت از مردم در شرایط اضطراری.
۳) بکارگیری منابع ملی، استانی و شهرستانی برای صیانت و حفاظت از کرامت، جان و مال مردم در شرایط اضطراری.
۴) تعیین روابط بین بخش‌های کشوری و لشکری در ارتباط با صیانت از مردم در شرایط اضطراری.
۵) فرهنگ‌سازی، حفظ روحیه جهادی، آموزش و ارتقای آمادگی مردم و نهادهای اجرایی کشور جهت مقابله با تهدیدات مردم محور.
ماده ۶ ـ ماموریت
قرارگاه پدافند مردم محور اجرای ماموریت‌های زیر را در دستگاه های اجرایی هدایت، راهبری و نظارت می‌کند؛
۱) تامین نیازهای اساسی و ضروری مردم از قبیل آب، نان و غذا، سرپناه، بهداشت و سالمت، انرژی و امنیت.
۲) ایجاد آرامِش روانی در جامعه با اطالع رسانی صحیح، دقیق و به موقع، مدیریت رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی.
۳) ایجاد آمادگی شامل سازماندهی، آموزش و تمرین، رزمایش و تجهیز و اقدامات زیرساختی (ذخائر).
۴ ) پایدارسازی خدمات ومدیریت‌فضای سایبری کشور، شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های مجازی و شبکه‌های خدماتی مردم.
۵) تامین امنیت محیط‌های پیرامون مراکز جمعیتی و جلوگیری از اقدامات مختل‌کننده امنیت.
۶ ) صیانت و حفاظت از جان و مال مردم با اقدامات عملیاتی پدافند مردم محور در برابر تهدیدات غیرمتعارف(نوین).
۷) تهیه و تدوین طرح های عملیاتی پاسخ به شرایط اضطراری از قبیل جستجو، امداد و نجات، تدفین، آواربرداری، تخلیه و ِاسکان، درمان و سایر.
ماده ۷ـ اهداف عملیاتی
هدف کالن عملیات پدافند مردم محور، صیانت و حفاظت از مردم است که تحقق آن، مستلزم دست‌یابی به اهداف عملیاتی زیر می‌باشد؛
۱) استقرار زیرساخت‌های الزم برای حفاظت از مردم و ذخایر راهبردی احتیاط در شرایط اضطراری.
۲ ) افزایش تاب آوری و ارتقاء آستانه تحمل مردمی قبل، حین و بعد از شرایط اضطراری .
۳) حفظ انسجام و ارتقاء همبستگی و همگرایی بین مردم و حاکمیت.
۴) توانایی اداره امور مردم با تامین، ذخیره سازی و توزیع مایحتاج اساسی مردم در شرایط اضطراری.
۵) مصونیت‌بخشی نیروی انسانی ویژه، متخصص و فعال در مراکز حیاتی و حساس.
ماده ۸ ـ راهبردهای عملیاتی
راهبردهای عملیاتی پدافند مردم محور زیر در راستای اهداف فوق تعریف می‌شوند:
۱) تامین نیازهای ضروری، حیاتی و اولیه مردم و پیش‌بینی تامین نیازهای اساسی ثانویه.
۲) توسعه مشارکت‌های مردمی در مدیریت شرایط اضطرارِی بحران ناشی از تهدید و جنگ با سازماندهی مردم در قالب سازمان بسیج مستضعفین و سایر ساختارها و نهادهای مردمی هم‌سو.
۳) ارتقای آمادگی عملیاتی پدافند مردم محور از قبیل طرح ریزی، سازماندهی، آموزش، تجهیز، تمرین، رزمایش و ارزیابی در سطوح ملی، استانی و شهرستانی.
۴) حفظ آرامش روانی جامعه با اطالع رسانی و آگاه سازی به‌موقع، آرامش‌بخشی و مقابله با عملیات روانی دشمن بر مردم.
۵ ) ایجاد زیرساخت‌های چندمنظوره َامن حوزه حفاظت و صیانت مردم (پناهگاه و ذخایر).
۶) ارتقاء ضریب اطمینان کارکرد زیرساخت های حوزه مردم از طریق نظارت و کنترل مداوم.
۷) مدیریت َامن و پایدار فضای سایبری ملی و استانی و هدایت افکار عمومی مردم در بحران ناشی از جنگ.
