هیئت وزیران در جلسه ۱۴۰۰/۳/۱۲ به پیشنهاد وزارتخانه های جهاد کشاورزی و نیرو و به استناد تبصره اصلاحی ماده (۱) قانون تعاونی نمودن تولید و یکپارچه شدن اراضی – مصوب ۱۳۹۳-، آیین‌نامه اجرایی قانون یاد شده را به شرح زیر تصویب کرد:
ماده ۱- به وزارت جهاد کشاورزی اجازه داده می شود با رعایت حد نصاب فنی و اقتصادی اراضی، موضوع ماده (۱) قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی و ایجاد قطعات مناسب فنی، اقتصادی – مصوب ۱۳۸۵-، در مناطقی که بر اساس موافقت صاحبان حداقل دو سوم اراضی مورد نظر اعضای شرکت تعاونی تولید روستایی و سایر کشاورزان برنامه یکپارچه کردن اراضی زراعی و حائز شرایط و نتایج مطالعات امکان سنجی، مناسب تشخیص داده شود، برنامه تعاونی نمودن تولید و یکپارچه شدن اراضی را اجرایی نماید.
تبصره – برنامه تعاونی نمودن تولید و یکپارچه شدن اراضی مشتمل بر مجموعه ای از اقدامات فنی و اجرایی است که توسط وزارت جهاد کشاورزی به منظور بهره برداری جمعی و گروهی از منابع، عوامل تولید و اعمال مدیریت یکپارچه آب و کشاورزی در قالب ساز و کارهای مشارکتی نظیر گروه های هم آب، یکجا کشتی و مدیریت یکپارچه تولید با هدف تسهیم منافع به نسبت منابع، کار، سرمایه و یکپارچه شدن قطعات اراضی در حوزه عمل شرکت تعاونی تولید روستایی به اجرا درمی آید.
ماده ۲- وزارت جهاد کشاورزی موظف است به منظور بهره‌برداری مناسب از منابع آب و خاک و افزایش بهره‌وری، برنامه تعاونی نمودن تولید و یکپارچه شدن اراضی را در قالب فرآیندهای زیر به اجرا درآورد:
1- حمایت از تشکیل شرکت های تعاونی تولید روستایی (مطالعات امکان سنجی و بسترسازی اجتماعی).
2- استقرار و توانمندسازی شرکت های تعاونی تولید روستایی از طریق مطالعات اجرایی شامل تجهیز و نوسازی اراضی، تأمین زیرساخت های عمومی، تسطیح و یکپارچه سازی، اجرای عملیات آب و خاک، احداث شبکه های آبیاری و زهکشی، توسعه روش های نوین آبیاری، تشکیل گروه های هم¬آب و کمک به استقرار مدیریت مشارکتی منابع آب، ارایه کمک های فنی، مهندسی و مشاوره ای، آموزش و توانمندسازی اعضا، ارکان شرکت و بهره برداران اراضی حوزه عمل شرکت.
3- حمایت از توسعه و پایداری شرکت های تعاونی تولید روستایی از طریق کمک به توسعه و تکمیل زنجیره ارزش محصولات کشاورزی، توسعه و تکمیل کسب و کارهای کشاورزی و کشاورزی قراردادی، تجاری سازی فعالیت ها، به کارگیری سامانه هوشمند، نوین و دانش بنیان.
تبصره ۱- وزارت جهاد کشاورزی مکلف است در صورت وجود متقاضیان واجد شرایط، پس از انجام بررسی و تأیید، کلیه اقدامات، عملیات و اعتبارات ذیل برنامه های اجرایی خود را با رعایت حق تقدم فرآیندها و تکالیف موضوع این ماده، برنامه‌ریزی و اجرا کند.
تبصره ۲- دستورالعمل اجرایی این ماده شامل نحوه و میزان حمایت ها و مشوق های لازم، در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه، توسط وزارت جهاد کشاورزی با هماهنگی وزارت نیرو تهیه و پس از تأیید سازمان برنامه و بودجه کشور توسط وزیر جهاد کشاورزی ابلاغ می گردد.
ماده ۳- وزارت جهاد کشاورزی مکلف است همه ساله منابع لازم برای اجرای این آیین‌نامه را جهت درج در لایحه بودجه سنواتی در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط، پیش بینی و به سازمان برنامه و بودجه کشور پیشنهاد نماید.
