ماده 1 – در ماده (4) قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی کلمه «سال» حذف و عبارت «شش ماه» جایگزین می شود.
ماده 2 – ماده (11) قانون به شرح زیر اصلاح و مواد (12) و (13) آن حذف می شود :
ماده 11 – وظایف هیأت رئیسه سنی عبارت است از :
1 – اداره جلسه افتتاحیه و جلسات بعدی تا زمان انتخاب هیأت رئیسه
2 – انجام مراسم تحلیف
3 – قرعه کشی برای تعیین اعضای شعب
4 – توزیع اعتبارنامه ها بین شعب
5 – برگزاری انتخابات هیأت رئیسه
6- تمشیت امور اداری مجلس تا زمان انتخاب هیأت رئیسه
ماده 3 – ماده (14) قانون به شرح زیر اصلاح و سه تبصره به آن الحاق می شود:
ماده 14 – هیأت رئیسه سنی در اولین جلسه پس از افتتاح مجلس اقدام به برگزاری انتخابات هیأت رئیسه می نماید. اعضای هیأت رئیسه برای مدت یک سال انتخاب می شوند. انتخابات بعدی در سالروز انتخابات هیأت رئیسه می باشد و در صورتی که با تعطیلات مصادف گردد در جلسه قبل از آن انجام می شود. مسؤولیت هیأت رئیسه جدید از سالروز انتخابات قبل آغاز می شود.
تبصره 1 – نمایندگانی که داوطلب عضویت در هیأت رئیسه هستند، باید حداکثر تا پایان وقت اداری روز افتتاحیه مجلس برای ثبت نام به هیأت رئیسه سنی مراجعه کنند و این موضوع قبلاً باید به اطلاع نمایندگان برسد. هیأت رئیسه سنی موظف است شرح حال و سوابق داوطلبان را به همراه تصاویر آنان تهیه کند و در دومین جلسه علنی و قبل از برگزاری انتخابات هیأت رئیسه در اختیار نمایندگان قرار دهد.
تبصره 2 – چنانچه اعتبارنامه نماینده ای که برای هیأت رئیسه انتخاب شده است به تصویب مجلس نرسد، برای تعیین جایگزین وی مجدد رأی گیری به عمل می آید.
تبصره 3 – پس از تشکیل هیأت رئیسه، گزارش شعب پانزده گانه در مجلس قرائت و تصویب اعتبارنامه ها اعلام می شود.
ماده 4 – در ماده (16) قانون، عبارت «صاحب رأی است» حذف می شود.
ماده 5 – جزء (4) ماده (23) قانون به شرح زیر اصلاح می شود:
4 – تعیین نمایندگانی که در جلسه برای نطق، وقت می خواهند به قید قرعه
ماده 6 – ماده (30) قانون به شرح زیر اصلاح و دو تبصره به عنوان تبصره های (1) و (2) به آن الحاق می شود:
ماده 30 – اعتبارنامه ها به همراه ضمائم آن به موجب جدول حوزه های انتخاباتی مجلس شورای اسلامی که بر اساس حروف الفبا از طرف معاونت قوانین مجلس با نظارت هیأت رئیسه سنی تنظیم شده است، به ترتیب به شعب پانزده گانه جهت رسیدگی ارجاع می شود. هیأت رئیسه موظف است فهرست اعتبارنامه های ارجاعی را قبل از آغاز رسیدگی، تکثیر کند و در اختیار نمایندگان قرار دهد. چنانچه هر یک از نمایندگان به اعتبارنامه ای معترض باشد، ظرف مدت سه روز از تاریخ انتشار فهرست مذکور حداکثر تا پایان وقت اداری روز سوم، موظف است اعتراض کتبی خود را امضاء و به انضمام مدارک و اسناد مربوط به شعبه ذی ربط تقدیم کند.
تبصره 1 – شعبه موظف است عدم رسیدگی شورای نگهبان به موضوع مورد اعتراض یا حادث شدن آن بعد از اعلام صحت انتخابات را احراز کند.
تبصره 2 – گزارش هر شعبه توسط سخنگو در مجلس قرائت می شود و در صورت عدم امکان، به ترتیب رئیس و یا یکی از نواب رئیس یا دبیران وظیفه او را انجام می دهد.
ماده 7 – ماده (31) قانون و تبصره آن به شرح زیر اصلاح و ماده (33) قانون حذف می شود:
ماده 31 – شعبه موظف است حداکثر ظرف مدت سه روز کاری گزارش تأیید آن دسته از اعتبارنامه های واصله را که معترض ندارند، به صورت یکجا به هیأت رئیسه ارسال کند تا برای تصمیم گیری مجلس در دستور کار قرار گیرد.
