شماره ۲۴۶۳۵۵/ت۴۸۵۲۷هـ – ۱۳/۱۲/۱۳۹۱
هیئت وزیران در جلـسه مـورخ ۲۹/۱۱/۱۳۹۱ بنا به پیشـنهاد سازمان صـدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و تأیید معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور و به اسـتناد ماده (۲۱۷) قـانون برنامه پنجـساله پنجم توسعه جـمهوری اسلامی ایـران ـ مصوب ۱۳۸۹ـ تصویب نمود:
بسته اجرایی سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موضوع ماده (۲۱۷) قانون یاد شده به شرح پیـوست که تأیید شده به مهر «دفتر هیئت دولت» است، تعیین می شود.
معاون اول رئیس جمهور ـ محمدرضا رحیمی
بسته اجرایی سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران (۱۳۹۴ ـ ۱۳۹۰)
موضوع ماده (۲۱۷) قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران
بسمه تعالی
مقدمه
دوران حاضر که در آن زندگی می کنیم به عنوان عصر ارتباطات و حاکمیت رسانه نام گذاری شده است. مخاطب رسانه ها نیز انسانی است که اشرف مخلوقات بوده و دارای فطرت پاک الهی است. لذا می بایست بین انسان دینی، ارتباطات و رسانه ها، روابطی مبتنی بر دیدگاه ها، مبانی و اهداف اسلامی برقرار شود.
رسانه در سند چشم اندازجمهوری اسلامی ایران و سیاست های کلی برنامه پنجم:
سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ هجری شمسی که قرار است مبنای برنامه‌ریزی، سیاست گذاری و تصمیم سازی های ملی در برنامه های توسعه چهارم الی هفتم قرار گیرد، ویژگی های جامعه ایرانی را در ۲۰ سال آینده ترسیم می کند. رسانه ها در این میان نقش واسط میان حاکمیت و ملت (افکار عمومی) را برعهده دارند.
چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در ۱۴۰۴ هجری شمسی در حوزه فرهنگ چنین خواهد بود:
v توسعه یافته، متناسب با مقتضیات فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی خود و متکی بر اصول اخلاقی و ارزش های اسلامی، ملی و انقلابی، با تأکید بر: مردم سالاری دینی، عدالت اجتماعی، آزادی های مشروع، حفظ کرامت و حقوق انسان ها، و بهره مند از امنیت اجتماعی و قضایی.
v فعال، مسئولیت پذیر، ایثارگر، مؤمن، رضایت مند، برخوردار از وجدان کاری، انضباط، روحیه تعاون و سازگاری اجتماعی، متعهد به انقلاب و نظام اسلامی و شکوفایی ایران و مفتخر به ایرانی بودن.
v الهام بخش، فعال و مؤثر در جهان اسلام با تحکیم الگوی مردم سالاری دینی، توسعه کارآمد، جامعه اخلاقی، نواندیشی و پویایی فکری و اجتماعی، تأثیرگذار بر همگرایی اسلامی و منطقه ای بر اساس تعالیم اسلامی و اندیشه های امام خمینی (ره).
سیاست های کلی برنامه پنجم توسعه مربوط به رسانه ملی، در (بند۵) قسمت امور فرهنگی بشرح ذیل می باشد:
ـ استفاده بهینه از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی برای تحقق اهداف فرهنگی نظام.
