شماره: 57135/ت53407هـ – ۱۳۹۶/۵/۱۱
هیأت وزیران در جلسه ۱۳۹۶/۵/۱ به پیشنهاد وزارت نفت و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آیین‌نامه نحوه تأمین ایمنی جایگاه های عرضه فرآورده های نفتی و گاز طبیعی فشرده به خودروها را به شرح زیر تصویب کرد:
ماده 1 – در این آیین‌نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:
الف – شرکت پخش: شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران.
ب – شرکت گاز: شرکت ملی گاز ایران.
پ – سازمان استاندارد: سازمان ملی استاندارد ایران.
ت – وزارت کار: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی.
ث – جایگاه: محل مجاز عرضه (خرده فروشی) بنزین، نفت گاز، گاز مایع و گاز طبیعی فشرده (CNG) به خودروها.
ج – جایگاه دار: شخص حقیقی یا حقوقی که پروانه / مجوز بهره برداری جایگاه توسط شرکت پخش به نام وی صادر شده و بر اساس ماده (3) قانون کار به عنوان کارفرما شناخته می شود.
چ – شرکت نشان دار (برند): شرکت های زنجیره ای توزیع فرآورده های نفتی، گاز مایع و گاز طبیعی فشرده (CNG) که توسط شرکت پخش تأیید صلاحیت می شوند.
ح – تأسیسات جایگاه: دستگاه ها و تجهیزات مختلفی که در جایگاه به کار گرفته می شود مانند دستگاه های تحویل و اندازه گیری سوخت به خودروهای مراجعه کننده به جایگاه، مخازن ذخیره سازی روزمینی و زیرزمینی سوخت، ساختمان های اداری و خدماتی جایگاه.
خ – افراد مرتبط: کارکنان شاغل در جایگاه، سرنشینان خودروهای مراجعه کننده به جایگاه برای سوخت گیری و سرنشینان خودروهای حامل مواد سوختی برای جایگاه (در مورد جایگاه های عرضه بنزین و نفت گاز و گاز مایع) و نیز افراد محیط اطراف جایگاه که احتمالاً تحت تأثیر حوادث احتمالی جایگاه قرار بگیرند.
د – خودروهای مرتبط: خودروهای مراجعه کننده به جایگاه برای سوخت گیری و خودروهای حامل مواد سوختی برای جایگاه (در مورد جایگاه های عرضه بنزین و نفت گاز و گاز مایع) و خودروهای خدماتی.
ذ – استاندارد تعیین محل احداث جایگاه: ضوابطی فنی ای که توسط سازمان استاندارد با همکاری شرکت پخش در زمینه نحوه تعیین و تأیید محل احداث جایگاه در محیط های شهری و در حریم جاده های بین شهری تهیه و ابلاغ می شود.
ر – استاندارد طراحی ایمن جایگاه ها: ضوابط فنی ای که توسط سازمان استاندارد با همکاری شرکت پخش در زمینه هایی از جمله نحوه چینش (معماری فنی) تأسیسات هر جایگاه و ایمنی فنی جایگاه (مخازن، اتصال زمین و …) تهیه، ابلاغ و حسب مقتضیات ایمنی و فنی به روزرسانی می شود.
ز – استاندارد تأسیسات جایگاه: ضوابط فنی ای که توسط سازمان استاندارد با همکاری شرکت پخش تهیه و ابلاغ می شود.
ژ – مقررات بهره برداری ایمن از جایگاه ها: مقرراتی که با هدف تأمین ایمنی جایگاه ها در دوره بهره برداری از آنها توسط وزارت کار با همکاری شرکت پخش تهیه و به تصویب شورای عالی حفاظت فنی رسیده و به جایگاه داران ابلاغ می شود و ناظر بر نحوه ایمن به کارگیری تأسیسات با هدف ایمنی افراد مرتبط، تأسیسات جایگاه و خودروهای مرتبط و سنجش آمادگی حرفه ای کارکنان جایگاه برای بهره برداران ایمن از جایگاه می باشد.