اعتبارنامه هایی که مورد اعتراض نمایندگان قرار گرفته است، حداکثر ظرف مدت پنج روز کاری توسط شعبه رسیدگی می شود. در صورتی که نظر شعبه تأیید اعتبارنامه باشد، گزارش تأیید آن برای تصمیم گیری به مجلس ارائه می شود. چنانچه نظر شعبه رد اعتبارنامه باشد، از طریق هیأت رئیسه مجلس به کمیسیون تحقیق ارجاع خواهد شد تا پس از رسیدگی و ارائه گزارش، برای تصمیم گیری مجلس در دستور کار قرار گیرد.
تبصره – شعبه موظف است حداقل بیست و چهار ساعت قبل از بررسی اعتبارنامه از معترض یا معترضان جهت توضیح اعتراض و از نماینده ای که اعتبارنامه اش مورد اعتراض قرار گرفته جهت دفاع دعوت به عمل آورد. عدم حضور هر یک از آنان مانع رسیدگی نیست. معترض یا معترضان در صورت عدم حضور غیرموجه در شعبه، در جلسه علنی حق اعتراض ندارند. موجه بودن عدم حضور باید به تأیید هیأت رئیسه مجلس برسد. اگر عدم حضور، موجه بود فقط یک بار دیگر جلسه شعبه ظرف مدت پنج روز مجدداً تشکیل می شود و نظر خود را اعلام می کند.
ماده 8 – در ماده (32) قانون عبارت های «دوازده روز» و «ده روز» به «پنج روز کاری» اصلاح می شود.
ماده 9 – ماده (34) قانون به شرح زیر اصلاح و دو تبصره به آن الحاق می شود:
ماده 34 – کمیسیون تحقیق حداکثر ظرف مدت پانزده روز به دلایل و توضیحات کتبی شعب و معترض یا معترضان رسیدگی می کند و پس از استماع و بررسی توضیحات معترض یا معترضان و دفاعیات کتبی یا حضوری نماینده مورد اعتراض، نظر خود را به مجلس ارسال می کند.
تبصره 1 – در صورتی که تعداد معترضان بیش از سه نفر باشد، می توانند سه نفر را به صورت مکتوب معرفی کنند تا در شعبه و کمیسیون تحقیق جهت ارائه توضیحات لازم حضور یابند.
تبصره 2 – کمیسیون تحقیق موظف است حداقل بیست و چهار ساعت قبل از رسیدگی به اعتبارنامه از معترض یا معترضان و نماینده ای که اعتبارنامه اش مورد اعتراض واقع شده است دعوت به عمل آورد.
ماده 10 – ماده (35) قانون به شرح زیر اصلاح و یک تبصره به آن الحاق می شود:
ماده 35 – چنانچه کمیسیون تحقیق، اعتبارنامه رد شده از سوی شعبه را رسیدگی کند و نظر به تأیید اعتبارنامه داشته باشد، گزارش آن برای تصمیم گیری مجلس در دستور کار قرار می گیرد و در صورتی که نظر کمیسیون مبنی بر رد اعتبارنامه باشد گزارش آن حداکثر به مدت پانزده دقیقه در مجلس مطرح و ادله رد اعتبارنامه ارائه می شود. نماینده ای که اعتبارنامه اش توسط کمیسیون رد شده است حداکثر به مدت سی دقیقه فرصت دارد تا از خود دفاع کند، ضمن اینکه می تواند بخشی از وقت خود را حداکثر به دو نفر از نمایندگان واگذار کند، سپس گزارش کمیسیون تحقیق به رأی گذاشته می شود، چنانچه رد اعتبارنامه به تصویب مجلس نرسد، رئیس جلسه تصویب آن را اعلام می کند.
تبصره – در صورتی که کمیسیون تحقیق ظرف مدت پانزده روز نظر خود را به مجلس اعلام نکند، نماینده ای که اعتبارنامه اش مورد اعتراض واقع شده است یا پانزده نفر از نمایندگان می توانند طرح اعتبارنامه را در صحن مجلس از هیأت رئیسه درخواست کنند و هیأت رئیسه موظف است در اولین فرصت گزارش شعبه را در دستور کار مجلس قرار دهد تا مطابق این ماده مورد رسیدگی قرار گیرد. به جای نظر کمیسیون، نظر شعبه به مدت پانزده دقیقه مطرح می شود.
