شماره ۳۰۰/۱۱۱۷۷ – ۱۳۹۴/۳/۱۰
در راستای وظایف محوله بر اساس بند ۸ ماده ۴ قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران (موضوع انجام مسابقات شهرسازی و معماری) و به منظور ایجاد هماهنگی و انسجام در فرایند برگزاری مسابقات شهرسازی و معماری، و با هدف ایجاد زمینه های اجرای «آیین‌نامه جامع برگزاری مسابقات طراحی معماری و شهرسازی، (مصوب جلسه ۵۱۳ مورخ ۱۳۸۱/۱۲/۲۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی)»، شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه مورخ ۱۳۹۴/۱/۳۱ بنابر پیشنهاد معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی، مستند به جزء ۲ بند ۴ بخش ۵ و مقدمه آیین‌نامه مذکور «دستورالعمل اجرایی تشکیل دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی» را به شرح زیر تصویب نمود:
مقدمه
با توجه به ضرورت سیاست گذاری برای ایجاد زمینه های ارتقای کیفی بناها، سیما و منظر شهرها، و در نتیجه ارتقای کیفی معماری و شهرسازی کشور از یک سو و اهمیت بهره برداری از فرصت های ناشی از برگزاری مسابقات معماری و شهرسازی به عنوان یکی از روش های شکل گیری فضاهای شهری و بناهای ارزشمند و با استناد به بند یک مصوبه مورخ ۱۳۹۳/۴/۲۳ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران و به منظور ایجاد ساختار اجرایی «آیین‌نامه جامع برگزاری مسابقات طراحی معماری و شهرسازی، مصوب جلسه ۵۱۳ مورخ ۱۳۸۱/۱۲/۲۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی»، از طریق شکل گیری دبیرخانه دائمی مسابقات و هیأت حل اختلاف، این دستورالعمل با تأکید بر ضرورت توجه ویژه به اسناد فرادست و طرح‌های توسعه و عمران مصوب، در فرآیند برگزاری مسابقات طراحی معماری و شهرسازی تدوین و مفاد آن از تاریخ ابلاغ برای کلیه دستگاه ها و اشخاص حقیقی و حقوقی در بخش های دولتی و غیردولتی که به برگزاری مسابقه اقدام کنند لازم الاجرا خواهد بود.در صورت نیاز، تفسیر مفاد این دستورالعمل برعهده دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران می باشد.
۱. در این مصوبه منظور از آیین‌نامه جامع، «آیین‌نامه جامع برگزاری مسابقات طراحی معماری و شهرسازی، مصوب جلسه ۵۱۳ مورخ ۱۳۸۱/۱۲/۲۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی»، می باشد.
۲. از تاریخ ابلاغ این مصوبه دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی و هیأت حل اختلاف در وزارت راه و شهرسازی طبق تعاریف بند ۱۰ و ۱۱ آیین‌نامه جامع و با ترتیبات مندرج در بند ۴ بخش ۵ آیین‌نامه مذکور تشکیل می شود.
تبصره ـ راهبری و مدیریت تشکیل و استقرار دبیرخانه دائمی با هماهنگی دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری انجام پذیرد.
۳. برگزاری مسابقه و ثبت آن در دبیرخانه دائمی مسابقات و رعایت این دستورالعمل برای بناهایی که به لحاظ اهمیت کیفی، اهمیت عملکردی، میزان تأثیرگذاری در سیما و منظر شهری، وجه نمادین، اهمیت مکانی و اهمیت محلی، ملی و بین المللی شاخص می باشند اجباری است؛ تشخیص این امر تا زمان تصویب دستورالعمل بند ۲ مصوبه مورخ ۲۴/۴/۱۳۹۳ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران برعهده دبیرخانه دائمی مسابقات می باشد.
تبصره ـ بدیهی است مسابقات معماری و شهرسازی در شرایطی معتبر شناخته می شوند که تابع چارچوب آیین‌نامه جامع و دستورالعمل حاضر باشند. به عبارت دیگر آن دسته از موضوعاتی که اجباری تشخیص داده نشده اند در صورت ثبت در دبیرخانه ـ که به معنای تمکین و التزام عملی به مفاد این دستورالعمل است ـ ، از حمایت معنوی و اعتبار دبیرخانه دائمی برخوردار خواهند شد.
