شماره ۲۵۳/۵۳/۱۰۱۸۹ – ۱۳۸۹/۱۰/۲۱
مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران
به پیوست آیین‌نامه‌های ثبت ارقام گیاهی، معرفی ارقام گیاهی و ثبت ذخایر ژنتیکی گیاهی و ارقام بومی و محلی مربوط به این مؤسسه که به استناد تبصره‌های ۱ و ۲ ماده ۳ قانون ثبت ارقام گیاهی و کنترل و گواهی بذر و نهال مصوب ۲۹/۴/۱۳۸۲ مجلس محترم شورای اسلامی که در دوازدهمین جلسه هیأت امنای سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی به تصویب رسیده جهت درج در روزنامه رسمی ارسال می‌گردد.
رئیس مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال ـ حسن عارفی
هیأت امناء سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در دوازدهمین جلسه هیأت امناء مورخ ۱۸/۷/۱۳۸۸ بنا به پیشنهاد شماره ۲۵۳/۵۲/۷۹۶۱ مورخ ۸/۷/۱۳۸۸ مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال و با استناد به تبصره (۲) ماده (۳) قانون ثبت ارقام گیاهی و کنترل و گواهی بذر و نهال مصوب ۲۹/۴/۱۳۸۲ مجلس شورای اسلامی آیین‌نامه ثبت ارقام گیاهی را به شرح ذیل تصویب نمود:
آیین‌نامه ثبت ارقام گیاهی
ماده ۱ـ تعاریف
قانون: منظور قانون ثبت ارقام گیاهی و کنترل و گواهی بذر و نهال مصوب۲۹/۴/۱۳۸۲ است.
هیأت امناء : هیأت امنای موضوع تبصره (۱) ماده (۲) قانون است.
مؤسسه: مـؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال موضوع ماده (۲) قانون است.
به‌نژادگر: شخص حقیقی یا حقوقی است که رقم گیاهی را برای اولین بار «اصلاح» و یا «کشف و سپس بهبود بخشیده» باشد.
صاحب امتیاز: شخص حقیقی یا حقوقی است که براساس ماده (۵) قانون، امتیاز بهره‌برداری از رقم ثبت شده را دریافت نموده باشد.
رقم: گروهی از گیاهان هستند که در پائین‌ترین رده شناخته شده گیاه‌شناسی بوده و ضمن یکنواختی و پایداری صفات از گروه‌های مشابه متمایز هستند.
رقم مورد حمایت: رقمی است که براساس ماده (۳) قانون و مقررات این آیین‌نامه به ثبت رسیده باشد.
مواد قابل تکثیر: عبارت از بذر و سایر اندام‌های گیاهی تکثیرشونده می‌باشد.
اظهارنامه: درخواست ثبت رقم جدید گیاهی است که به مؤسسه ارائه می‌گردد. تاریخ مندرج در این درخواست تاریخ اظهارنامه محسوب می‌شود.
ماده ۲ـ ثبت رقم
رقمی می‌تواند ثبت شود که براساس ماده (۳) قانون دارای ویژگی‌های ذیل باشد:
۱ـ جدید بودن رقم: رقمی جدید است که تا تاریخ اظهارنامه ثبت، محصول و یا مواد قابل تکثیر آن با موافقت به نژادگر با اهداف تجاری عرضه نشده و یا قراردادی به این منظور منعقد نشده باشد و دارای شرایط ذیل باشد:
الف ـ بیش از یک سال قبل از تاریخ اظهارنامه ثبت در داخل کشور به صورت تجارتی عرضه نشده باشد.
ب ـ بیش از ۴ سال قبل از تاریخ اظهارنامه ثبت در خارج از کشور به صورت تجارتی عرضه نشده باشد. این زمان در مورد درختان مثمر و غیرمثمر بیش از ۶ سال قبل از تاریخ اظهارنامه ثبت می‌باشد.
تبصره ـ چنانچه عرضه رقم جدید با شرایط ذیل صورت گرفته باشد جدید بودن رقم مخدوش نخواهد شد:
الف ـ بدون کسب اجازه از به‌نژادگر،
ب ـ تکثیر هسته اولیه توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی با اجازه کتبی به نژادگر جهت ارزیابی رقم در مزرعه، گلخانه و یا آزمایشگاه،
ج ـ انجام فعالیت‌های ترویجی، تبلیغاتی و تکثیر مقدماتی رقم،
۲ـ تمایز: رقم جدید باید در تاریخ اظهارنامه ثبت در یک یا چند صفت مشخص فیزیولوژیکی، مرفولوژیکی و سایر صفات کمی و کیفی قابل تشخیص، از ارقام شناخته شده موجود متمایز باشد.
۳ـ یکنواختی: در شرایط بروز صفات متمایزکننده، رقم جدید باید از یکنواختی لازم برخودار باشد.
