شماره ۶١٢٢۶/ت۵٩٩٧۶هـ – ١۴۰٢/۴/۱۱
هیئت وزیران در جلسه ١۴۰٢/۴/۷ به پیشنهاد دبیرخانه شورای مرکزی زکات و تأیید شورای مذکور و به استناد ماده (٧) قانون زکات ـ مصوب ١٣٩۰ ـ ، آیین‌نامه اجرایی قانون زکات را به شرح زیر تصویب کرد:
ماده ١ـ در این آیین‌نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار میروند:
١ـ قانون: قانون زکات ـ مصوب ١٣٩۰ ـ
٢ـ شورای مرکزی: شورای مرکزی زکات موضوع ماده )١( قانون.
٣ـ شورای زکات: شوراهای سه‌گانه‌ای که بر اساس قانون در سطوح استان، شهرستان و بخش تشکیل میشود.
ماده ٢ـ وظایف شورای زکات استان به شرح زیر است:
١ـ اجرایی نمودن مصوبات شورای مرکزی.
٢ـ برنامه‌ریزی، ساماندهی و بسیج منابع و امکانات استانی در امر بسترسازی، فرهنگسازی، تبلیغات و اعتمادسازی در امر زکات.
٣ـ شناسایی فرصتها، قابلیتها و ظرفیتهای استانی به منظور ترغیب و تشویق افراد فعال در امر زکات.
۴ـ تعامل مؤثر و هدفمند با مراجع تأثیرگذار در امر زکات مانند حوزه‌های علمیه، ائمه جمعه و جماعات، ارباب جراید، سازمانهای انتفاعی و غیرانتفاعی.
۵ ـ برنامه‌ریزی امور مربوط به پژوهش، آموزش و همایشهای زکات )علمی، تخصصی، آموزشی، هم‌اندیشی، تشویقی( و پیشنهاد به شورای مرکزی.
۶ ـ بررسی پیشنهادها و آسیبها و ارزیابی عملکرد دستگاههای مرتبط استانی و نظارت بر شورای زکات شهرستانها به منظور جمع‌بندی و ارائه راهکارها به دبیرخانه شورای مرکزی.
٧ـ برنامه‌ریزی و هماهنگی لازم با نهادها و سازمانهای تبلیغی و رسانهای جهت تهیه، تولید و انتشار فعالیتهای مربوط به توسعه و تعالی زکات در سطح استان )به پیشنهاد دبیرخانه شورای زکات استان(.
٨ ـ انتخاب مؤدیان زکات برتر استانی و پیشنهاد منتخبین به دبیرخانه شورای مرکزی جهت تشویق.
٩ـ ایجاد هماهنگی لازم در امر پشتیبانی، اداری و سایر امور مورد نیاز دبیرخانه شورای استان و شهرستانها در امر تحقق برنامههای اجرایی زکات.
ماده ٣ـ وظایف شورای زکات شهرستان به شرح زیر است:
١ـ محلیسازی و اجرایی نمودن مصوبات ابلاغی شورای زکات استان در راستای سیاستهای شورای مرکزی.
٢ـ همکاری و هماهنگی برای تهیه بانک اطلاعات ملی زکات و به روزرسانی اطلاعات مربوط.
٣ـ هماهنگی دستگاههای عضو و سایر مراجع تاثیرگذار با دبیرخانه شورای زکات شهرستان در جهت پیشبرد برنامهها و وظایف محول شده.
۴ـ برنامه‌ریزی و انجام تبلیغات میدانی با بهره مندی از تمامی ظرفیتهای موجود شهرستان )به ویژه رسانه های جمعی، ائمه جمعه و جماعات، حوزه های علمیه و مبلغین(.
۵ ـ ایجاد هماهنگی لازم برای تشویق و تقدیر مناسب از افراد فعال در امر زکات.
۶ ـ نظارت بر امور مربوط به کلیه فعالیتهای زکات در شهرستان.
٧ـ ترغیب مؤدیان در امر پرداخت زکات برای محرومیت زدایی و توانمندسازی با اولویت فقرا و مساکین.
٨ ـ ایجاد تمهیدات لازم برای مشارکت کلیه نهادهای حاکمیتی و مردمنهاد در امر آموزش، پژوهش و فرهنگسازی.
٩ـ بررسی و تأیید جذب وجوه زکات، هزینههای اجرایی، اعتبارات تشویقی و امور مربوط به هزینه کرد آنها به پیشنهاد دبیرخانه شورا جهت ارائه به شورای زکات استان.
١۰ـ بررسی و تشخیص ضرورت تشکیل شورای زکات در مراکز دهستانها و روستاهای تابع و تصویب و تأیید اعضای آن با هماهنگی شورای بخش.
١١ـ تصویب و اجرای کارگاههای آموزشی در راستای اهداف این آیین‌نامه.
ماده ۴ـ وظایف شورای زکات بخش به شرح زیر است:
١ـ محلی سازی و عملیاتی نمودن مصوبات ابلاغی شورای شهرستان در راستای سیاستهای شورای مرکزی.
