آیین‌نامه صدور انواع گواهینامه‌های رانندگی

شماره ۲۳۹۶۹۸/ت۴۱۷۹۴هـ – ۱۳۹۰/۱۲/۶

هیئت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۹۰/۱۱/۹ بنا به پیشنهاد وزارت کشور و به استناد ‏اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آیین‌نامه صدور انواع ‏گواهینامه‌های رانندگی را به شرح زیر تصویب نمود:‏

ماده ۱ـ هر کس بخواهد با هر نوع وسیله نقلیه موتوری زمینی رانندگی نماید باید ‏گواهینامه رانندگی متناسب با آن وسیله را دارا باشد.‏

تبصره ـ گواهینامه‌ رانندگی برای انواع وسایل نقلیه موتوری و غیرموتوری زمینی ‏حسب شرایط بر اساس تشخیص و اعلام راهنمایی و رانندگی صادر می‌شود.‏

ماده ۲ـ انواع گواهینامه‌های رانندگی با شرایط زیر توسط راهنمایی و رانندگی ‏صادر می‌شود:‏

الف ـ شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهینامه موتورسیکلت (برای رانندگی با ‏موتورسیکلت‌های با حجم موتور تا دویست سی‌سی):‏
1ـ داشتن حداقل هجده سال تمام.‏
2ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی.‏
3ـ ارایه گواهی طی دوره‌های آموزش نظری و عملی از آموزشگاهها یا مراکز مجاز ‏آموزش رانندگی.‏
4ـ قبول شدن در آزمونهای تئوری آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با موتورسیکلت ‏دویست سی‌سی.‏

ب ـ شرایط شرکت در آزمایش‌ها و صدور گواهینامه پایه سوم (برای رانندگی با ‏وسایل نقلیه موتوری با حداکثر مجموع وزن و ظرفیت بار ۵/۳ تن یا حمل حداکثر نه نفر ‏سرنشین با احتساب راننده):‏
1ـ داشتن حداقل هجده سال تمام.‏
2ـ ارایه گواهی سلامت جسمی و روانی از مراجع صلاحیتدار پزشکی.‏
3ـ ارایه گواهی طی دوره‌های آموزش کاربری با وسیله نقلیه مورد تقاضا از آموزشگاهها ‏یا مراکز مجاز آموزش رانندگی.‏
4ـ قبول شدن در آزمونهای نظری آیین‌نامه و مهارت عملی رانندگی با وسیله نقلیه ‏مربوط.‏

تبصره ـ در گواهینامه‌های ویژه، نوع وسیله نقلیه‌ای که دارنده می‌تواند با آن کار و ‏رانندگی نماید قید می‌شود.‏

ماده ۳ـ مدت اعتبار انواع گواهینامه رانندگی ده سال است و پس از پایان اعتبار آن ‏و در صورت احراز سلامت جسمی و روانی، برای دوره‌های ده ساله تجدید می‌شود.
افرادی ‏که سن آنها بیش از هفتاد سال تمام باشد، مکلفند هر پنج سال یک بار جهت احراز ‏سلامت جسمی و روانی و در صورت لزوم، تعویض گواهینامه متناسب با شرایط جسمی و ‏روانی خود به راهنمایی و رانندگی مراجعه نمایند.‏

ماده ۴ـ دارندگان گواهینامه‌های رانندگی موتورسیکلت و پایه سوم در اولین مرحله ‏صدور در سال اول مکلف به رعایت محدودیتها و شرایط ویژه‌ای می‌باشند که در صورت ‏رعایت آنها و رعایت مقررات این آیین‌نامه گواهینامه رانندگی آنان تا سقف مندرج در ماده ‏‏(۳) معتبر خواهد بود.‏

تبصره ـ شرایط و ضوابط مربوط به محدودیتهای رانندگی در سال اول صدور ‏گواهینامه‌های موتورسیکلت و پایه سوم به موجب دستورالعملی خواهد بود که ظرف سه ‏ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه، توسط نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران تهیه و به ‏تأیید وزیر کشور خواهد رسید.‏

ماده ۵ـ راهنمایی و رانندگی می‌تواند در صورت لزوم، آزمایش مجدد مقررات ‏راهنمایی و رانندگی و مهارت عملی را پیش از صدور گواهینامه از درخواست‌کنندگان به ‏عمل آورد.‏