س – ایمنی جایگاه: ایمنی تأسیسات جایگاه، افراد و خودروهای مرتبط که با رعایت ضوابط طراحی ایمن جایگاه ها، رعایت استاندارد تأسیسات جایگاه و مقررات بهره برداری ایمن از جایگاه حاصل می شود.
تبصره – مسئولیت ایمنی تجهیزات خودروهای مرتبط، با مالکان خودروها می باشد.
ش – بازرسی ایمنی: فرآیندی که طی آن در مرحله احداث جایگاه، انطباق طراحی جایگاه با ضوابط / استاندارد طراحی ایمن جایگاه ها، اجرای درست این ضوابط در عمل، وضعیت استاندارد تأسیسات جایگاه و سنجش آمادگی حرفه ای کارکنان جایگاه برای بهره برداری ایمن از جایگاه، مطابق شرح خدماتی که توسط شرکت پخش تهیه و به تأیید سازمان استاندارد و وزارت کار می رسد (هر کدام در بخش های مرتبط به خود)، مورد بررسی و ارزیابی فنی و ایمنی قرار می گیرد. در دوره بهره برداری نیز وضعیت تأسیسات جایگاه از نظر تداوم انطباق آنها با استانداردهای مصوب برای تأسیسات و به ویژه نحوه اجرای مقررات بهره برداری ایمن از جایگاه‌ها، مورد ممیزی قرار گرفته و میزان عدم انطباق آنها با این استانداردها و مقررات به روشنی مشخص و گزارش می شود. هر بازرسی ایمنی می تواند تمام یا بخشی از این فرآیند را در بر گیرد.
ص – بازرسی تجهیزات: فرآیندی که طی آن در مرحله احداث جایگاه، وضعیت تأسیسات جایگاه از نظر انطباق آنها با استانداردهای مصوب برای تأسیسات، مورد بررسی و ارزیابی فنی قرار می گیرد و در دوره بهره برداری از جایگاه وضعیت تأسیسات جایگاه از نظر تداوم انطباق آنها با استانداردهای مصوب برای تأسیسات مورد بررسی قرار گرفته و میزان عدم انطباق آنها با استانداردها و مقررات به روشنی مشخص و گزارش می شود.
ض- [اصلاحی ۱۳۹۹/۱/۱۷]
بازرس فنی تجهیزات: شخص حقوقی که صلاحیت فنی آن برای بازرسی تأسیسات جایگاه ها، توسط سازمان استاندارد تأیید شده است. اسامی این ممیزان (بازرسان) از طریق تارنمای سازمان استاندارد به اطلاع جایگاه داران می رسد.
ط- [اصلاحی ۱۳۹۹/۱/۱۷]
ممیز (بازرس) ایمنی (مشاور و خدمات دهنده حفاظت فنی و ایمنی): شخص حقیقی یا حقوقی که صلاحیت فنی آن برای بازرسی ایمنی توسط وزارت کار تأیید شده است. اسامی این ممیزان (بازرسان) از طریق تارنمای وزارت کار به اطلاع جایگاه داران رسیده و بر اساس مصوبات شورای عالی حفاظت فنی فعالیت می کند.
ظ- [اصلاحی ۱۳۹۹/۱/۱۷]
گواهی ایمنی: گواهی نامه ای که پس از بازرسی ایمنی جایگاه و دریافت گزارش بازرسی فنی تجهیزات، در صورت تأیید اقدامات و عملکرد جایگاه، توسط ممیز ایمنی (مشاور و خدمات دهنده حفاظت فنی و ایمنی)، بعد از احداث جایگاه برای آن صادر می شود و در مقاطع زمانی مشخص نیز پس از انجام بازرسی جدید و در صورت دارا بودن شرایط، تمدید می شود.