۴ـ پایداری: رقمی پایدار محسوب می‌شود که صفات متمایزکننده آن پس از یک یا چند مرحله از تکثیر، یکنواختی آن رقم تغییر نکند.
ماده ۳ـ نامگذاری رقم جدید
متقاضی ثبت رقم جدید باید در اظهارنامه ثبت رقم، برای آن نامی پیشنهاد نماید. مؤسسه نام پیشنهادی را در صورت احراز شرایط ذیل خواهد پذیرفت:
۱ـ نام پیشنهادی باید به نحوی باشد که امکان شناسایی رقم را فراهم آورد؛
۲ـ نام پیشنهادی نباید منحصراً مرکب از اعداد باشد؛
۳ـ نام نباید به نحوی انتخاب شود که در اثر مشابهت با نام‌های ارقام دیگری از همان‌گونه یا گونه‌های خویشاوند که قبلاً ثبت یا معرفی شده‌اند، ایجاد اشتباه نماید؛
۴ـ نام نباید منجر به گمراهی یا بروز اشتباه در ویژگی‌ها، اعتبار یا شناسایی رقم و یا شناسایی به‌نژادگر گردد؛
۵ ـ نام نباید موجب تضییع حقوق مقدم سایر اشخاص بر ارقام دیگر گردد؛
۶ ـ نام نباید مخل نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد.
تبصره ۱ـ ارقام جدید مربوط به مؤسسات تحقیقاتی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، قبل از انجام آزمون‌های مؤسسه، توسط کمیته انتخاب و نامگذاری رقم سازمان انتخاب و نامگذاری می‌شوند. مؤسسات تحقیقاتی مذکور باید در زمان درخواست ثبت ارقام جدید، نام تأییدشده کمیته انتخاب و نامگذاری رقم سازمان را در اظهارنامه ثبت رقم درج نمایند.
تبصره ۲ـ درصورت که نام پیشنهادی، مورد پذیرش مؤسسه قرار نگرفت متقاضی موظف است حداکثر ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ اعلام کتبی مؤسسه، نام دیگری را پیشنهاد نماید. درصورتی که روز آخر فرصت یادشده مصادف با تعطیلی رسمی باشد؛ نخستین روز کاری بعد از تعطیلی، آخرین فرصت خواهد بود.
تبصره ۳ـ استفاده از ارقام ثبت‌شده باید منحصراً با نام ثبت‌شده صورت پذیرد. استفاده از نام رقم مورد حمایت برای همه کسانی که از آن بهره‌برداری می‌نمایند، الزامی است ولو اینکه دوره حمایت از آن رقم به پایان رسیده باشد.
ماده ۴ـ رقم ثبت‌شده را می‌توان با نام و یا علامت تجاری مشابه با نامِ رقم ثبت‌شده عرضه نمود مشروط به آنکه مجوزرهای لازم از صاحب امتیاز اخذ شود.
ماده ۵ ـ فرایند درخواست ثبت
۱ـ فرآینـد ثبت ارقام جدید گیاهی از تاریخ ارائه اظهـارنامه ثبت رقم به مؤسسه آغاز می‌شود.
۲ـ اظهارنامه ثبت رقم باید به زبان فارسی تکمیل‌شده و حاوی اطلاعات ذیل باشد:
الف ـ نام، مشخصات شناسنامه‌ای، نشانی و کدپستی، شغل و تابعیت متقاضی ثبت و اقامتگاه وی در جمهوری اسلامی ایران؛
ب ـ نام، مشخصات شناسنامه‌ای، نشانی و کدپستی، شغل و تابعیت قائم مقام قانونی متقاضی ثبت و اقامتگاه وی در جمهوری اسلامی ایران، درصورتی که ارائه اظهارنامه توسط قائم مقام قانونی صورت پذیرفته باشد؛
ج ـ نام جنس و گونه؛
د ـ نام پیشنهادی رقم؛
هـ ـ توصیف فنی رقم؛
و ـ توصیف رسمی رقم (شامل مشخصات متمایزکننده رقم).
۳ـ متقاضی باید همزمان با تسلیم اظهارنامه ثبت رقم، مدارک و مواد ژنتیکی موردنیاز را جهت بررسی‌های فنی به مؤسسه تحویل نماید.
۴ـ اظهارنامه ثبت هر رقم باید بطور جداگانه تکمیل شود.
۵ ـ پذیرش اظهارنامه ثبت رقم پس از وصول رسید پرداخت هزینه‌های ثبت صورت خواهد پذیرفت.
۶ ـ مؤسسه هزینه‌های ثبت رقم را براساس تعرفه‌های تعیین شده توسط هیأت امناء اخذ می‌نماید. دستورالعمل تعرفه‌های تعیین شده، توسط مؤسسه به عموم اعلام می‌شود.
۷ـ اگر دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی بطور مشترک درخواست ثبت یک رقم را بنمایند، باید درصد سهم هر یک از آن‌ها در اظهارنامه ثبت رقم بطور مشخص تعیین شده باشد.