ماده ۶ـ مراجع انجام معاینات پزشکی و همچنین ضوابط احراز سلامت جسمی و ‏روانی درخواست‌کنندکان و هرگونه تغییر در آن به پیشنهاد وزارت بهداشت، درمان و ‏آموزش پزشکی توسط کارگروهی متشکل از نمایندگان وزارتخانه‌های کشور، راه و ‏شهرسازی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و راهنمایی و رانندگی تعیین می‌شود.‏

ماده ۷ـ آزمون آیین‌نامه و مقررات راهنمایی و رانندگی به صورت نوشتاری یا ‏رایانه‌ای انجام می‌گیرد. در موارد خاص، راهنمایی و رانندگی می‌تواند آزمونهای نظری را ‏به صورت شنیداری انجام دهد.‏

ماده ۸ـ مکان آزمون‌ها و نوع وسیله نقلیه برای احراز مهارت عملی رانندگی که ‏متناسب با نوع گواهینامه رانندگی درخواستی متقاضیان است توسط راهنمایی و رانندگی ‏تعیین می‌شود.‏

ماده ۹ـ گواهینامه مجاز برای رانندگی با وسایل نقلیه خاص باید با توجه به اتاق و ‏شاسی وسیله‌نقلیه و متناسب با نوع گواهینامه مربوط در جدول انواع گواهینامه‌ها موضوع ‏ماده (۱۳) این آیین‌نامه، باشد.‏

ماده ۱۰ـ دارنده گواهینامه موتورسیکلت پس از سه سال از اخذ گواهینامه و رسیدن ‏به سن بیست و سه سال تمام می‌تواند با موتورسیکلت‌های با حجم موتور بیش از دویست ‏سی‌سی نیز رانندگی نمایند.‏

تبصره ـ [الحاقی ۱۳۹۸/۶/۲۰]
نحوه استفاده از موتورسیکلت های با حجم موتور بیش از دویست سی سی در امور عملیاتی و مأموریتی توسط کارکنان پایور و پیمانی نیروهای مسلح مطابق ضوابطی است که توسط نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران ابلاغ می شود.

ماده ۱۱ـ [اصلاحی ۱۳۹۸/۶/۲۰]
دارندگان گواهینامه هر پایه به استثنای گواهینامه‌های ویژه و موتورسیکلت ‏می‌توانند با هر نوع وسایل نقلیه در نظر گرفته شده برای پایه قبل، رانندگی نمایند.

تبصره ـ [الحاقی ۱۳۹۸/۶/۲۰]
رانندگی دارندگان گواهینامه پایه سوم با وسایل نقلیه سواری در حوزه حمل و نقل عمومی در صورت سپری شدن دو سال از اخذ گواهینامه رانندگی پایه سوم و داشتن حداقل سن (۲۳) سال تمام بلامانع است.

ماده ۱۲ـ برای رانندگی با وسایل نقلیه دارای جرثقیل، دارا بودن گواهینامه متناسب ‏با نوع و کاربری وسیله نقلیه در جدول انواع گواهینامه‌ها موضوع ماده (۱۳) این آیین‌نامه، ‏الزامی است.‏

ماده ۱۲ـ گواهینامه‌هایی که بر اساس مقررات قبلی صادر شده‌اند به شرح و مطابق ‏جدول زیر معادل‌سازی می‌شوند:‏

۱ـ الف ـ پایه یک گروه «پ» و «ت» معادل پایه یکم

۲ـ پایه دوم و (ب ـ ۲) معادل پایه دوم

۳ـ (ب ـ ۱) معادل پایه سوم‏

۴ـ موتورسیکلت با رعایت ماده (۱۰) این آیین‌نامه، معادل موتورسیکلت.