۴. تعاریف تکمیلی:
۴ـ۱. تعریف انواع مسابقه براساس بند الف بخش یک آیین‌نامه جامع به لحاظ محتوا، دامنه شرکت کنندگان، مراحل و نحوه داوری در این آیین‌نامه ملاک عمل می باشد.
۴ـ۲. کارفرما: مالک طرح یا هر کسی است که بنا بر قانون دارای اختیارات مالک است. (مطابق با توضیح بخش ۳ آیین‌نامه جامع)
۴ـ۳. برگزارکننده: شخص حقیقی یا حقوقی، دولتی یا غیردولتی است که مسابقه را برگزار می کند و متولی برگزاری آن در چارچوب این آیین‌نامه، و مسئول اصلی مسابقه در مقابل شرکت کنندگان و قانون است. (مطابق با جزء ۱ بند ب بخش الف، آیین‌نامه جامع)
۴ـ۴. جامعه شرکت کنندگان: مجموعه اشخاص حقیقی یا حقوقی است که بنابر قوانین و ضوابط مسابقه، مجاز به شرکت در مسابقه شناخته می شوند، ولو عملاً در مسابقه شرکت نکنند؛ یعنی جامعه شرکت کنندگان بالقوه. (مطابق با جزء ۴ بند ب بخش الف، آیین‌نامه جامع)
۴ـ ۵. شرکت کننده: شخص حقیقی یا حقوقی داوطلبی است که مطابق شرایط مندرج در برنامة مسابقه برای شرکت در آن مسابقه پذیرفته می شود. (مطابق با جزء ۵ بند ب بخش الف، آیین نامه جامع)
۴ـ۶. داور: داور مسابقه شخص حقیقی با صلاحیتی است که برگزارکننده وی را طی حکمی به عضویب در هیأت داوری منصوب می کند. (مطابق با جزء ۶ بند ب بخش الف، آیین‌نامه جامع)
۴ـ۷. هیئت داوری: هیئتی متشکل از داوران است که نتیجة مسابقه با داوری ایشان تعیین می شود. (مطابق با جزء ۷ بند ب بخش الف، آیین‌نامه جامع)
۴ـ ۸. محصول مسابقه: موادی است که شرکت کنندگان به عنوان نتیجه اصلی فعالیت خود در مسابقه به دبیرخانه مسابقه تحویل می دهند و داوری مسابقه در میان آنها صورت می گیرد (مانند متن، نقشه، نمونک، پرونده رایانه ای، یا ترکیبی از آنها). محصول یا محصولات مسابقه در این دستورالعمل اختصاراً «محصول» یا «محصولات» خوانده می شود. (مطابق با جزء ۸ بند ب بخش الف، آیین‌نامه جامع)
۴ـ۹. دبیرخانه مسابقه: محل ادارة کلیه امور مربوط به مسابقه است، که برگزارکننده آن را در اختیار مدیر قرار می دهد. دبیرخانه مسابقه در این دستورالعمل اختصاراً «دبیرخانه» خوانده می شود. (مطابق با جزء ۹ بند ب بخش الف، آیین‌نامه جامع)
۴ـ۱۰. دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی: دبیرخانه ای است که برای رسیدگی به امور مسابقات معماری و شهرسازی و نظارت بر آنها تشکیل می شود. دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی در این دستورالعمل اختصاراً «دبیرخانه دائمی» خوانده می شود. (مطابق با جزء ۱۰ بند ب بخش الف، آیین‌نامه جامع)
۴ـ۱۱. هیئت رسیدگی به اختلافات مسابقات معماری و شهرسازی: هیأتی است که حکمیت نهایی را در اختلافات احتمالی میان برگزارکننده و شرکت کننده برعهده دارد. هیأت رسیدگی به اختلافات مسابقات معماری و شهرسازی در این دستورالعمل اختصاراً «هیأت رسیدگی به اختلافات» خوانده می شود. (مطابق با جزء ۱۱ بند ب بخش الف، آیین‌نامه جامع)
۴ـ۱۲. برنامه مسابقه: برنامه ای است شامل اهداف، خواسته ها و نیازهای کارفرما، معرفی دقیق و کامل ارکان مسابقه، پیشنهاد نوع مسابقه و داوران (در صورت وجود پیشنهاد اولیه در خصوص معرفی داوران) برنامه کلی عملکردهای مورد نظر، رویکردهای طراحی، مطالعات پایه، (مطالعات زیست محیطی، سازگاری با محیط و توجه به صرفه جویی در مصرف آب و انرژی)، برنامه زمانی و جوایز مورد نظر که می بایست به عنوان یکی از اسناد «گزارش پیشنهاد مسابقه» به دبیرخانه دائمی تحویل داده شود.در صورتی که پیشنهاد اولیه در خصوص معرفی داوران وجود نداشته باشد دبیرخانه دائمی می تواند نسبت به پیشنهاد و معرفی داوران متناسب با موضوع پروژه به برگزارکننده حسب درخواست، اقدام نماید.
