آیین‌نامه اجرایی ماده (۳) قانون حمایت از حقوق معلولان

تاریخ تصویب: ۱۳۹۸/۰۹/۱۰
تاریخ انتشار: ۱۳۹۸/۰۹/۲۵

شماره ۱۱۸۶۰۰/ت۵۶۲۹۷هـ مورخ ۱۳۹۸/۹/۱۷

هیأت وزیران در جلسه ۱۳۹۸/۹/۱۰ به پیشنهاد سازمان بهزیستی کشور با مشارکت وزارتخانه­‌های کشور و راه و شهرسازی و سازمان برنامه و بودجه کشور و به استناد تبصره (۲) ماده (۳) قانون حمایت از حقوق معلولان ـ مصوب ۱۳۹۶ ـ آیین‌نامه اجرایی ماده یادشده را به شرح زیر تصویب کرد:


ماده ۱ـ در این آیین‌­نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می­‌روند:

۱ـ قانون: قانون حمایت از حقوق معلولان ـ مصوب ۱۳۹۶ ـ .
۲ـ فرد دارای معلولیت: افراد موضوع بند (الف) ماده (۱) قانون.
۳ـ مناسب‌سازی: مجموعه اقداماتی که در جهت اصلاح معابر، اماکن، ساختمان‌ها و فضاهای عمومی شهری و روستایی و وسایل حمل و نقل و ارتباط جمعی انجام می­شود، به طوری که افراد دارای معلولیت قادر باشند آزادانه و بدون خطر در محیط پیرامون خود حرکت کنند و از تسهیلات محیطی، با حفظ استقلال فردی و رعایت شأن و منزلت انسانی بهره‌مند شوند.
۴ـ دسترس‌پذیری: اقداماتی که با هدف ایجاد محیط بدون مانع و قابل دسترس جهت مشارکت افراد دارای معلولیت در همه حوزه­های زندگی و فراهم آوردن فرصت برابر برای آنها در برخورداری از امکانات زندگی اجتماعی، همانند سایر افراد انجام می‌شود. دسترسی شامل سامانه (سیستم) حمل و نقل، محیط فیزیکی، اطلاعات، آموزش و پرورش، فناوری (تکنولوژی)، اشتغال، منابع مناسب ارتباطی و رسانه‌ای است.
۵ ـ دستگاه‌های مشمول: دستگاه­های موضوع بند (ت) ماده (۱) قانون.
۶ ـ اماکن عمومی: کلیه وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکت­های دولتی، بیمارستان‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها، مراکز آموزشی و فرهنگی، اماکن ورزشی، پایانه‌ها، فرودگاه‌ها، ایستگاه­ های قطار شهری و برون­شهری، مراکز خرید و تجاری، مراکز ارایه خدمات عمومی، بانک‌ها، بوستان‌ها و مراکز تفریحی، معابر عمومی و نظایر آنها.
۷ـ ستاد: ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب­سازی کشور، موضوع ماده (۳) قانون.
۸ ـ نظارت: فرایندی پویا و مستمر که در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط، نحوه اقدامات مرتبط با مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری را بررسی و ضمن واپایش (کنترل)، موارد نقض را احصا می­کند و مورد رسیدگی و پیگیری قرار می‌دهد.


ماده ۲ـ به منظور نظارت و هماهنگی جهت مناسب‌­سازی و همچنین نظارت بر اجرای ماده (۲) قانون، ستاد با ترکیب مندرج در ماده (۳) قانون تشکیل می شود. تصمیمات ستاد برای کلیه دستگاه­های مشمول لازم­‌الاجرا است.

تبصره ۱ـ به منظور اجرای تصمیمات ستاد در سطح استان و شهرستان، ستادهای هماهنگی و پیگیری مناسب‌سازی استانی و شهرستانی تشکیل می‌شود. ترکیب اعضا و وظایف ستادهای استانی و شهرستانی به تصویب ستاد خواهد رسید.

تبصره ۲ـ شیوه‌­نامه تشکیل و اداره جلسات ستاد و ستادهای استانی و شهرستانی به پیشنهاد سازمان بهزیستی کشور در اولین جلسه ستاد پس از ابلاغ این آیین‌نامه  تصویب و ابلاغ می­‌شود.