٢ـ شناسایی و آموزش جمع آوری کنندگان و مبلغین افتخاری زکات و توجیه مؤدیان زکات در جلسات عمومی یا چهره به چهره.
٣ـ انجام برنامههای تبلیغی در بخش، دهستانها و روستاها و معرفی افراد واجد شرایط تشویق به شورای زکات شهرستان.
۴ـ ارزیابی و نظارت بر حسن اجرای وظایف مبلغین و جمعآوریکنندگان زکات.
۵ ـ هماهنگی لازم برای تأمین منابع، تهیه امکانات، ابزار و ملزومات مورد نیاز جهت فرآیندهای اجرایی امر زکات.
۶ ـ ارائه گزارش ارزیابی عملکرد شوراهای دهستان و روستا به دبیرخانه شورای شهرستان.
ماده ۵ ـ نحوه تشکیل و اداره جلسات شورای مرکزی و شورای زکات به شرح زیر است:
١ـ جلسات شورای مرکزی و شورای زکات با حضور دو سوم اعضا رسمیت مییابد و مصوبات آن با تصویب اکثریت اعضای حاضر در جلسه لازم الاجرا است.
٢ـ جلسات شورای مرکزی و شورای زکات در سال حداقل چهار نوبت به صورت فصلی برگزار میشود و در موارد ضروری به تشخیص رئیس شورا، جلسات فوق العاده برگزار خواهد شد.
٣ـ در جلسات شورای مرکزی زکات با تأیید رئیس شورا، رئیس سازمان بهزیستی کشور )به عنوان عضو مدعو( دعوت میشود.
۴ـ در استانهایی که دارای مرکز اسلامی و دفتر امور اهل سنت میباشند، با تأیید رئیس شورای زکات استان، یکی از خبرگان روحانی اهل سنت در جلسات شورا دعوت میشود.
تبصره ١ـ در بخشهایی که فاقد امام جمعه میباشد، یکی از ائمه جماعت بخش با نظر امام جمعه شهرستان به عنوان رئیس شورای زکات تعیین میگردد.
تبصره ٢ـ اعضای شورای زکات مکلف به حضور در شورای مربوط هستند و چنانچه هریک از اعضای شورا در دو جلسه از جلسات شورای مربوط حاضر نشود، رئیس شورا عدم حضور اعضای حقوقی را به نهادهای نظارتی گزارش میکند. در صورتی که اعضای حقیقی منتخب امام جمعه بخش بدون عذر موجه در جلسات شرکت نکنند، مستعفی شناخته میشوند و امام جمعه مربوط، اشخاص دیگری را برای عضویت در شورای بخش انتخاب مینماید.
ماده ۶ ـ وظایف دبیرخانه شورای مرکزی و شورای زکات حسب مورد به شرح زیر است:
١ـ تعامل با سایر نهادها و سازمانهای داخلی و خارجی در راستای پیشبرد سیاستها و اهداف فریضه الهی زکات.
٢ـ پیشنهاد بودجه مورد نیاز جهت اجرای قانون زکات به شورای مرکزی مطابق تبصره ماده )١( قانون.
٣ـ تدوین، مستندسازی و ارائه گزارش عملکرد سالانه زکات شوراهای استان به شورای مرکزی )اعم از هزینههای اجرایی، عملیاتی، وجوه جمع آوری شده از محل زکات، اعتبارات دولتی و سایر کمکهای اخذشده در این رابطه( جهت جمع‌بندی و ارسال به مراجع ذیربط پس از تأیید شورای مرکزی و انتشار عمومی آن.
۴ـ تعامل و هم‌افزایی با مسئولین و معتمدین محلی برای رفع فقر و محرومیت از محل معادل تشویقی زکات جمع‌آوری شده.
۵ ـ ارزیابی چگونگی اجرای مصوبات ابلاغی مربوط به دستگاهها و وزارتخانههای عضو و ارائه گزارش به شورای مرکزی.
۶ ـ تنظیم تقویم اجرایی سالانه جلسات شورا، تدوین دعوتنامه‌ها و صورتجلسه‌ها و انجام مکاتبات اداری مربوط.
٧ـ تشکیل کارگروههای تخصصی مورد نیاز حسب صلاحدید رئیس شورا به منظور نیازسنجی های مربوط.
٨ ـ تهیه و تدوین پیشنویس برنامههای کوتاه‌مدت، میانمدت و بلندمدت و ارائه آن به شورای مرکزی جهت تصویب.
٩ـ تدوین راهکارهای اجرایی و عملیاتی در راستای سازماندهی، آموزش و به‌کارگیری معتمدین و مبلغین به عنوان عوامل افتخاری جهت ترویج و توسعه زکات.
١۰ـ برآورد نیازمندیهای عمومی و فردی نیازمندان به ویژه در مناطق محروم و جامعه هدف سازمانهای حمایتی از جمله سازمان بهزیستی کشور و ارائه به شورای مرکزی.
١١ـ تهیه بانک اطلاعات ملی زکات و ارائه آن به شورای مرکزی جهت هماهنگی تمهیدات لازم.