۸ ـ درخواست متقاضی به هزینه وی در روزنامه رسمی و نشریه مؤسسه آگهی خواهد شد.
۹ـ هرگونه اعتراضی نسبت به اظهارنامه ثبت رقم، ظرف مدت شش ماه از تاریخ انتشار آگهی موضوع بند (۸) قابل بررسی می‌باشد.
۱۰ـ اشخاص معترض باید اطلاعات، مدارک و مواد ژنتیکی را جهت بررسی‌های فنی ظرف مهلت مقرر در بند (۹) به مؤسسه تحویل نمایند.
۱۱ـ اگر اظهارنامه‌های مشابه از اشخاص مختلف برای ثبت به مؤسسه ارائه شود، اولویت ثبت با اظهارنامه‌ای است که زودتر به مؤسسه واصل شده باشد.
۱۲ـ درصورتی که متقاضی ثبت رقم، قبلاً در یکی از کشورهایی که با جمهوری اسلامی ایران توافقنامه حمایت از حقوق مالکیت معنوی ارقام جدید گیاهی منعقد نموده‌اند درخواست ثبت رقم یادشده را نموده باشد، دارای حق‌تقدم خواهد بود مشروط به آنکه از تاریخ درخواست مذکور بیش از ۱۲ ماه نگذشته باشد.
ماده ۶ ـ بررسی فنی رقم
۱ـ مؤسسه صحت اطلاعات ارائه‌شده در اظهارنامه ثبت رقم را به شرح ذیل مورد بررسی قرار می‌دهد:
الف ـ دارا بودن شرایط مندرج در ماده (۲) این آیین‌نامه؛
ب ـ تائید خصوصیات ویژه رقم مورد ادعای متقاضی؛
تبصره ـ مؤسسه موظف است دستورالعمل‌های اجرایی آزمون تمایز، یکنواختی و پایداری ارقام گونه‌های مختلف را تهیه و منتشر نماید.
۲ـ مؤسسه می‌تواند درصورت لزوم بررسی‌های فنی مندرج در بندهای (۲) ، (۳) و (۴) ماده (۲) و بند (۱) ماده (۶) این آیین‌نامه را به اشخاص حقیقی و یا حقوقی واجد شرایط واگذار نماید.
۳ـ متقاضی ثبت رقم موظف است مواد گیاهی، اطلاعات و مدارک تکمیلی را که ممکن است برای انجام بررسی‌های فنی ثبت رقم لازم باشد به مؤسسه ارائه نماید.
۴ـ درصورتی که متقاضی ثبت رقم ظرف مدت یک ماه اطلاعات، مدارک و مواد گیاهی موضوع بند (۳) را به مؤسسه ارائه ننماید، اظهارنامه ثبت رقم رد خواهد شد. مگر اینکه متقاضی دلایل موجهی را در این خصوص ارائه نماید.
تبصره ـ مؤسسه می‌تواند درصورت لزوم در هر مرحله از بررسی فنی رقم، با تشکیل کارگروه‌های فنی متشکل از متخصصین امر از نظرات مشورتی آن‌ها استفاده نماید.
۵ ـ قبول یا رد اظهارنامه براساس اطلات منتج در هر مرحله از بررسی‌های فنی برعهده کمیته فنی ثبت رقم می‌باشد. این کمیته متشکل است از معاون شناسایی و ثبت ارقام مؤسسه و ۴ نفر متخصص صاحب نظر که برحسب نوع محصول توسط رییس مؤسسه برای مدت ۲ سال انتخاب می‌شوند. کمیته می‌تواند درصورت نیاز از سایر متخصصین واجد شرایط دعوت به عمل آورد. انتخاب مجدد اعضاء کمیته بلامانع می‌باشد.
۶ ـ کمیته فنی ثبت رقم مجاز است برای احراز شرایط ثبت رقم، اطلاعات به دست آمده از روش‌های مختلف « آزمون مستقیم»، « مشاهده در محل» و « بررسی اطلاعات و اسناد موجود مربوط به کشورهایی که عضو کنوانسیون بین‌المللی حمایت از ارقام جدید گیاهی بوده و با ج.ا. ایران توافقنامه حمایت از حقوق مالکیت معنوی دارند» را مبنای تصمیم‌گیری قرار دهد.
ماده ۷ـ ثبت رقم و اعطای حقوق به‌نژادگر
۱ـ مؤسسه درصورت احراز شرایط مندرج در مواد (۲) ، (۵) و (۶) این آیین‌نامه نسبت به ثبت رقم اقدام نموده و امتیاز حقوق به‌نژادگر را اعطاء می‌نماید.
۲ـ مؤسسه باید نتیجه تأیید یا عدم تأیید ثبت رقم و اعطاء امتیاز حقوق به‌نژادگر را حداکثر ظرف مدت یک ماه پس از تکمیل بررسی فنی موضوع ماده (۶) این آیین‌نامه به متقاضی اعلام نماید.