ماده ۳ـ دبیرخانه ستاد در سازمان بهزیستی کشور، دبیرخانه ستاد استانی در اداره کل بهزیستی استان و دبیرخانه ستاد شهرستانی در اداره بهزیستی شهرستان مستقر می­‌شود.


ماده ۴ـ وظایف دبیرخانه ستاد به شرح زیر است:
۱ـ پیگیری اجرای تصمیمات ستاد.
۲ـ تهیه دستور کار، زمان­بندی جلسات، ارسال دعوت­نامه و دستور جلسات برای اعضای ستاد و تنظیم صورتجلسات آن.
۳ـ ایجاد بانک اطلاعاتی مورد نیاز مرتبط با مناسب­‌سازی و دسترس­‌پذیری.
۴ـ پیگیری تشکیل جلسات ستادهای استانی و شهرستانی و دریافت گزارش­ها.


ماده ۵ ـ دبیرخانه موظف است در مقاطع زمانی (۶) ماهه گزارش اقدامات انجام­شده در راستای اجرای ماده (۳) قانون را تهیه و به هیأت وزیران و کمیته هماهنگی و نظارت بر اجرای قانون، موضوع ماده (۳۱) قانون ارسال کند.


ماده ۶ ـ کلیه دستگاه‌های مشمول موظفند از زمان لازم‌­الاجرشدن این آیین‌نامه، ساختمان‌­ها و اماکن موضوع تبصره (۱) ماده (۳) قانون را برای دسترس‌پذیری افراد دارای معلولیت به خدمات، مطابق با ضوابط مصوب شورای­عالی شهرسازی و معماری ایران برای افراد دارای معلولیت مناسب‌سازی کنند، به گونه‌­ای که مناسب‌سازی ساختمان‌ها و اماکن یادشده ظرف (۳) سال از تاریخ لازم­‌الاجرا شدن این آیین‌نامه به­ طور کامل پایان پذیرد.


ماده ۷ـ سازمان ملی استاندارد ایران موظف است با پیشنهاد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نسبت به تدوین استانداردهای طراحی درگاه­ها و وبگاه­های الکترونیکی (سامانه‌­های ارایه خدمات الکترونیکی) کلیه دستگاه­های مشمول به منظور مناسب‌­سازی و دسترس­‌پذیری افراد دارای معلولیت ظرف سه ماه از تاریخ لازم‌­الاجرا شدن این آیین‌­نامه، اقدام کند.

تبصره ـ کلیه دستگاه­های مشمول موظفند ظرف شش ماه، نسبت به پیاده­‌سازی استانداردهای ابلاغی موضوع این ماده در درگاه‌­ها و وبگاه‌­های الکترونیکی (سامانه­‌های ارایه خدمات الکترونیکی) دستگاه متبوع اقدام کنند.


ماده ۸ ـ وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است با رعایت قوانین و مقررات مربوط، تمهیدات لازم را به ­عمل آورد تا از طریق شرکت­های خودروساز داخلی یا شرکت­ های کاربری‌­ساز (مناسب‌ ­سازی خودرو) یا واردات، خودروهای مورد نیاز افراد دارای معلولیت، تأمین و خدمات پس از فروش آن نیز در سراسر کشور ارایه شود.

تبصره ـ سازمان ملی استاندارد ایران موظف است با پیشنهاد وزارت صنعت معدن و تجارت و با همکاری سازمان بهزیستی کشور نسبت به تدوین و ابلاغ استانداردهای دسترس‌پذیری انواع خودرو برای افراد دارای معلولیت اقدام کند.


ماده ۹ـ سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بنیاد شهید و امور ایثارگران و سازمان بهزیستی کشور نسبت به تولید برنامه­‌های آموزشی و آگاه‌­سازی مرتبط با مناسب­‌سازی و پخش رایگان حداقل یک ساعت در هفته از محل ساعات پخش برنامه­‌های موضوع ماده (۲۱) قانون اقدام کند.