ع- [اصلاحی ۱۳۹۹/۱/۱۷]
مسئول ایمنی: شخص حقیقی یا حقوقی صاحب صلاحیت حرفه ای که توسط جایگاه دار به خدمت گرفته می شود. وظیفه مسئول ایمنی جایگاه، آموزش ایمنی کارکنان جایگاه و نیز پایش و گزارش نحوه رعایت مقررات بهره برداری ایمن از جایگاه و به طور کلی شرایط مربوط به بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) آن در ارتباط با کارکنان و افراد و خودروهای مرتبط می باشد. صدور گواهی صلاحیت حرفه ای برای مسئولان ایمنی حقیقی و حقوقی بر اساس مقررات نحوه استقرار مسئول ایمنی در کارگاه با وزارت کار خواهد بود.
تبصره- [اصلاحی ۱۳۹۹/۱/۱۷]
در صورت اجرای اجباری استاندارد جایگاه، سازمان استاندارد می تواند مسئول ایمنی را همزمان به عنوان مسئول کنترل کیفیت تأیید نماید.
ماده 2 – سازمان استاندارد، مسئولیت تهیه و ابلاغ استانداردهای مصوب تأسیسات انواع جایگاه ها را بر عهده دارد و هر جایگاه دار مکلف است فقط از تأسیسات مورد تأیید سازمان استاندارد در جایگاه خود استفاده کند.
ماده 3 – پس از اعلام موافقت کتبی شرکت پخش با احداث جایگاه جدید، تأیید محل احداث آن در محیط های شهری و در حریم جاده های بین شهری، با رعایت استاندارد تعیین محل احداث جایگاه و نیز مقررات کاربری اراضی به ترتیب بر عهده شهرداری ها و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای خواهد بود. در خارج دو محوطه فوق، فرمانداری ها وظیفه تأیید محل احداث جایگاه را بر عهده خواهند داشت.
ماده 4 – مسئولیت ایمنی هر جایگاه، با جایگاه دار است. این مسئولیت شامل اجرای استاندارد طراحی ایمن جایگاه ها، به کارگیری تأسیسات استاندارد در جایگاه، رعایت ماده (87) قانون کار و مقررات بهره برداری ایمن از جایگاه با داشتن گواهی ایمنی معتبر می باشد.
ماده 5 – مجوز احداث و سپس مجوز بهره برداری از جایگاه توسط شرکت پخش صادر می شود. صدور مجوز بهره برداری از هر جایگاه و تمدید آن، منوط و مشروط به ارائه گواهی ایمنی جایگاه، توسط جایگاه دار می باشد.
ماده 6 – علاوه بر انجام بازرسی ایمنی جایگاه ها پیش از شروع بهره برداری از آنها، در دوران بهره برداری از جایگاه ها نیز در مقاطع زمانی مورد توافق وزارت کار، سازمان استاندارد و شرکت پخش، باید وضعیت ایمنی جایگاه ها، بازرسی ایمنی شده و گواهی ایمنی جایگاه ها تمدید شود.
ماده 7- [اصلاحی ۱۳۹۹/۱/۱۷]
انتخاب ممیز (بازرس) ایمنی (مشاور و خدمات دهنده حفاظت فنی و ایمنی) و نحوه پرداخت و میزان دستمزد متعلق برای انجام خدمات بازرسی ایمنی هر جایگاه، مطابق فرآیند تعریف شده بین شرکت پخش و وزارت کار است. کل هزینه پرداختی به ممیز (بازرس) ایمنی (مشاور و خدمات دهنده حفاظت فنی و ایمنی)، طبق تعرفه مصوب، توسط جایگاه دار پرداخت خواهد شد. ممیز (بازرس) ایمنی (مشاور و خدمات دهنده حفاظت فنی و ایمنی) باید نسخه اول گزارش خود را برای اقدام به جایگاه دار داده و رونوشت گزارش های خود را به شرکت پخش، وزارت کار و سازمان استاندارد تحویل دهد. فرایند انتخاب ممیز (بازرس) ایمنی (مشاور و خدمات دهنده حفاظت فنی و ایمنی) نافی مسئولیت های جایگاه دار در ایمنی جایگاه نمی باشد.
تبصره- [اصلاحی ۱۳۹۹/۱/۱۷]
در صورتی که جایگاه تحت پوشش یک شرکت نشان دار (برند) باشد یک نسخه از گزارش ایمنی نیز توسط ممیز (بازرس) ایمنی (مشاور و خدمات دهنده حفاظت فنی و ایمنی) منتخب باید برای این شرکت ارسال شود.
