ماده واحده [اصلاحی ۱۳۹۴/۱۰/۲۲]
موافقـتنامه تأسیس دالان حمل و نقل و گذر بین المللی بین دولتهای جمهوری اسلامی ایران، سلطان نشین عمان، ترکمنستان و جمهوری ازبکستان (موافقتنامه عشق آباد) به شرح پیوست تصویب و اجازه مبادله اسناد آن داده می‌شود.
تبصره ـ انجام داوری موضوع ماده (۱۱) موافقتنامه توسط دولت جمهوری اسـلامی ایران منوط به رعایـت اصـل یـکصد و سـی و نهم (۱۳۹) قانون اساسـی و همچنین اجرای ماده (۱۴) موافقتنامه منوط به رعایت اصل هفتاد و هفتم (۷۷) قانون اساسی است.
بسم الله الرحمن الرحیم
موافقتنامه تأسیس دالان حمل و نقل و گذر بین المللی بین دولتهای جمهوری اسلامی ایران، سلطان نشین عمان، ترکمنستان و جمهوری ازبکستان (موافقتنامه عشق آباد)
مقدمه
دولتهای جمهوری اسلامی ایران، سلطان نشین عمان، ترکمنستان و جمهوری ازبکستان که از این پس طرفهای متعاهد نامیده می شوند.
با تمایل به حمایت و تحکیم همکاریها و توسعه روابط اقتصادی بین خود با تصدیق روند موجود تقویت و توسعه بیشتر روابط اقتصادی ملتهای خود در سطوح منطقه ای و جهانی با تأیید اهمیت موافقتنامه های بین المللی موجود در زمینه حمل و نقل کالاهای گذری از طریق زیرساختهای ریلی، جاده ای و بندری و همچنین نیاز به تسریع توسعه اقتصادی پایدار در کشورهای خود با تأکید بر تعهدات خود نسبت به تأمین تسهیلات لازم برای حمل و نقل و گذر سریع، روان و کارآمد کالا و مسافر به سایر کشورها و بالعکس و بهره برداری از موقعیتهای جغرافیایی خود با ابراز تمایل خویش نسبت به توسعه و تقویت توانمندیهای خود برای تسهیل حمل و نقل و گذر کالا و مسافر براساس قوانین ملی موجود و طبق استانداردها و کنوانسیونهای بین المللی حمل و نقل با ابراز امیدواری نسبت به استفاده از حداکثر تلاش ممکن در جهت بهره برداری از زیرساختهای حمل و نقلی موجود به منظور حمل و نقل و گذر کالا و مسافر از طریق قلمروهای خودبه شرح زیر توافق نمودند:
ماده ۱ـ تعاریف
تعاریف و اصطلاحات به کار رفته در این موافقتنامه دارای معانی زیر می باشند:
الف ـ متصدی حمل و نقل: هر شخص حقیقی یا حقوقی که در قلمرو یک طرف متعاهد به ثبت رسیـده و براساس قوانین ملی کشور خود مـجاز به انجام عملیات حمل و نقل بین المللی کالا و مسافر باشد.
ب ـ طرفهای مؤسس: [اصلاحی ۱۳۹۴/۱۰/۲۲]
به طور مشترک دولتهای جمهوری اسلامی ایران، سلطان نشین عمان، ترکمنستان و جمهوری ازبکستان
پ ـ کالا: تمامی انواع کالاها و اقلام (با سامانه (سیستم) کدگذاری هماهنگ) که متصدی حمل و نقل، حمل آنها را به استناد قرارداد حمل از طریق دالان حمل و نقل و گذر بین المللی بر عهده می گیرد.
ت ـ کالاهای خطرناک: هر نوع ماده، فرآورده و یا ضایعاتی که به دلیل خصوصیات خود، می تواند در فرآیند حمل و نقل، بارگیری یا تخلیه بار، باعث انفجار، آتش سوزی یا آسیب رساندن به کالاها، زیرساختهای حمل و نقلی و نیز زندگی، سلامت، محیط زیست و امنیت ملی شود.
ث ـ دالان حمل و نقل و گذر بین المللی: شبکه ای از سامانه های اصلی حمل و نقل که کشورهای طرفهای متعاهد را به منظور حمل و نقل بین المللی کالا و مسافر از طریق حمل و نقل زمینی یا دریایی به یکدیگر مرتبط می نماید.
