ماده ۱- تبصره‌های ماده (۷) قانون آئین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی به شرح ذیل اصلاح میشود:
تبصره ۱- سایر مسؤولین دستگاههای اجرائی و قضائی اعم از دولتی یا غیردولتی که از طرف هیأت رئیسه برای دفاع و توضیح طرح یا لایحه دعوت شده‌اند می‌توانند در جلسات مجلس شرکت نمایند.
تبصره ۲- رئیس و دادستان دیوان محاسبات، معاون امورمجلس هریک از وزیران و آن عده از کارکنان مجلس که حضور آنان در صحن مجلس ضروری باشد و معاونین امورمجلس دیگر دستگاهها و نهادها با اجازه هیأت رئیسه حق حضور در جلسات را دارند. این افراد می‌توانند در جلساتی که موضوع دستور مجلس مرتبط با وزارتخانه و سازمان آنها باشد شرکت نمایند.
ماده ۲- اصلاحات ذیل در مواد (۲۱) و (۲۳) انجام میشود:
الف- در بند(۲) ماده(۲۱) عبارت «نظارت بر» حذف و کلمه «اداره» جایگزین میشود.
ب- بندهای (۱)، (۳)، (۸)، (۱۰) و (۱۲) ماده (۲۳) به شرح زیر اصلاح میشود.
۱- در بند (۱) کلمه «مسؤولیت» حذف و عبارت «نظارت‌بر» جایگزین میشود.
۲- در بند (۳) عبارت «مشارکت در» حذف میشود.
۳– بند (۸) به شرح ذیل اصلاح میشود:
– تصمیم گیری در خصوص دعوت از اشخاص حقیقی و حقوقی و موافقت با حضور اشخاص متقاضی جهت شرکت و یا اظهارنظر در مجلس.
۴- در بند (۱۰) عبارت«و اتخاذ تصمیم در موارد اختلافی یا عدم رعایت آئین‌نامه» به آخر بند اضافه میشود.
۵- بند (۱۲) به شرح ذیل اصلاح میشود:
– تصویب سازوکار لازم جهت بهبود روشهای نظارتی و ساماندهی امورناظرین منتخب مجلس وکمیسیونها در مجامع و شوراها و دریافت گزارش آنان.
ماده ۳ – در ماده (۲۵) اصلاحات ذیل انجام میشود:
الف- عبارت‌های «از هیأت رئیسه» و «و هیأت رئیسه» حذف میشود.
ب – عبارت«هیأت رئیسه مکلف است» حذف و عبارت «کمیسیون تدوین آئین‌نامه داخلی مکلف است» جایگزین میشود.
ماده ۴ – در ماده(۲۹) عبارت«سایر کمیسیونهای خاص و تخصصی بنابه تشخیص هیأت رئیسه و رؤسای شعب دارای حداقل نوزده و حداکثر بیست و سه نفر عضو خواهند بود» حذف و عبارت «تعداد اعضاء کمیسیونهای اصل نودم (۹۰) قانون اساسی و تخصصی و نیزنفرات عضو با رعایت مواد این آئین‌نامه و رأی اکثریت نسبی اعضاء جلسه مشترک هیأت رئیسه و رؤسای شعب تعیین میشود» جایگزین میشود.
ماده ۵- ماده (۳۲) آئین‌نامه داخلی به شرح ذیل اصلاح می‌گردد:
ماده ۳۲- به منظور سامان دادن و کارآمد سازی مجلس و نمایندگان، خصوصاً نسبت به طرز کار قوای مجریه و قضائیه و مجلس مبتنی بر اصول متعدد قانون اساسی بالاخص اصل نودم (۹۰)، کمیسیونی به نام اصل نودم(۹۰) قانون اساسی تشکیل می‌گردد تا طبق قوانین مصوب مربوط به خود اداره و انجام وظیفه نماید. اعضاء این کمیسیون به شرح ذیل است:
۱- از هرکمیسیون تخصصی یک‌نفر با معرفی کمیسیون مربوطه.
۲- هشت(۸) نفر ازنمایندگان که توسط رؤسای شعب و هیأت رئیسه به عنوان اعضاء ثابت انتخاب می‌شوند.
تبصره ۱- رئیس کمیسیون با پیشنهاد هیأت رئیسه مجلس از بین اعضاء ثابت کمیسیون و با رأی مجلس انتخاب می‌گردد.
تبصره ۲- اعضاء ثابت کمیسیون نباید عضو کمیسیونهای تخصصی مجلس باشند.
ماده ۶ – بندهای (۱) الی (۶) و تبصره (۲) بند (۷) ماده (۳۳) به شرح ذیل اصلاح میشود:
الف- بندهای (۱) الی (۶) به شرح زیر اصلاح میشود:
۱- بررسی طرحها و لوایح ارجاعی و گزارش آن به مجلس‌شورای‌اسلامی.
۲- رسیدگی به درخواستهای تحقیق و تفحص.
۳- رسیدگی به سؤال نمایندگان از رئیس جمهور و وزیران.
۴- بررسی موارد ارجاعی از لوایح برنامه توسعه و بودجه سالانه و گزارش آن به کمیسیون تلفیق.
۵- کسب اطلاع از کم و کیف اداره امور کشور، دریافت و بررسی گزارشهای عملکردی و نظارتی از اجراء قوانین مربوط به دستگاههای ذی‌ربط.
۶- تهیه گزارش موردی و سالانه در خصوص امور اجرائی دستگاهها و نحوه اجراء قوانین به خصوص قانون برنامه توسعه و بودجه سالانه و ارائه نکات مثبت، منفی و پیشنهاد نحوه اصلاح آن و تقدیم گزارش به مجلس جهت قرائت.
تبصره – کمیسیونها می‌توانند در موارد مهم و حساس و در مواجهه با تخلفات یا سوء مدیریت، با دعوت از مسؤولین ذی‌ربط موضوع را بررسی نموده و گزارش آن را به هیأت رئیسه ارائه نمایند. هیأت رئیسه می‌تواند گزارش مذکور را در دستور کار مجلس قراردهد. در این صورت مخبرکمیسیون و نماینده دولت هرکدام به میزان پانزده دقیقه و شش‌نفر از نمایندگان به قید قرعه از بین متقاضیان هرکدام به میزان پنج دقیقه، نظرات خود را بیان می‌نمایند.