١٢ـ ثبت اطلاعات مؤدیان زکات و مشمولین مصرف زکات در سامانه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با همکاری وزارتخانه یادشده.
تبصره ـ در مناطق اهل سنت، بانک اطلاعات ملی زکات با توجه به اقلام مشمول زکات بر اساس فقه و شریعت جاری منطقه تهیه میشود.
ماده ٧ـ دبیرخانه شوراها موظفند وجوه جمع‌آوری شده را به همراه سایر کمکها در امر زکات بر اساس سیاستهای ابلاغی شورای مرکزی به مصرف همان محل پرداخت کننده زکات برسانند.
ماده ٨ ـ دستگاههای اجرایی موضوع ماده )١( قانون، موظف به اجرای مصوبات شورای مرکزی در چهارچوب وظایف و اختیارات دستگاه متبوع خود مطابق با قوانین و مقررات مربوط میباشند.
تبصره ١ـ دبیرخانه شورا موظف است شاخصهای ارزیابی عملکرد دستگاههای عضو شورا در رابطه با وظایف مقرر در قانون و این آیین‌نامه را مشخص و به سازمان اداری و استخدامی کشور اعلام نماید تا از طریق آن سازمان به دستگاههای مذکور ابلاغ شود.
تبصره ٢ـ هریک از اعضای شورای مرکزی موظفند امور مرتبط با زکات را در دستگاه متبوع خود پیگیری کنند و برنامههای شورای مرکزی را به کلیه سطوح سازمانی ) ملی، استانی و شهرستانی( ابلاغ و گزارش سالیانه عملکرد مدیران )ستادی و صف( را بر اساس سیاستها و مصوبات ابلاغی به دبیرخانه شورای مرکزی ارائه نمایند. دبیرخانه شورای مرکزی موظف است گزارش عملکرد دریافتی از هریک از اعضا را بر اساس شاخصهای تدوینشده در کلیه سطوح ملی، استانی و شهرستانی مورد ارزیابی قرار دهد و نتیجه را پس از هماهنگی، تأیید و امضای رئیس شورای مربوط )حسب مورد( به مراجع ذیربط ارائه نماید.
ماده ٩ـ در راستای ماده )۶( قانون و در جهت ترغیب مردم به ادای زکات، سیاستهای تشویقی زیر توسط دستگاههای ذیربط اجرا میشوند:
١ـ سازمان برنامه و بودجه کشور اعتبارات تشویقی پیشبینیشده در قانون بودجه سنواتی را به مناطق )شهرها و روستاهای( پرداخت کننده زکات جهت هزینه‌کرد در راستای مصارف زکات با اولویت مصرف در همان محل پرداخت کننده اختصاص و در اختیار کمیته امداد امام خمینی )ره( قرار میدهد.
٢ـ وزارت جهاد کشاورزی مجاز است در چهارچوب قانون بودجه سنواتی نسبت به اختصاص یارانه برای نهادههای کشاورزی و دامی برای مؤدیان زکات اقدام کند.
ماده ١۰ـ دستگاههای اجرایی )به ویژه شورای سیاستگذاری ائمه جمعه، سازمان تبلیغات اسلامی و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران( در راستای ترویج و توسعه فرهنگ زکات مجازند اقدامات زیر را بر اساس مصوبات شورای مرکزی از محل اعتبارات مربوط، پیشبینی و اجرا نمایند:
١ـ تهیه، تدوین و ابلاغ طرح جامع رسانهای ـ تبلیغی.
٢ـ تهیه و پخش برنامههای رسانهای از قبیل فیلم، نماهنگ )کلیپ( و آگهی کوتاه تبلیغاتی )تیزر( مربوط به زکات.
٣ـ اجرای پویشهای فرهنگی و رسانهای زکات.
۴ـ تهیه بسته‌های آموزشی و محتوایی زکات مبلغین و مؤدیان زکات.
ماده ١١ـ سازمان برنامه و بودجه کشور مکلف است در اجرای تبصره ماده )١( قانون، اعتبار مورد نیاز برای دستیابی به اهداف قانون را در لایحه بودجه سنواتی پیشبینی نماید.
تبصره ـ سازمان برنامه و بودجه کشور مجاز است در اجرای ماده )۴( قانون، بر اساس گزارش عملکرد حسابرسی شده سالانه زکات، معادل ریالی زکات جمع‌آوری شده در هر سال را به علاوه ده درصد )١۰%( در بودجه سال بعد پیش بینی کند.
ماده ١٢ـ امام جمعه بخش، دو نفر از معتمدین محلی را از میان افراد دارای مقبولیت و حسن شهرت محلی برای عضویت در شورای بخش انتخاب میکند.
تبصره ـ امام جمعه بخش به عنوان رئیس شورای بخش یک نفر از معتمدین مذکور را به پیشنهاد رئیس اداره بهزیستی شهرستان، برای عضویت در شورای بخش، انتخاب مینماید.
معاون اول رئیس جمهور ـ محمد مخبر