ج ـ حمل و نقل بین المللی: جا به جایی کالا و مسافر با استفاده از شیوه های مختلف حمل و نقل (زمینی یا دریایی) از قلمروی ملی طرفهای متعاهد
چ ـ سرمایه گذاری: هرگونه سرمایه ای که از طرف نهاد، مؤسسه مالی یا اهداء کننده سرمایه در جهت توسعه پروژه های زیر ساختهای حمل و نقلی در مسیر دالان حمل و نقل و گذر بین المللی تأمین شود.
ح ـ حمل و نقل چنـدوجهی: حمل کالا با استفاده از حداقل دو شیوه مختلف حمل و نقلی
خ ـ مسافر: شخصی که هزینه های حمل و نقل را برای سفر از یک نقطه به نقطه دیگر توسط حمل و نقل زمینی یا دریایی از طریق دالان حمل و نقل و گذر بین المللی پرداخت می کند.
د ـ حمل و نقل مسافر: خدمات حمل و نقل برای انتقال مسافر توسط حمل و نقل زمینی یا دریایی از طریق دالان حمل و نقل و گذر بین المللی
ذ ـ کالاهای فاسد شدنی: هر نوع کالایی که نیاز به اقدامات حفاظتی و روند گذر سریع در عبور از مرز (زمینی و دریایی) و از طریق دالان حمل و نقل و گذر بین المللی داشته باشد.
ر ـ بندر: محلی که کشتی در آن پهلو می گیرد و برای کشتیرانی دریایی بین المللی باز است و از آن برای بارگیری و تخلیه کالا و سوار و پیاده کردن مسافر استفاده می شود.
ز ـ گذر: حمل و نقل کالا و مسافر از قلمرو یک طرف متعاهد از طریق دالان حمل و نقل و گذر بین المللی که نقاط مبدأ و مقصد آن در خارج از قلمرو آن طرف متعاهد باشد.
ژ ـ حمل و نقل کالا: حمل و نقل کالا از یک نقطه به نقطه دیگر در ازاء هزینه حمل
ماده ۲ـ شرایط عمومی موافقتنامه
۱ـ مفاد این موافقتنامه امور حمل و نقل و گذر بین المللی کالا و مسافر از طریق قلمرو کشورهای طرفهای متعاهد به وسیله هر یک از شیوه های حمل و نقل (زمینی و دریایی) در طول مسیرهای تصویب شده از طرف شورای هماهنگی که طبق ماده (۹) این موافقتنامه تشکیل شده است را تنظیم می کند.
۲ـ [اصلاحی ۱۳۹۴/۱۰/۲۲]
مقامهای صلاحیتدار طرفهای متعاهد برای اجرای این موافقتنامه، به شرح زیر خواهند بود:
ـ در جمهوری اسلامی ایران: وزارت راه و شهرسازی
ـ در سلطان نشین عمان: وزارت حمل و نقل و ارتباطات
ـ در ترکمنستان: وزارت حمل و نقل ریلی، وزارت حمل و نقل موتوری و خدمات دولتی دریانوردی و حمل و نقل رودخانه ای
ـ در جمهوری ازبکستان: وزارت روابط اقتصادی خارجی، سرمایه گذاری و تجارت، آژانس حمل و نقل رودخانه ای و وسایل نقلیه ازبکستان، شرکت ریلی سهامی عام «راه آهن ازبکستان»
۳ـ این موافقتنامه حقوق و تعهدات هر یک از طرفهای متعاهد در قبال موافقتنامه ها و معاهدات بین المللی که عضو آن می باشند از جمله موارد منعقده بین طرفهای متعاهد را نقض نخواهد کرد.