ماده 8- [اصلاحی ۱۳۹۹/۱/۱۷]
انتخاب بازرس فنی تجهیزات و نحوه پرداخت و میزان دستمزد متعلق برای انجام خدمات بازرسی تجهیزات هر جایگاه طبق فرایند تعریف شده بین شرکت پخش و سازمان استاندارد است. کل هزینه پرداختی به بازرس فنی، طبق تعرفه مصوب، توسط جایگاه دار پرداخت خواهد شد. بازرس فنی تجهیزات باید نسخه اول گزارش خود را به ممیز (بازرس) ایمنی (مشاور و خدمات دهنده حفاظت فنی و ایمنی) داده و رونوشت گزارش های خود را به جایگاه دار، شرکت پخش و سازمان استاندارد تحویل دهد.
ماده 9 – جایگاه داران مکلفند با ممیزان (بازرسان) ایمنی و تجهیزات منتخب، در اجرای وظایفشان کاملاً همکاری نمایند. اجرای بازرسی باید به نحوی صورت گیرد که هیچ اختلالی در جریان کار جایگاه ایجاد نکند.
ماده 10- [اصلاحی ۱۳۹۹/۱/۱۷]
جایگاه داران باید نظرات ممیزان (بازرس) ایمنی (مشاوران و خدمات دهندگان حفاظت فنی و ایمنی) و بازرسان فنی تجهیزات جایگاه ها را که کتباً به ایشان ابلاغ می شود، اجرا نمایند. در غیر این صورت، علاوه بر توجه مسئولیت های حقوقی و کیفری به ایشان، مشمول اقدامات پیشگیرانه شرکت پخش / شرکت گاز موضوع ماده (12) این تصویب‌نامه نیز خواهند شد.
ماده 11- [اصلاحی ۱۳۹۹/۱/۱۷]
در صورتی که ممیز (بازرس) ایمنی (مشاور و خدمات دهنده حفاظت فنی و ایمنی)، بازرسی فنی پاره ای از تجهیزات جایگاه را ضروری تشخیص دهد، باید مراتب را به جایگاه دار و شرکت پخش گزارش نماید. در این گونه موارد باید بازرسی فنی تجهیزات مورد نظر توسط بازرس فنی تجهیزات، به هزینه جایگاه دار انجام شود و در صورت اثبات نقص ایمنی، جایگاه دار مکلف به رفع نقص می باشد.
ماده 12- [اصلاحی ۱۳۹۹/۱/۱۷]
در صورتی که ادارات کل استانی وزارت کار و سازمان استاندارد پس از دریافت گزارش های ممیزان (بازرسان) ایمنی (مشاوران و خدمات دهندگان حفاظت فنی و ایمنی) / بازرسان فنی تجهیزات در خصوص وضعیت ایمنی یک جایگاه، بهره برداری از یک جایگاه را پر خطر، با خطر متوسط و یا کم خطر تشخیص دادند و نظر خود را کتباً در این خصوص به شرکت پخش / شرکت گاز ابلاغ نمودند، شرکت پخش / شرکت گاز مکلف به اجرای این ابلاغیه ها خواهد بود.
تبصره 1 – تخلفات ایمنی پر خطر، تخلفاتی است که احتمال وقوع حوادث خطرساز ناشی از آنها بسیار محتمل است و لذا شرکت پخش / گاز با اطلاع از آنها باید فوراً نسبت به تعطیل جایگاه و قطع تحویل سوخت به آن جایگاه تا زمان رفع کامل مشکل اقدام نماید. تا رفع این تخلفات گواهی ایمنی جایگاه تعلیق می شود.