۸) ارتقاء ظرفیت آتش‌نشانی‌ها و سایر ظرفیت‌های دستگاه اجرایی کشور به ابزارهای رفع آلودگی و مقابله با تهدیدات نوین.
۹ ) بسیج منابع مادی و انسانی در سطوح سه‌گانه ملی، استانی و شهرستانی در جهت تسهیل مدیریت بحران ناشی از جنگ.
۱۰) ساماندهی وانتقال مراکز پرخطر به خارج از شهرها ومراکز جمعیتی وکاهش آسیب‌پذیری آنها درصورت عدم امکان جابجایی.
۱۱) ایجاد هماهنگی و هم‌افزایی بین دستگاه های اجرایی و نیروهای مسلح و استفاده از ظرفیت نیروهای بسیجی.
ماده ۹ـ سطوح عملیاتی پدافند مردم محور
نظام عملیاتی پدافند مردم محور در سه سطح الف ـ سطح شهرستانی ب ـ سطح استانی پ ـ سطح ملی به‌شرح زیر تعریف می‌شود:
الف ـ سطح شهرستان: سطحی از عملیات پدافند مردم محور است که امکانات و منابع انسانی و مادی شهرستان برای کنترل مقابله و مدیریت پیامدهای حادثه و اقدام دشمن بر مردم و زیرساخت‌های مرتبط با آن کافی باشد.
ب ـ سطح استان: سطحی از عملیات پدافند مردم محور است که امکانات و منابع انسانی و مادی استان برای کنترل، مقابله و
مدیریت پیامدهای حادثه و اقدام دشمن بر مردم و زیرساخت‌های مرتبط با آن کافی باشد.
پ ـ سطح ملی: سطحی از عملیات پدافند مردم محور است که کنترل، مقابله و مدیریت پیامدهای حادثه و اقدام دشمن بر مردم و زیرساخت‌های مرتبط با آن به بسیج منابع و امکانات ملی نیاز داشته باشد.
ماده۱۰ـ روابط و مسئولیت‌ها
۱) هدایت عملیاتی در سطح ملی با ریاست رئیس‌جمهور (یا معاون اول رئیس‌جمهور) و جانشینی وزیر کشور و هماهنگ‌کنندگی رئیس سازمان می‌باشد.
۲) در سطوح استانی و شهرستانی، هدایت عملیاتی به‌عهده قرارگاه هایی است که با مسئولیت وزارت کشور و مشارکت سازمان تشکیل و سازماندهی می‌شود.
سطوح فرمانده
جانشین
هماهنگ کننده
ساختار
ملی
رئیس جمهور/ معاون اول
وزیر کشور
رئیس سازمان
قرارگاه مردم محور ملی
استانی
استاندار
فرمانده سپاه استان
مدیرکل پدافند غ ع استان
قرارگاه استانی
شهرستان
فرماندار
فرمانده سپاه شهرستان
معاون سیاسی ـ امنیتی
قرارگاه شهرستانی
۳) در سطوح استانی/شهرستانی، قرارگاه پدافند مردم محور با ریاست استاندار/فرماندار و جانشینی فرماندهان سپاه استانی/
شهرستانی و هماهنگ‌کنندگی مدیرکل پدافند غیرعامل استان/ معاون سیاسی ـ امنیتی شهرستان تشکیل می‌شود.
۴) به دنبال وقوع مخاطره یا حادثه در قلمرو یک شهرستان، فرماندار بعنوان فرمانده قرارگاه پدافند مردم محور در شهرستان ضمن اطالع رسانی به استاندار، درصورت لزوم اعلام شرایط اضطراری می‌کند و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران را برعهده می‌گیرد، فرماندار درصورت رفع شرایط اضطراری، خاتمه آن را اعلام می‌کند.
۵ ) درصورتی که فرماندار، میزان یا شدت حادثه یا بحران را فراتر از ظرفیت پاسخ شهرستان محل وقوع حادثه تشخیص دهد، مراتب را
به استاندار گزارش می‌دهد. استاندار درصورت تایید گزارش وی، ضمن اطالع رسانی به رئیس سازمان، فرماندهی قرارگاه پدافند
مردم محور در استان را برعهده می‌گیرد؛ استاندار درصورت رفع شرایط اضطراری، خاتمه آن را اعلام می‌کند.