ماده 11 – ماده (37) قانون حذف می شود.
ماده 12 – ماده(38) قانون به شرح زیر اصلاح می شود:
ماده 38 – در هر مرحله، رأی گیری برای اعتبارنامه مورد اعتراض، مخفی و با ورقه مخصوص انجام می شود.
ماده 13 – ماده (39) قانون به شرح زیر اصلاح می شود:
ماده 39 – نماینده ای که به اعتبارنامه اش اعتراض شده مانند سایر نمایندگان، از کلیه حقوق اعم از اعلام رأی و نامزد شدن برای عضویت در هیأت رئیسه و سایر انتخابات برخوردار است، لیکن در زمان بررسی اعتبارنامه خود در شعبه، کمیسیون تحقیق و مجلس حق رأی ندارد.
ماده 14 – یک بند به عنوان بند (4) به تبصره ذیل ماده (55) قانون، الحاق و شماره این تبصره به تبصره (1) تغییر یافت و دو تبصره به عنوان تبصره های (2) و (3) به این ماده به شرح زیر الحاق می شود:
4 – معرفی دو نامزد به عنوان رئیس دیوان محاسبات و دو نامزد به عنوان دادستان دیوان محاسبات جهت انتخاب یکی از آنها توسط مجلس شورای اسلامی
تبصره 2 – برخورداری از مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و بالاتر، سابقه خدمت در مقامهای مدیریتی موضوع ماده (71) قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 8 /7 /1386 و همطرازان آنان و حداقل بیست سال سابقه کار، از شرایط احراز سمت رئیس و دادستان دیوان محاسبات است.
تبصره 3 – نحوه انتخاب نامزدهای ریاست و دادستان دیوان محاسبات در کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات طبق آیین نامه ای است که توسط کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات تهیه می شود و به تصویب کمیسیون آیین نامه داخلی می رسد.
ماده 15 – در ماده (57) قانون و عنوان قبل از آن، عبارت «شوراها و امور داخلی کشور» به عبارت «امور داخلی کشور و شوراها» تغییر می یابد.
ماده 16 – در ماده (62) قانون و عنوان قبل از آن، عبارت «کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی» به عبارت «کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست» تغییر می یابد.
ماده 17 – ماده (66) قانون به شرح زیر اصلاح می شود:
ماده 66 – هر نماینده شش ماه یک بار می تواند تقاضای تغییر کمیسیون خود را به هیأت رئیسه مجلس ارائه کند. انتقال به کمیسیون دیگر با رعایت نصاب مقرر در این آیین نامه و با موافقت اکثریت اعضای کمیسیون های ذی ربط امکان پذیر است.
ماده 18 – در سطر اول ماده (104) قانون بعد از کلمه «کمیسیون ها» عبارت «و سایر موضوعات طبق این آیین‌نامه» اضافه می شود.
ماده 19 – اصلاحات زیر در ماده (112) قانون به عمل می آید:
1 – در بند (ج) تعداد «ده نفر» به «پنج نفر» کاهش می یابد.
2 – تبصره بند (ه) این ماده به شرح زیر اصلاح می شود:
تبصره – در کلیه مواردی که در این آیین نامه نمایندگان می توانند به عنوان موافق یا مخالف صحبت کنند و به موقع در لوح یا دستگاه الکترونیک ثبت نام کرده اند، اسامی آنان توسط یکی از اعضای هیأت رئیسه به قید قرعه انتخاب و اعلام می شود. افراد تعیین شده حق واگذاری نوبت خود به نماینده دیگر را دارند.
ماده 20 – جز (2) بند (هـ) ماده (121) موضوع نصاب انتخاب رئیس و دادستان دیوان محاسبات کشور، به ردیف ششم بند (و) همان ماده انتقال می یابد و ترتیب ردیفها اصلاح می شود.
ماده 21 – در تبصره ماده (122) قانون، عبارت «حداقل ده ثانیه» حذف و عبارت «سی ثانیه از زمان شروع رأی گیری به فوریت» جایگزین می شود.
ماده 22 – بند (ب) ماده (153) و اجزاء (1) تا (5) آن به شرح زیر اصلاح می شود:
ب) پس از تصویب کلیات، به جزئیات طرحها و لوایح به ترتیب زیر رسیدگی می شود و در صورت وجود مخالف هر ماده، یک مخالف و یک موافق و پس از آن نماینده دولت و سخنگوی کمیسیون هر یک حداکثر پنج دقیقه صحبت می کند.