ماده ۳ـ اهداف موافقتنامه
طرفهای متعاهد موارد زیر را انجام خواهند داد:
۱ـ ایجاد دالان حمل و نقلی قابل اعتماد به منظور گذر و حمل و نقل منظم کالا و مسافر بین کشورهای آسیای مرکزی و بنادر خلیج فارس و دریای عمان و صادرات ـ واردات کالا از طریق دالان حمل و نقل و گذر بین المللی
۲ـ افزایش سرعت حمل و نقل کالا و مسافر با هدف بهینه سازی هزینه های حمل
۳ـ افزایش کارآیی استفاده از توان حمل و نقلی و گذری طرفهای متعاهد
۴ـ جذب کالاهای گذری کشورهای دیگر از طریق دالان حمل و نقل و گذر بین المللی
۵ـ افزایش اثربخشی روابط حمل و نقلی به منظور تنظیم حمل و نقل و گذر کالا و مسافر از قلمرو طرفهای متعاهد
۶ـ تسهیل دسترسی به بازارهای بین المللی با استفاده از حمل و نقل دریایی و زمینی از طریق دالان حمل و نقل و گذر بین المللی
۷ـ تأمین امنیت سفر و اجرای استاندارد های بین المللی ایمنی درخصوص حمل و نقل و گذر کالا و مسافر و نیز حفاظت محیط زیست طبق استاندارد های بین المللی
۸ـ ایجاد شرایط برابر و غیرتبعیض آمیز برای تأمین کنندگان تمامی شیوه های خدمات حمل و نقل
۹ـ ساده سازی و هماهنگ نمودن اسناد رسمی و مراحل حاکم حمل و نقل و گذر بین المللی کالا و مسافر طبق موافقتنامه ها و استانداردهای بین المللی موجود
ماده ۴ـ دالان حمل و نقل و گذر بین المللی
۱ـ طرفهای متعاهد به استناد این موافقتنامه، دالان حمل و نقل و گذر بین المللی که کشورهای آسیای مرکزی را به بنادر واقع در خلیج فارس و دریای عمان متصل می نماید، تأسیس خواهند نمود که از این پس «دالان حمل و نقل و گذر بین المللی» نامیده می شود.
۲ـ طرفهای متعاهد مسیرهای دالان حمل و نقل و گذر بین المللی را تعیین و زیرساختها و شیوه های حمل و نقلی مورد استفاده در حمل و نقل کالا و مسافر را مشخص خواهند نمود.
۳ـ طرفهای متعاهد تمام اقدامات لازم را به منظور کمک به یکدیگر از طریق سرمایه گذاری در پروژه های زیرساختهای حمل و نقل در مسیر دالان حمل و نقل و گذر بین المللی انجام خواهند داد.
ماده ۵ ـ توسعه تسهیلات برای حمل و نقل و گذر بین المللی کالا و مسافر
۱ـ طرفهای متعاهد در حین اجرای این موافقتنامه، طبق قوانین ملی خود تسهیلات مؤثر در زمینه حمل و نقل و گذر بین المللی کالا و مسافر از طریق قلمرو کشور خود را فراهم خواهند کرد.
۲ـ هر طرف متعاهد طبق قوانین ملی خود، صدور روادید به اتباع طرفهای دیگر، شاغل در امر حمل و نقل و گذر بین المللی را تسهیل خواهد نمود.
ماده ۶ ـ قواعد حاکم بر حمل و نقل کالاهای خطرناک، ممنوعه و یا دارای استفاده دوگانه
براساس این موافقتنامه حمل و نقل یا گذر کالاهای خطرناک یا ممنوعه یا دارای استفاده دوگانه، از طریق قلمرو یک طرف متعاهد، بدون أخذ مجوز قبلی از آن طرف متعاهد ممنوع می باشد. طرفهای متعاهد این کالاها را که توسط کارگروه پیگیری که طبق ماده (۱۰) این موافقتنامه تشکیل شده است، در پروتکل الحاقی گردآوری و از سوی شورای هماهنگی اطلاع رسانی خواهد گردید، مشخص خواهند نمود.
ماده ۷ـ قواعد حاکم بر حمل و نقل کالاهای فاسد شدنی
طرفهای متعاهد گذر کالاهای فاسدشدنی در حین عبور از مرزهای طرفهای متعاهد را بدون هرگونه تأخیر غیرموجه، تسریع و تسهیل خواهند نمود.
ماده ۸ ـ مالیاتها و عوارض
۱ـ طرفهای متعاهد بهینه سازی عوارض، مالیاتها و دیگر حقوق دولتی، از جمله هزینه های ناشی از خدمات ارائه شده برای کالاهای گذری را صرفنظر از ماهیت یا هدف آنها پیگیری خواهند نمود.
۲ـ هزینه های ناشی از خدمات ارائه شده توسط تأمین کنندگان خدمات می تواند در مورد کالاهای گذری وضع گردد.
۳ـ شورای هماهنگی با ایجاد ساز و کاری به منظور بهینه سازی میزان هزینه ها، عوارض و مالیاتها موافقت خواهد نمود.