۴ـ۱۳. گزارش پیشنهاد مسابقه: گزارشی است مکتوب شامل «برنامه مسابقه»، احکام طرح‌های توسعه شهری در خصوص سایت و موضوع پروژه، اعتبارات و منابع مالی تخصیص داده شده قطعی برگزاری مسابقه و اجرای پروژه (مسابقات اجمالی و مفهومی از تعیین منابع مالی برای اجرا مستثنی هستند) و کلیه مدارکی که دبیرخانه دائمی براساس مقررات و اختیارات نظارتی خود مطالبه نماید.
۴ـ۱۴. جایزه: یکی از ملزومات مسابقه به عنوان ابزار بهره مندی طرح‌های برتر منتخب از مزایای مادی و معنوی مربوطه است به نحوی که انگیزه شرکت در مسابقه را ایجاد نماید و متناسب با ارزش محصولات مسابقه باشد.
۴ـ۱۵. ارکان مسابقه: عبارتند از؛ کارفرما، برگزارکننده (به عنوان مشاور متخصص جهت مدیریت برگزاری مسابقه)، هیأت داوری، جامعه شرکت کنندگان و جایزه.
۵. ضوابط عمومی برگزاری مسابقات:
۵ ـ۱. در مسابقات اجباری مذکور در بند ۳ کارفرما مکلف است، مسابقه را از طریق یک مشاور حقوقی متخصصی برگزار کند که در این صورت مشاور مذکور به عنوان برگزارکننده بوده و طبق قراردادی کلیه مسئولیت های مربوطه را خواهد پذیرفت.
۵ ـ۲. کارفرما می بایست خواسته های خود را در قالب اهداف، نیازها و برنامه ها، به طور روشن به برگزارکننده و هیأت داوران اعلام نماید.
۵ ـ۳. برگزارکننده و کارفرما می بایست زمینه های استقلال نظر داوران را فراهم نمایند و اجازه اعمال نظر در داوری و ایجاد شرایط و محدودیت برای داوران را ندارند.
۵ ـ۴. برگزارکننده در انجام وظایف مندرج در بند یک بخش ۵، آیین‌نامه جامع به عنوان مشاور متخصص کارفرما بوده و وظایف و تکالیف کارفرما در برگزاری مسابقه را مدیریت می کند.
۵ ـ ۵. برگزارکننده موظف است، پیش از برگزاری مسابقه، بخش مطالعات مسابقه شامل: نوع مسابقه متناسب با موضوع آن، روند مسابقه، مبانی نظری و «گزارش پیشنهاد مسابقه» را تدوین و نسبت به ارائه مکتوب آن و ثبت مسابقه در دبیرخانه دائمی اقدام نماید.
۵ ـ۶. برگزارکننده می بایست پس از ثبت مسابقه و انتخاب داوران طی حکم کتبی انتصاب هر یک از داوران را به داوری در آن مسابقه به وی اعلام نماید.
۵ ـ۷. برگزارکننده مسابقه پس از اتمام داوری نهایی، می بایست، مشروح مذاکرات جلسات داوری، معیارهای داوری و بیانیه نهایی را مکتوب و پس از تائید و امضای اعضای هیأت داوری و کارفرما، جهت ثبت و مستندسازی به دبیرخانه دائمی ارسال نماید.
۵ ـ ۸. کارفرما مکلف است طرح برنده مسابقه (به استثنای نوع ۱ـ۱ مسابقه طراحی اجمالی) را عیناً و مطابق نظر مؤلف طرح اجرا کند. در صورتی که کارفرما به منظور اجرای طرح با مؤلف طرح به توافق نرسد لازم است در صورت اجباری بودن مسابقه با برگزاری مجدد مسابقه و در غیر این صورت از روش های معمول و قانونی دیگر نسبت به تهیه طرح اقدام نماید.
۵ ـ ۹. مسئولیت حفظ و حراست از محصولات مسابقه در طی فرایند مسابقه و برگزاری نمایشگاه بر عهده برگزارکننده است.