ماده ۸ ـ انتقال حقوق به‌نژادگر
۱ـ امتـیاز حقوق به‌نژادگر ناشـی از ثبت رقم هـمانند سایر امـوال و دارایی‌ها، قابل انتقال است.
۲ـ هرگونه انتقال حقوق به‌نژادگر باید در دفاتر اسناد رسمی به ثبت رسیده و کتباً به مؤسسه اطلاع داده شود.
ماده ۹ـ شرایط اعطای حقوق به‌نژادگر
۱ـ امتیاز حقوق به‌نژادگر به وی یا قائم مقام قانونی او تعلق می‌گیرد.
۲ـ اگر دو یا چند شخص حقیقی و حقوقی به صورت مشترک رقمی را به ثبت رسانده باشند، امتیاز حقوق به‌نژادگر براساس بند(۷) ماده(۵) این آیین‌نامه بین آن‌ها تقسیم خواهد شد.
۳ـ چنانچه « اصلاح» و یا « کشف توام با بهبود» رقم گیاهی درنتیجه مأموریت یا پیمان استخدامی باشد حقوق به‌نژادگر متعلق به کارفرما خواهد بود؛ مگر آنکه خلاف آن در قرارداد استخدام شرط شده باشد.
ماده۱۰ـ حمایت از رقم
۱ـ با توجه به بندهای (۳) و (۴) این ماده، انجام فعالیت‌های زیر در ارتباط با رقم مورد حمایت به عنوان مواد قابل تکثیر منوط به اخذ مجوز کتبی از دارنده امتیاز حقوق به‌نژادگر می‌باشد:
الف ـ تولید یا تکثیر،
ب ـ آماده‌سازی به منظور تکثیر،
ج ـ عرضه به منظور استفاده تجاری،
د ـ صادرات مواد قابل تکثیر،
هـ ـ واردات مواد قابل تکثیر،
و ـ انبار کردن و ذخیره‌سازی مواد قابل تکثیر به منظور انجام یکی از موارد (الف) تا (هـ) این بند،
۲ـ مجوز صادره توسط صاحب امتیاز ممکن است منوط به شرایط و محدودیت‌هایی باشد. در صـورت عدم اخذ مجـوز از صاحب امتیـازِ حقوق به‌نژادگر، بهره‌برداری از محصولی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم از گیاه یا مواد برداشت‌شده به دست آید، غیرمجاز می‌باشد.
۳ـ شرایط مندرج در بندهای (۱) و (۲) این ماده به موارد زیر نیز تعمیم می‌یابد:
الف ـ ارقامی که اساساً از یک رقم مورد حمایت به دست آمده باشند که خود از رقم دیگری مشتق نشده باشد.
ب ـ ارقـامی که براسـاس بند (۲) ماده (۲) به طور واضح از رقـم مورد حمایت متمایز نباشند.
ج ـ ارقامی که تولیدشان مستلزم استفاده مکرر از رقم مورد حمایت باشد.
تبصره ـ رقمی مشتق شده از رقم دیگر قلمداد می‌گردد که:
اولاً ـ از رقم اولیه یا رقم دیگری که خود از یک رقم اولیه مشتق شده به دست آید، به طوری که ویژگی‌های اصلی ناشی از ژنوتیپ رقم اولیه حفظ شود؛
ثانیاً ـ به وضوح از رقم اولیه قابل تشخیص باشد؛
ثالثاً ـ ویژگی‌های اصلی آن به جز تفاوت‌های ناشی از فرآیند اشتقاق، از نظر تظاهـر صفات اصلی که مختص ژنوتیپ و یا ترکیب ژنوتیـپ‌ها است، شبـیه رقم اولیه باشد.
۴ـ دوره حمایت از حقوق به‌نژادگر به مدت مقرر در ماده (۵) قانون خواهد بود.
۵ ـ معافیت از حقوق به‌نژادگر:
موارد زیر درخصوص استفاده از رقم مورد حمایت مشمول حقوق به‌نـژادگر نمی‌شود:
الف ـ استفاده از رقم مورد حمایت برای اهداف غیرتجاری؛
ب ـ استفاده برای تحقیقات به‌نژادی ارقام جدید؛
ج ـ بذر خودمصرفی کشاورزان خرده‌پا از رقم مورد حمایت؛
تبصره ـ شمول کشاورزان خرده‌پا حسب نوع محصول، نوع کشت و منطقه جغرافیایی توسط مؤسسه تعیین خواهد شد.
۶ ـ استیفای حقوق به‌نژادگر: حقوق به‌نژادگر شامل « موادِ گیاهی رقم مورد حمایت» ، « موادِ حاصل از هرگونه فرآیند بر مواد برداشت‌شده از رقم مورد حمایت» و « هر نوع ماده استخراج شده از مواد مذکور» نمی‌شود، مشروط به آنکه رقم مورد حمایت توسط صاحب امتیاز یا با مجوز او فروخته شده یا به بازار عرضه شده باشد.
