شماره ۱۳۳۳۰۷۹/۱۶ – ۲۹/۳/۱۳۹۲
ریاست محترم هیأت مدیره و مدیرعامل روزنامه رسمی کشوریک نسخه تصویر آیین‌نامه اجرایی مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب اعتیاد به مواد مخدر و روانگردان موضوع تبصره یک ماده ۱۵ اصلاحیه قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.
سرپرست دفتر حقوقی و امور مجلس ـ علی علیزاده
آیین‌نامه اجرایی مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب اعتیاد به مواد مخدر و روانگردان ها موضوع تبصره یک ماده ۱۵ اصلاحیه قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر
مقدمه:
در اجرای تبصره یک ماده ۱۵ اصلاحیه قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب ۱۳۷۶ (مصوب ۹/۵/۱۳۸۹ مجمع تشخیص مصلحت نظام) آیین‌نامه اجرایی مراکز مجاز درمان و کاهـش آسیب اعتیاد به مواد مخدر و روانگردان ها به شرح ذیل به تصویب رسید.
ماده ۱ـ به منظور ارائه خدمات درمان و نیز کاهش آسیب افرادی که به نحوی دچار اعتیاد به مواد مخدر و یا روانگردان گردیده اند مراکز زیر حسب نوع خدمتی که ارائه می نمایند به عنوان مرکز مجاز درمان و کاهش آسیب تعیین می گردند:
۱ـ مرکز درمان سرپایی وابستگی به مواد: به مرکزی اطلاق می گردد که امکانات ارائه خدمات درمان دارویی و غیردارویی برای مصرف کنندگان مواد مخدر و یا روانگردان را داشته باشد.
۲ـ مرکز یا بخش درمان بستری وابستگی به مواد: به مکانی اطلاق می شود که امکانات ارائه خدمات درمان سم زدایی (بازگیری) و خدمات پیشگیری از عود و درمان های غیردارویی را به صورت بستری برای مصرف کنندگان مواد مخدر و یا روان گردان داشته باشد.
۳ـ مرکز اقامتی میان مدت درمان وابستگی به مواد: به مرکزی اطلاق می شود که به صورت اقامتی داوطلبانه و میان مدت (یک تا سه ماه) فعالیت می کند. رویکرد اصلی در این مرکز سم زدایی (بازگیری) به همراه درمان های دارویی و غیردارویی ترجیحاً با مشارکت گروه های همتا و خودیار برای مصرف کنندگان مواد مخدر و یا روانگردان است.
۴ـ مرکز اقامتی خودیاری گروه های همتا: به مرکزی اطلاق می گردد که مددجویان به صورت داوطلبانه برای مدت یک تا سه ماه در آن اقامت کرده و خدمات حمایتی را دریافت می کنند. رویکرد اصلی این مرکز بر مشارکت گروه های همتا و خودیار (معتادان بهبودیافته) به منظور پیشگیری از عود در افرادی است که مراحل سم زدایی (بازگیری) را گذرانده اند.
۵ ـ مرکز اقامتی بلندمدت اجتماع درمان مدار (TC) : مرکزی شبانه روزی (دوره های سه تا شش ماهه) برای ادامه درمان و بازتوانی به افراد وابسته به مواد مخدر و یا روانگردان است. رویکرد اصلی در این مرکز بر تغییر رفتاری و شناختی شامل برنامه های خدمات روان شناختی، مشاوره، آموزش خانواده، تشکیل گروه های خودیار، خدمات مددکاری اجتماعی و پیگیری پس از ترخیص است.
۶ ـ مرکز یا واحد درمان وابستگی به مواد مخدر با داروهای آگونیست: مرکزی مستقل و یا واحدی از مراکز موضوع این ماده است که در آن براساس پروتکل های ابلاغی، درمانگر در اجرای ماده ۴۱ قانون اصـلاحیه قانون اصلاح قـانون مبارزه با مواد مخدر مصوب ۱۳۷۶ مـجاز به استفاده از داروهای آگونیست مواد مخدر (افیونی) برای درمان وابستگی به مواد مخدر می باشد.
۷ـ مرکز مشاوره بیماری های رفتاری: مرکزی است که زیر نظر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی، خدمات مشاوره، آموزش، مراقبت و درمان بیماری های آمیزشی، ایدز و سایر بیماری های قابل انتقال را به افراد داوطلب و افراد مبتلا به بیماری های آمیزشی یا مبتلا به ویروس نقص ایمنی (HIV+) ، معتادان تزریقی، معتادان بی خانمان و خانواده های آنان ارائه می کند.
۸ ـ مرکز کاهش آسیب: مرکزی است که در مورد معتادانی که قادر و یا حاضر به ترک دائم نیستند و به دلیل رفتارهای پرخطری که از خود بروز می دهند به منظور کنترل و کاهش آسیب های آنان به جامعه و سایر افراد و در راستای ترغیب آنها برای درمان تأسیس و اداره می گردد.
