سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی

شماره: 120620 – 1400/04/23

مقدمه
سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی، در راستای، تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات، مصوب جلسه شماره 35 مورخ 20 / 9 /1395 و «طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات، مصوب جلسه شماره 66 مورخ 25 / 06 /1399 و با هدف ارتقاء بهره برداری از فضای مجازی و صیانت از خردسالان، کودکان و نوجوانان تدوین و در جلسات شماره 69 مورخ 28 /11 /1399، شماره 70 مورخ 26 /12 /1399 و شماره 71 مورخ 17 /03 /1400 به تصویب رسید.

ماده 1- تعاریف و اختصارات
1-1- صیانت: مجموعه اقدامات ایجابی و سلبی که به منظور ایجاد شرایط مناسب برای استفاده مفید، سالم و تعالی بخش کودکان و نوجوانان از فضای مجازی و مراقبت از آنان در برابر آسیب های ناشی از آن انجام می شود؛
1- 2- خردسالان، کودکان و نوجوانان: کلیه افراد کمتر از 18 سال که در قلمرو حاکمیت جمهوری اسلامی ایران قرار دارند و در چارچوب سند تحول بنیادین آموزش و پرورش رده بندی سنی می شوند؛
1- 3- محیط صیانت شده: زیست بومی بر بستر شبکه ملی اطلاعات که سطح مشخص و تعریف شده از دسترسی به اطلاعات، ارتباطات و خدمات را بر حسب سن، جنس و دیگر ویژگی های فرهنگی و اجتماعی خردسال، کودک و نوجوان تامین می کند؛

ماده 2- هدف
فراهم سازی فضای مجازی ویژه خردسالان، کودکان و نوجوانان در چارچوب فرهنگ اسلامی – ایرانی برای استفاده مناسب از فضای مجازی وپیشگیری از آسیب های احتمالی آن.

ماده 3- سیاست های کلان
3 -1- توسعه محیط های صیانت شده بر بستر شبکه ملی اطلاعات ویژه خردسالان، کودکان و نوجوانان با محتوای متنوع و جذاب و قابلیت پاسخ گویی به نیازهای ضروری ارتباطی و محتوایی آن ها؛
3- 2- آگاه سازی، هشیارسازی و توانمندسازی اولیاء و مربیان و ایفای نقش محوری خانواده در هدایت، حمایت و مراقبت؛
3 -3- رده بندی کلیه محتوا و خدمات متناسب با سن، جنسیت و ویژگی های جسمی و فرهنگی و تأمین اطمینان و اعتماد؛
3 – 4 – تشویق، ساماندهی و مشارکت محوری بخش غیردولتی فعال در ارایه محتوا و خدمات سالم، مفید و ایمن ویژه خردسالان، کودکان و نوجوانان و پیشگیری از ارایه محتوا و خدمات مضر به آن ها؛
3- 5- تشدید مقابله قضایی و انتظامی کارآمد با بزهکاران، مجرمان و تهدیدکنندگان امنیت خردسالان، کودکان و نوجوانان در فضای مجازی؛
3- 6 – ارتقای سواد فضای مجازی و مهارت افزایی خردسالان، کودکان و نوجوانان برای استفاده کار آمد و هدفمند از فضای مجازی؛
3- 7 – مراقبت روانی و اجتماعی از خردسالان، کودکان و نوجوانان در برابر آسیب های ناشی از فضای مجازی به خصوص افراد در معرض خطر و آسیب دیده؛
3- 8 – ساماندهی و مشارکت محوری بخش غیردولتی و استفاده از ظرفیت نوجوانان در تولید و توزیع خدمات و محتوای سالم با ایجاد مشوق های لازم و جلوگیری از انحصار؛
3- 9 – توسعه همکاری های بین المللی در حوزه فضای مجازی سالم، مفید و ایمن؛
3- 10 – ایجاد ساز و کار فنی و قانونی سلامت محتوا برای پیشگیری از مخاطرات.