۶) مدیریت، پایش و راهبری اداره امور مردم در بحران های ملی و صیانت از سرمایه‌های انسانی در شرایط اضطراری برعهده رئیس
جمهور می‌باشد که فرماندهی عملیات پاسخ به بحران را مستقیمًا برعهده می‌گیرد و درصورت نیاز به ظرفیت‌ها و توانمندی نیروهای
مسلح در پاسخ به بحران، بکارگیری نیروی انسانی، منابع و امکانات حوزه لشکری در مدیریت و رفع شرایط اضطراری، براساس
آئین‌نامه بند(ص) ماده۱۴ قانون مدیریت بحران کشور اقدام می‌شود.
در بحراِن سطح ملی اعلام شروع و خاتمه شرایط اضطراری با رئیس جمهور است.
۷) قرارگاه پدافند مردم محور؛ مراحل طرح ریزی، سیاست‌گذاری، هدایت، نظارت، کنترل و ارتقاء آمادگی، راهبری توسعه و تجهیز
زیرساخت‌های مردم محور و نیز توانمندسازی قرارگاه های پدافند مردم محور در استان ها و شهرستان ها را برعهده دارد.
۸) سازمان، طرح ریزی، برنامه‌ریزی، هدایت، ایجاد آمادگی و تمرینات و آماده سازی زیرساخت‌های مربوطه را نظارت و راهبری نموده و از
میزان آمادگی زیرساخت‌های مربوطه با انجام رزمایش در کلیه سطوح، الیه‌ها و جنبه‌ها، ارزیابی و حصول اطمینان نموده و به کمیته دائمی گزارش می‌کند.
۹) سازمان ها و دستگاه های اجرایی، مسئول واپایش بحران های حوزه ماموریت خود هستند و اقدامات خود را بی‌درنگ به قرارگاه پدافند مردم محور استان و کشور گزارش می‌کنند؛ سازمان های یادشده موظفند با نظارت و راهبری مستمر و دقیق، مالحظات صیانت و حفاظت از مردم را در کلیه زیرساخت‌های حوزه ماموریت خود اعمال نمایند.
ماده۱۱ـ تدبیر عملیات
قرارگاه پدافند مردم محور، عملیات حفاظت و صیانت از جان و مال مردم توسط دستگاه های اجرایی کشوری و لشکری را در چارچوب نظام جامع دفاعی کشور با بسیج منابع مادی و انسانی کشوری و لشکری و بهره گیری از ظرفیت تشکل‌های مردم نهاد و نهادهای
غیردولتی، طی سه مرحله؛ قبل، حین و پس از شرایط اضطراری با رویکردهای پیش‌بینانه، پیشگیرانه، مقابله و واکنش اقدام به طراحی، برنامه‌ریزی، هدایت، راهبری و نظارت می‌کند.
ماده ۱۲ـ اجرا
عملیات صیانت و حفاظت از مردم در سه بازه زمانی: الف ـ قبل از شرایط اضطراری ب ـ حین شرایط اضطراری پ ـ پس از شرایط اضطراری اجرا می‌گردد و به ترتیب معادل عملیات پدافند پیش‌بینانه، پیشگیرانه و واکنش‌گرانه خواهد بود. تمرکز نظام عملیاتی صیانت
و حفاظت از مردم بر عملیات های پیشگیرانه، انجام هماهنگی‌ها و استفاده از ظرفیت‌های موجود در مردم، دستگاه ها و نیروهای مسلح خواهد بود.
الف ـ قبل از شرایط اضطراری :
۱) ایجاد زیرساخت‌های کلیدی و ضروری َامن و پایدار با قابلیت جایگزینی و پشتیبانی.
۲) کاهش آسیب‌پذیری و مصون سازی زیرساخت‌های حیاتی و کلیدی شهری در برابر حوادث و تهدیدات غیرمتعارف(نوین).
۳) حفظ و تداوم کارکرد خدمات اضطراری و کنترل و آمادگی زیرساخت‌ها.
۴) پیش‌بینی ذخایر راهبردی نیازهای اساسی و اصلی مردم و استقرار سامانه تامین و ذخیره سازی مایحتاج اساسی مردم در شرایط
اضطراری.
۵ ) سازماندهی مناسب منابع، نیروی انسانی، مراکز معین و مشارکت مردمی با بهره گیری از ظرفیت سازمان بسیج، تشکل‌های
مردم نهاد و سازماندهی دستگاه های اجرایی و نهادهای غیردولتی.