مسائل اساسی سازمان صدا و سیما در طول سال های برنامه پنجم توسعه:
الف ـ مسائل و چالش های مخاطب
۱ـ تغییرات ذهنی مخاطبان (میل، ذائقه، توقع، ارزشها) و ضرورت ایجاد تغییر در فرم و محتوای برنامه ها
۲ـ تغییرات نسلی مخاطبان (افزایش سن مخاطبان و بروز پدیده سالمندی جمعیت) و ضرورت ایجاد تغییر در فرم و محتوای برنامه ها
۳ـ پیچیده شدن حفظ مخاطب و دشواری افزایش ضریب نفوذ در اقشار مختلف مخاطبان در اثر تشدید فضای رقابتی و ظهور رقبای جدید با توان اثرگذاری بالا در محیط مخاطب
۴ـ ارتباط ناکافی، نادرست و ضعیف نسل جوان و نوجوان با فرهنگ انقلابی ـ اسلامی
۵ ـ سست شدن پایه های نهاد خانواده و الگوی صحیح آن
۶ ـ رشد انحرافات اجتماعی و گرایش به مکاتب انحرافی در جامعه
ب ـ مسائل و چالش های تولید و پخش پیام
۱ـ نبود منابع کافی برای ساخت برنامه های نمایشی، تاریخی و فاخر
۲ـ ضعف در ارائه الگو و آموزش های مناسب به قشر جوان جامعه خصوصاً در زمینه تعمیق معارف و آموزه های اسلامی و مهارت های مورد نیاز در زندگی فردی و اجتماعی
۳ ـ ضعف در تولید برنامه کودک و نوجوان در کمیت و کیفیت متناسب با نیاز این قشر، علیرغم موقعیت حساس آنان به لحاظ تربیتی و قرار داشتن در سنین خطیر رشد
ج ـ مسائل و چالش های رقابت
۱ ـ آرایش رسانه ای متنوع کشورهای بیگانه و شبکه های رادیویی و تلویزیونی رقیب به ویژه تنوع و تکثر فعالیت شبکه های ماهواره ای فارسی زبان با هدف تضعیف نظام و مبانی اعتقادی مردم
۲ـ ظهور رقبای جدید رسانه ای (تلویزیون های خصوصی، شبکه های ماهوارهای، اینترنت و رسانه های webbase مانند youtube ، بازی های رایانه ای،…)
۳ـ ظهور شرکت های رگولاتوری در عرصه ارائه خدمات رسانهای و ضرورت ایجاد تعاملات رسانه ای
د ـ مسائل و چالش های تکنولوژیکی
وجود نارسایی فنی و عدم هماهنگی امکانات فنی سازمان با تغییرات سریع فناوریهای جدید رسانهای (پدیده همگرایی میان رسانه های مختلف، ظهور رسانه های تعاملی، موبایل تی وی، IPTV ، دسترسی لحظه ای مخاطبان به رسانه ها و…) و در نتیجه بروز شکاف وسیع در این زمینه میان رسانه ملی و رسانه های رقیب
۱ـ تکیه بخش هایی از شبکه ارتباطی و تجهیزاتی بر تکنولوژی رو به انقراض آنالوگ و در نتیجه کاهش سرعت تولید، افت کیفیت و افزایش هزینه های تولید و پخش (ضرب الاجل برای سیستم های صوتی و تصویری برای دیجیتالی شدن در همه بخشها تا سال ۲۰۱۵)
۲ ـ فراهم نبودن زیرساختهای ارتباطی لازم برای گسترش و استفاده بهینه و با کیفیت مطلوب از فن آوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی مانند خطوط فیبر نوری،… و ضعف شدید زیرساخت های شبکه داده ای در کشور
۳ـ وجود نقاط کور جمعیتی در چتر پوشش کشور و عدم آرایش کامل رسانه ای در سطح کشور (تقریباً ۳۰۰۰ نقطه کور) و ضرورت تحقق پوشش دیجیتالی
۴ـ ضعف در پایداری لازم و مطمئن سیستم های تولید و پخش در صورت شرایط بحران، تحریم های بین المللی و بروز حوادث غیرمترقبه
هـ ـ مسائل و چالش های مالی، حقوقی، پژوهشی
۱ـ کاهش درآمد آگهی های رادیویی و تلویزیونی (به دلیل ظهور و فراگیر شدن دستگاه های واسطه ای (interface) ضبط و پخش برنامه توسط مخاطبان و دیدن آنها در زمان دلخواه) و ضرورت تغییر روش های تبلیغ
۲ـ ضرورت بازنگری در قوانین رسانه ای با هدف اصلاح، وضع و حذف قوانین در سطوح ملی و بین المللی
۳ـ ضرورت تفسیر مجدد از قانون اساسی برای حرکت به سمت ایجاد یک سازمان رگولاتور با زیرمجموعه های خصوصی (شبکه های خصوصی)