ماده ۱۴ـ وضعیت ظاهری درخواست‌کننده گواهینامه، از جهت وجود نقص عضو، با ‏گواهی سلامت جسمی و روانی صادر شده از مراکز مجاز پزشکی به وسیله افسران ‏کارشناس راهنمایی و رانندگی تطبیق داده می‌شود و در صورت وجود مغایرت، موضوع به ‏کمیسیون پزشکی نیروی انتظامی ارجاع می‌شود.‏

ماده ۱۵ـ درخواست‌کننده هر نوع گواهینامه رانندگی باید مدارکی را که از طرف ‏راهنمایی و رانندگی اعلام می‌شود به مراجع آگهی شده ارایه نماید.‏

ماده ۱۶ـ مندرجات گواهینامه رانندگی شامل جدول انواع گواهینامه، پایه گواهینامه ‏رانندگی، شناسه اطلاعات دارنده، مدت اعتبار، مشخصات راننده (کدملی)، نام واحد ‏صادرکننده، امضای مقام صادرکننده، شماره و تاریخ صدور، عکس درخواست‌کننده، ‏مهر واحد صدور و سایر مشخصات مرتبط با نوع گواهینامه حسب تشخیص راهنمایی و ‏رانندگی می‌باشد.‏

ماده ۱۷ـ هرگاه درخواست‌کننده گواهینامه رانندگی در آزمایش‌های مربوط موفق ‏شود، گواهینامه رانندگی وی پس از رؤیت مدارک لازم صادر و به او تسلیم خواهد شد.
‏دارنده گواهینامه موظف است ظرف یک ماه پیش از پایان مهلت مقرر، برای تجدید، ‏تمدید مدت اعتبار یا تعویض آن به گواهینامه معادل به راهنمایی و رانندگی مراجعه ‏نماید. راهنمایی و رانندگی هنگام تجدید، تمدید یا تعویض گواهینامه، ضمن دریافت ‏گواهی سلامت جسمی و روانی از درخواست‌کننده، می‌تواند آزمونهای لازم را از وی ‏به عمل آورد.
مأموران راهنمایی و رانندگی و پلیس راه موظفند هنگام بررسی گواهینامه ‏رانندگان در صورتی که تاریخ اعتبار آن سپری شده باشد، گواهینامه رانندگی را با ارایه ‏رسید اخذ و پس از اعمال قانون، گواهینامه یاد شده را برای تمدید یا تجدید به اداره ‏مربوط ارسال نمایند.
دارنده گواهینامه موظف است ظرف یک ماه با مراجعه به واحد ‏مربوط برای دریافت گواهینامه رانندگی جدید اقدام نماید.‏

تبصره ۱ـ دستورالعمل نحوه زمان‌بندی و ضوابط چگونگی انجام آزمونها تجدید، ‏تمدید اعتبار و تجدید آزمون در صورت مردود شدن درخواست‌کننده توسط راهنمایی و ‏رانندگی تهیه می‌شود.‏

تبصره ۲ـ دریافت هرگونه خدمات مربوط به گواهینامه رانندگی منوط به ارایه ‏مفاصاحساب تخلفات رانندگی فرد متقاضی می‌باشد.‏

ماده ۱۸ـ در صورتی که دارنده یک نوع گواهینامه بخواهد برای دریافت نوع دیگر ‏گواهینامه اقدام نماید، موظف است در آزمونهای مربوط شرکت کند. پس از قبول شدن، ‏چنانچه گواهینامه قبلی پیش‌نیاز دریافت گواهینامه مورد درخواست باشد، گواهینامه قبلی ‏از درخواست‌کننده اخذ و گواهینامه جدید صادر و به وی تحویل می‌شود.‏

ماده ۱۹ـ رانندگی با هر نوع تاکسی و وسایل نقلیه عمومی در شهرها و وسایل نقلیه ‏عمومی جاده‌ای، علاوه بر گواهینامه رانندگی متناسب، حسب مورد نیازمند داشتن مجوز ‏از شهرداری و یا دفترچه کار یا برگ صادر شده از سوی وزارت راه و شهرسازی می‌باشد.‏

ماده ۲۰ـ در صورتی که گواهینامه رانندگی مفقود شود یا از بین برود، دارنده آن ‏می‌تواند درخواست صدور المثنا نماید، پس از احراز درستی ادعای درخواست‌کننده و ‏سپری شدن حداکثر دو ماه از زمان اعلام، گواهینامه المثنا صادر و به وی تسلیم می‌شود.‏

ماده ۲۱ـ در صورت فقدان گواهینامه در اثر حوادثی از قبیل آتش‌سوزی، سیل و زلزله ‏با ارایه گواهی از مراجع ذی‌صلاح، گواهی موقت رانندگی برای مدت انتظار صادر می‌شود.‏