۷ـ پایش رقم مورد حمایت:
الف ـ مؤسسه مجاز است درصورت درخواست صاحب امتیاز حقوق به‌نژادگر، تولید و تکثیر بذر یا نهال رقم مورد حمایت را در کشور به موجب قراردادی پایش نماید.
ب ـ دارنده صاحب امتیاز حقوق به‌نژادگر در طی دوره‌ای که حقوق مذکور معتبر است، ملزم خواهد بود که در صورت درخواست مؤسسه، نمونه‌های قابل قبولی از مواد گیاهی قابل تکثیر رقم مورد حمایت را ارائه دهد تا با ویژگی‌های رقم ثبت شده مطابقت داده شود.
ج ـ صاحـب امتیاز حـقوق به‌نـژادگر در طـی دوره‌ای که امتـیاز حقـوق وی معتبر است، ملزم خواهد بود که درصورت لزوم، اطلاعات و مدارک لازم جهت حصول اطمینان از انجام صحیح وظایف قانونی مرتبط با رقم مورد حمایت را در اختیار مؤسسه قرار دهد.
ماده ۱۱ـ اطلاع‌رسانی
۱ـ اطلاعات موضوع بند (۲) ماده (۵) این آیین‌نامه در مؤسسه نگهداری می‌شود.
۲ـ هر شخصی که به موجب قانون ذی‌نفع باشد می‌تواند به مدارک و اطلاعات ذیل دسترسی یابد.
الف ـ مدارک مربوط به درخواست‌های موضوع این آیین‌نامه؛
ب ـ مدارک مربوط به اعطای امتیاز حقوق به‌نژادگر؛
ج ـ مدارک مربوط به بررسی‌های مزرعه‌ای، آزمایشگاهی و گلخانه‌ای در ارتباط با رقم مورد نظر؛
۳ـ مؤسسه ملزم است کلیه مدارک مربوط به ثبت رقم را به مدت ۱۰ سال بعد از انصراف یا رد اظهارنامه یا انقضاء یا لغو امتیاز حقوق به‌نژادگر حفظ نماید.
ماده ۱۲ـ چاپ و انتشارات
موارد ذیل به هزینه متقاضی در روزنامه رسمی و نشریه مؤسسه منتشر خواهد شد:
الف ـ درخواست ثبت رقم،
ب ـ انصراف از اظهارنامه ثبت رقم،
ج ـ رد اظهارنامه ثبت رقم،
د ـ اعطای امتیاز حقوق به‌نژادگر،
هـ ـ واگذاری امتیاز و مجوزهای مربوط به امتیاز حقوق به‌نژادگر،
و ـ تغییر اشخاص حقیقی و حقوقی متقاضی ثبت رقم و دارندگان امتیاز حقوق به‌نژادگر،
ز ـ لغو امتیاز حقوق به‌نژادگر،
ح ـ هرگونه اعلامیه دیگری در ارتباط با ثبت ارقام که به تشخیص مؤسسه چاپ آن ضروری باشد.
ماده ۱۳ـ فسخ حقوق به‌نژادگر
در شرایط ذیل حقوق به‌نژادگر فسخ می‌شود:
۱ـ چنانچه رقم مورد حمایت شرایط مندرج در بندهای (۳) و (۴) ماده (۲) این آیین‌نامه را از دست داده باشد.
۲ـ در صورتی که از صاحب امتیازِ حقوق به‌نژادگر، انجام یکی از موارد ذیل درخواست شود و وی ظرف مدت شش ماه:
الف ـ اطلاعات، اسناد و مواد گیاهی را که برای تداوم حمایت از رقم مورد نظر لازم است، ارائه ندهد؛
ب ـ وجوه سالانه مربوط به حمایت از رقم را پرداخت نکند؛
ج ـ نام مناسب به عنوان نام جایگزین رقم مورد حمایت پیشنهاد ننماید.
ماده ۱۴ـ ابطال حقوق به‌نژادگر
در موارد ذیل حقوق به‌نژادگر ابطال می‌گردد:
۱ـ رقم در زمان اعطای امتیاز حقوق به‌نژادگر فاقد شرایط مندرج در بندهای (۱) و (۲) ماده (۲) این آیین‌نامه بوده باشد.
۲ـ امتیاز حقوق به‌نژادگر به اشتباه به شخصی اعطاء شده باشد که ذی‌حق آن نبوده است.
ماده ۱۵ـ تعرفه‌های مربوط به ثبت ارقام جدید گیاهی و حمایت از حقوق به‌نژادگر و نحوه پرداخت آن‌ها براساس دستورالعمل‌های جداگانه‌ای خواهد بود که با پیشنهاد مؤسسه به تصویب هیأت امناء خواهد رسید.
ماده ۱۶ـ این آیین‌نامه در ۱۶ ماده در تاریخ۱۸/۷/۱۳۸۸ به تصویب هیأت امناء سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی رسیده است.