ماده 4- اقدامات کلان و تقسیم کار ملی

الف – مدیریت و راهبری

4- 1 – مدیریت کلان، راهبری و تدوین الگوی عملیاتی و مقررات عمومی صیانت از خردسالان، کودکان و نوجوانان در فضای مجازی توسط مرکز ملی فضای مجازی از طریق کمیته ای با عضویت نمایندگان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت آموزش و پرورش، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت اطلاعات، وزارت صنعت، معدن و تجارت، قوه قضائیه، نیروی انتظامی ج.ا.ا.، سازمان صدا و سیمای ج.ا.ا.، سازمان تبلیغات اسلامی، مرکز مدیریت حوزه های علمیه، سازمان بسیج مستضعفین، دو نفر از اعضای حقیقی شورای عالی فضای مجازی، دو نفر نماینده از بخش خصوصی و از اساتید دانشگاه به انتخاب دبیر شورای عالی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی؛

ب – ایجاد محیط صیانت شده

4- 2 – ایجاد زیرساخت و خدمات پایه و پیشران ویژه محیط های صیانت شده مجازی اعم از احراز هویت، امکان دسترسی طبقه بندی شده، امکان نظارت اولیاء ، گزارش دهی، خدمات پرداخت و مقررات گذاری برای ترغیب دارندگان پروانه های ارابه خدمات ارتباطی و فناوری اطلاعات به توسعه زیرساخت و خدمات پایه در این محیط توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با همکاری نهادهای ذیربط ظرف مدت شش ماه؛

تبصره- دارندگان پروانه ارایه خدمات ارتباطی ثابت و سیار می بایست ضمن پیاده سازی محیط (های) مجازی صیانت شده در شبکه خود، دسترسی و توانایی بهره برداری از محتوا و خدمات موجود در این محیط ها را فراهم نمایند.

ج – توسعه محتوا و خدمات رده بندی شده

4- 3 – تأمین پایداری کسب و کار محتوا و خدمات مورد نیاز در محیط صیانت شده اعم از بررسی و اصلاح قیمت خدمات ارزش افزوده و حق السهم، تشخیص اعتبارات سالیانه به تولیدکنندگان محتوا و خدمات و تشویق و رتبه بندی شرکت های برتر این حوزه توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیمای ج.ا.ا.؛

4- 4 – تدوین ضوابط و نصاب های اعتبارسنجی، ممیزی و نشان دار کردن محتوا و خدمات مورد اطمینان، تایید فهرست های سفید و سیاه و ایجاد سامانه نظارت و رده بندی محتوا و خدمات توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت آموزش و پرورش و سازمان صدا و سیمای ج.ا.ا.؛

4 -5 – حمایت از توسعه نرم افزارها و سخت افزارهای بومی مورد نیاز محیط صیانت شده (اعم از جویشگر ایمن، نرم افزارهای نظارت اولیاء و تبلت های دانش آموزی) توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات؛

4- 6 – ملزم بودن کلیه سکوها و ارایه دهندگان محتوا و خدمات فضای مجازی مرتبط با خردسال، کودک و نوجوان به ارایه در بستر محیط صیانت شده ظرف مدت یک سال؛

4 – 7 – به کارگیری نوجوانان مستعد و خلاق برای توسعه محتوا و خدمات مفید و سازنده، توسط وزارت آموزش و پرورش با همکاری سازمان بسیج مستضعفین، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان صدا و سیمای ج.ا.ا. و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

د – حمایت و مراقبت

4 – 8 – توسعه نظام خدمات مشاوره و مددکاری به خانواده ها و راه اندازی خط تماس مشاوره برخط برای کمک به خانواده ها، خردسالان، کودکان و نوجوانان در معرض خطر فضای مجازی به صورت ارزان و در دسترس با محوریت وزارت آموزش و پرورش و مشارکت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان بهزیستی کشور)، نیروی انتظامی ج.ا.ا.، بخش خصوصی و مشارکت مردمی ظرف مدت شش ماه؛

