شماره: ۹۰۰۰/۵۰۷۵/۱۰۰ – ۱۴۰۰/۱/۲۵
در اجرای بند هفتم حکم ابلاغی مورخ ۱۳۹۷/۱۲/۱۶ مقام معظم رهبری مبنی بر لزوم حفظ حرمت و عزت قضات و سایر کارکنان قوه قضاییه و همچنین سیاست های کلی نظام برای حفظ شأن و استقلال قضات مصوب ۱۳۸۴/۱۲/۲۷ مجمع تشخیص مصلحت نظام، «دستورالعمل حفظ شأن و منزلت کارکنان قوه قضائیه» به شرح مواد آتی است:
ماده ۱ – کلیه دارندگان پایه قضایی، کارمندان رسمی، پیمانی و قراردادی (کار معین) قوه قضاییه، مشمول این دستورالعمل می باشند.
ماده ۲ – قاضی در تصمیم گیری خود مستقل است و هیچ مقامی نمی تواند در اتخاذ تصمیم او دخالت یا اعمال نظر کند، بر این اساس و به منظور صیانت از استقلال قضایی قضات، تمامی مدیران قوه قضاییه موارد زیر را رعایت و جهت تحقیق آن برنامه‌ریزی و اقدام می کنند:
الف – توجه به استقلال، شأن و منزلت قضات در راستای اعمال حاکمیت قانون، تضمین دادرسی عادلانه و رعایت اصل بی طرفی؛
ب – خودداری از اعمال فشار یا القای نظر با هر انگیزه ای اعم از سیاسی و غیر آن به قاضی در اتخاذ تصمیم قضایی؛
پ – منع هرگونه مداخله مقامات و مدیران دستگاه های اجرایی و اداری در امور قضایی؛
ت – رعایت مقررات قانونی در جابجایی، ارتقاء، انتقال قضات و ارجاع پرونده به آنان؛
ث – تأمین امنیت شغلی، مالی و سازمانی قضات در حدود اختیارات.
تبصره ـ [الحاقی ۱۴۰۳/۴/۶]
حمایت قضایی از قضات و کارکنان قوه قضاییه در دعاوی مطرح شده علیه آنان در نزد مراجع قضایی مشمول قانون حمایت قضایی از کارکنان دولت و نیروهای مسلح مصوب ۱۳۷۶ است. نحوه اجرای این حکم برای کارکنان قضایی به موجب شیوه نامه‌ای است که به تصویب رئیس قوه قضاییه می‌رسد.
ماده ۲ مکررـ [الحاقی ۱۴۰۳/۴/۶]
مشارکت مقامات قضایی و نمایندگان قوه قضاییه در مراجع مختلف از جمله شوراهای تصمیم‌گیر و کمیسیون‌های شبه قضایی، با رعایت اصل استقلال نظر قاضی و حفظ شأن قوه قضاییه می‌باشد. معاونت حقوقی و امور مجلس با همکاری معاونت اول قوه قضاییه، تمهیدات قانونی و زمینه‌ها و لوازم این امر را فراهم می‌آورد.
ماده ۳ – مدیران در قوه قضاییه جهت تکریم همکاران به منظور دسترسی و ارتباط مستقیم با آنان باید به شرح زیر اقدام نمایند.
۱ – تعیین روز یا ساعت خاصی در هر هفته، ترجیحاً خارج از وقت اداری، جهت برقراری ارتباط و انجام ملاقات حضوری با کارکنان و اطلاع رسانی ایام ملاقات به آنان.
۲ – بازدید برنامه‌ریزی شده یا سرزده از واحدهای قضایی و ستادی و بررسی مشکلات کارکنان و اقدام لازم جهت رفع آن ها؛
۳ – ثبت و پیگیری نتیجه ارتباط و ملاقات حضوری با کارکنان؛
۴ – بهره گیری از روشهای مناسب، به ویژه نظام پیشنهادات جهت مشارکت کارکنان در تصمیم گیری به ویژه در امور مربوط به آنان؛
۵ – مبتنی نمودن تمام اقدامات در جهت اعتناء به امور قضات و کارمندان و ملموس بودن جهت گیری های مثبت و اجتناب از هرگونه اقدامی که اشعار بر بی اعتنایی نسبت به امور قاضی داشته و نظارت بر انجام امور اداری کارکنان و پیگیری آنها؛
۶ – برگزاری جلسه معارفه هنگام شروع به کار قضات، تغییر سمت، انتقال و یا بازنشستگی آنها و تقدیر شایسته و متناسب با شأن، مسئولیت و عملکرد آن ها.