آیین‌نامه معرفی ارقام گیاهی
هیأت امناء سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در دوازدهمین جلسه هیأت امناء مورخ ۱۸/۷/۱۳۸۸ بنا به پیشنهاد شماره ۲۵۳/۵۲/۷۹۶۱ مورخ ۸/۷/۱۳۸۸ مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال و با استناد به تبصره (۲) ماده (۳) قانون ثبت ارقام گیاهی و کنترل و گواهی بذر و نهال مصوب ۲۹/۴/۱۳۸۲ مجلس شورای اسلامی آیین‌نامه معرفی ارقام گیاهی را به شرح ذیل تصویب نمود:
آیین‌نامه معرفی ارقام گیاهی
ماده ۱ـ تعاریف
قانون: منظور قانون ثبت ارقام گیاهی و کنترل و گواهی بذر و نهال مصوب ۲۹/۴/۱۳۸۲ است.
هیأت امناء: هیأت امنای موضوع تبصره (۱) ماده (۲) قانون است.
مؤسسه: مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال موضوع ماده (۲) قانون است.
به‌نژادگر: شخص حقیقی یا حقوقی است که رقم گیاهی را برای اولین بار « اصلاح» و یا « کشف و سپس بهبود بخشیده» باشد.
مواد قابل تکثیر: عبارت از بذر و سایر اندام‌های گیاهی تکثیرشونده می‌باشد.
اظهارنامه: درخواست معرفی رقم گیاهی است که به مؤسسه ارائه می‌گردد. تاریخ مندرج در این درخواست تاریخ اظهارنامه محسوب می‌شود.
ماده ۲ـ شرایط معرفی رقم
رقمی قابل معرفی است که واجد شرایط ذیل باشد:
۱ـ قبلاً توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی دیگر معرفی و یا ثبت نشده باشد؛
۲ـ رقم قابل معرفی باید از ارقام دیگر متمایز بوده و دارای یکنواختی و پایداری (DUS-Distinctness, Uniformity and Stability) باشد؛
۳ـ رقم باید حداقل استانداردهای موردنیاز را با توجه به گونه گیاهی و دستورالعمل‌های مربوطه در کشور دارا باشد؛
۴ـ در آزمایش‌های بررسی ارزش زراعی(VCU-Value for Cultivation and Use)، موارد ادعا و برتری‌های اعلام شده توسط به‌نژادگر به اثبات رسیده باشد.
تبصره ۱ـ عبارت معرفی (Introduction) در این آیین‌نامه به منزله معرفی رقم بعد یا همزمان با ثبت است.
تبصره ۲ـ معرفی رقم به منظور تجاری‌سازی پس از انجام آزمون‌های لازم توسط مؤسسه انجام می‌گیرد.
تبصره ۳ـ کلیه مسئـولیت‌های مرتبـط با فرآینـد تولید ارقـام جدیـد گیاهی (آزادسازی = Release) که بوسیله مؤسسات تحقیقاتی صورت می‌گیرد، بر عهده مؤسسات ذیربط بوده و دستورالعمل اجرایی آن توسط سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی تهیه و به مؤسسات ذیربط ابلاغ می‌گردد.
تبصره ۴ـ استانداردها و دستورالعمل‌های موضوع این ماده توسط مؤسسه برای هر محصول تهیه، تدوین و اعلام خواهد شد.
ماده ۳ـ فرآیند بررسی اظهارنامه معرفی رقم
۱ـ فرآیند معـرفی ارقام گیاهی از تاریخ ارائه اظهارنامه مـعرفی رقم به مؤسسه آغاز می‌شود.
۲ـ اظهارنامه معرفی رقم باید به زبان فارسی تکمیل شده و حاوی اطلاعات ذیل باشد:
الف ـ نام، مشخصات شناسنامه‌ای، نشانی و کدپستی، شغل و تابعیت متقاضی معرفی رقم و اقامتگاه وی در جمهوری اسلامی ایران؛
ب ـ نام، مشخصات شناسنامه‌ای، نشانی و کدپستی، شغل و تابعیت قائم‌مقام قانونی متقاضی معرفی رقم و اقامتگاه وی در جمهوری اسلامی ایران، در صورتی که ارائه اظهارنامه توسط قائم‌مقام قانونی صورت پذیرفته باشد؛
ج ـ نام جنس و گونه؛
د ـ نام پیشنهادی رقم؛
هـ ـ توصیف فنی رقم شامل اطلاعات مربوط به موارد ادعا و برتری رقم.
۳ـ متقاضی باید همزمان با تسلیم اظهارنامه معرفی رقم، مقدار مورد نیاز هسته‌های اولیه بذر یا نهال را براساس دستورالعمل مربوط تهیه و به مؤسسه ارائه نماید.
۴ـ اظهارنامه معرفی هر رقم باید بطور جداگانه تکمیل شود.