هرگاه کمیسیون همراه با گزارش پیشنهادهایی برای تصویب به مجلس ارائه نماید با رعایت مفاد آئین‌نامه داخلی در دستور حداکثر دوهفته بعد مجلس قرارخواهد گرفت و مطابق آئین‌نامه داخلی رسیدگی میشود نمایندگان می‌توانند پیشنهادهای خود را تا (۴۸)ساعت پس از پایان قرائت گزارش به کمیسیون تحویل نمایند. کمیسیون تا یک هفته
گزارش نهایی خود را به مجلس ارائه می‌دهد.
ب- در تبصره (۲) بند (۷) بعد از کلمه «ذی‌صلاح» عبارت «به ویژه از میان نمایندگان ادوار گذشته که در مسائل کمیسیون صاحب تخصص و تجربه باشند» اضافه میشود.
ماده ۷ – اصلاحات ذیل در مواد (۳۷) و (۴۲) انجام و یک ماده به آئین‌نامه الحاق میشود:
الف- در ماده (۳۷) عبارت «سیاست داخلی، شوراها، شهرداریها، اطلاعات و امنیت داخلی، دفاع و امنیت خارجی و ثبت احوال» حذف و عبارت« دفاع، اطلاعات و امنیت » جایگزین میشود.
ب – ماده زیر به آئین‌نامه الحاق میشود:
ماده .. – کمیسیون شوراها و امورداخلی کشور برای انجام وظایف محوله در محدوده سیاست داخلی، شوراها، امور غیرعمرانی شهرداریها و ثبت احوال مطابق ضوابط این آئین‌نامه تشکیل میشود.
ج- در ماده (۴۲) عبارت «و امور عمرانی شهرداریها و دهیاری‌ها قبل از کلمه «مطابق» اضافه میشود.
ماده ۸ ـ در ماده (۵۹ ) عبارت «پانزده نفر» جایگزین عبارت«هفت تا پانزده نفر بنابه نظر پیشنهاددهندگان» و تبصره ذیل به این ماده الحاق میشود.
تبصره – هیأت رئیسه مجلس می‌تواند طرحها و لوایحی را که در حوزه مسائل مربوط به کمیسیون ویژه تشخیص دهد به آن کمیسیون ارجاع نماید.
ماده ۹- ماده (۶۰) و تبصره آن به شرح ذیل اصلاح میشود:
ماده ۶۰- مسؤولیت و اختیار کلیه امور اجرائی مجلس اعم از تشکیلاتی، مالی، معاملاتی،اداری، استخدامی، حقوقی، فنی، پشتیبانی، ارتباطات داخلی و بین‌المللی، حفاظت، حراست و نظایر آن به عهده رئیس مجلس شورای اسلامی است.
تبصره ۱- رئیس مجلس می‌تواند بخشی از وظایف و اختیارات خود را به معاونین خود یا مسؤولین ذی‌ربط تفویض نماید.
تبصره ۲- اساسنامه سازمانها، نظام مالی و ساختار تشکیلات مربوط به مجلس شورای اسلامی به جز امور قانونگذاری و همچنین ضوابط اجرائی و دستورالعملهای کلیه اختیارات موضوع این ماده به تصویب کمیسیون تدوین آئین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی خواهد رسید.
ماده ۱۰- ماده (۶۳) قانون آئین‌نامه به شرح زیر اصلاح شود:
ماده ۶۳- در راستای ایفای هرچه بهتر وظیفه نمایندگی، همچنین حفظ شأن و منزلت مجلس و جایگاه حقیقی نمایندگان، هیأت رئیسه می‌تواند به منظور برقراری ارتباط مؤثر (دیداری، شنیداری، مکتوب) نمایندگان با موکلین و نمایندگان دستگاههای اجرائی و نهادهای رسمی و غیررسمی در مرکز و حوزه انتخابیه با اختصاص فضای فیزیکی مناسب (دفاتر کار و ملاقات عمومی) هرگونه امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مورد نیاز را
در شأن نظام جمهوری اسلامی فراهم نماید. اعتبارات مورد نیاز در بودجه سالانه مجلس پیش‌بینی میشود.
ماده ۱۱ـ عنوان «مبحث چهارم- حضوراعضاء قوه مجریه و شورای نگهبان در مجلس» قبل ازماده(۶۴) حذف و دو تبصره به شرح ذیل به ماده (۶۴) الحاق میشود:
تبصره ۱- هیأت رئیسه مجلس می‌تواند تمام یا بخشی از یک جلسه مجلس را برای رسیدگی به امور مهم و اساسی کشور اختصاص دهد.
تبصره ۲- دستور این جلسات و چگونگی اداره آن توسط هیأت رئیسه تعیین خواهد شد.
ماده ۱۲– ماده(۶۲) حذف و ماده(۸۲) به شرح ذیل اصلاح میشود:
ماده ۸۲- بودجه سالانه مجلس به پیشنهاد هیأت رئیسه پس از مشورت با کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات و در موعد مقرر برای دولت ارسال میشود تا با رعایت اصل پنجاه و دوم قانون اساسی در بودجه سالانه کل کشور درج شود.
تبصره- مقرری و هزینه‌های نمایندگی درهرسال در جلسه مشترک هیأت رئیسه با کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی با رعایت مقررات مالی مجلس به تصویب می‌رسد، نمایندگان مجلس می‌توانند حقوق و مزایای خود را از مجلس دریافت نمایند، قبل از تصمیم مجدد در هر دوره به صورت علی‌الحساب مطابق
مصوبه دوره قبل عمل میشود.
ماده ۱۳ ـ ماده (۱۰۶) به شرح ذیل اصلاح میشود:
ماده ۱۰۶ ـ در هر جلسه رسمى به‌جز جلسات بررسى لوایح برنامه توسعه، بودجه سالانه و استیضاح یا رأى اعتماد به وزیران، سه‌نفر از نمایندگان مىتوانند به نوبت و طبق فهرستى که از قبل به قید قرعه توسط هیأت رئیسه تنظیم شده است، حداکثر به مدت هفت دقیقه نطق نمایند. همچنین دونفر از نمایندگانى که در آن جلسه نوبت نطق نداشته باشند به جهت مسائل ضروری می‌توانند یک ساعت قبل از شروع جلسه در لوح مخصوص یا دستگاه الکترونیکی ثبتنام کرده وحداکثر به مدت پنجدقیقه نطق نمایند. درصورتى که بیش از دو نفر از نمایندگان متقاضى این نطق باشند، هیأت رئیسه به قید قرعه به دونفر وقت خواهد داد. هیچ یک از نمایندگان نمىتوانند در مدت دوماه بیش از یک بار نطق پنج‌‌دقیقه‌ای نمایند. نماینده حق واگذاری تمام وقت خود را به نماینده دیگر دارد.