۶) ارتقاء آمادگی مردم و مدیران دستگاهی جهت مقابله و پاسخ به حوادث و تهدیدات غیرمتعارف(نوین) با اجرای رزمایش و تمرین
طرح های پدافند غیرعامل در دستگاه های اجرایی و جامعه و پایش میزان آمادگی‌ها.
۷ ) توسعه، تعمیق و ساماندهی آموزش های عمومی و تخصصی پدافند غیرعامل در اقشار مختلف مردم در برابر تهدیداِت‌نوین
(حوزه های سایبری، زیستی، شیمیایی و پرتوی).
۸) تقسیم‌کار و هماهنگی بخش‌های لشکری و کشوری متناسب با ظرفیت‌ها و توانمندی های بالقوه در هر بخش همراه با
اشتراک گذاری متقابل سوابق، تجارب و یافته‌های علمی و تجربی در شرایط اضطراری.
۹) شناسایی، برنامه‌ریزی و طبقه‌بندی و ایجاد شبکه‌ها و سامانه‌های موازی تامین، ذخیره، انتقال و توزیع انرژی، حمل‌و نقل، ارتباطات،
بهداشت و درمان، آب، غذا و دارو و سایر زیرساخت‌های اساسی.
ب ـ حین شرایط اضطراری:
۱) مدیریت و کنترل صحنه بحران ها با عملیاتی نمودن سامانه فرماندهی و کنترل حادثه و هوشیاری و آمادگی برای انجام عملیات
ترکیبی دشمن.
۲) تعیین و اعلام وضعیت، هشدارباش و تعیین سطوح شرایط اضطراری.
۳) ارزیابی بالدرنگ از شدت وسعت بحران، تلفات و خسارات احتمالی (برآورد خسارت).
۴) برقراری نظم و امنیت عمومی در گستره وقوع بحران.
۵) اعمال قرنطینه و محدودسازی گسترش بحران بمنظور جلوگیری از توسعه پیامدهای وقوع مخاطره.
۶) پایش لحظه‌ای تغییرات، تحوالت و واکنش‌های رفتاری جمعیت (مردم) در شرایط اضطراری.
۷) امداد و نجات، تخلیه و ِاسکان اضطراری و موقت مردم.
۸) حفظ و استمرار چرخه تولید و ارائه خدمات و اقالم ضروری و نیازهای حیاتی و توزیع مایحتاج اساسی مردم در شرایط اضطراری
(اداره موقت مردم).
پ ـ پس از شرایط اضطراری:
۱) آرامش‌بخشی و اطمینان بخشی با اطالع رسانی مناسب و بهنگام در جامعه با بکارگیری صحیح رسانه‌ها.
۲) اداره امور مردم و ساماندهی امور زیربنایی درجهت بازگشت به وضع قبلی.
۳) برقراری خدمات زیرساختی عمومی و استمرار تامین نیازهای حیاتی و اصلی.
۴) آواربرداری و بازگشایی معابر اصلی و استمرار فعالیت شریان های حیاتی و اساسی کشور.
۵) اسکان موقت مردم و دفن بهداشتی فوت شدگان.
۶) بازسازی و ترمیم، بازیابی و بازتوانی بمنظور حفظ پویایی، کارآمدی و مقابله با بحران های متوالی.
۷) مستندسازی، ثبت سوابق و درس آموخته‌ها جهت رفع نقاط ضعف و تقویت نواحی قابل بهبود.