4- 9 – راه اندازی خط تماس اظطراری ویژه جرائم علیه خردسالان، کودکان و نوجوانان در فضای مجازی و دریافت گزارشات به صورت سریع و آسان و در ارتباط با دیگر مراجع و ضابطان ذیصلاح برای مداخله، پیشگیری از وقوع جرم، تعقیب مجرمان و حمایت از افراد آسیب دیده توسط نیروی انتظامی ج.ا.ا. با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان بهزیستی کشور)، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و بخش غیردولتی ظرف شش ماه؛

4- 10 – تقویت دفتر حمایت از اطفال و نوجوانان قوه قضائیه، موضوع قانون حمایت از اطفال و نوجوانان و تلاش برای شناسایی، پیشگیری و مقابله با وضعیت های مخاطره آمیز، سوءاستفاده در تبلیغات و جرائم علیه خردسالان، کودکان و نوجوانان و دسترسی به خدمات و محتوای ناهنجار در فضای مجازی با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان بهزیستی کشور)، نیروی انتظامی ج.ا.ا.، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛

4 – 11 – ملزم بودن کلیه سکوها و ارائه دهندگان محتوا و خدمات فضای مجازی به نظارت، صیانت از داده ها، رده بندی و تفکیک محتوا و خدمات ویژه هر رده سنی از خدمات عمومی و در معرض دید قرارندادن تبلیغات، محتوا و خدمات مضر به این سنین و نیز جلوگیری از افشاء یا بهره برداری غیر مجاز از اطلاعات آن ها ظرف مدت یک سال؛

4- 12 – حمایت، نظارت، تبلیغ و اطلاع رسانی غیرانحصاری کلیه سکوها و ارائه دهندگان محتوا و خدمات فضای مجازی صیانت شده توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت آموزش و پرورش و سازمان صدا و سیمای ج.ا.ا. در چارچوب مصوبات کمیته موضوع بند 4 -1؛

ه – فرهنگ سازی و ارتقای سواد فضای مجازی

4 – 13 – اطلاع رسانی، آموزش سواد فضای مجازی و ترویج محتوا و خدمات موجود در محیط مجازی صیانت شده و نحوه استفاده از امکانات تعبیه شده در این محیط توسط سازمان صدا و سیمای ج.ا.ا. و وزارت آموزش و پرورش با همکاری وزارت ارتباطات وفناوری اطلاعات؛

4- 14 – تولید، ترویج و عرضه راهنمای اجرایی – عملیاتی مراقبت از فرزندان در فضای مجازی ویژه خانواده ها [پاورقی] توسط سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیروی انتظامی ج.ا.ا. و سازمان بسیج مستضعفین در حیطه مسئولیت های قانونی آن ها؛

پاورقی- یک موج کاربردی و ساده که حداقل شامل حقوق و مسئولیت های اولیاء و فرزندان در رابطه با فضای مجازی، معرفی انواع کلاهبرداری های اقتصادی و سوء استفاده های احتمالی از خردسالان، کودکان و نوجوانان در فضای مجازی، آموزش و توانمندسازی دررابطه با ابعاد مراقبت و شیوه های مناسب مراقبت و معرفی و آموزش به کارگیری نرم افزارهای (داخلی و خارجی) مرتبط با مراقبت خانوادگی

4- 15 – ترویج و تقویت فرهنگ مسئولیت پذیری نوجوانان و اولیاء آن ها در استفاده از فضای مجازی توسط وزارت آموزش و پرورش با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان صدا و سیمای ج.ا.ا.؛

و – تعاملات بین المللی

4- 16 – تعامل مؤثر و هم افزا با کشورها، سرویس دهندگان خارجی و نهادهای بین المللی به منظور رعایت استانداردها و معیارهای جمهوری اسلامی ایران توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با همکاری وزارت امور خارجه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و قوه قضاییه؛

4- 17 – الگودهی و الگوگیری تجارب موفق از طریق شرکت در مجامع، کارگروه ها و برنامه های بین المللی در خصوص صیانت از خردسالان، کودکان و نوجوانان توسط وزارت دادگستری با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیروی انتظامی ج.ا.ا. .