ماده ۱۴ ـ بندهای ذیل در ماده (۱۰۸) اصلاح و ماده(۱۱۴) حذف میشود:
الف- جزء(۲) بند(الف) و تبصره آن به شرح زیر اصلاح و یک تبصره به آن الحاق میشود:
۲ ـ درمورد کلیات هر طرح یا لایحه، ابتدا مخبر کمیسیون اصلی حداکثر پنجدقیقه گزارش مىدهد، پس از آن حداکثر سه‌نفر مخالف و سه‌نفر موافق به ترتیب یک نفر مخالف و یک نفر موافق وسپس نماینده دولت و پس از آن مخبر کمیسیون هرکدام حداکثر پنج دقیقه صحبت مىکنند.
تبصره ۱ ـ درمورد طرحها و لوایح مهم یا مفصل با پیشنهاد رئیس جلسه یا بیست و پنج نفر از نمایندگان و رأى اکثریت مطلق نمایندگان حاضر، مىتوان تعداد و یا وقت مخالف و موافق و وقت نماینده دولت و مخبر کمیسیون را حداکثر تا دو‌برابر افزایش داد.
تبصره ۲ ـ در بررسی کلیات طرحهاى دو یا سهفوریتى و طرح‌هایى که کمیسیون اصلى در موعد مقرر گزارش نداده است یکى از طراحان مىتواند به جاى مخبر در ابتدا و انتهاى رسیدگى در مجلس صحبت کند.
ب ـ در بند (الف) جزءهاى (۳) و (۴) و تبصره آن حذف و شماره جزء (۵) به (۳) اصلاح میشود.
ج ـ در جزء (۵) بند (الف) اصلاحات زیر انجام میشود:
۱- بعد از کلمه دفاع حرف «از» حذف و عبارت «دربرابر» جایگزین میشود.
۲ ـ عبارت «توجیه پیشنهاد کفایت مذاکرات و یا مخالفت با آن» حذف و عبارت «توضیح نماینده دولت و مخبر کمیسیون در مورد پیشنهادها» جایگزین مىشود.
۳ ـ عبارت « عدم فوریت» حذف و عبارت «یا سلب فوریت و مخالفت با آن» جایگزین میشود.
د ـ بند (ج) به شرح زیر اصلاح و یک تبصره به آن الحاقمىشود:
ـ در کلیات لایحه بودجه سالانه کل کشور پس از نطق رئیس جمهور، مخبرکمیسیون گزارش خود را ارائه می‌دهد سپس حداکثر ده‌نفر از نمایندگان به‌عنوان مخالف گزارش کمیسیون و ده‌نفر به‌عنوان موافق گزارش کمیسیون به ترتیب یک نفر مخالف و یک نفر موافق هرکدام حداکثر ده دقیقه صحبت می‌کنند. پس از آن نماینده دولت به مدت بیست دقیقه و در پایان، مخبرکمیسیون صحبت می‌کند. مجموع زمان صحبت مخبر کمیسیون سی دقیقه خواهد بود.
تبصره ـ در کلیات متمم و یک یا چند دوازدهم بودجه، اظهارات به میزان نصف مدتهاى مقرر در بند فوق است.
هـ ـ متن زیر به عنوان بند (ه( به ماده (۱۰۸) الحاق مىشود:
ـ پیش از أخذ رأى براى انتخاب حقوقدانان شوراى نگهبان و همچنین رئیس و دادستان دیوان محاسبات، هر نامزد می‌تواند حداکثر دهدقیقه در جلسه علنى مجلس مشخصات، سوابق کاری، تحصیلات و برنامههاى خود را به اطلاع نمایندگان برساند.
و – تبصره ذیل به ماده (۱۰۸) الحاق میشود:
تبصره – در کلیه مواردى که در این آئین‌نامه، نمایندگان مىتوانند به‌عنوان موافق یا مخالف صحبت کنند رعایت ترتیب ثبتنام و یا درخواست صحبت الزامى است.
درمواردى که قبل از تشکیل جلسه علنی متقاضیان صحبت یا نطق در لوح بیش از تعداد تعیین شده در این آئین‌نامه باشد یکى از اعضاء هیأت رئیسه موظف است به قید قرعه از بین افرادى که در موعد مقرر ثبتنام کردهاند افراد مورد نیاز را تعیین نماید. افراد تعیین‌شده، حق واگذارى نوبت خود به نماینده دیگر را خواهند داشت.
ماده ۱۵ـ ماده (۱۱۵) به شرح ذیل اصلاح و یک تبصره به آن الحاق میشود:
ماده ۱۱۵ ـ نمایندگان مىتوانند درباره مسائل مهم مملکتى یا بینالمللى یا مناسبتهاى خاص بیانیه صادر نموده و به رئیس جلسه تحویل نمایند. چنانچه بیانیه صادره به امضاء حداقل بیش از نصف مجموع نمایندگان برسد متن آن بدون ذکر اسامى نمایندگان در پایان جلسه علنى مجلس قرائت و طى نامه رسمى به مراجع ذىربط ارسال
خواهد شد و اسامى نمایندگان امضاءکننده بیانیه در مشروح مذاکرات چاپ مىشود.
تبصره ـ توزیع هرگونه نامه، گزارش، بروشور و امثال آن در صحن مجلس طبق دستورالعملى خواهد بود که توسط هیأت رئیسه تصویب و به اطلاع نمایندگان خواهد رسید.
ماده ۱۶ـ ماده (۱۲۰) به شرح ذیل اصلاح میشود:
ماده ۱۲۰- نصاب رأىگیرى در مجلس، کمیسیون، کمیته و شعبه در موارد مختلف بهشرح زیر می‌باشد:
الف ـ اکثریت چهار پنجم مجموع نمایندگان:
ـ اصلاحات جزئى خطوط مرزى کشور. (اصل هفتاد و هشتم قانون اساسى).