ماده ۹ـ شورای هماهنگی
۱ـ طرفهای متعاهد به منظور اجرای این موافقتنامه، شورای هماهنگی را با مسؤولیتهای زیر تشکیل خواهند داد:
الف ـ تنظیم موضوعات مربوط به اعمال و اجرای این موافقتنامه؛
ب ـ بررسی موضوعات اقتصادی، سازمانی، فنی و حقوقی مربوط به ایجاد دالان حمل و نقل و گذر بین المللی
پ ـ تدوین پیشنهادهای مربوط به افزایش جریان گذر کالا و افزایش جذابیت دالان حمل و نقل و گذر بین المللی
ت ـ تصویب مسیرهای دالان حمل و نقل و گذر بین المللی
ث ـ تهیه پیشنهاد هایی به منظور بهینه سازی هزینه های حمل و نقل و گذر کالا و مسافر از طریق دالان حمل و نقل و گذر بین المللی با استفاده گسترده از حمل و نقل چند وجهی
۲ـ شورای هماهنگی اولین نشست خود را ظرف شش ماه از تاریخ لازم الاجراء شدن این موافقتنامه به منظور تنظیم قواعد و رویه های شورا و نیز تعیین نحوه عملکرد کارگروه پیگیری برگزار خواهد نمود.
۳ـ شورای هماهنگی حداقل سالی یک بار یا بنا به درخواست هر یک از طرفهای متعاهد، به طور متناوب براساس حروف الفبای انگلیسی، در قلمروی طرفهای متعاهد تشکیل جلسه خواهد داد.
ماده ۱۰ـ کارگروه پیگیری
۱ـ طرفهای متعاهد ظرف دو ماه پس از لازم الاجراء شدن این موافقتنامه، کارگروه پیگیری متشکل از نمایندگان خود را تشکیل خواهند داد. این کارگروه سه ماه پس از تشکیل، به منظور ساماندهی کار خود جلسه ای را برگزار خواهد نمود.
۲ـ کارگروه پیگیری، دارای وظایف زیر می باشد:
الف ـ تعیین مسیرهای دالان حمل و نقل و گذر بین المللی
ب ـ تهیه مطالعات پیرامون مالیاتها، هزینه ها و تعرفه هایی که در حال حاضر در بنادر و نقاط مرزی توسط هر طرف متعاهد وضع گردیده و ارائه پیشنهاد هایی به منظور افزایش جذابیت دالان حمل و نقل و گذر بین المللی
پ ـ تهیه مطالعات مربوط به ایجاد تسهیلات حمل و نقل کالا از طریق قلمرو طرفهای متعاهد با در نظر گرفتن قرنطینه دامی و نباتی و نیز کالاهای ممنوعه و دارای محدودیت
ت ـ تهیه پیشنهاد هایی در جهت تحقق اهداف این موافقتنامه به نحوی که با قوانین ملی هر طرف متعاهد مغایرت نداشته باشد
ث ـ تهیه و تدوین پیش نویس برنامه ها و پروتکل های مرتبط با این موافقتنامه
ج ـ تهیه پیشنهادهایی برای هماهنگ سازی سیاستهای حمل و نقلی و گذری با هدف توسعه دالان حمل و نقل و گذر بین المللی، پایانه ها، تأسیسات و زیرساختهای ضروری (بنادر و نقاط مرزی)
چ ـ تهیه پیشنهاد هایی به منظور افزایش جریان کالاهای گذری از طریق دالان حمل و نقل و گذر بین المللی
ح ـ تهیه گزارشهای ادواری و جامع درخصوص پیشرفت اجرای این موافقتنامه
۳ـ کارگروه پیگیری، می تواند در صورت اقتضاء، مفاد کنوانسیون بین المللی ساده و هماهنـگ سازی تشریفات گمرکی که در کیوتو در تاریخ ۱۸ می سال ۱۹۷۳ میلادی (برابر با ۲۸ /۲ /۱۳۵۲ هجری شمسی) امضاء شد را به همراه متن اصلاح شده آن پیرامون حمل و نقل گذری، بررسی و پیشنهادهای خود را ارائه نماید.
ماده ۱۱ـ حل و فصل اختلافات
۱ـ هرگونه اختلاف بین هر یک از طرفهای متعاهد، ناشی از تفسیر یا اجرای این موافقتنامه از طریق مذاکره بین طرفهای ذی‌ربط حل و فصل خواهد شد.