تبصره ـ مراکز دولتی و مجاز درمان و کاهش آسیب برای نگهداری معتادان موضوع ماده ۱۶ اصلاحیه قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر در آیین‌نامه مربوطه، توسط دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر(اداره کل درمان و حمایت های اجتماعی) با همکاری دستگاه های اجرایی ذی‌ربط تدوین و به تصویب ستاد مبارزه با مواد مخدر خواهد رسید.
ماده ۲ـ مراکز درمانی با هدف درمان و بهبود معتادان به مواد اعم از مواد مخدر یا روانگردان ها در شرایط مقتضی با مدیریت دولتی، غیردولتی یا خصوصی و یا سازمان های مردم نهاد طبق ضوابط این آیین‌نامه تأسیس و مدیریت می شوند.
ماده ۳ـ هر فرد حقیقی و حقوقی می تواند طبق ضوابط این آیین‌نامه و مقررات مربوطه نسبت به تأسیس و راه اندازی مرکز حسب مورد اقدام نماید.
تبصره ۱ـ دستورالعمل تأسیس و راه اندازی و بهره برداری هر کدام از مراکز توسط کارگروهی مرکب از نمایندگان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر تهیه و پس از تصویب کمیته درمان و حمایت های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر از سوی دبیرکل ستاد ابلاغ می گردد.
تبصره ۲ـ مرجع صدور مجوز تأسیس و راه اندازی و بهره برداری مراکز تبصره ۱ این ماده به صورت ذیل خواهد بود.
۱ـ صدور مجوز برای مرکز درمان سرپایی وابستگی به مواد، مرکز اقامتی میان مدت درمان وابستگی به مواد مرکز اقامتی خودیاری گروه های همتا، مرکز اقامتی بلندمدت اجتماع درمان مدار ( TC) و مرکز کاهش آسیب از طریق سازمان بهزیستی کشور و یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی) مجاز می باشد.
۲ـ مرجع صدور مجوز سایر مراکز موضوع ماده یک این آیین‌نامه صرفاً وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی) خواهد بود.
۳ـ مراکز درمان سرپایی وابستگی به مواد که از سازمان بهزیستی مجوز دریافت کرده اند برای راه اندازی واحد درمان وابستگی به مواد مخدر با داروهای آگونیست می توانند با دریافت مجوز مربوطه از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی) فعالیت نمایند.
تبصره ۳ـ پروتکل های درمانی شامل نحوه اقدام در هر مرکز درخصوص نحوه درمان و داروهای مورد استفاده و نحوه تجویز با تصویب و ابلاغ وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مورد اجرا قرار می گیرد.
ماده ۴ـ نظارت بر عملکرد درمان و کاهش آسیب توسط «کمیته نظارت کشوری بر مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب» متشکل از سه نفر نماینده از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (معاونت درمان، معاونت بهداشت و سازمان غذا و دارو) سه نفر نماینده از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سازمان بهزیستی، امور بیمه ای و امور آسیب های اجتماعی هر کدام یک نفر) یک نفر از سازمان نظام پزشکی کشور و دو نفر نماینده از دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر (اداره کل درمان و حمایت های اجتماعی و دفتر توسعه مشارکت های مردمی و سازمان های مردم نهاد) صورت می پذیرد. دبیرخانه این کمیته در دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر (اداره کل درمان و حمایت های اجتماعی) مستقر می باشد.
تبصره ۱ـ «کمیته نظارت استانی بر مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب» حسب دستورالعمل کمیته نظارت کشوری بر مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب متشکل از نمایندگان دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی، نماینده اداره کل بهزیستی استان، نماینده نظام پزشکی استان و کارشناس درمان و حمایت های اجتماعی و کارشناس مرتبط با حوزه مشارکت های مردمی دبیرخانه شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان مسئولیت نظارت و کنترل بر مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب موضوع این آیین‌نامه را برعهده خواهند داشت.
تبصره ۲ـ دستورالعمل نظارت و ارزیابی مراکز و نحوه برخورد با تخلفات توسط کمیته نظارت کشوری بر مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب تهیه و از سوی دبیرکل ستاد برای اجرا ابلاغ می گردد.ماده۵ ـ سالانه برای تسریع امور نظارت و ارزیابی بر مراکز موضوع این آیین‌نامه اعتبار لازم از محل اعتبارات مصوب ستاد مبارزه با مواد مخدر با تأیید دبیرکل ستاد تعیین می گردد تا در چارچوب مصوبات و زیر نظر کمیته نظارت کشوری بر مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب از سوی دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر (اداره کل درمان و حمایت های اجتماعی) هزینه گردد.
ماده ۶ ـ شرایط و وظایف مؤسس/ مؤسسان برای مراکز درمان سرپایی و بستری مطابق آیین‌نامه تأسیس درمانگاه ها و یا مطب پزشکان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و برای سایر مراکز وظیفه مؤسس صرفاً انجام امور مدیریتی و پشتیبانی و معرفی مسئول فنی می باشد.