ب ـ اکثریت سه چهارم مجموع نمایندگان:
۱ ـ توقف انتخابات و ادامه کار مجلس سابق در زمان جنگ و اشغال نظامى (اصل شصت و هشتم قانون اساسى).
۲ ـ مصوبات جلسه رسمى غیرعلنى (اصل شصت و نهم قانون اساسى).
ج ـ اکثریت دو سوم مجموع نمایندگان:
۱ – تصویب درخواست مراجعه به آراء عمومى. (اصل پنجاه و نهم قانون اساسى).
۲ – تصویب عدم کفایت رئیس جمهور. (اصل هشتاد و نهم قانون اساسى).
۳ – تصویب تقاضاى سه فوریت طرحها و لوایح.
د – اکثریت دو سوم نمایندگان حاضر:
۱ – تصویب آئین‌نامه داخلى مجلس و تفسیر آن.
۲ – تصویب تشکیل جلسه رسمى غیرعلنى مجلس با رعایت ماده (۱۰۳) این آئین‌نامه.
۳ – تصویب تقاضاى دوفوریت طرحها و لوایح.
۴- تصویب موضوع اصل هفتاد و نهم قانون اساسی.
۵- اصلاح قانون برنامه توسعه درضمن لایحه بودجه و سایر طرحهاولوایح
هـ اکثریت مطلق نمایندگان حاضر:
۱ – انتخاب رئیس مجلس (مرحله اول).
۲ – انتخاب رئیس و دادستان دیوان محاسبات کشور.
۳ – رأى اعتماد به وزیران.
۴ – رأى عدم اعتماد به وزیران.
۵ – طرحها و لوایح و تفسیر قوانین.
۶ – تصویب انجام تحقیق و تفحص.
۷ – تصویب تقاضاى یک فوریت طرحها و لوایح.
۸- تغییر دستور هفتگی مجلس.
۹- رأی به وارد بودن سؤال نمایندگان از وزیر.
۱۰ – تصویب موضوعات اصول هفتاد و هفتم،هشتادم، هشتادودوم و هشتاد وسوم قانون اساسى
۱۱ – تصویب وضع قوانین آزمایشى و تصویب دائمى اساسنامه سازمانها توسط کمیسیونهاى مجلس و دولت طبق اصل هشتاد و پنجم قانون اساسى.
۱۲ – تعیین تعداد اعضاء کمیته‌ها در کمیسیونها.
۱۳- تصویب اعتبارنامه نمایندگانی که پرونده آنان به کمیسیون تحقیق ارجاع شده است.
۱۴- سایر مواردى که در این آئین‌نامه و سایر قوانین براى آنها کلمات«تصویب» یا «موافقت مجلس» آورده شده و در این آئین‌نامه نصاب آن مشخص نشده است.
و – اکثریت نسبى با حداقل رأی بیش از یک سوم نمایندگان حاضر:
۱- انتخاب اعضاء هیأت رئیسه شعبه .
۲- انتخاب نمایندگان جهت عضویت در کمیسیون تلفیق، مشترک وهیأت تحقیق و تفحص.
۳- انتخاب اعضاء کمیسیون تخصصی،تحقیق وتدوین آئین‌نامه داخلى در شعبه.
۴- تصویب تغییر کمیسیون نمایندگان.
۵- انتخاب اعضاء کمیسیون ویژه در مجلس.
ز – اکثریت نسبى:
۱- انتخاب رئیس‌مجلس (مرحله دوم) و سایر اعضاء هیأت رئیسه مجلس.
۲- انتخاب اعضاء حقوقدان شورای نگهبان.
۳- انتخاب رئیس و اعضاء هیأت رئیسه کمیسیون و کمیته.
۴- انتخاب نمایندگان جهت نظارت در مجامع، شوراها و سازمانها.
۵- انتخاب اعضاء کمیته‌های هر کمیسیون.
۶- انتخاب ده‌نفر از نمایندگان در اجراء اصل‌یکصدوهفتاد و هفتم قانون اساسی.
ماده ۱۷- ماده (۱۴۳) به شرح ذیل اصلاح میشود:
ماده ۱۴۳- بررسی و تصویب کلیه طرحها و لوایح عادی یک‌شوری خواهد بود به‌جز مواردی که در این آئین‌نامه نحوه رسیدگی مشخص شده و یا به تشخیص هیأت رئیسه بررسی آنها به صورت دوشوری ضرورت داشته باشد.
تبصره – چنانچه نظر کمیسیون مبنی بر رد یا مسکوت ماندن طرح یا لایحه موضوع این ماده باشد و درجلسه علنی، کلیات آن طرح یا لایحه به تصویب برسد این‌گونه طرحها و لوایح به کمیسیون برای رسیدگی شوردوم ارجاع میشود.
ماده ۱۸- در ماده (۱۴۶) در سطر اول بعد از کلمه«رد» عبارت«یا مسکوت ماندن» اضافه میشود و تبصره زیر به این ماده الحاق میشود:
تبصره – گزارش رد یا مسکوت ماندن طرح یالایحه، زمانی در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد که دولت در خصوص لایحه یا پانزده‌نفر از نمایندگان طراح در خصوص طرح، ظرف مدت یک ماه پس از چاپ و توزیع گزارش کمیسیون از هیأت رئیسه مجلس تقاضا نمایند در دستور کار مجلس قرارگیرد در غیراین‌صورت بایگانی میشود مگر این‌که درگزارش کمیسیون زمان مشخصی برای مسکوت ماندن تعیین شده باشد که در این صورت پس از پایان یافتن مدت تعیین شده در دستور کار کمیسیون قرار خواهد گرفت.
ماده ۱۹- ماده (۱۵۵) به شرح ذیل اصلاح میشود:
ماده ۱۵۵ – پس از تصویب کلیات و در شورنهایی طرحها و لوایح، اولویت رسیدگی به پیشنهادها در جلسه علنی به ترتیب زیر خواهد بود:
۱- پیشنهاد بازگشت به لایحه دولت یا طرح اصلى.
۲- پیشنهاد حذف کل ماده.
۳- پیشنهاد چاپ شده کمیسیونهاى فرعى.