۵ ـ پذیرش اظهارنامه معرفی رقم پس از وصول رسید پرداخت هزینه‌های معرفی صورت خواهد پذیرفت.
۶ ـ مـؤسسه هزینه‌های معرفی رقـم را بر اساس تعرفه‌های تعیین شده توسط هیأت امناء اخذ می‌نماید. دستورالعمل تعرفه‌های تعیین شده، توسط مؤسسه به عموم اعلام می‌شود.
ماده ۴ـ فرآیند بررسی فنی معرفی رقم
۱ـ اظهارنامه معرفی رقم به انضمام مدارک لازم توسط مؤسسه بررسی می‌شود و در صورتی که مطابق با آیین‌نامه تهیه شده باشد و اشکال اساسی نداشته باشد، جهت انجام آزمون‌های لازم به کمیته معرفی رقم ارسال می‌شود.
۲ـ کمیته معرفی رقم انجام آزمون تمایز، یکنواختی و پایداری (DUS) را به کمیته فنی ثبت رقم و انجام آزمون ارزش زراعی (VCU) را به گروه‌های کاری محصولی که به همین منظور تعیین می‌شوند، ارجاع خواهد نمود.
۳ـ مؤسسه موظف است نظرات فنی و تخصصی مؤسسات مرتبط تحقیقاتی، درخصوص ارقام بخش خصوصی را نیز استعلام نماید. مؤسسات مذکور باید حداکثر ظرف مدت ۶ ماه نسبت به ارائه پاسخ به مؤسسه اقدام نمایند.
۴ـ گروه‌کاری محصولی موظف است بلافاصله پس از دریافت اظهارنامه معرفی رقم و هسته‌های اولیه، بر اساس دستورالعمل‌های مؤسسه، اقدام به بررسی فنی و امکان‌سنجی انجام آزمون نماید.
۵ ـ گروه‌کاری محصولی، حداکثر ظرف مدت ۱۴ روز، نسبت به ارسال گزارش امکان انجام آزمون ارزش زراعی به کمیته معرفی رقم اقدام خواهد کرد.
۶ ـ کمیته معرفی موظف است ظرف مدت ۱۴ روز پس از دریافت گزارش گروه‌کاری، نسبت به بررسی و اظهارنظر نهایی اقدام و نتیجه را به مؤسسه اعلام نماید.
۷ـ مؤسسه موظف است مراتب عدم تأیید و یا کافی نبودن دلایل و اطلاعات مرتبط با رقم مورد بررسی را حداکثر ظرف مدت ۱۴ روز با ذکر دلیل به متقاضی اعلام نماید.
۸ ـ گروه‌کاری محصولی موظف است در صورت امکان انجام آزمون ارزش زراعی، اقدامات و هماهنگی‌های لازم را برای انجام آزمون در مناطق مناسب منطبق با ادعای به‌نژادگر به عمل آورد. گروه‌کاری محصولی مجاز است برای انجام آزمون ارزش زراعی از مراکز و مؤسسات تحقیقاتی ذیربط نیز استفاده نماید.
۹ـ نتایج «آزمون تمایز، یکنواختی و پایداری» و «آزمون ارزش زراعی» حداکثر ظرف مدت ۳۰ روز برای اتخاذ تصمیم به کمیته معرفی رقم ارائه خواهد شد.
۱۰ـ کمیته معرفی رقم نتیجه نهایی بررسی فنی معرفی رقم را حداکثر ظرف مدت ۳۰ روز به مؤسسه گزارش خواهد نمود.
۱۱ـ مؤسسه پس از وصول تأییدیه از کمیته معرفی رقم نسبت به ابلاغ آن به متقاضی اقدام می‌نماید.
۱۲ـ مؤسسه موظف است نام ارقام تأیید شده را جهت استحضار به دبیر هیأت امناء و رییس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ارائه نماید.
تبصره ـ در صورتی که روز آخر فرصت‌های مقرر مصادف با تعطیلی رسمی باشد؛ نخستین روز کاری بعد از تعطیلی، آخرین فرصت محسوب خواهد شد.
ماده ۵ ـ مؤسسه موظف است نام رقم تأییدشده را در فهرست ارقام ملی منتشر نماید.