ماده ۱۳ـ وضعیت‌های عملیاتی
سه وضعیت سفید، زرد و قرمز در این نظام در نظر گرفته شده که به ترتیب بصورت زیر تعریف می‌شوند؛
الف) شرایط عادی
ب) احتمال ورود به شرایط اضطراری و آستانه بحران
ج) شرایط اضطراری
وضعیت
سفید (عادی)
زرد (احتمال ورود به شرایط اضطراری)
قرمز (شرایط اضطراری)
شواهد و
قرائن
*تحرکات طبیعی
*اظهارنظرهای
غیرنظامی
*همکاری متداول
*روابط معمول اقتصادی
*روال عادی فعالیت ها
*سالمت و ایمنی مردم
*احتمال عملیات نظامی
*انجام عملیات چریکی یا نامنظم گسترده
*تهدید به عملیات نظامی
*حمله محدود زمینی و دریایی یا موشکی
*نقض حریم هوایی و پیاده سازی نیرو در مجاورت
مرزها
* تهاجم نظامی گسترده به اهداف
استراتژیک
*پیش روی در مرزها و اشغال جزایر
*جنگ تمام عیار ترکیبی (نظامی و بقیه
ترکیبات)
*تلفات انسانی
مسئول و اعضاء کمیته تعیین و مرجع تصویب وضعیت عملیاتی در سطوح مختلف قرارگاه پدافند مردم محور در جدول زیر مشخص شده
است؛
سطح
مسئول
اعضای کمیته تعیین وضعیت
مرجع تصویب وضعیت
شهرستانی
فرماندار (رئیس کمیته پدافند غیر عامل
شهرستان)
اعضای کمیته پدافند غیرعامل
شهرستان
شورای تامین استان
(تا سطح زرد)
استان
استاندار (رئیس کمیته پدافند غیر عامل استان)
اعضای کمیته پدافند غیرعامل استان
شورای امنیت کشور
(تا سطح زرد)
ملی
رئیس‌جمهور (فرمانده قرارگاه)
اعضای کمیته دائمی پدافند غیرعامل
کشور
شورایعالی امنیت ملی (سطح
قرمز)
تبصره: در شرایط جنگی، کلیه وضعیت‌ها توسط شورای عالی امنیت ملی در سطح ملی تعیین می‌شود.
ماده۱۴ـ وظایف و نقش سازمان ها و دستگاه ها
۱) جمعیت هالل احمر مسئول جستجو و نجات، جابجایی و ِاسکان موقت مردم، مراقبت جمعی و تأمین، حفظ و اداره ذخایر راهبردی
وتوزیع مایحتاج عمومی مردم آسیب‌دیده و آوارگان، اداره اردوگاه های موقت ِاسکان در شرایِط‌اضطراری است و به امداد پزشکی
مصدومین کمک می‌نماید.
۲ ) شهرداری ها و سازمان آتش‌نشانی مسئول تامین خدمات رفع آلودگی، اطفای حریق و مدیریت اجساد و ضایعات و پسمانداری
می‌باشند و ایجاد و اداره زیرساخت‌های مناسب شهری برای عملیات پدافند مردم محور از قبیل پناهگاه ها و فضاهای َامن، ِاسکان
موقت، ذخایر شهری، مدیریت امور شهری و همچنین در تخلیه و انتقال مردم کمک می‌کند.
۳) وزارت کشور نسبت به تشکیل قرارگاه پدافند مردم محور در استان ها و شهرستان ها اقدام و مدیریت صحنه بحران ها، اداره مردم و
حفظ امنیت و نظم عمومی را در شرایط اضطراری به‌عهده دارد و با هدایت و راهبری همه دستگاه های مسئول و ذی ربط، با ِاعمال قرنطینه و محدودسازی محیط گسترش بحران اقدام به اجرای عملیات پدافند مردم محور می‌نماید.
۴) سازمان صداوسیما ج.ا.ا نسبت به اطالع رسانی، ارتقاء سطح آگاهی مردم در شرایط اضطراری، اعلام هشدارهای الزم و
آرامش‌بخشی، ِاقناع و هدایت افکار عمومی و آموزش های عمومی پدافند مردم محور برای آحاد جامعه اقدام کند.
۵) نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (ناجا) موظف به ایجاد امنیت و کنترل عبور و مرور در مناطق حادثه دیده، انتظام امور و تامین امنیت جان و مال مردم در شرایط اضطراری می‌باشد.
۶) وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان فوریت‌های پزشکی (اورژانس) امداد پزشکی، نجات، درمان مصدومین، توسعه بهداشت عمومی، و توانمندسازی آموزشی قرارگاه های پدافند مردم محور را برعهده دارد.
۷) وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت نیازهای حیاتی و کاالهای اساسی موردنیاز مردم در شرایط اضطراری را تامین
و امنیت و سالمت غذایی جامعه، محصوالت کشاورزی و دام و طیور را پایش و هرگونه آلودگی را به قرارگاه پدافند مردم محور گزارش نمایند.
۸) وزارت راه و شهرسازی مسئولیت حفظ و تداوم عملکرد زیرساخت حمل ونقل و جابجایی مردم از طریق بنادر، راه های مواصالتی و
فرودگاه ها و کمک به پایش، پیش‌آگاهی و هشدار وضعیت هواشناسی را برعهده دارد.