۴- پیشنهاد حذف جزء و پیشنهادهای چاپ‌شده نمایندگان باتشخیص اولویت جامع بودن توسط یکی از اعضاء هیأت رئیسه.
۵- رأی گیری برای اصل ماده.
۶- رأی‌گیری برای حذف کل ماده درصورتی که اصل ماده رأی نیاورد.
۷- پیشنهادهای جدید نمایندگان.
۸- ارجاع به کمیسیون، به تشخیص رئیس جلسه(درصورتی که پیشنهادهای فوق‌الذکررأی نیاورد).
تبصره- درصورت تصویب پیشنهاد بازگشت به لایحه دولت یا طرح اصلی، پیشنهاد بندهای(۳) و(۴)پذیرفته میشود.
ماده ۲۰- ماده (۱۶۵) به شرح ذیل اصلاح میشود:
ماده ۱۶۵- نحوه رسیدگى به طرحها و لوایح دو فوریتى به شرح زیر مىباشد:
۱ ـ حداکثر چهار ساعت پس از تصویب فوریت، طرح یا لایحه چاپ و توزیع میشود.
۲ ـ حداکثر بیست ساعت پس از تصویب فوریت، پیشنهادنمایندگان به هیأت رئیسه تسلیم میشود.
۳ ـ حداکثر هفتاد و دو ساعت پس از تصویب فوریت، در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد.
۴ ـ حداقل یک‌ساعت قبل از شروع مذاکرات، پیشنهادهای نمایندگان چاپ و توزیع میشود.
ماده ۲۱ ـ تبصره (۱) ماده (۱۶۸) به شرح زیر اصلاح و یک تبصره به عنوان تبصره (۳) به این ماده الحاق میشود:
تبصره ۱- دولت باید حداقل شش‌ماه قبل از پایان مدت آزمایشی قانون مذکور جهت تمدید یا تعیین تکلیف دائمی آن، اقدام قانونی لازم را معمول دارد.
هیأت رئیسه موظف است از طریق لایحه یا طرح ترتیبی اتخاذ نماید که تا پایان زمان آزمایشی، تعیین تکلیف شده باشد.
طرح یا لایحه می‌تواند به صورت ماده واحده و بدون تغییرات یا با اصلاح موادی از قانون آزمایشی تنظیم شود.
تبصره ۳- مدت اجراء اصلاحیه‌‌های قانون آزمایشی و برنامه توسعه تابع مدت اجراء اصل قانون خواهد بود.
ماده ۲۲- در ماده (۱۹۲) عبارت«هیأت رئیسه» جایگزین عبارت«رئیس مجلس» و کلمات«اولین» و «آتی» حذف میشود.
ماده ۲۳- ماده (۱۹۳) به شرح ذیل اصلاح و ماده (۱۹۴) حذف میشود:
ماده ۱۹۳- نحوه رسیدگی به سؤال‌نماینده از وزیر به شرح‌ذیل خواهد بود:
۱- هر نماینده می‌تواند راجع به مسائل داخلی و خارجی کشور از وزیر مسؤول درباره وظایف او سؤال نماید سؤال باید کتبی و صریح بوده و در فرم مخصوص که هیأت رئیسه تهیه می‌نماید توسط نماینده تنظیم و به هیأت رئیسه تسلیم شود.
هیأت رئیسه موظف است سؤال را فوری به کمیسیون تخصصی ذی‌ربط ارسال نماید.
۲- کمیسیون موظف است حداکثر ظرف مدت ده‌روز پس از وصول سؤال، جلسه‌ای با حضور وزیر و سؤال‌کننده تشکیل دهد و با استماع نظرات سؤال‌کننده و وزیر و بررسی‌های لازم، به موضوع رسیدگی کند.
۳- چنانچه سؤال‌کننده، توضیحات وزیر را قانع‌کننده نداند، کمیسیون با تعیین قلمرو «ملی» یا «منطقه‌ای» سؤال، بلافاصله نسبت به ارجاع سؤال ملی به هیأت رئیسه جهت اعلام وصول در اولین جلسه علنی اقدام می‌نماید.
۴- در رابطه با سؤال منطقه‌ای، کمیسیون موظف است حداکثر ظرف مدت ده‌روز نسبت به ارائه راه‌حل و ارسال گزارش به هیأت رئیسه مجلس و رئیس جمهور(توسط رئیس مجلس) اقدام نماید.
هیأت رئیسه مساعی لازم نسبت به حل موضوع سؤال منطقه‌ای را به عمل می‌آورد. چنانچه پس از پانزده روز از ارجاع نامه کمیسیون، نماینده سؤال‌کننده همچنان موضوع را حل و فصل نشده بداند، از هیأت رئیسه درخواست طرح سؤال منطقه‌ای در جلسه علنی را می‌نماید.
هیأت رئیسه موظف است در اولین جلسه علنی، سؤال منطقه‌ای را اعلام وصول و فوری به وزیر ابلاغ و به کمیسیون ذی‌ربط ارسال نماید. کمیسیون موظف است ظرف یک هفته گزارش نهایی را به هیأت رئیسه ارائه نماید.
۵- طبق اصل هشتاد و هشتم(۸۸) قانون اساسی، وزیر مورد سؤال مکلف است حداکثر ظرف مدت ده‌روز از تاریخ ابلاغ سؤال در مجلس حضور یافته و به سؤال پاسخ دهد مگر آن‌که وزیر به‌صورت رسمی و با عذرموجه تقاضای تأخیر حداکثر برای مدت ده‌روز داشته باشد.
۶- در جلسه علنی ابتدا گزارش کمیسیون متضمن طرح سؤال و بررسی‌های انجام شده توسط مخبر کمیسیون به مدت حداکثر پنجدقیقه مطرح میشود سپس وزیر ونماینده سؤال کننده به ترتیب و هرکدام به مدت حداکثر پانزده دقیقه توضیحات خود را ارائه می‌دهند و در صورت قانع نشدن نماینده، رئیس جلسه نظر مجلس را در این مورد اخذ می‌کند. درصورتی که اکثر نمایندگان حاضر، نظر به وارد بودن سؤال نماینده یا نمایندگان بدهند رئیس مجلس موظف است موضوع را به رئیس جمهور جهت رسیدگی ارجاع نماید.