1 – در ابتداء، ماده واحده و یا هر یک از مواد یا اجزاء توسط یکی از اعضای هیأت رئیسه قرائت می شود. سپس پیشنهادهای چاپ شده کمیسیون های فرعی و نمایندگان به ترتیب برای بازگشت به لایحه یا طرح، حذف کل یا جزء و پیشنهاد اصلاحی به شرح فوق مطرح می شود و رأی گیری به عمل می آید. در این مرحله پیشنهاد حذف کل یا جزء تا قبل از ورود به ماده در صحن پذیرفته می شود.
2 – اگر پیشنهاد چاپ شده ای مطابق بند (1) وجود نداشته باشد، مصوبه کمیسیون اصلی در خصوص ماده واحده، هر یک از مواد یا اجزاء به رأی گذاشته می شود.
3 – در صورت عدم تصویب موارد مذکور در بندهای (1) و (2)، مجدداً پیشنهاد حذف در مجلس پذیرفته و در مورد آن رأی گیری می شود.
4- پس از مراحل فوق، برای ماده مورد بحث با اصلاحات انجام شده رأی گیری به عمل می آید و چنانچه به تصویب نرسید، پیشنهادهای جدید قابل طرح است و در صورت عدم وجود پیشنهاد جدید جهت بررسی مجدد به کمیسیون اصلی ارجاع می شود.
5 – در هر مرحله که پیشنهاد اصلاح، بازگشت به لایحه یا طرح و یا مصوبه کمیسیون اصلی به تصویب مجلس برسد، پیشنهاد الحاقی مرتبط و غیرمغایر با مصوبه به تشخیص رئیس جلسه، به ترتیب کمیسیون های فرعی و نمایندگان مطرح و رأی گیری به عمل می آید.
ماده 23 – در ماده (154) قانون به جای عبارت «در این صورت اولین مخالف و موافق (بر اساس تابلوی مخصوص ثبت نام یا دستگاه الکترونیک) هر یک به مدت پنج دقیقه صحبت می کنند» عبارت «در این صورت مخالف و موافق از بین ثبت نام کنندگان در لوح یا دستگاه الکترونیک به قید قرعه تعیین می شوند، که هر یک می توانند به مدت پنج دقیقه صحبت کنند» جایگزین می شود.
ماده 24 – جزء (3) ماده (165) قانون، به شرح زیر اصلاح می شود:
3- گزارش کمیسیون حداکثر سه روز کاری پس از تصویب فوریت، به هیأت رئیسه ارسال می شود تا در دستور کار مجلس قرار گیرد.
ماده 25 – در ماده (168) قانون از عبارت «اعلام و به ترتیب» تا انتهای ماده به شرح زیر اصلاح می شود:
«اعلام و در دستور هفتگی بعدی مجلس قرار می گیرد.»
ماده 26 – در ماده (184) قانون، اصلاحات زیر اعمال می شود:
1- صدر ماده به این شرح اصلاح می شود:
ماده 184 – «دولت موظف است حداکثر تا پایان خردادماه سال پایانی قانون برنامه پنجساله توسعه، لایحه برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بعدی را به مجلس تقدیم کند. این لایحه به صورت یک شوری و به شرح زیر رسیدگی می شود.»
2 – متن زیر به انتهای بند (ج) اضافه می شود:
ج – … و گزارش مسکوت ماندن پذیرفته نیست. چنانچه گزارش کمیسیون تلفیق مبنی بر رد کلیات لایحه باشد و در مجلس نیز کلیات لایحه به تصویب نرسد، موضوع به دولت اعلام می شود تا حداکثر ظرف مدت یک ماه لایحه را اصلاح و به مجلس ارائه کند و اگر کلیات لایحه به تصویب مجلس برسد، به کمیسیون تلفیق اعاده می شود تا ظرف مدت پانزده روز گزارش جدید را به مجلس تقدیم کند.
3 – در بند (د) بعد از عبارت «پس از آن» به جای عبارت «کمیسیون و دولت» عبارت «دولت و کمیسیون» جایگزین می شود.
ماده 27 – تبصره (3) ماده (186) قانون، به شرح زیر اصلاح می شود:
تبصره 3 – کمیسیون موظف است گزارش خود را ارائه کند و گزارش مسکوت ماندن از کمیسیون تلفیق پذیرفته نیست. چنانچه گزارش کمیسیون مبنی بر رد کلیات لایحه باشد و در مجلس نیز کلیات لایحه به تصویب نرسد، مراتب به دولت اعلام می شود تا حداکثر ظرف مدت دو هفته لایحه را اصلاح و به مجلس ارائه کند و اگر کلیات لایحه به تصویب مجلس برسد، به کمیسیون تلفیق اعاده می شود تا ظرف مدت پانزده روز گزارش جدید را به مجلس تقدیم کند.