۹) وزارتخانه‌های نفت و نیرو مسئولیت تأمین سوخت و حامل‌های انرژی، برق رسانی و تامین آب شرب و مصرفی مناطِق حادثه دیده
در شرایط اضطراری را برعهده دارند.
۱۰) وزارت ارتباطات و فناوری اطالعات مسئول ایجاد ارتباطات َامن و پایدار، مدیریت فضای سایبری و افکارعمومی مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی، پایش لحظه‌ای تغییرات و واکنش‌های رفتاری مردم و انجام خدمات پدافند مردم محور مبتنی بر فناوری اطالعات و ارتباطات می‌باشد.
۱۱) سازمان بسیج مستضعفین با مشارکت در امر سازماندهی و بکارگیری مردم، آموزش مردم، همکاری در امدادرسانی و انتقال مصدومین و تخلیه و ِاسکان آسیب‌دیدگان به تسهیل مدیریت بحران (اداره اردوگاه ها و مردم، توزیع تجهیزات و مایحتاج مردم و سایر موارد) کمک می‌نماید.
ماده۱۵ـ سازمان با همکاری دستگاه های اجرایی ذی ربط، اصول و قواعد، سند تفصیلی نظام عملیاتی پدافند مردم محور حاوی جزئیات کافی برای قابل‌درک و قابل‌اجرا نمودن نظام عملیاتی صیانت و حفاظت از مردم، برای هریک از ارکان این نظام، طرح های عملیاتی مربوط به هریک از مأموریت‌های عملیاتی، وظایف کنش‌گران و دستگاه های اجرایی ذی ربط، چارچوب ها و دستورالعمل‌های عملیاتی و فنی موردنیاز اجرایی‌نمودن این نظام را تهیه، تدوین و به مسئولین و کنش‌گران ذی نقش ابالغ می‌نماید و مسئول نظارت بر حسن اجرای این نظام عملیاتی می‌باشد.
ماده ۱۶ـ اعتبار این سند، ده سال (۱۳۹۹ـ۱۴۰۹ هجری شمسی) می‌باشد که درصورت لزوم بمنظور حفظ روزآمدی، کارآمدی و اثربخشی در مقاطع زمانی سه‌ساله مورد بازنگری قرار می‌گیرد.
ماده ۱۷ـ دستگاه های اجرایی موظفند هرگونه قصور و کوتاهی در اجرای این نظام در زیرساخت‌های را به سازمان گزارش کرده و برابر مقررات با فرد متخلف، برخورد کنند.
ماده۱۸ـ سازمان با مستنکفین از این طرح بنابر تخلف صورت گرفته و براساس شیوه نامه‌ای که توسط سازمان تنظیم و ابالغ می‌گردد برخورد انضباطی کرده و درصورت نیاز از طریق قوه قضائیه اقدام می‌کند.
تبصره: وفق تبصره ۱ قانون تشکیل سازمان مستنکفان عالوه بر جبران خسارت واردشده، به مجازات موضوع ماده (۵۷۶) کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) مصوب ۰۲/۳/۱۳۷۵ محکوم می شوند و چنانچه خسارتی وارد نشده باشد برابر قانون رسیدگی به تخلفات اداری مصوب ۰۷/۰۹/۱۳۷۲ با مستنکف رفتار خواهد شد.
ماده ۱۷ـ این تصویب‌نامه در هفده ماده و هشتاد و شش بند و یک تبصره در تاریخ بیست‌وهشتم شهریورماه سال یکهزار و چهارصدودو هجری شمسی در هفتاد و هفتمین جلسه کارگروه (کمیته) دائمی بهتصویب رسید.
نظام عملیاتی پدافنـد مردم محـور (صیانت و حفـاظت از مردم در شرایط اضطرارِی بحران ناشی از تهدیـد و جنـگ) مشتمل بر هفده ماده و هشتاد وشش بند و یک تبصره که در تاریخ ۲۸/۰۶/۱۴۰۲ در هفتاد و هفتمین جلسه کارگروه (کمیته) دائمی پدافند غیرعامل کشور بهتصویب رسید، به استناد تبصره ۱ قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوب ۱۲/۰۶/۱۴۰۲ و ماده ۸ اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوب مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) جهت اجرا ابالغ می‌گردد.
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و کارگروه (کمیته) دائمی پدافند غیرعامل کشور
سرلشکر پاسدار محمد باقری