تبصره ۱– عدم حضور وزیر در مجلس و کمیسیون به منزله وارد بودن سؤال می‌باشد.
تبصره ۲- سؤال کننده یا وزیر می‌توانند از وقت خود در جلسه علنی طی دونوبت استفاده نمایند.
تبصره ۳- گزارش کمیسیون حداقل بیست و چهارساعت قبل از طرح سؤال در مجلس باید چاپ و بین نمایندگان توزیع شود.
تبصره ۴- در صورتی که سؤال توسط چند نماینده تنظیم گردد، نماینده منتخب سؤال‌کنندگان جهت توضیح سؤال در کمیسیون و صحن علنی باید در فرم مربوط به سؤال مشخص گردد در صورت عدم توافق سؤال‌کنندگان، نماینده آنها توسط یکی از اعضاء هیأت رئیسه به قید قرعه انتخاب خواهد شد.
تبصره ۵- سؤال می‌تواند شامل اجزاء متعدد باشد.
ماده ۲۴ـ ماده (۱۹۵) به شرح ذیل اصلاح میشود:
ماده ۱۹۵ – چنانچه در هر دوره مجلس، سه بار با رأی اکثریت نمایندگان حاضر سؤالات نمایندگان از هر وزیر وارد تشخیص داده شود طرح استیضاح وزیر درصورت رعایت مفاد اصل هشتاد و نهم (۸۹) قانون اساسی و آئین‌نامه داخلی در دستورکار مجلس قرار خواهد گرفت.
ماده ۲۵ـ ماده (۱۹۸) و تبصره‌های آن به شرح ذیل اصلاح میشود:
ماده ۱۹۸ – هرگاه نماینده‌ای، تحقیق و تفحص در هر یک از امور کشور را لازم بداند تقاضاى خود را به‌صورت کتبی به هیأت رئیسه مجلس تسلیم نموده و هیأت‌رئیسه ظرف چهل و هشت ساعت آن را به کمیسیون تخصصى ذىربط جهت رسیدگى ارجاع مىنماید. کمیسیون موظف است حداکثر ظرف دوهفته از تاریخ وصول، اطلاعاتى را که در این زمینه کسب نموده در اختیار متقاضى یا متقاضیان قرار دهد.
درصورتى که متقاضى یا متقاضیان، اطلاعات کمیسیون را کافى تشخیص ندهند، کمیسیون موظف است ظرف یک هفته از متقاضى یا متقاضیان و بالاترین مقام دستگاه اجرائى ذىربط دعوت به عمل آورد و دلایل ضرورت تحقیق و تفحص و نظرات مقام فوق‌الذکر را استماع نماید و تا مدت ده روز گزارش خود را مبنى بر تصویب یا رد تقاضاى تحقیق و تفحص به هیأت رئیسه مجلس ارائه دهد.
این گزارش خارج از نوبت در دستور هفته بعد مجلس قرارمىگیرد و پس از توضیح مخبر کمیسیون و صحبت نماینده متقاضی تحقیق و تفحص هرکدام حداکثر به مدت دهدقیقه، گزارش کمیسیون بدون بحث به رأى گذاشته خواهد شد.
در صورت تصویب انجام تحقیق و تفحص، موضوع به همان کمیسیون تخصصى ذىربط جهت رسیدگى ارجاع مىگردد.
کمیسیون موظف است در مدت بیست روز اعضاء هیأت تحقیق و تفحص را که حداقل یازده وحداکثر پانزده نفر خواهند بود از بین نمایندگان تعیین و به رئیس مجلس جهت صدور ابلاغ معرفى نماید. چنانچه متقاضیان تحقیق و تفحص کمتر از پنج نفر باشند کلیه آنان عضو هیأت خواهند بود، در غیر این‌صورت حداقل پنج‌نفر از اعضاءهیأت از میان‌متقاضیان تحقیق‌وتفحص انتخاب خواهند شد.
اعضاء هیأت از میان خود یک رئیس، دو نایب رئیس و یک منشى انتخاب مىکنند. هیأت حداکثر در مدت یک‌ماه پس از پایان مهلت تحقیق و تفحص، گزارش خود را به کمیسیون تسلیم مىنماید. کمیسیون موظف است ظرف یک ماه گزارش هیأت را در جلسه مشترک اعضاء کمیسیون و هیأت مطرح و گزارش نهایی را جهت قرائت در مجلس برای مدت نیم‌ساعت تنظیم و پس از تصویب به هیأت‌رئیسه ارسال نماید. قبل از رأی‌گیری در رابطه با گزارش نهایی، وزیر یا مقام‌مسؤول از عملکرد خود دفاع خواهد نمود.
هیأت رئیسه موظف است گزارش کمیسیون را در دستور هفته بعد کارى مجلس قرار دهد تا توسط مخبر کمیسیون قرائت گردد.
تبصره ۱ – موضوع تحقیق و تفحص با تشخیص هیأت رئیسه باید صریح و قابل رسیدگی باشد.
تبصره ۲ – هیأت تحقیق و تفحص مىتواند از کارشناسان مورد وثوق با تأیید هیأت رئیسه مجلس استفاده نماید. هیأت رئیسه موظف است تنخواه مورد درخواست هیأت را دراختیار رئیس هیأت قرار دهد تا براساس تصمیمات هیأت هزینه و با تأیید هیأت رئیسه به هزینه قطعى منظور شود.
تبصره ۳- چنانچه وزیر یا بالاترین مقام دستگاه مورد تحقیق و تفحص تغییر کرده باشد و تحقیق و تفحص مربوط به عملکرد دوران مسؤولیت آنان باشد باید امکان دسترسی آنها به اسناد و مدارک جهت پاسخگویی فراهم گردد.
تبصره ۴- کلیه مکاتبات هیأت با امضاى رئیس هیأت و درغیاب او نایبرئیس معتبر خواهد بود.
تبصره ۵- کمیسیون موظف است همزمان با ارائه گزارش نهایی به هیأت‌رئیسه، کلیه اسناد، مدارک و پرونده‌های تحقیق و تفحص و یک نسخه از گزارش نهایی را به کمیسیون اصل نودم (۹۰) قانون اساسی جهت اقدام قانونی و نیز حفظ و بایگانی اسناد ارسال نماید.