ماده ۶ ـ کمیته معرفی رقم
کمیته معرفی رقم در مؤسسه مستقر بوده و اعضاء آن عبارتند از:
۱ـ رییس مؤسسه (رییس کمیته)،
۲ـ معاون شناسایی و ثبت ارقام گیاهی مؤسسه (دبیر کمیته)،
۳ـ دو نفر متخصص به‌نژادگر گیاهان دگرگشن (حسب مورد)،
۴ـ دو نفر متخصص به‌نژادگر گیاهان خودگشن (حسب مورد)،
۵ ـ یک نفر نماینده تام‌الاختیار سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (عضو ثابت)،
۶ ـ یک نفر نماینده تام‌الاختیار معاونت تولیدات گیاهی وزارت جهاد کشاورزی (عضو ثابت)،
۷ـ رییس مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر (عضو ثابت)،
۸ ـ رییس مؤسسه محصولی ذیربط (حسب مورد)،
۹ـ معاون تحقیقات کنترل و گواهی بذر مؤسسه (عضو ثابت)،
۱۰ـ رییس بانک ژن گیاهی ملی ایران (عضو ثابت)،
۱۱ـ رییس بانک ژن گیاهان جنگلی و مرتعی (عضو ثابت)،
تبصره ـ متخصصین صاحب‌نظر در بندهای ۳ و ۴ به پیشنهاد رییس مؤسسه و با حکم رییس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی به مدت دو سال منصوب می‌شوند و انتخاب مجدد ایشان بلامانع می‌باشد.
ماده ۷ـ شرح وظایف کمیته معرفی رقم
۱ـ تدوین و تصویب آیین‌نامه داخلی کمیته؛
۲ـ تهیه و تدوین کلیه دستورالعمل‌های مورد نیاز معرفی رقم؛
۳ـ تعیین حداقل استانداردهای مورد نیاز هر نوع محصول در رابطه با معرفی رقم؛
۴ـ هدایت و نظارت بر فرایند انجام آزمون‌های ارزش زراعی ارقام؛
۵ ـ تشکیل گروه‌های کاری محصولی برای انجام آزمون ارزش زراعی (VCU) و بررسی‌های فنی؛
۶ ـ اخذ نظر کمیته فنی ثبت رقم در خصوص ادعای تمایز، یکنواختی و پایداری (DUS) در رابطه با معرفی رقم؛
۷ـ تأئید یا رد درخواست متقاضیان معرفی رقم بر اساس گزارش گروه‌کاری محصولی و کمیته فنی ثبت رقم؛
۸ ـ نامگذاری رقم بر اساس ماده (۳) آیین‌نامه ثبت ارقام گیاهی (ارقام ثبت شده با همان نام معرفی می‌شوند).
ماده ۸ ـ این آیین‌نامه در ۸ ماده در تاریخ ۱۸/۷/۱۳۸۸ به تصویب هیأت امناء سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی رسیده است.
وزارت جهاد کشاورزی ـ مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال
آیین‌نامه ثبت ذخائر ژنتیکی گیاهی و ارقام بومی و محلی کشور
هیأت امناء سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در دوازدهمین جلسه هیأت امناء مورخ ۱۸/۷/۱۳۸۸ بنا به پیشنهاد شماره ۲۵۳/۵۲/۷۹۶۱ مورخ ۸/۷/۱۳۸۸ مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال در اجرای تبصره (۱) ماده (۳) قانون ثبت ارقام گیاهی و کنترل و گواهی بذر و نهال مصوب ۲۹/۴/۱۳۸۲ مجلس شورای اسلامی در زمینه ثبت ذخائر ژنتیک گیاهی به نام دولت جمهوری اسلامی ایران، آیین‌نامه ثبت ذخائر ژنتیکی گیاهی و ارقام بومی و محلی کشور را به شرح ذیل تصویب نمود:
آیین‌نامه ثبت ذخائر ژنتیکی گیاهی و ارقام بومی و محلی کشور
ماده ۱ـ ثبت ذخائر ژنتیکی گیاهی و ارقام بومی و محلی کشور صرفاً به نام دولت جمهوری اسلامی ایران مجاز می‌باشد.
ماده ۲ـ درخواست ثبت ذخائر ژنتیکی گیاهی و ارقام بومی و محلی کشور فقط توسط بانک ژن گیاهی ملی ایران انجام می‌گیرد.
ماده ۳ـ مؤسسه به منظور ثبت ذخائر ژنتیکی گیاهی و ارقام بومی و محلی کشور از اطلاعات شناسنامه‌ای و ارزیابی بانک ژن گیاهی ملی ایران استفاده خواهد نمود.
ماده ۴ـ هرگونه دسترسی و بهره‌برداری از ذخائر ژنتیکی گیاهی و ارقام بومی و محلی کشور که جمهوری اسلامی ایران کشور تأمین‌کننده آن‌ها محسوب می‌شود و نیز صادرات و خروج گونه‌های اهلی یا وحشی گیاهی که مرکز پیدایش یا مرکز تنوع آن‌ها جمهوری اسلامی ایران باشد منوط به پذیرش و رعایت شرایط موافقتنامه‌های انتقال مواد و منابع ژنتیکی توسط متقاضیان خواهد بود.
ماده ۵ ـ متن و محتوای موافقتنامه‌های انتقال مواد و منابع ژنتیکی توسط مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال و با همکاری بانک ژن گیاهی ملی ایران تهیه و ابلاغ خواهد شد.
ماده ۶ ـ این آیین‌نامه در ۶ ماده در تاریخ ۱۸/۷/۱۳۸۸ به تصویب هیأت امناء سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی رسیده است.