۵ ـ۱۰. برگزارکننده موظف است ضمن ارائه مطالعات پایه و محتوای گزارش پیشنهاد مسابقه به هیأت داوران، نظر هیأت داوران را به منظور تدقیق متن آگهی ها، برنامه فیزیکی و رویکردهای طراحی، اخذ و با اتفاق آرای هیأت داوران، موارد را اعمال و ملاک عمل قرار دهد.
۵ ـ۱۱. داوران باید پس از تهیه پیشنهاد درخواست مسابقه توسط برگزار کننده، انتخاب و پس از ثبت مسابقه در دبیرخانه دائمی به همراه برنامه فیزیکی و رویکردهای طراحی از طریق فراخوان یا آگهی مسابقه به جامعه شرکت کنندگان معرفی شوند.
۵ ـ۱۲. در انتخاب داوران باید نسبت تخصص و تجربه آنان با موضوع و پیچیدگی مسابقه و سوابق داوری ایشان مورد توجه قرار گیرد.
۵ ـ۱۳. رعایت ضابطه ممنوعیت شرکت ارکان مسابقه و منتسبان آنها طبق ماده ۹ بخش ۲. ضوابط، آیین‌نامه جامع و همچنین رعایت اخلاق حرفه ای داوران، عدم ذینفع بودن آنها در نتیجه مسابقه و رعایت ضابطه پنهان ماندن هویت صاحبان محصولات و ممنوعیت برقراری هر گونه ارتباط با شرکت کننده تا پایان کار داوری و اعلام نتیجه مطابق بند ۳ـ ۵ و ۳ـ۶، آیین‌نامه جامع مورد تأکید است.
۵ ـ۱۴. در صورت هر گونه تغییر در فرآیند برگزاری مسابقه لازم است موضوع و علت آن کتباً به آگاهی دبیرخانه دائمی برسد.
۵ ـ ۱۵. برگزارکننده مکلف است ضمن پذیرش مسئولیت تعهدات ناشی از آیین‌نامه جامع و دستورالعمل حاضر، جوایز مسابقه را طی مراسم رسمی اهدا نموده و نسبت به برگزاری نمایشگاه آثار، چاپ کارنما (کاتالوگ)، گزارش (مکتوب و مصور) نتایج مسابقه و معرفی طرح‌ها اقدام نماید.
۵ ـ۱۶. کاهش میزان و تغییر نحوه اهدای جوایز مسابقه پس از انتشار فراخوان و یا آگهی مسابقه امکان پذیر نمی باشد.
۵ ـ۱۷. هر مسابقه باید جوایزی معین داشته باشد و در آگهی مسابقه به اطلاع عموم جامعه شرکت کنندگان رسانده شود.(مطابق ماده ۱۴، بخش ۲ (ضوابط)، آیین‌نامه جامع)
۵ ـ ۱۸. تعهد برگزارکننده به عقد قرارداد ادامه کار با برنده می تواند مکمل بعضی از جایزه ها باشد، اما در هیچ صورتی جانشین جوایز هیچ یک از رتبه ها نمی گردد. (مطابق ماده ۱۴، بخش ۲ (ضوابط)، آیین‌نامه جامع)
۵ ـ ۱۹. در برخی از مسابقات، در صورت توافق ادامه کار با برنده اول، عقد قرارداد در این باره نمی تواند جانشین جایزه اعلام شده باشد. (مطابق ماده ۱۴، بخش ۲ (ضوابط)، آیین‌نامه جامع)
۵ ـ۲۰. در صورتی که برگزارکننده علاوه بر اعطای جایزه به برندگان، قسمتی از هزینه طرح‌های برنده یا شرکت کننده یا تمامی هزینه ها را، در حدودی که در آگهی اعلان می کند، متقبل شود. در این صورت، عمل به مفاد فراخوان و یا آگهی مسابقه در موعد مقرر جزو تعهدات قانونی برگزارکننده خواهد بود. (مطابق ماده ۱۵، بخش۲ (ضوابط)، آیین‌نامه جامع)
۵ ـ۲۱. پرداخت هزینه شرکت در مسابقه به راه یافتگان به مرحله دوم در مسابقات دو مرحله ای الزامی است. (مطابق ماده ۱۵، بخش ۲ (ضوابط)، آیین‌نامه جامع)
۵ ـ۲۲. کلیه ارکان مسابقه و عموم شرکت کنندگان ملزم به رعایت حقوق مؤلفین و مصنفین می باشند. در صورتی که براساس اسناد معتبر معلوم شود که مالکیت طرح ارائه شده در مسابقه خلاف واقع است (طرح کپی شده است)، ضمن حذف طرح از فرایند مسابقه؛ شرکت کننده مربوطه از شرکت در مسابقات معماری و شهرسازی به مدت ۵ سال محروم می شود. اعلام این موضوع به دبیرخانه دائمی می تواند توسط هر یک از ارکان مسابقه از طریق طرح شکایت به دبیرخانه دائمی صورت گیرد، بدیهی است احراز تخلف مورد ادعا براساس اسناد و مدارک معتبر توسط دبیرخانه انجام گرفته و قابل ارجاع به هیأت رسیدگی به اختلافات است.