تبصره ۶- ارائه و انتشار هرگونه اطلاعات مربوط به تحقیق و تفحص به هرشکل و عنوان از طرف اشخاص حقیقی و حقوقی واعضاء هیأت تحقیق و تفحص تا زمان چاپ گزارش جهت قرائت در صحن علنی ممنوع می‌باشد.
تبصره ۷- تحقیق و تفحص مجلس شامل شورای نگهبان، مجلس خبرگان رهبری، مجمع تشخیص مصلحت نظام و پرونده‌های جریانی مراجع قضائی وامورماهیتی قضائی نمی‌شود و درمورد دستگاههایی که زیر نظر مقام معظم رهبری هستند با اذن معظم له امکان تحقیق و تفحص توسط مجلس وجود دارد.
ماده ۲۶ـ ماده (۱۹۹) به شرح ذیل اصلاح میشود:
ماده ۱۹۹ ـ مهلت انجام تحقیق و تفحص شش ماه از تاریخ صدور ابلاغ اعضاء هیأت توسط رئیس مجلس می‌باشد. در صورت ضرورت با درخواست هیأت و تصویب هیأت رئیسه مجلس تا شش ماه دیگر قابل تمدید می‌باشد.
تبصره – در صورتی که جلسه مشترک هیأت تحقیق و تفحص و کمیسیون تخصصی تخلفات موضوع تحقیق را مهم و مسؤول دستگاه یا سازمان را مقصر تشخیص دهد، طرح استیضاح وزیر مربوطه درصورت رعایت مفاد اصل هشتاد و نهم (۸۹) قانون اساسی در دستورکار مجلس قرار خواهد گرفت.
هیأت رئیسه موظف است در اولین جلسه علنی موضوع استیضاح را اعلام‌وصول و حداکثر تا مدت ده روز در دستور جلسه علنی قراردهد در این صورت مخبر کمیسیون حداکثر به مدت نیم‌ساعت گزارش می‌دهد و سپس طبق مواد مربوط به استیضاح عمل خواهد شد.
ماده ۲۷- ماده (۲۲۳) به شرح ذیل اصلاح میشود:
ماده ۲۲۳- اصلاح قانون برنامه توسعه در ضمن لایحه بودجه و دیگر طرحها و لوایح با رأی دوسوم نمایندگان حاضر پذیرفته می شود و هرگونه اصلاح نیز با رأی دوسوم نمایندگان معتبر خواهد بود.
ماده ۲۸- اصلاحات ذیل در ماده (۲۲۴) انجام میشود:
الف- در سطر اول عبارت «لایحه بودجه سالیانه کل کشور» حذف و عبارت «دولت موظف است لایحه بودجه سالانه کل کشور را حداکثر تا پانزدهم آذرماه هر سال به مجلس تسلیم نماید. نحوه رسیدگی به لایحه بودجه، متمم و چند دوازدهم آن» جایگزین میشود.
ب- دربند (۱) کلمه «تقدیم» حذف و عبارت «چاپ و توزیع» جایگزین میشود و عبارت «توسط دولت و توزیع» حذف و عبارت «و سوابق» جایگزین میشود.
ج – دربند (۲) عبارت«ده روز» حذف و عبارت«پانزده‌روز» جایگزین میشود و عبارت «پایان مهلت أخذ پیشنهادهای نمایندگان» حذف و عبارت «چاپ و توزیع لایحه» جایگزین میشود و کلمه «اصلی» حذف و کلمه «تلفیق» جایگزین میشود.
د – در بند (۳) کلمه «اصلی» حذف و کلمه «تلفیق» جایگزین میشود و بعد از عبارت «مدت پانزده روز» عبارت «پس از پایان مهلت گزارش کمیسیون تخصصی» اضافه میشود و در انتهای بند عبارت «مهلت رسیدگی کمیسیون تلفیق حداکثر تا پانزده روز با موافقت هیأت رئیسه قابل تمدید می‌باشد» اضافه میشود.
هـ- عبارت «پیشنهادهایی که منبع درآمد مشخصی نداشته باشد قابل طرح نخواهد بود و پیشنهادهایی که مازاد بر سرجمع نباشد زمانی قابل طرح است که ردیف مشخص جایگزین را معین نماید، تشخیص موارد مذکور با رئیس جلسه خواهد بود» به انتهای تبصره (۱) اضافه میشود.
و – در تبصره(۲) عبارت«چنددوازدهم، متمم و» حذف میشود.
ماده ۲۹- ماده ذیل به آئین‌نامه داخلی الحاق میشود:
ماده الحاقی۱- هرگاه حداقل ده‌نفر از نمایندگان و یا هرکدام از کمیسیونها، عدم رعایت شؤونات و نقض یا استنکاف از اجراء قانون یا اجراء ناقص قانون توسط رئیس جمهور و یا وزیر و یا مسؤولین دستگاههای زیرمجموعه آنان را اعلام نمایند، موضوع بلافاصله از طریق هیأت رئیسه جهت رسیدگی به کمیسیون ذی‌ربط ارجاع می‌گردد.
کمیسیون حداکثر ظرف مدت ده‌روز موضوع را رسیدگی و درصورت وارد بودن با اظهارنظر صریح، گزارش خود را از طریق هیأت‌رئیسه به مجلس ارائه می‌دهد.
تبصره ۱- چنانچه نظر مجلس بر تأیید گزارش باشد موضوع جهت رسیدگی به قوه قضائیه و سایر مراجع ذی‌صلاح ارسال میشود تا خارج از نوبت و بدون تشریفات دادرسی رسیدگی نمایند.
تبصره ۲- درصورتی که مجلس در مورد رئیس‌جمهور یا هریک از وزیران سه نوبت رأی به وارد بودن گزارش بدهد طرح استیضاح درصورت رعایت مفاد اصل هشتاد و نهم(۸۹) قانون اساسی در دستورکار مجلس قرار خواهد گرفت.
ماده ۳۰- ماده ذیل به آئین‌نامه داخلی الحاق میشود:
ماده الحاقی ۲- هیأت رئیسه می‌تواند در چهارچوب امکانات موجود و بودجه مصوب تشکیلات مناسبی را جهت تدوین،نگارش، ویرایش حقوقی و ادبی طرحها و لوایح ایجاد نماید. نظرات این تشکیلات قبل از تصویب نهایی طرح یا لایحه در مجلس، با موافقت کمیسیون ذی‌ربط انجام میشود.