ماده ۷ـ مسئولیت کلیه امور درمانی مطابق با پروتکل های ابلاغی در مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب با مسئول فنی خواهد بود.
تبصره ۱ـ شرایط مسئول فنی شاغل در مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب تابع شرایط مندرج در آیین‌نامه و تأسیس درمانگاه ها و مراکز درمانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می باشد.
تبصره ۲ـ پزشک مسئول فنی مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب در دوره های بازآموزی ۵ ساله خود باید حداقل ۵۰ امتیاز از برنامه مدون بازآموزی را به برنامه های آموزشی در زمینه اعتیاد، روانپزشکی و عفونی (هپاتیت و ایدز) اختصاص دهد.
ماده ۸ ـ هرگونه اقدام درمانی اعم از دارویی و غیردارویی خارج از پروتکل های درمانی ابلاغی در مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب تخلف و مشمول مجازات های مداخله غیرمجاز در امور پزشکی خواهد بود.
ماده ۹ـ رعایت دستورالعمل های بهداشتی و درمانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، برای کلیه مراکز مجاز درمان و کاهش آسیب الزامی است. تخلف از این امر علاوه بر پیگرد قانونی لازم از موجبات لغو مجوز به طور موقت و یا دائم می گردد.
ماده ۱۰ـ هر فرد حقیقی یا حقوقی صرفاً مجاز است از یکی از دستگاه های اجرایی مذکور در تبصره ۲ ماده ۳ این آیین‌نامه درخواست صدور مجوز نماید. ارسال کپی مجوز صادر شده توسط دستگاه های اجرایی مربوطه به دبیرخانه شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان الزامی است.
ماده ۱۱ـ مدت اعتبار مجوزهای صادره حسب مورد و متناسب با وظایف هر مرکز براساس دستورالعمل های مربوطه موضوع ماده این آیین‌نامه خواهد بود.
ماده ۱۲ـ افراد حقیقی و یا حقوقی درخواست کننده مجوز باید مدارک کامل شده خود را به صورت کامل به همراه درخواست کتبی به دستگاه اجرایی مربوطه تسلیم نمایند و دستگاه اجرایی صادرکننده مجوز موظف است حداکثر ظرف مدت یک ماه پس از دریافت مدارک، نظر کتبی موافق و یا مخالف خود را (با ذکر دلیل) به داوطلب اعلام نماید. در صورت عدم ارائه پاسخ توسط دانشگاه اجرایی ذی‌ربط، داوطلب می تواند رأساً نسبت به درخواست برای بررسی در کمیته نظارت استانی اقدام نماید.تبصره۱ـ پس از تکمیل مدارک مثبته مدت زمان صدور مجوز نباید از دو ماه بیشتر باشد. مسئول حسن اجرای این تبصره بالاترین مقام مسئول دستگاه اجرایی در استان می باشد.تبصره۲ـ عدم بهره برداری از مرکز چهار ماه پس از صدور مجوز فعالیت و یا توقف در فعالیت بیشتر از سه ماه موجب ابطال مجوز به صورت موقت یا دائمی می گردد.
ماده ۱۳ـ تأسیس هرگونه مرکز خارج از این آیین‌نامه و عدم رعایت ضوابط عمومی، آیین‌نامه ها و دستورالعمل های ابلاغی از سوی مراجع ذیصلاح توسط مراکز موضوع این آیین‌نامه تخلف محسوب می گردد و موجب اعمال مجازات های تعیین شده در قوانین و مقررات مربوطه خواهد بود.
ماده ۱۴ـ در اجرای بند ۲ مصوبات جلسه ۱۲۵ ستاد مبارزه با مواد مخدر دستگاه های اجرایی ذی‌ربط و مراکز درمان و کاهش آسیب و موضوع این آیین‌نامه موظفند نسبت به جمع آوری و ثبت داده های مورد نیاز در سامانه ملی اطلاعات مبارزه با مواد مخدر در حوزه درمان و کاهش آسیب اقدام نمایند.
تبصره ـ عدم همکاری مراکز موضوع این آیین‌نامه با سامانه مذکور به منزله لغو مجوز فعالیت خواهد بود.
ماده ۱۵ـ پس از ابلاغ این آیین‌نامه از سوی دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر کلیه آیین‌نامه ها و دستورالعمل ها مغایر ملغی می گردد.این آیین‌نامه در ۱۵ ماده و ۱۱ تبصره در تاریخ ………… به تأیید وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزیر کشور و دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر رسید و در تاریخ ۱۷/۲/۱۳۹۱ به تصویب ستاد مبارزه با مواد مخدر رسید.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ـ دکتر مرضیه وحیددستجردی
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ـ عبدالرضا شیخ الاسلامی
وزیر کشور و دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر ـ مصطفی محمدنجار