ماده 28 – یک مبحث به عنوان مبحث هشتم به فصل اول از باب دوم قانون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی با عنوان طرح‌های تنقیحی شامل مواد (192) مکرر (1) و (2) به شرح زیر الحاق و شماره مبحث های بعدی به ترتیب اصلاح می شود:
ماده 192 مکرر 1 – متن پیشنهادی معاونت قوانین مجلس شورای اسلامی که به منظور تنقیح قوانین تهیه شده است، با امضای حداقل پانزده نفر از نمایندگان به عنوان طرح‌های تنقیحی به رئیس جلسه تقدیم می شود. هیأت رئیسه پس از اعلام وصول نسبت به ارجاع آن به کمیسیون های مربوط اقدام می کند.
ماده 192 مکرر 2 – گزارش طرح‌های تنقیحی به صورت یک شوری و بدون تفکیک کلیات و جزئیات در صحن مجلس مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. پس از گزارش سخنگوی کمیسیون و صحبت سه مخالف و سه موافق به ترتیب یک مخالف و یک موافق و توضیح معاون قوانین مجلس هر کدام به مدت ده دقیقه و توضیحات نهائی سخنگوی کمیسیون به مدت پنج دقیقه، گزارش کمیسیون به رأی گذاشته می شود.
در صورت عدم تصویب گزارش مزبور، مجدداً به کمیسیون ارجاع می شود تا نسبت به اعمال اصلاحات اقدام و گزارش آن را به مجلس ارائه کند، تا حسب روال این ماده رسیدگی شود.
تبصره – در صورتی که گزارش کمیسیون دارای موارد (موضوعات) متعدد باشد، برای هر یک از موارد به تفکیک رأی گیری می شود.
ماده 29 – یک تبصره به جزء (5) ماده (209) قانون الحاق می شود:
5 – …
تبصره 4 – جهت رعایت حق نمایندگان برای ایفای وظایف نظارتی، هیأت رئیسه موظف است ترتیبی اتخاذ نماید تا سؤالات نمایندگانی که در مجلس طرح نشده یا تعداد کمتری از سؤالات آنان در دستور قرار گرفته است، با اولویت بررسی و در دستور کار قرار گیرد.
ماده 30 – فراز دوم ماده (210) قانون، به شرح زیر اصلاح می شود:
210-
… در صورتی که اکثر نمایندگان حاضر از پاسخ وزیر قانع نشوند، به منزله وارد بودن سؤال است و رئیس مجلس موظف است موضوع را به رئیس جمهور جهت رسیدگی ارجاع دهد.
ماده 31 – یک بند به عنوان بند (11) به ماده (218) قانون الحاق می شود:
11 – هر نماینده به عنوان ناظر به طور همزمان فقط می تواند حداکثر در دو مجمع، هیأت یا شورای غیراستانی عضویت داشته باشد.
ماده 32 – در ماده (223) قانون، بعد از عبارت «حداکثر ظرف یک هفته» عبارت «ضمن اطلاع رسانی به استیضاح کنندگان و دعوت کتبی» جایگزین عبارت «با دعوت از استیضاح کنندگان و» می شود.
ماده 33 – قانون مستثنی بودن مصوبات مربوط به آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی مصوب 7 /10 /1372 از موضوع ماده (2) قانون مدنی نسخ و متن زیر به عنوان یک ماده به قانون آیین نامه داخلی الحاق می شود:
ماده الحاقی – مصوبات مربوط به آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی بلافاصله پس از تصویب نهائی لازم الاجراء و از شمول ماده (2) قانون مدنی مستثنی است.
ماده 34 – در کلیه مواد قانون عبارت «هیأت رئیسه دائم» به «هیأت رئیسه» تغییر می کند.
ماده 35 – در کلیه مواد قانون و عناوین آن عبارت «کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی» به «کمیسیون آیین نامه داخلی» تغییر می یابد.
قانون فوق مشتمل بر سی و پنج ماده در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ بیست و هشتم مردادماه یکهزار و سیصد و نود و هفت مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ 21 /6 /1397 به تأیید شورای نگهبان رسید.
رئیس مجلس شورای اسلامی – علی لاریجانی