ماده ۳۱- ماده ذیل به آئین‌نامه داخلی الحاق میشود:
ماده الحاقی۳- گزارشهای تحقیق و تفحص، تفریغ بودجه و کمیسیونها به‌جز گزارش طرحها و لوایح، خارج از نوبت در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد. این گزارشها باید حداقل (۴۸) ساعت قبل از طرح در مجلس چاپ و در اختیار نمایندگان قرار گیرد وخلاصه آن حداکثر به مدت نیم‌ساعت در جلسه قرائت و متن کامل گزارش در مشروح مذاکرات چاپ شود.
ماده ۳۲- ماده ذیل به آئین‌نامه داخلی الحاق میشود:
ماده الحاقی ۴ – تعیین مصادیق و تهیه شرح وظایف و اختیارات کمیسیونها با رعایت کلیت آئین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی توسط هیأت رئیسه مجلس یا هریک از کمیسیونها و یا حداقل پنجاه‌نفر از نمایندگان پیشنهاد میشود و پس از تصویب در جلسه مشترک هیأت رئیسه مجلس، اعضای کمیسیون تدوین آئین‌نامه داخلی و رؤسای
کمیسیونهای تخصصی اجراء میشود.
تبصره – جلسه مشترک فوق‌الذکر به ریاست رئیس یا یکی از نواب رئیس مجلس و با حضور حداقل دوسوم اعضاء رسمیت می‌یابد و مصوبات آن با رأی حداقل دوسوم اعضاء حاضر معتبر خواهد بود و مصوبات به اطلاع نمایندگان خواهد رسید.
ماده ۳۳- ماده ذیل به آئین‌نامه داخلی الحاق میشود:
ماده الحاقی ۵- کمیسیونها می‌توانند گزارش طرحها و لوایح مشابه یا با موضوع مشترک یا نزدیک به هم را در یک گزارش به مجلس ارائه نمایند.
ماده ۳۴– در مواد تعیین‌شده ذیل، اصلاحات به‌عمل‌آمده انجام میشود:
۱- در سطر اول ماده (۵۶) عبارت «یا کمیسیونها (در خصوص قوانین آزمایشی)» بعد از کلمه «مجلس» اضافه میشود.
۲- در ماده (۷۷) کلمه «ضمن» حذف و عبارت «جلسه رسمی ضمن نطق یا» جایگزین و عبارت «ده دقیقه» به عبارت «پنج دقیقه» اصلاح میشود.
۳- ماده (۱۳۸) حذف شود.
۴- درماده (۱۳۹) عبارت «آن در اختیار مطبوعات» حذف و عبارت «،از طریق رسانه ها در اختیارعموم» جایگزین شود.
۵- در بند (۲) ماده (۱۵۹) آئین‌نامه عبارت «با رأی اکثریت دو سوم حاضران» حذف و عبارت «به ترتیب با رأی اکثریت دو سوم حاضران و دو سوم مجموع نمایندگان» جایگزین شود.
۶- در ماده (۱۶۲) عبارت «تقاضای سلب» حذف و عبارت«تقاضای فوریت یا سلب» جایگزین شود.
۷- در ماده (۱۶۹) بعد از عبارت« پانزده نفر از نمایندگان» عبارت «قبل از شروع رسیدگی نهایی در مجلس» اضافه شود.
۸- در ماده (۱۷۵) کلمه «تفسیر» حذف و کلمه «استفساریه» جایگزین شود.قبل از عبارت «قابل تغییر است» عبارت «تا ۲ برابر» اضافه میشود.
۹- در ماده (۱۸۰) بعد از کلمه «نمایندگان» عبارت «تا قبل از اتمام رسیدگی نهایی در مجلس» اضافه ودر سطر سوم عبارت «حداکثر شش ماه» حذف و عبارت «مدت معینی» جایگزین و بعد از کلمه «موافقت» عبارت «معاون حقوقی و امور مجلس رئیس جمهور یا» اضافه میشود.
۱۰- در ماده (۱۸۱) عبارت«یا آئین‌نامه داخلی مجلس» حذف و عبارت«پنجدقیقه» به عبارت«سه‌دقیقه» اصلاح میشود.
۱۱- در ماده (۱۸۲) عبارت«پنجدقیقه» به عبارت«سه‌دقیقه» اصلاح و عبارت«و قبل از شروع دستور جلسه» حذف میشود.
۱۲- ماده (۱۸۳) حذف میشود.
۱۳- در ماده (۱۹۰) عبارت «برای هریک از وزیران جداگانه» حذف و در تبصره (۲) این ماده بعد از عبارت «رأی اعتماد نداد» عبارت «و یا وزارتخانه‌ای به هر دلیل وزیر نداشته باشد» اضافه میشود.
۱۴- در ماده (۲۰۰) عبارت «به محاکم قضائی» حذف و عبارت «حسب مورد موضوع به قوه قضائیه یا مراجع رسیدگی به تخلفات اداری» جایگزین میشود.
۱۵- در کلیه مواد آئین‌نامه عبارت «قبل از دستور» بعد از کلمه «نطق» حذف میشود.
۱۶- در کلیه مواد آئین‌نامه بعد از کلمه «لوح» عبارت «یا دستگاه الکترونیک» اضافه میشود.
ماده ۳۵- در کلیه مواد آئین‌نامه داخلی کلمه«منشی» به کلمه«دبیر» ، کلمه«کارپرداز» به کلمه«ناظر» و کلمه«مخبر» به کلمه«سخنگو» تغییر می‌کند.
ماده ۳۶- ماده (۲۴۱) به شرح زیر اصلاح میشود:
ماده ۲۴۱- هیأت رئیسه مجلس موظف است پس از تصویب این قانون نسبت به اعمال اصلاحات در آئین‌نامه داخلی مجلس و اصلاح شماره مواد و تنظیم آنها اقدام نماید.
قانون فوق مشتمل بر ۳۶ ماده در جلسه علنی روز سه‌شنبه مورخ بیست و ششم آذرماه یکهزار و سیصد و هشتاد و هفت مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۴/۱۰/۱۳۸۷ به تأیید شورای نگهبان رسید.
علی لاریجانی