ماده ۴ – ضابطان دادگستری در قلمروی وظایف خود، تحت ریاست دادستان انجام وظیفه می کنند و مجری دستورهای قانونی قضات هستند. پیگیری درخواست ضابطان باید منطبق با موازین قانونی و شرعی و با رعایت شأن و منزلت قضات باشد.
ماده ۵ – فعالیت قاضی نباید به گونه ای باشد که سبب مخدوش شدن شأن و استقلال وی شود، از جمله دخالت دادن دیدگاه شخصی در اتخاذ تصمیمات، رفتار نامناسب و نامتعارف فردی و سازمانی و انجام فعالیت تجاری موضوع ماده ۲ قانون تجارت.
ماده ۶ – وظایف واحدهای مختلف قوه قضاییه در راستای حفظ شأن و منزلت کارکنان، در اجرای این دستورالعمل به شرح زیر می باشد:
الف – دادسرای انتظامی قضات:
۱ – رعایت اخلاق حرفه ای در هنگام نظارت و بازرسی و یا رسیدگی و اظهارنظر در خصوص پرونده های قضات؛
۲ – بررسی و راستی آزمایی نسبت به گزارش های ارسالی علیه قضات.
ب – مرکز حفاظت و اطلاعات:
۱ – انتصاب مسئول حفاظت و اطلاعات دادگستری کل استان و واحدهای قضایی، ترجیحاً از میان دارندگان پایه قضایی و با هماهنگی مدیران مربوط.
۲ – اتخاذ تدابیر پیشگیرانه با رعایت اولویت به رویکرد آموزش، آماده سازی وتذکر نسبت به خطرات و آسیب های فرا روی کارکنان؛
۳ – اتخاذ تدابیر لازم در شناسایی اشخاصی که از روش هایی مانند شکایت علیه قضات به عنوان ابزاری جهت خروج پرونده از روند رسیدگی عادی استفاده می کنند و برخورد لازم با آنان.
۴ – خودداری از هرگونه برخوردی که موجب هتک حرمت کارکنان شود.
۵ – برخورد متناسب با گزارش های خلاف واقع، علیه کارکنان.
۶ – حمایت و مراقبت از کارکنان در پرونده های مهم.
۷ – اختصاص مامور انتظامی به تعداد لازم، به تناسب شعب دادسرا و دادگاه، برای انجام امور انتظامی.
تبصره ۱ – مرکز حفاظت و اطلاعات و دادسرای انتظامی قضات، ضمن اجرای وظایف نظارتی خود به نحوی عمل کنند که موجب کاهش انگیزه قضات نشوند.
تبصره ۲ – اظهارنظر مراجع نظارتی راجع به کارکنان باید مستند، مکتوب و شفاف باشد.
پ – کمیسیون نقل و انتقال قضات:
۱ – تصمیم گیری بر اساس دلایل و یا گزارش های مستند در پیشنهاد انتقال یا ارتقاء قضات؛
۲ – اولویت بخشی به بررسی درخواست انتقال قضات غیربومی یا دارای مشکلاتی مانند بیماری، سرپرستی خانواده؛
۳ – استماع توضیح قضات در موارد ابهام و رسیدگی به اعتراض آنان به تصمیمات کمیسیون، در اجرای اصل یکصد و شصت و چهارم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
ت – معاونت منابع انسانی و امور فرهنگی :
۱ – ارتقای ضابطه مند کارکنان بر اساس الگوی شایستگی رفتاری و شغلی بعد از گذراندن آموزشهای تخصصی مورد نیاز؛
۲ – اقدام برای بهره مندی کامل کارکنان عضو خانواده شهدا و ایثارگران از تمامی مزیت های قانونی در نظر گرفته شده برای آنان؛
۳ – ارائه برنامه های تشویقی برای افزایش انگیزه کارکنان نخبه با اتخاذ ساز و کارهای مناسب از جمله مأموریت های آموزشی، ارتقای شغلی و برنامه های تقدیر از نخبگان؛
۴ – معرفی قضات شایسته برای دریافت نشان عدالت، در اجرای «دستورالعمل شناسایی و تقدیر از مفاخر دستگاه قضایی مصوب ۱۳۹۸ رییس قوه قضاییه»؛
۵ – برگزاری دوره ها و کارگاه های آموزشی مستمر و منظم راجع به تقویت مهارت های اجتماعی، به ویژه مهارت های ارتباطی، تفکر خلاقانه، مدیریت احساسات و هیجانات، اخلاق حرفه ای و آداب قضا، رعایت نزاکت، شأن و استقلال قضایی با هدف جلوگیری از خطرات و آسیب های پیش روی کارکنان و پایش و ارزیابی میزان اثربخشی آنها؛
۶ – توجه به تمایل کارآموزان قضایی در تعیین منطقه و محل خدمت آنان یا رویکرد توزیع عادلانه قضات؛
۷ – اعلام اسامی کارکنانی که در هر سال بازنشسته می شوند قبل از آغاز سال، به منظور تأمین اعتبار پاداش پایان خدمت و ذخیره مرخصی.