۵ ـ۲۳. در صورتی که در خصوص نتایج نهایی داوری شکایت یا اختلاف نظر به وجود آید، موضوع از طریق دبیرخانه دائمی و طرح مسئله در هیأت رسیدگی به اختلاف قابل پیگیری است.
۵ ـ۲۴. نماینده دبیرخانه دائمی (برحسب مورد) می تواند در جلسات هیأت داوران، بدون حق رأی و نظر حضور داشته باشد.
۵ ـ ۲۵. اهم وظایف دبیرخانه دائمی به شرح زیر تعیین می شود:
ـ ثبت مسابقات معماری و شهرسازی
ـ نظارت بر فرایندهای اجرایی و محتوای مسابقات
– رسیدگی به ابهامات و تفسیر مفاد مصوبه حاضر در صورت نیاز، از طریق دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران
ـ وصول شکایات مربوط به مسابقات و رسیدگی به آن در هیأت رسیدگی به اختلافات
ـ تشکیل آرشیو جامع مسابقات، مستندسازی و تحلیل مسابقاتـ نظارت بر حسن اجرای آیین‌نامه جامع
ـ پیش بینی تشکیلات و منابع کارشناسی به منظور ارزیابی و تحلیل فرایند مسابقات و دستورالعمل حاضر
ـ پیشنهاد و معرفی داور متناسب با موضوع مسابقه حسب درخواست برگزارکننده
ـ تدوین دستورالعمل های نحوه انجام وظایف و گردش کار
ـ ارائه گزارش های دوره ای شش ماهه در خصوص نتایج اجرای دستورالعمل به دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران
۵ ـ۲۶. در مسابقات معماری و شهرسازی که به صورت بین المللی برگزار می شوند رعایت کلیه مقررات و ضوابط اتحادیه بین المللی معماران ( UIA )، و سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد (UNESCO) علاوه بر مفاد این دستورالعمل الزامی است. و به منظور مستندسازی لازم است کلیه مدارک و مستندات مسابقه به دبیرخانه دائمی ارائه شود.
۶. بازنگری
این دستورالعمل با توجه به ارزیابی، تحلیل و نتیجه پایش فرایند برگزاری مسابقات، توسط دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری، به لحاظ میزان کارایی و اثربخشی و در صورت ضرورت با هدف ارتقای بهره وری، با پیشنهاد دبیرخانه دائمی هر پنج سال یک بار مورد تجدیدنظر، تکمیل و اصلاح قرار خواهد گرفت.
۷. نظارت برحسن اجرای دستورالعمل
نظارت برحسن اجرای این دستورالعمل برعهده دبیرخانه دائمی می باشد و دبیرخانه اختیار دارد در صورت مشاهده تخلف از مفاد آیین‌نامه اجرایی و دستورالعمل حاضر و عدم رعایت اخلاق حرفه ای، در فرایند برگزاری مسابقات معماری و شهرسازی اعم از اختیاری و اجباری، نسبت به رسیدگی به تخلف و تعیین محرومیت ها، از طریق هیأت حل اختلاف، اقدام نماید. نظارت عالیه بر عملکرد دبیرخانه دائمی در تحقق اهداف این دستورالعمل، برعهده دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران می باشد.
تبصره ـ دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری مکلف است نتیجه پایش فرایند برگزاری مسابقات را وفق دستورالعمل اجرایی مذکور، ظرف مدت یک سال به جهت تصمیم گیری های بعدی به شورای عالی شهرسازی و معماری ارائه نماید.
مراتب جهت استحضار، دستور انعکاس به کلیه مراجع ذی‌ربط استانی به ویژه شهرداران محترم و صدور دستور اقدام مقتضی به استحضار می رسد.
معاون معماری و شهرسازی و دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی ـ پیروز حناچی