۴ـ کمبود اعتبارات در نظر گرفته شده برای سازمان صدا و سیما از مجموع منابع عمومی دولت و استمرار وابستگی مالی به بنگاههای اقتصادی از طریق آگهیهای بازرگانی در عین بالا بودن سطح انتظارات از رسانه ملی
۵ ـ عدم تناسب میان منابع انسانی و مالی سازمان با اهداف و مأموریتهای محوله و ضعف منابع انسانی در برخی سطوح و زمینه ها
۶ ـ روزآمد نبودن و ناکارآمدی سیستم های جامع سازمان از قبیل حقوق و دستمزد، آموزش و تحقیقات، … و نبود اعتبار کافی برای روزآوری آن
وـ مسائل و چالش های سیاسی
۱ـ جنگ روانی ـ رسانه ای قوی غرب علیه نظام جمهوری اسلامی
۲ـ برخورداری رسانه های امریکایی تحت سلطه صهیونیسم بین المللی از امکانات و تجهیزات نرم افزاری و سخت افزاری و تأثیرگذاری وسیع بر افکار عمومی جهانیان
۳ـ تحریم های بین المللی اقتصادی بر علیه کشور
۴ـ وابستگی پخش برنامه ها به ماهواره های خارجی و بروز تهدید جدی در امر سیگنال رسانی در صورت مواجهه با شرایط خاص و تحریم های احتمالی (افزایش دادن هزینه اجاره ماهواره یا قطع سرویس های ماهواره)
مسائل و مشکلات پس از انتخابات سال ۱۳۸۸
زـ مسائل و چالش های اجتماعی و فرهنگی
۱ـ عدم هم افزایی دستگاهها و نهادهای متولی فرهنگ
۲ـ مقابله مؤثر با تهاجم و ناتوی فرهنگی و جنگ رسانه ای
۳ ـ عدم تعامل و همکاری مناسب بین صدا و سیما و برخی از دستگاه های سرویس دهنده مانند وزارت ارتباطات و فناوری ارتباطات
راهبردهای اصلی سازمان صدا و سیما:
الف ـ تنوع و تمایز (شبکه ها و برنامه ها)
ب ـ بهبود و توسعه فناوری رسانه
سیاست های اجرایی :
۱. توسعه شبکه های تخصصی و اختصاصی رادیویی، تلویزیونی، اینترنتی و مجازی
۲. افزایش برنامه های جدید و نوآورانه، متمایز و پژوهش محور ( به لحاظ ساختار و محتوا )
۳. تنوع و افزایش برنامه های طنز و امیدبخش و سرگرم کننده همراه با پیام های مناسب
۴. افزایش برخورداری از خرده فرهنگ های محلی و قومی در راستای تقویت انسجام ملی
۵. افزایش برنامه های چالشی و نوآورانه با هدف ایجاد فضای مطلوب برای بیان آزاد ایده ها، دیدگاه ها و اندیشه ها
۶. ایجاد تنوع در برنامه های سیاسی، تحلیلی و تفسیری
۷. افزایش اعتماد و اطمینان مخاطبان به اخبار و اطلاعات
۸. متنوع سازی، نوآوری و خلاقیت در تولیدات موسیقی
۹. تحقق پوشش سراسری (فراهم آوردن امکان دسترسی برنامه های رادیو و تلویزیون)
۱۰. افزایش ضریب انتقال سیگنال پایدار
۱۱. بهینه سازی فضای انتشار امواج
۱۲. ایجاد امکان بهره برداری از ماهواره اختصاصی سازمان صدا و سیما
۱۳. بهره گیری از سطوح مناسب فناوری دیجیتال در چرخه تولید و پخش
۱۴. راه اندازی و توسعه آرشیو دیجیتال
۱۵. توسعه پلتفرم های جدید (راه اندازی موبایل TV ، راه اندازی IPTV ، توسعه CDN )
۱۶. تقویت و تکمیل آرایش رسانه ها در فضای مجازی (WEB CASTING، پرتال های تخصصی، شبکه های اجتماعی، باشگاه های اینترنتی و …)
۱۷. توسعه ظرفیت های زیر ساختی برای پشتیبانی از ایجاد شبکه های جدید
مأموریت ها و وظایف دستگاه بر اساس قوانین موجود:
اداره سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران بر حسب قوانین اختصاصی خود شامل: اصل ۱۷۵ قانون اساسی، اساسنامه سازمان صدا و سیما مصوب ۲۷/۷/ ۱۳۶۲، قانون اداره صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مصوب ۸/۱۰/ ۱۳۵۹ و قانون خط مشی کلی و اصولی برنامه های سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۷/۴/۱۳۶۱ مجلس شورای اسلامی، نحوه اجرای اصل ۱۷۵ قانون اساسی (مصوب مجمع تشخیص مصلحت) و اصلاحات بعدی آن می باشد.