ث – معاونت راهبردی:
۱ – تهیه ضوابط راجع به استفاده از لباس رسمی برای کارکنان قوه قضائیه؛
۲ – تدوین ضوابط حضور اشخاص در مراجع قضایی، متناسب با شأن کارکنان؛
۳ – تدوین ضوابط ویژه ایمنی و امنیت شغلی، مالی و سازمانی کارکنان؛
۴ – بهبود فرآیند جذب، گزینش، انتقال، طبقه بندی، ارزشیابی و ترفیع کارکنان، با همکاری معاونت منابع انسانی و امور فرهنگی و مراجع ذیربط؛
۵ – تدوین ضوابط مربوط به توزیع کارکنان در واحدهای ستادی و قضایی؛
۶ ـ [الحاقی ۱۴۰۳/۴/۶]
سنجش رضایت کارکنان از عملکرد و رفتار مدیران و ارزیابی مدیران شایسته نسبت به میزان رضایت کارکنان متبوع؛
۷ـ [الحاقی ۱۴۰۳/۴/۶]
تدوین شیوه‌نامه نحوه اجرا و سنجه و شاخص‌های ارزیابی مدیران و کارکنان با همکاری معاونت حقوقی و امورمجلس و ارایه آن به معاون اول قوه قضاییه جهت تصویب.
ج – معاونت مالی، پشتیبانی و امور عمرانی:
۱ – پیگیری تخصیص بودجه سالانه به منظور ارائه و گسترش خدمات بهداشتی، درمانی، زیارتی و گردشگری، ورزش، مسکن و تشویق کارکنان با اولویت مناطق محروم؛
۲ – برقراری بیمه مسئولیت مدنی قضات با رعایت قوانین و مقررات مرتبط.
۳ – تخصیص ردیف بودجه جهت تأمین منازل سازمانی با اولویت کارکنان فاقد مسکن و توزیع عادلانه و ضابطه مند آن؛
۴ – ایجاد صندوق پرداخت تسهیلات مالی به کارکنان؛ متناسب با شرایط اقتصادی کشور؛
۵ – انجام خدمات مشاوره و مددکاری در هنگام بروز حوادث غیرمترقبه و بیماری های سخت درمان، برای کارکنان و خانواده آنان؛
۶ – ارائه خدمات رفاهی به خانواده های نیازمند حمایت کارکنانی که به مقام والای شهادت رسیده، فوت می کنند، از کارافتاده یا مبتلا به بیماری صعب العلاج می شوند؛
۷ – فراهم آوردن زمینه لازم برای تأمین سلامت جسمی کارکنان از طریق اختصاص فضای ورزشی و امکانات تفریحی مناسب؛
۸ – پرداخت پاداش پایان خدمت یا وجوه مربوط به بازخریدی از خدمت و نظایر آن در یک مرحله و به ترتیب تاریخ بازنشستگی و بازخریدی در اسرع وقت و بدون تبعیض؛
۹ – فراهم نمودن وسیله نقلیه ایمن و مناسب در انجام مأموریت های کارکنان قوه قضاییه؛
۱۰ – تمهید ساز و کارهای مناسب جهت انجام امور اداری و خدماتی کارکنان در ساعات اداری به منظور استفاده بهینه از زمان آنان؛
۱۱ – اتخاذ تمهیدات لازم برای ارائه و آموزش نکات امنیتی به کارکنان از طریق ستاد پدافند غیرعامل، به ویژه در شرایط خاص و بحرانی و فراهم سازی پاسخگویی برخط به سؤالات کارکنان.