ماده ۴- شرکت تعاونی تولید روستایی می تواند رأساً بر حسب ضرورت و با موافقت کشاورزان، عملیات کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی را در تمام یا قسمتی از اراضی آنان انجام دهد و یا اجرای تمام یا قسمتی از برنامه را با موافقت اعضای ذی نفع، تحت نظارت خود به گروهی از اعضا و یا اشخاص حقیقی و حقوقی واگذار کند. همچنین شرکت می تواند در صورت لزوم اراضی اشخاصی را که عضو شرکت نیستند، اما اراضی آنان در حوزه عمل شرکت قرار دارد، برای اجرای فعالیت های تولیدی و کشاورزی خریداری و یا اجاره نماید.
تبصره – به منظور جلوگیری از هر گونه کمبود و فزونی محصولات کشاورزی، شرکت های تعاونی تولید روستایی مکلفند عملیات تولید محصولات را در چهارچوب سیاست ها و برنامه سراسری کشت که وزارت جهاد کشاورزی همه ساله در شهریور ماه ابلاغ می کند، انجام دهند.
ماده ۵- به کارگیری نیروی انسانی تمام وقت و نیمه وقت و پرداخت حقوق یا اجرت ماهیانه یا به صورت روزمزد توسط هیئت مدیره شرکت تعاونی تولید روستایی در صورت ضرورت و با رعایت مقررات مربوط برای انجام امور تخصصی، فنی و یا کارگری مجاز است. مدیران عامل این شرکت ها باید به صورت تمام وقت از میان فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی و بالاتر در رشته های کشاورزی و یا مرتبط با فعالیت این شرکت ها انتخاب شوند.
ماده ۶- وزارت جهاد کشاورزی مکلف است در راستای تحقق قانون اجرای سیاست های کلی اصل چهل و چهارم (۴۴) قانون اساسی نسبت به واگذاری وظایف تصدی گری خود در زمینه های اجرای عملیات آب و خاک، فعالیت های زراعی و باغی، حفظ نباتات، ماشینی کردن (مکانیزاسیون)، تولید، تأمین و توزیع نهاده ها، خرید و فروش محصولات کشاورزی، ترویج و انتقال یافته ها، خدمات فنی و مهندسی و مشاوره ای به شرکت های تعاونی تولید روستایی در حوزه عمل خودشان اقدام نماید.
ماده ۷- وزارت نیرو موظف است به منظور ارتقای کارایی و بهره وری آب کشاورزی، اعمال مدیریت صحیح در جهت استقرار نظام بهره برداری مناسب و تحقق مدیریت مشارکتی آب کشاورزی در حوزه عمل شرکت های تعاونی تولید روستایی، اقدامات زیر را انجام دهد:
۱- تحویل حجمی آب در شبکه های آبیاری، زهکشی و منابع آب زیرزمینی در چهارچوب الگوی کشت منطقه تا سقف پروانه بهره برداری.
۲- واگذاری وظایف مدیریت توزیع، بهره برداری، نگهداری و حفاظت از منابع آب سطحی و زیرزمینی، تأسیسات و شبکه های آبیاری، زهکشی و جمع آوری هزینه ها و نیز سایر وظایف تصدی گری به شرکت های تعاونی تولید روستایی مشروط به وجود توانمندی ها و ظرفیت های لازم مورد تأیید وزارت نیرو در این شرکت ها در چهارچوب مقررات موجود.
تبصره – وزارت نیرو مکلف است در قبال خرید خدمات مربوط به تعمیر، نگهداری، حفاظت و بهره برداری از منابع آب و تأسیسات شبکه های آبیاری و زهکشی اصلی مجراها (کانال های) درجه (۱) و (۲)) و وصول آب بها از مشترکان، تا سی و پنج درصد (۳۵%) از آب بهای دریافتی و واریزی به حساب تمرکز وجوه شرکت آب منطقه ای نزد خزانه‌داری کل کشور را جهت پایدارسازی تعاونی های تولید روستایی طرف قرارداد در چهارچوب مفاد قرارداد فی مابین از محل اعتبارات مصوب مربوط به آنها پرداخت نماید.
۳- رفع نواقص و بهسازی شبکه های آبیاری و نصب سامانه های واپایش (کنترل) و اندازه گیری به منظور تحویل حجمی آب در منابع آب سطحی.
۴- واپایش (کنترل) و نظارت بر فرآیند تجهیز چاه های کشاورزی به ابزار اندازه گیری .