۲ـ چنانچه طرفهای ذی‌ربط در اختلاف، ظرف نه ماه از شروع مذاکرات به توافقی دست نیابند، اختلاف به شورای هماهنگی ارجاع خواهد گردید.
۳ـ چنانچه شورای هماهنگی نتواند اختلاف را ظرف یک سال از زمان ارجاع اختلاف به شورا حل و فصل نماید، اختلاف از طریق داوری حل و فصل خواهد گردید. طرفهای اختلاف درخصوص شیوه داوری توافق خواهند نمود.
ماده ۱۲ـ الحاق
۱ـ این موافقتنامه برای الحاق هر کشوری، مفتوح خواهد بود.
۲ـ هر کشوری که قصد الحاق به این موافقتنامه را داشته باشد، کشور امین اسناد را از قصد خود برای الحاق آگاه خواهد نمود. کشور امین اسناد، مراتب را به طرفهای مؤسس جهت بررسی، اعلام خواهد نمود.
۳ـ این موافقتنامه سی روز پس از آن که کشور امین اسناد آخرین تأییدیه مکتوب طرف مؤسس را دریافت نماید برای کشور ملحق شونده لازم الاجراء خواهد گردید.
ماده ۱۳ـ کشور امین اسناد
ترکمنستان کشور امین اسناد این موافقتنامه خواهد بود. کشور امین اسناد، نسخه های تصدیق شده این موافقتنامه را به طرفهای متعاهد ارسال خواهد نمود. کشور امین اسناد، طرفهای متعاهد را از الحاق سایر کشورها به این موافقتنامه و کناره گیری از این موافقتنامه، مطلع خواهد نمود.
ماده ۱۴ـ اصلاحات
این موافقتنامه می تواند پس از تصویب تمام طرفهای متعاهد، اصلاح گردد. تمامی اصلاحات پس از امضاء تمامی طرفهای متعاهد، جزء لاینفک این موافقتنامه خواهند شد.
ماده ۱۵ـ لازم الاجراء شدن
این موافقتنامه پس از گذشت سی روز از تاریخ ارائه اطلاعیه کتبی آخرین طرف مؤسس به کشور امین اسناد از طریق مجاری دیپلماتیک مبنی بر تصویب یا تکمیل تمامی تشریفات قانونی لازم برای لازم الاجراء شدن آن، لازم الاجراء خواهد شد. کشور امین اسناد، طرفهای دیگر را از اطلاعیه های مزبور آگاه خواهد نمود.
ماده ۱۶ـ اعتبار
۱ـ این موافقتنامه به مدت ده سال از تاریخ لازم الاجراء شدن آن معتبر باقی خواهد ماند.
۲ـ هر یک از طرفهای متعاهد می تواند با آگاه نمودن کشور امین اسناد از قصد خود مبنی بر کناره گیری از این موافقتنامه به صورت کتبی، حداقل شش ماه قبل از تاریخ کناره گیری، از این موافقتنامه کناره گیری نماید.
این موافقتنامه در عشق آباد در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۳۹۰ هجری شمسی، برابر با ۲۱ جمادی الاول ۱۴۳۲ هجری قمری، برابر با ۲۵ آوریل ۲۰۱۱ میلادی در یک نسخه اصلی به زبانهای فارسی، عربی، ازبکی، ترکمنی، روسی و انگلیسی که کلیه متون دارای اعتبار یکسان می باشند، امضاء گردید. در صورت اختلاف در تفسیر متن انگلیسی ملاک خواهد بود.
برای گواهی مراتب بالا، نمایندگان طرفهای متعاهد که از سوی رؤسای دولتهای خود مجاز می باشند، این موافقتنامه را امضاء نمودند.
از طرف دولت جمهوری اسلامی ایران
از طرف دولت سلطان نشین عمان
از طرف دولت ترکمنستان
از طرف دولت جمهوری ازبکستان (اصلاحی ۲۲ˏ۱۰ˏ۱۳۹۴)
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده منضم به متن موافقتنامه، شامل: مقدمه و شانزده ماده در جلسه علنی روز سه شنبه مورخ نوزدهم اردیبهشت ماه یکهزار و سیصد و نود و یک مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ ۳ /۳ /۱۳۹۱ به تأیید شورای نگهبان رسید.
رئیس مجلس شورای اسلامی ـ علی لاریجانی