تبصره 2- [اصلاحی ۱۳۹۹/۱/۱۷]
تخلفات ایمنی خطر متوسط، تخلفاتی است که اگر چه به علت وجود آنها ضرورت فوری برای تعطیل جایگاه و قطع تحویل سوخت به آن نیست، ولی در صورتی که در مهلت زمانی کوتاه تعیین شده ممیز (بازرس) ایمنی (مشاور و خدمات دهنده حفاظت فنی و ایمنی) یا بازرس فنی تجهیزات نسبت به رفع آنها اقدام نشود، می تواند به وقوع تخلفات عمده و خطرساز منجر شود.
تبصره 3 – تخلفات ایمنی کم خطر، تخلفاتی است که باید اصلاح شود و موجب کاهش ایمنی در بهره برداری می شود ولی در حدی است که قابل رفع بوده و در کوتاه مدت جنبه خطرساز و یا حادثه ساز ندارد.
ماده 13- [اصلاحی ۱۳۹۹/۱/۱۷]
ممیزان (بازرسان) ایمنی (مشاوران و خدمات دهندگان حفاظت فنی و ایمنی) در قبال گواهی های ایمنی که صادر می کنند، مسئولیت داشته و در صورت اثبات ارایه گزارش خلاف و یا ناقص توسط ایشان، علاوه بر مسئولیت حرفه ای و سلب صلاحیت موقت یا دائمی از ایشان در این زمینه، مسئولیت های حقوقی و کیفری آن نیز، مطابق مقررات مربوط، متوجه ایشان خواهد بود.
ماده 14- [اصلاحی ۱۳۹۹/۱/۱۷]
جایگاه دار مکلف است شخصی را به عنوان مسئول ایمنی به کار گیرد. در صورتی که مسئول ایمنی تخلف، کوتاهی و نقصی در ایمنی بهره برداری از جایگاه را احراز نماید، باید فوراً به جایگاه دار اعلام نموده و رفع نقص و اشکال را پیگیری کند. مسئول ایمنی مکلف است همه اقدامات و هشدارهای ایمنی خود را در چارچوبی که وزارت کار ابلاغ می کند، ثبت و ضبط نماید، به نحوی که وزارت کار، سازمان استاندارد و شرکت پخش بتوانند در هر لحظه به گزارش های ناظر ایمنی دسترسی داشته باشند.
تبصره 1- [اصلاحی ۱۳۹۹/۱/۱۷]
جایگاه دار مکلف است به هشدارهای مسئول ایمنی توجه نماید و در صورت وجود اشکالات پر خطر و یا با خطر متوسط در ایمنی جایگاه، بلافاصله اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه را انجام دهد و همزمان مراتب را به وزارت کار، سازمان استاندارد و شرکت پخش گزارش نماید.
تبصره 2 – در جایگاه هایی که تحت پوشش شرکت های نشان دار (برند) فعالیت می کنند، مسئولیت نظارت ایمنی جایگاه ها بر عهده شرکت نشان دار خواهد بود.
ماده 15 – جایگاه داران مکلفند نسبت به بیمه تأسیسات در مقابل حوادث احتمالی آتش سوزی و انفجار اقدام نمایند.
ماده 16 – شرکت های نشان دار (برند) می توانند به نمایندگی از جایگاه های تحت پوشش خود، تمام امور مربوط به دوران احداث و نیز بهره برداری از جایگاه ها را در موارد موضوع این تصویب‌نامه پیگیری نمایند.
ماده 17- [اصلاحی ۱۳۹۹/۱/۱۷]
در جایگاه های تحت پوشش شرکت های نشان دار (برندها)، شرکت نشان دار با رعایت مقررات این تصویب‌نامه نسبت به انتخاب مسئول / مسئولان ایمنی جایگاه ها به طور متمرکز به تعداد مناسب با تأیید وزارت کار، اقدام خواهد کرد.
ماده 18 – مسئولیت معاینه فنی و اطمینان از سلامت مخازن گاز طبیعی فشرده (CNG) و گاز مایع در خودروها مطابق دستورالعملی است که به تأیید وزارت کشور می رسد.
ماده 19 – وزارت نفت مکلف است گزارش پیشرفت اجرای این آیین‌نامه را در مقاطع زمانی شش ماهه به هیأت وزیران ارایه نماید.
معاون اول رئیس جمهور – اسحاق جهانگیری