چ ـ معاون حقوق و امور مجلس: [الحاقی ۱۴۰۳/۴/۶]
۱ـ تهیه «منشور اخلاق حرفه‌ای قضات » با همکاری دیوان عالی کشور، دادسرا و دادگاه عالی انتظامی قضات، مرکز حفاظت و اطلاعات قوه قضاییه و پیشنهاد آن به رییس قوه قضاییه جهت تصویب؛
منشور فوق می‌تواند به عنوان راهنمایی برای کلیه قضات ، دادسرا و دادگاه عالی انتظامی قضات باشد.
۲ـ تهیه «شیوه‌نامه جامع تأمین امنیت قضات و کارکنان قوه قضاییه» با همکاری مرکز حفاظت و اطلاعات قوه قضاییه با هدف آموزش و اطلاع‌رسانی و به منظور ارتقاء امنیت قضات و کارکنان، متناسب با جایگاه و شرایط خدمات آنها و پیشنهاد آن به رییس قوه قضاییه جهت تصویب.
ح – مرکز رسانه: [اصلاحی ۱۴۰۳/۴/۶]
۱ – اقدام لازم جهت تولید محصولات فرهنگی در حوزه حقوقی و قضایی برای انعکاس هنرمندانه واقعیت های قضاوت با رعایت شأن قاضی؛
۲ – آموزش عمومی چگونگی مراجعه مردم به دستگاه قضایی و مواجهه با کارکنان؛
۳ – تهیه مستند خدمت قضات با هدف تقدیر از قضات شایسته؛
۴ – اقدام رسانه ای مناسب جهت قدردانی از کارکنانی که در مسیر خدمت خود به شهادت رسیده، فوت می کنند یا از کارافتاده می شوند.
ماده ۷ – مرکز آمار و فناوری اطلاعات در سامانه راهکار سازمانی ارتباط کارکنان با مسؤولان عالی قوه قضائیه، را ایجاد می کند. استفاده از این سامانه مستلزم ثبت درخواست و تبیین موضوع می باشد.
ماده ۸ ـ [اصلاحی ۱۴۰۳/۴/۶]
به منظور تسهیل و تسریع در رسیدگی به مشکلات اداری، استخدامی یا مالی کارکنان و شکایت آنان «کمیسیون رسیدگی به مشکلات و شکایات کارکنان قوه قضائیه» تشکیل می‌شود تا در چارچوب اختیارات رئیس قوه قضاییه به درخواست کارکنان رسیدگی کند. اعضای کمیسیون با پیشنهاد معاونت منابع انسانی برای مدت دو سال از سوی رئیس قوه قضاییه منصوب می‌شوند. کمیسیون مرکب از ۵ عضو اصلی و دو عضو علی‌البدل است که به مدت دو سال از سوی رئیس قوه قضاییه منصوب می‌شوند.
تبصره ۱– [اصلاحی ۱۴۰۳/۴/۶]
کمیسیون می تواند حسب مورد از مدیران مرتبط با موضوع برای شرکت در جلسات دعوت کند.
تبصره ۲ـ [الحاقی ۱۴۰۳/۴/۶]
نحوه رسیدگی در این کمیسیون و اجرای تصمیمات آن، به موجب شیوه‌نامه‌ای است که توسط معاونت حقوقی و امور مجلس قوه قضاییه تهیه و به تصویب رییس قوه قضاییه می‌رسد.
ماده ۹- [الحاقی ۱۴۰۳/۴/۶]
نظارت بر اجرای این دستورالعمل بر عهده معاونت اول قوه قضاییه می‌باشد و گزارش اجرای آن را هر یک سال یک بار به ریاست قوه قضاییه اعلام می‌کند.
ماده ۱۰- [اصلاحی ۱۴۰۳/۴/۶]
این دستورالعمل در ۹ ماده و ۳ تبصره در تاریخ ۱۴۰۰/۱/۲۳ به تصویب رئیس قوه قضاییه رسید و از تاریخ تصویب لازم الاجرا است.
رئیس قوه قضاییه – سید ابراهیم رئیسی