ماده ۲۲ـ دارندگان گواهینامه‌های معتبر خارجی (اعم از ایرانیان یا خارجیان) می‌توانند ‏تا شش ماه پس از ورود، در ایران رانندگی نمایند. در صورت تمایل به ادامه رانندگی در ایران ‏باید نسبت به تبدیل گواهینامه خارجی خود به گواهینامه ایرانی اقدام نمایند.‏

ماده ۲۳ـ تبدیل گواهینامه‌های رانندگی معتبر صادر شده از کشورهای خارجی که ‏گواهینامه صادر شده از ایران در قلمرو سرزمینی آنان برای رانندگی معتبر محسوب ‏می‌شود، با رؤیت ترجمه و اصل گواهینامه خارجی و سایر مدارک لازم و احراز سلامت ‏جسمی و روانی درخواست‌کننده صورت می‌پذیرد. در موارد دیگر تبدیل گواهینامه‌های ‏رانندگی با تأیید وزارتخانه‌های کشور و امور خارجه صورت می‌پذیرد.‏

ماده ۲۴ـ مأموران سیاسی و کنسولی و اعضای سازمانهای بین‌المللی می‌توانند ‏برای تبدیل گواهینامه‌های خود مدارک مندرج در ماده (۲۳) این آیین‌نامه را حسب مورد ‏از طریق وزارتخانه‌های امور خارجه و کشور به راهنمایی و رانندگی ارسال نمایند.‏

ماده ۲۵ـ صدور گواهینامه مجدد برای کسانی که گواهینامه رانندگی آنان توقیف ‏شده باشد امکان‌پذیر نیست و در صورت صادر شدن و تحویل از درجه اعتبار ساقط ‏می‌باشد و به وسیله راهنمایی و رانندگی اخذ و ابطال خواهد شد.‏

ماده ۲۶ـ راهنمایی و رانندگی موظف است در صورتی که گواهینامه رانندگی ‏اشتباه یا ناقص صادر شده باشد از دارنده آن اخذ و پس از رفع اشتباه و نقص، گواهینامه ‏صحیح صادر کند و به وی تحویل دهد.‏

ماده ۲۷ـ هرگاه دارنده گواهینامه یکی از شرایط پزشکی موضوع ماده (۶) این ‏آیین‌نامه را از دست بدهد، موظف است ظرف یک ماه به راهنمایی و رانندگی مراجعه ‏نماید. راهنمایی و رانندگی دارنده گواهینامه را برای انجام معاینات و آزمایشهای ضروری ‏پزشکی به مراکز پزشکی مجاز معرفی می‌نماید. در صورت احراز عدم وجود شرایط و ‏صلاحیت رانندگی توسط مراکز یاد شده، گواهینامه از وی اخذ و ابطال می‌شود. ‏در صورت تقاضا، حسب مقررات گواهینامه متناسب با شرایط جسمانی وی تعیین و پس ‏از صدور به وی تسلیم می‌شود.‏

تبصره ـ در صورت کشف نقص عضو مؤثر از سوی مأموران راهنمایی و رانندگی و ‏عدم قید آن در گواهینامه رانندگی، گواهینامه رانندگی اخذ می‌شود و تا زمان بررسی‌های ‏پزشکی و اعلام امکان صدور گواهینامه مجدد، دارنده گواهینامه حق رانندگی ندارد.‏

ماده ۲۸ـ در صورت ارتکاب و تعدد تخلفات مهم و پرخطر رانندگی، بر اساس ‏قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی ـ مصوب ۱۳۸۹ ـ با راننده متخلف رفتار خواهد شد.‏

ماده ۲۹ـ نحوه، شرایط و تعیین مسئول صدور گواهینامه راهبران انواع وسایل حمل ‏و نقل ریلی شهری و حومه، برابر دستورالعملی خواهد بود که به تصویب شورای عالی ‏هماهنگی ترافیک شهرهای کشور می‌رسد.‏

ماده ۳۰ـ راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران مکلف است تا ‏پایان برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، مصوب ۱۳۸۹ نسبت ‏به الکترونیکی نمودن خدمات صدور گواهینامه رانندگی اقدام نماید.‏

معاون اول رئیس جمهور ـ محمدرضا رحیمی

جدول طبقه بندی انواع گواهینامه های رانندگی

ردیف- نوع و یا پایه وسایل نقلیه مجاز برای رانندگی – گواهینامه پیش نیاز- شرط سنی