ماده ۱۰ـ شهرداری‌ها و دهیاری­های سراسرکشور موظفند جهت مناسب­‌سازی و دسترس­‌پذیری محیط، معابر، اماکن و وسایل حمل و نقل عمومی و مبلمان شهری اقدامات زیر را انجام دهند:
۱ـ هم­سطح‌­سازی، مناسب­‌سازی و نصب خط هدایت نابینایان در پیاده‌­روها و تأمین محل ویژه توقف (پارک) خودروی افراد دارای معلولیت در محل توقف حاشیه خیابان­ها و توقف‌گاه‌های عمومی.
۲ـ نصب چراغ­های راهنمای مجهز به علایم صوتی ویژه افراد نابینا و کم­‌بینا در تقاطع­‌ها.
۳ـ انجام اقدامات و تمهیدات لازم برای فرهنگ­سازی در جامعه پیرامون رعایت ضوابط مصوب شورای­عالی شهرسازی و معماری ایران برای افراد دارای معلولیت.
۴ـ فعال­سازی سامانه اطلاع­رسانی و دریافت شکایات مردمی در خصوص مشکلات مناسب‌­سازی و دسترس­‌پذیری معابر و محیط‌های شهری و اقدام در جهت رفع موانع موجود.
۵ ـ مشروط کردن صدور پروانه احداث و بازسازی و پایان­‌کار برای تمامی ساختمان­ ها و اماکن عمومی از جمله مجتمع­‌های مسکونی، تجاری، اداری، درمانی و آموزشی به رعایت ضوابط مصوب شورای­ عالی شهرسازی و معماری ایران برای افراد دارای معلولیت در مورد دسترس­‌پذیری افراد دارای معلولیت توسط مجری.
۶ ـ مناسب­‌سازی و دسترس­‌پذیری کلیه پایانه­‌ها، ایستگاه­‌ها، تأسیسات سامانه­‌ها و ناوگان حمل و نقل درون‌­شهری و برون­‌شهری منطبق با قوانین داخلی و استانداردهای بین­‌المللی برای افراد دارای معلولیت، تأمین امکان بهره‌­مندی این افراد از ناوگان حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی و  آموزش کارکنان خود جهت همیاری عملی و صحیح با مسافران دارای معلولیت.


ماده ۱۱ـ وزارتخانه­‌های علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و آموزش و پرورش موظفند موضوع مناسب‌­سازی را متناسب با هر دوره تحصیلی در سرفصل­‌ها و محتوای درسی لحاظ کنند.


ماده ۱۲ـ وزارت راه و شهرسازی موظف است تمهیدات لازم را به عمل آورد تا از طریق شورای‌ عالی شهرسازی و معماری ایران، سازمان نظام مهندسی ساختمان و مراجع قانونی مرتبط هنگام بررسی، تصویب و نظارت بر طرح­های توسعه و عمران شهری و روستایی (اعم از طرح­های جامع، تفصیلی و هادی) رعایت ضوابط مصوب شورای ­عالی شهرسازی و معماری ایران برای افراد دارای معلولیت لحاظ شود.


ماده ۱۳ـ وزارتخانه‌­های راه و شهرسازی و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی حسب مورد موظفند صدور مجوز احداث و بهره‌­برداری مجتمع­های رفاهی بین جاده­ای، پایانه‌­های مسافربری دریایی، هوایی، زمینی و ریلی را به رعایت ضوابط و مقررات مناسب­‌سازی مشروط کنند.


ماده ۱۴ـ سازمان برنامه و بودجه کشور موظف است در فرایند اخذ و ارتقای پایه شرکت‌های پیمانکار، گذراندن دوره آموزشی یا بازآموزی ضوابط و مقررات مناسب­‌سازی را لحاظ کند.


ماده ۱۵ـ کلیه دستگاه­های مشمول موظفند اعتبارات مورد نیاز برای اجرای وظایف مربوط در این آیین‌نامه را همه ­ساله جهت پیش‌­بینی در لوایح بودجه سنواتی حسب مورد به سازمان برنامه و بودجه کشور و سایر مراجع مربوط ارایه کنند.


ماده ۱۶ـ از تاریخ لازم­‌الاجراشدن این آیین­‌نامه، تصویب­نامه شماره ۷۷۳۰۳/ت۴۹۱۳۰هـ مورخ ۱۵/۶/۱۳۹۴ [تصویب‌نامه در خصوص تشکیل ستاد هماهنگی مناسب سازی کشور برای افراد دارای معلولیت] لغو می­‌شود.

معاون اول رئیس‎ جمهور ـ اسحاق جهانگیری