۵- تعیین نحوه استفاده و برداشت منابع آب با توجه به ضوابط موجود.
ماده ۸- شرکت های تعاونی تولید روستایی موظفند الگوی کشت و مصرف بهینه آب بر اساس مصوبات کارگروه ملی سازگاری با کم آبی و سیاست های اجرایی وزارت جهاد کشاورزی برای آن منطقه تا سقف پروانه بهره برداری آب صادر شده توسط وزارت نیرو را رعایت کنند.
ماده ۹- وزارت جهاد کشاورزی موظف است به منظور نهادینه نمودن مشارکت بهره برداران و اعمال مدیریت یکپارچه و مشارکتی در کلیه مراحل مطالعه، طراحی، اجرا و پذیرش مسئولیت بهره برداری و نگهداری تأسیسات و شبکه های آبیاری و زهکشی قبل از ایجاد سازه تأمین آب و شبکه های آبیاری و زهکشی و تخصیص آب توسط وزارت نیرو نسبت به ایجاد و ساماندهی الگوی مناسب نظام های بهره برداری با همکاری وزارت نیرو اقدام نماید.
ماده ۱۰- به منظور حمایت از تعاونی های تولیدی روستایی، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان ها و شرکت ها و مؤسسات تابع می توانند امکانات مازاد خود را در حوزه عمل شرکت های تعاونی تولید روستایی شامل خودروی سبک و سنگین، ماشین آلات کشاورزی، ساختمان، انبار و تأسیسات کارگاهی در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط در اختیار شرکت های مذکور قرار دهند.
ماده ۱۱- در صورتی که شرکت های تعاونی تولید روستایی بر اساس مندرجات این آیین‌نامه متعهد به اجرای برنامه تعاونی کردن تولید و یکپارچه سازی اراضی شوند، در صورت انتقال مالکیت زمین یا فوت کشاورز عضو شرکت تعاونی تولید روستایی، انتقال گیرنده یا ورثه قانونی متوفی موظف به تبعیت از برنامه تعاونی نمودن تولید و یکپارچه سازی اراضی و مصوبات قبلی مجمع عمومی و هیئت مدیره شرکت می باشند. بقای تعهدات مالک ناشی از برنامه تعاونی نمودن تولید و یکپارچه سازی اراضی در صورت انتقال قهری یا ارادی زمین و انتقال این تعهدات به انتقال گیرنده، به عنوان یکی از مندرجات قرارداد یا تفاهم نامه میان وزارت جهاد کشاورزی و مالکان زمین درج می شود.
ماده ۱۲- شرکت تعاونی تولید روستایی موظف است سود ناشی از درآمد اراضی دایر و بایر و موات و مسلوب المنفعه متعلق به دولت را که حق بهره‌برداری از آنها بر اساس ماده (۳) اصلاحی قانون تعاونی نمودن تولید و یکپارچه شدن اراضی توسط وزارت جهاد کشاورزی در اختیار شرکت قرار داده می شود، با مجوز وزارت جهاد کشاورزی و تا سقف مجوزهای تخصیص آب وزارت نیرو برای تقویت امور زیربنایی، تکمیل زنجیره تولید، سرمایه گذاری و همچنین آموزش حرفه ای اعضا به کار گیرد.
ماده ۱۳- در پایان هر سال پس از انجام حسابرسی سالانه و کسر کلیه هزینه ها و استهلاکات، ذخایر، کسور قانونی و سود سهام، مابقی درآمد خالص حاصل از عملیات تولیدی و خدماتی شرکت بر اساس مقررات و اساسنامه شرکت تعاونی تولید روستایی به نسبت سهم اعضا بین آنها تقسیم خواهد شد.
ماده ۱۴- شرکت های تعاونی تولید روستایی می توانند در چهارچوب قوانین و مقررات مرتبط، اتحادیه های تعاونی تولید روستایی را تأسیس کنند.
ماده ۱۵- وزارت جهاد کشاورزی مکلف است برنامه و گزارش عملکرد این تصویب‌نامه را به صورت سالانه به سازمان برنامه و بودجه کشور ارسال نماید.
ماده ۱۶- آیین‌نامه اجرایی قانون تعاونی نمودن تولید و یکپارچه شدن اراضی در حوزه عمل شرکت های تعاونی روستایی مصوب ۱۳۵۰/۵/۹ لغو می شود.
معاون اول رئیس جمهور – اسحاق جهانگیری