تکالیف سازمان صداو سیما در قانون برنامه پنجم توسعه:
در برنامه پنجم توسعه، مصوب ۱۵/۱۰/ ۱۳۸۹ مجلس شورای اسلامی، تکالیف ذیل برای سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی تعیین شده است:
ـ حمایت مالی و حقوقی دولت از تأسیس شهرک های سینمایی، تلویزیونی و رسانه ای (بند «ب» تبصره ذیل ماده ۹)
ـ تقویت و گسترش برنامه های آموزشی، علمی و تربیتی در شبکه های مرتبط به ویژه برای دانش آموزان و دانشجویان (بند «و» ماده ۱۹)
ـ اجرای برنامه های آموزشی در خصوص ارتقای آگاهی های عمومی و دستیابی به توسعه پایدار در زمینه حفظ محیط زیست (بند «الف» ماده ۱۸۹)
ـ آموزش همگانی حقوق شهروندی در خصوص امور مالیاتی، اداری، کار و تأمین اجتماعی، محیط زیست، بانکی، بیمه ای و مشابه آن توسط دستگاه های ذیربط از طریق صدا و سیما (جزء ۱ و ۲ و تبصره بند «د» ماده ۲۱۱)
اهداف صدا و سیما که برگرفته از قانون اساسی، اهداف بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری بوده و مبتنی بر دیدگاه ها، مبانی، اصول و ارزش های اسلامی در سندی تحت عنوان «افق رسانه ملی» تنظیم شده، به شرح زیر ارائه می شود:
۱ـ تحکـیم، گسترش و پاسداری از اسلام با توجه به چالش های دین باوری در عصر کنونی
۲ـ ترویج اخلاق و فضایل انسانی در جامعه در سطح فردی و اجتماعی
۳ـ ارتقای سطح توجه و درک مخاطب به اصل انقلاب و نظام اسلامی
۴ـ ارتقای بصیرت و توان تحلیل مخاطبان با تأکید بر دو عامل بنیادین ایمان و عدالت
۵ ـ تحکیم و تقویت هویت ایرانی، اسلامی و انقلابی مخاطبان در کنار صیانت از هویت قومی و محلی
۶ ـ تقویت سرمایه اجتماعی با تأکید بر مؤلفه های «اعتماد»، «انسجام» و «مشارکت اجتماعی»
۷ـ تبیین و تعمیق فرهنگ انتظار و مهدویت و گسترش شناخت و توجه عمومی نسبت به وجود مبارک و مقدس امام زمان (عج)
۸ ـ تبیین و تعمیق فرهنگ عفاف و حجاب به منظور تحکیم و ارتقاء جایگاه زن در جامعه
۹ـ تقویت روحیهی خودباوری و حس اعتماد عمومی نسبت به توانایی های ملی
با توجه به موارد فوق، بسته اجرایی صدا و سیما شامل؛ بسته های اجرایی فرعی به شرح ذیل توسط سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در طول سال های برنامه پنجم توسعه کشور به اجرا درمی آید:
ـ بسته اجرایی فرعی توسعه کمی و کیفی برنامه ها و شبکه ها
ـ بسته اجرایی فرعی فراهم کردن دسترسی عمومی و گسترش بهره گیری از فناوری های نوین رسانه ای